Kazimierz Twardowski
Teoria aktów intencjonalnych i teoria
czynności
Franz Brentano (1874):
Psychologie vom empirischen
Standpunkt
F
a
za
1
Psychologia
Filozofia
Kazimierz Twardowski
(1894):
Zur Lehre vom Inhalt und
Gegenstand der Vorstellungen
Kazimierz Twardowski
(1912):
O czynnościach i wytworach
Edmund Husserl (1958):
Die Idee der
Phänomenologie
F
a
za
2
John Searle (1969):
Speech Acts
John Searle (1984):
Minds, Brains and Science
Teoria intencjonalności
Tadeusz Tomaszewski
(1963):
Wstęp do psychologii
Maurice Merleau-Ponty
(1969):
La prose du monde
Rys. 1
Franz Brentano (1874):
Psychologie vom empirischen
Standpunkt
Psychologia
Filozofia
Kazimierz Twardowski
(1894):
Zur Lehre vom Inhalt und
Gegenstand der Vorstellungen
Kazimierz Twardowski
(1912):
O czynnościach i wytworach
John Searle (1984):
Minds, Brains and Science
Teoria intencjonalności
Rys.1a
Cechy zjawisk umysłowych
(Brentano 1874)
• Intencjonalność:
Są „o czymś”, mają swój
przedmiot
• Monosubiektywność:
Są prywatne, tylko
podmiot poznaje je bezpośrednio.
Rys.2
Akt intencjonalny i jego przedmiot
Przedmiot
Akt
Rys. 3
Akt
Treść
przedmiot
Akt, treść i przedmiot aktu
Rys. 4
Akt
Treść
Przedmi
ot
Rys. 5
Czynność
lub akt
Treść lub produkt
Przedmiot
Wyobrażanie
Wyobrażenie
To, co wyobrażamy
sobie
Spostrzeganie
Spostrzeżenie
To, co spostrzegane
Wykładanie
Wykład
To, o czym się wykłada
Malowanie
Portret
Model/modelka
Przedmiot a treść aktu
Rys. 7
płakanie – płacz
mówienie – mowa
skakanie – skok
myślenie – myśł
spacerowanie – spacer
informowanie – donos
pisanie – pismo
kopanie – wykop
Czynności i
wytwory
Rys. 8
Myślenie – myśl
Sądzenie – sąd
Widzenie – obraz percepcyjny
Wyobrażanie sobie –
wyobrażenie
Wytwory i czynności psychiczne
Rys. 9
Skakanie - skok
Spacerowanie - spacer
Czynności fizyczne
Bieganie - bieg
Mówienie -
przemowa
Pisanie - pismo
Rysowanie – rysunek
Malowanie - obraz
Czynności psychofizyczne
Rys. 11
Wytwory nietrwałe i trwałe
Płakanie - płacz
Wyobrażanie sobie -
wyobrażenie
Pisanie - pismo
Kopanie - wykop
Rys. 12
psychofizyc
zne
Budowanie- budynek
Pisanie – pismo
Tańczenie – taniec
Myślenie - myśl
Mówienie- mowa
fizyczne
psychiczne
Czynności
i wytwory
nietrwałe
trwałe
Klasyfikacja czynności i wytworów
Rys.14
Definicja czynności
Czynności (akty, „funkcje””) to procesy
(zjawiska) ukierunkowane na swój wytwór
(produkt, wynik, rezultat).
Rys. 15
K. Twardowski 1912, T. Tomaszewski 1963
Działania a intencje
reakcja
bodziec
działani
e
Intencja
?
działa
nie
Intencja w
działaniu
Rys. 16
Aktywność lub działanie osoby lub
rzeczy(„funkcją nauczyciela jest
uczenie”, „funkcją serca jest przetaczanie
krwi”)
Dwa znaczenia słowa „funkcja”
Funkcja
m
:
X jest funkcją Y gdy zmienia się X
zmienia się Y („...ciśnienie powietrza
jest funkcją jego temperatury”)
Funkcja
p
:
Rys 17
K.
Ajdukiewicz
J.
Łukasiewicz
W.
Tatarkiewicz
T.
Kotarbiński
S. Ossowski
M.
Ossowska
I. Bocheński
S.
Świeżawski
K. Twardowski
A. Tarski
W. Witwicki
Psychologia w Polsce:
Przedstawiciele szkoły lwowsko – warszawskiej
:
Kazimierz Twardowski (1866-1938)
Założyciel szkoły, logik filozof, psycholog
.
Alfred Tarski (1901-1983)
Logik, jego prac do dziś są analizowane i dyskutowane za granicą.
Władysław Witwicki (1878-1948)
Psycholog, teoretyk sztuki, rysownik, znawcą filozofii i sztuki starożytnej
Grecji, przełożył prace Platona na język polski.
Osiągnięcia
- teoria „kratyzmu”.
-pojęcie supozycji, psychologiczna zasada niesprzeczności i badania
psychologii religii
-wrażenia estetyczne badane w kontekście sporu o odrębność wrażeń i
spostrzeżeń.
-Inni:
-Kazimierz Ajdukiewicz, Jan Łukasiewicz , Leśniewski Stanisław,
Władysław Tatarkiewicz, Kotarbinscy (Tadeusz, Janina), Ossowscy
(Stefan, Maria), Tadeusz Witwicki , Innocenty Bocheński, Jan
Salamucha, Stefan Świeżawski, Stefan Wołoszyn, Stefan Baley, etc.
Psychologia w Polsce (c.d.)
Przedstawiciele szkoły lwowsko –warszawskiej w
psychologii:
Tadeusz Tomaszewski (1910-2000)
Studiował pod kierunkiem Kazimierz Twardowskiego, Kazimierza
Ajdukiewicza i Mieczysława Kreutza.
Tworzył po wojnie szkołę opartą na teorii czynności.
Czynność to proces ukierunkowany na powstanie wytworu.
W szkole Tomaszewskiego jego uczniowie badali:
-wewnętrzna strukturę czynności i typy czynności (ogólna teoria
czynności).
-wpływ czynników pozapodmiotowych na czynności (otoczenia
rzeczowego - prakseologia i społecznego – psychologia
społeczna).
-powiązanie pomiędzy czynnościami podmiotu (psychologia
osobowości i temperamentu).
-neurofizjologiczne podstawy czynności ( neuropsychologia i
teoria afazji – Mariusz Maruszewski)