P O L I T Y K A S P O Ł E C Z N A U N I I E U R O P E J S K I E J ,

Ć W I C Z E N I A 1 2 . 1 0 . 2 0 1 6 R .

O P RA C O WA N I E : A N N A L .

ZABEZPIECZENIE

SOCJALNE W SZWECJI

SZWECJA

Pierwsze skojarzenia ze słowem Szwecja? Niebiesko-żółta

flaga, Ikea, Alfred Nobel i… idealny przykład państwa

opiekuńczego.

SZWECJA – PAŃSTWO DOBROBYTU

Według jednej z definicji „państwo dobrobytu” jest to
państwo charakteryzujące się następującymi kierunkami
działalności:

•

działalność gospodarcza poprzez różne formy regulowania
ekonomiki prywatnej, a zwłaszcza prowadzenia przez
państwo polityki pełnego zatrudnienia i zapobiegania
kryzysom ekonomicznym,

•

działalność socjalna, do której zalicza się opiekę nad
zdrowiem obywateli, ubezpieczenia społeczne, pomoc dla
matek, dodatki rodzinne, renty starcze itp.,

•

polityka państwa w zakresie redystrybucji dochodu
społecznego, której wyrazem ma być zarówno rozwój
usług socjalnych, jak i stosowanie progresji podatkowej.

SZWECJA - PAŃSTWO DOBROBYTU

Szwecję określa się mianem "ekonomicznego modelu
pokazowego". Szwedzki model charakteryzuje się
wysokimi nakładami na sferę socjalną oraz
znacznymi obciążeniami podatkowymi.

Twórcami takiego podejścia okazała się szwedzka
socjaldemokracja, która w latach 30. XX wieku
rozpoczęła budowę systemu dobrobytu społecznego,
opartego na opiece zdrowotnej, szkolnictwie oraz
świadczeniach socjalnych przypominających swoją
konstrukcją nowoczesne przedsiębiorstwa
przemysłowe.

Źródło: http://szwecja.adamkowol.info/

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MODELU

SKANDYNAWSKIEGO:

•

największy zakres ingerencji państwa (spośród krajów
rozwiniętych) w sprawy socjalne

•

bezwarunkowe prawo do bezpieczeństwa socjalnego

•

większość świadczeń i usług ma charakter powszechny

•

wiele świadczeń socjalnych przysługuje z samego tytułu
obywatelstwa lub związane jest z zamieszkaniem w
danym kraju

•

troska o integrację (a także reintegrację) na rynku pracy
osób korzystających ze świadczeń

•

szczególne znaczenie przywiązuje się do zapewnienia
wysokiej jakości usług opiekuńczych dla dzieci, osób
niepełnosprawnych i osób starszych

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE – CO TO

JEST?

Zabezpieczenia społeczne - system
zinstytucjonalizowanych świadczeń
materialnych i niematerialnych, które mają
na celu zagwarantowanie oraz zaspokojenie
podstawowych potrzeb wszystkim członkom
danej społeczności.

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W

SZWECJI

•

ŚWIADCZENIA Z UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

-

Ważny element szwedzkiego systemu zabezpieczeń

-

Zgodnie z kodeksem zabezpieczenia społecznego (1.01.2011r.), system zabezpieczenia
społecznego obejmuje ubezpieczenie uzależnione od miejsca zamieszkania;
gwarantowane kwoty i świadczenia oraz ubezpieczenie uzależnione od wynagrodzenia,
które pokrywa utratę dochodów

-

Obywatelstwo szwedzkie nie jest już jednym z warunków ubezpieczenia

-

Administrowaniem ubezpieczeniami społecznymi zajmują się:

A)

Kasa Ubezpieczeń: zasiłki i wypłaty dla rodzin z dziećmi, dla chorych i osób
niepełnosprawnych.

B) Urząd Emerytur: emerytury i inne zapomogi dla osób starszych i owdowiałych.

-

Nie ma specjalnych wymogów, które warunkują prawo do ubezpieczenia

-

Finansowanie: z podatków i składek, których wysokość zależy od odchodów – większość
kosztów pokrywają składki odprowadzane przez pracodawców (31,42% podstawy
wynagrodzenia), własna działalność (składki wynoszące 28,97% ich dochodów).

-

Składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe potrącane są z wynagrodzenia 
bezpośrednio do organów podatkowych

- Pomoc społeczna finansowana jest głównie z podatków lokalnych

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE W

SZWECJI

•

Szwedzki powszechny system
zabezpieczenia społecznego składa się z
działów, takich jak:

-

Ubezpieczenie zdrowotne

-

Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych

-

Świadczenia z tytułu inwalidztwa

-

Emerytury i renty rodzinne

-

Ubezpieczenie od utraty pracy

- Świadczenia rodzinne i ubezpieczenie
rodzicielskie

 EMERYTURA

•

2003r. – reforma – nowy system emerytalny – założenie:
wypracowanie emerytury przez cały okres aktywności
zawodowej.

•

Warunek korzystania: podleganie szwedzkiemu ustawodawstwu
w zakresie zabezpieczenia społecznego poprzez zamieszkanie
lub podjęcie pracy w Szwecji.

•

pobieranie całkowitej emerytury lub kontynuowanie pracy w
niepełnym wymiarze godzin (wtedy świadczenie jest
pomniejszane)

•

wiek przejścia na emeryturę: elastyczny (61-67), jednak za
każdy rok wydłużenia pracy, wartość emerytury rośnie o około
9%.

•

składka emerytalna: 18,5% (finansowana przez pracodawcę –
10,21% oraz pracownika – 7%).

 ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU CHOROBY

•

Cel: rekompensata utraty dochodów, jeżeli ubezpieczony nie może
pracować z powodu choroby.

•

osoby zatrudnione informują pracodawcę o chorobie  jeżeli
pracownik zatrudniony jest min. 1 miesiąc lub pracował 14 dni z
rzędu, ma prawo do wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy
przez pierwsze 14 dni choroby  jeżeli choroba trwa ponad 14 dni,
pracodawca powiadamia odpowiedni organ

•

Osoby, którym nie przysługuje wynagrodzenie chorobowe, mogą
otrzymać zasiłek od organu (same muszę zawiadomić organ o
chorobie!)

•

Nie ma żadnych ograniczeń czasowych, decydujących o tym, jak
długo może być wypłacany zasiłek chorobowy

•

bezrobocie  w ciągu 3 miesięcy od utraty pracy należy zgłosić się
do Urzędu Pośrednictwa Pracy jako poszukujący pracy  wtedy
może dostać zasiłek chorobowy

 ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU

MACIERZYŃSTWA

•

Wszystkie kobiety, które mieszkają w Szwecji są
uprawnione do opieki zdrowotnej z tytułu ciąży i
urodzenia dziecka.

•

Kobieta ciężarna – której pracodawca nie jest w
stanie zapewnić innych zadań pracowniczych –
może przysługiwać zasiłek ciążowy, jeśli: jej
zdolność do pracy jest ograniczona o co najmniej
25% z powodu ciąży

 RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO

PRACY

•

renta przysługuje osobom w wieku od 30 do 64 lat, których zdolność do pracy
jest trwale ograniczona o co najmniej 25%

•

można otrzymywać 100%, 75%, 50% lub 25% renty z tyt. niezdolności do
pracy (zależne od stopnia ograniczenia zdolności do pracy i od możliwości
utrzymywania się z pracy zarobkowej)

•

zasiłek rehabilitacyjno-szkoleniowy przysługuje osobom w wieku od 19 do
29 lat, których zdolność do pracy ograniczona jest co najmniej 25% przez min.
1 rok.

•

można otrzymywać 100%, 75%, 50% lub 25% zasiłku (zależne od stopnia
ograniczenia zdolności do pracy i od możliwości utrzymywania się z pracy
zarobkowej)

•

wysokość zasiłku rehabilitacyjno-szkoleniowego i renty z tyt. niezdolności do
pracy: renta ta i zasiłek wypłacane są w formie świadczenia zależnego od
wysokości dochodów, częściowo w formie świadczenia gwarantowanego
(otrzymują je osoby z niskimi dochodami lub nie miały ich wcale)

•

zasiłek na asystenta osobistego

•

Zasiłek dla osób niepełnosprawnych

 ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU WYPADKÓW

PRZY PRACY I CHORÓB ZAWODOWYCH

-

W razie utraty zdrowia w związku z wykonywaną pracą (lub
wskutek wypadku w drodze do/z pracy) może przysługiwać
odszkodowanie tytułem ubezpieczenia od wypadków przy pracy.

-

Obejmuje również tzw. choroby zawodowe (np. dolegliwości skóry,
kręgosłupa), choroby zakaźne (np. infekcje szpitalne, żółtaczka)



świadczenia chorobowe – świadczenie z ubezpieczenia od
wypadków przy pracy wypłacane w przypadku choroby;



renta dożywotnia – otrzymuje osoba, która z powodu
obrażeń/dolegliwości nie jest w stanie pracować dłużej lub zdany
jest na niższe zarobki; jest to kompensata za dochody utracone z
powodu utraty zdrowia wskutek wypadku przy pracy etc.



w razie śmierci – w przypadku śmierci wskutek wypadku przy
pracy lub szczególnego narażenia zawodowego małżonek
zmarłego i jego dzieci (w wieku poniżej 18 lat)mogą otrzymać
dożywotnią rentę po zmarłym; osobom pozostawionym przez
zmarłego przysługuje także pomoc finansowa na pokrycie kosztów

INNE ŚWIADCZENIA SOCJALNE



ŚWIADCZENIA RODZINNE

-

Zasiłek rodzicielski – przysługuje, gdy rodzic bierze wolne w pracy z powodu opieki nad dzieckiem;
można korzystać do czasu ukończenia przez dziecko 8 roku życia.

-

okolicznościowy zasiłek rodzicielski – przysługuje, jeżeli rodzic musi zrezygnować z pracy, by
zostać w domu i opiekować się chorym dzieckiem w wieku poniżej 12 lat

-

Szczególna potrzeba opieki i nadzoru – na dziecko, które ukończyło 12 lat, ale nie przekroczyło 16.
roku życia; wymagana jest opinia lekarska na potwierdzenie, iż dziecko posiada szczególną opiekę.

-

urlop z okazji urodzenia się dziecka – matce lub ojcu przysługuje 10 dni urlopowych, za które
może otrzymać okolicznościowy zasiłek rodzicielski

-

zasiłek na dziecko i dodatek dla rodzin wielodzietnych – dziecko poniżej 16 lat, mieszka w
Szwecji/ ukończyło 16 lat, uczy się w szkole podstawowej lub specjalnej; gdy masz dwoje lub więcej
dzieci przysługuje dodatek dla rodzin wielodzietnych

-

zasiłek na opiekę – rodzice opiekują się chorym/niepełnosprawnym dzieckiem

-

Alimenty – jeśli rodzice dziecka nie mieszkają razem, rodzic niemieszkający z dzieckiem ma obowiązek
partycypowania w kosztach utrzymania dziecka, płacąc alimenty. Gdy rodzice nie dojdą sami do
porozumienia, sprawę rozstrzyga sąd.

-

zaliczka alimentacyjna – gdy rodzic (zobowiązany do alimentacji) nie wywiązuje się z obowiązku,
bądź płaci niskie alimenty, rodzic mieszkający z dzieckiem może ubiegać się w odpowiednim organie o
zaliczkę alimentacyjną; rodzic, który nie płaci alimentów, musi zwrócić część lub całość ponoszonych
przez państwo kosztów zaliczki alimentacyjnej;

-

renty rodzinne; formy:



renta sieroca lub zasiłek dla dzieci pozostałych przy życiu



renta dostosowawcza i renta gwarantowana



renta wdowia i rena gwarantowana

INNE ŚWIADCZENIA SOCJALNE



ŚWIADCZENIA Z TYTUŁU BEZROBOCIA

-

w szwedzkim systemie ubezpieczeń na wypadek bezrobocia składają się 2 komponenty: ogólne
ubezpieczenie podstawowe oraz dobrowolne ubezpieczenie od utraty dochodów (wymaga ona
członkostwa lub przynależności do kasy bezrobotnych)

-

Zasiłek z tytułu ubezpieczenia na wypadek bezrobocia wypłacany jest osobom, które spełniają warunki
podstawowe oraz warunek pracy



ŚWIADCZENIA MINIMALNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ

-

Pomoc społeczna to forma pomocy przyznawana w ostateczności, gdy osoba/rodzina tymczasowo nie posiada
środków wystarczających do pokrycia podstawowych kosztów utrzymania

-

do pomocy tej uprawnione są wszystkie osoby, które zostaną uznane za potrzebujące tego rodzaju wsparcia

-

nie istnieją wymogi dotyczące obywatelstwa; wszystkie osoby posiadające prawo pobytu w Szwecji są
uprawnione; nie jest wymagane zamieszkiwanie w Szwecji na stałe

-

wysokość pomocy zależy od potrzeb danej osoby i wielkości jej rodziny

-

Maksymalna kwota miesięczna: 2.920 SEK (335 EUR) dla 1 osoby oraz 5.270 SEK (605 EUR) dla pary
(przewidziano dodatki dla dzieci)

-

dodatkowo przysługuje kwota na wspólne wydatki mieszkaniowe (w zależności od wielkości gospodarstwa
domowego)

-

ponadto można uzyskać wsparcie w odniesieniu do uzasadnionych wydatków na: mieszkanie, energię elektr.,
dojazd do pracy,

-

ubezpieczenie mieszkania; koszty opieki zdrowotnej, dentystycznej i okulistycznej są zazwyczaj pokrywane
przez beneficjentów pomocy społecznej

-

wsparcie finansowe dla osób starszych

-

wsparcie finansowe dla osób starszych i dodatek mieszkaniowy dla osób pobierających emeryturę

-

dodatek mieszkaniowy dla osób pobierających emeryturę: do 5.000 SEK (574 EUR) dla małżeństw oraz
2.500 SEK (287 EUR) dla osoby stanu wolnego

INNE ŚWIADCZENIA SOCJALNE



OPIEKA DŁUGOTERMINOWA

-

Osoby niezdolne do zabezpieczenia własnych potrzeb lub uzyskania ich
świadczenia w inny sposób uprawnione są do pomocy z „komitetu
zabezpieczenia społecznego”.

-

Szwedzkie prawodawstwo przewiduje, iż każda osoba musi mieć
zapewniony rozsądny poziom życia.

-

Opieka długoterminowa jest dostępna dla wszystkich osób, które
mieszkają w Szwecji, nie jest zależna od oceny zasobów finansowych,
kryterium wieku etc.

-

Jeżeli osoba potrzebuje opieki medycznej innej niż hospitalizacja,
powinna – zgodnie z prawem – otrzymać taką opiekę we własnym domu;
pomoc w formie opieki domowej powinna także być świadczona w domu
beneficjenta

-

Koszty: niskie – maksymalna opłata za opiekę nad osobami starszymi
wynosi 1.760 SEK (202 EUR) miesięcznie; w przypadku opieki medycznej
– maks. koszt wynosi 1.100 SEK (126 EUR) rocznie

S Z W E C J A N I E N O T O W A Ł A W P R E Z E N T O W A N Y M O K R E S I E D W U C Y F R O W E G O

B E Z R O B O C I A .  

SZWECJA BEZROBOCIE - DANE EUROSTAT 2013

Zatrudnienie Szwecja - Dane EUROSTAT 2013
Wskaźnik zatrudnienia - pokazuje zmianę procentową rok do roku z ogólnej liczby osób
zatrudnionych na obszarze gospodarczym danego kraju.
Zatrudnienie w Szwecji podlega wahaniom. Spadek zatrudnienie miał nawet miejsce
podczas wzrostu gospodarczego w latach 2003 -2004. Głęboka obniżka zatrudnienia
nastąpiła w roku 2009. Najwyższy wzrost zatrudnienia miał miejsce w roku 2007 oraz 2011. 

WNIOSKI

•

Rozbudowany system socjalny przekłada się nie tylko na dobre wskaźniki na
rynku pracy, ale również na aktywność ekonomiczną czy stopę bezrobocia.

•

Model skandynawski dąży przede wszystkim do zabezpieczenia standardu
życiowego obywateli.

•

W krajach skandynawskich dąży się najpierw do wystarczającego
zabezpieczenia całego społeczeństwa, a jako uzupełnienie zabezpieczenie
czynnych zawodowo.

•

W modelu skandynawskim nie zakreśla się żadnych granic zaangażowania
państwa w działalność socjalną.

•

Państwo pełni funkcję pracodawcy – dostarcza dużą liczbę miejsc pracy w służ
bach publicznych – przyczynia się do obniżenia bezrobocia.

•

W Szwecji każda osoba, posiadająca pozwolenie stałego pobytu i pracująca,
ma możliwość uzyskania dostępu do świadczeń socjalnych przysługujących
każdemu obywatelowi.

•

W Szwecji najważniejsze jest zagwarantowanie obywatelom równych praw w
dostępie do usług socjalnych.

•

Szwecja pozostanie nadal państwem opiekuńczym. Przywiązanie do modelu
państwa dobrobytu jest tam bardzo silne i Szwedzi są gotowi wiele poświęcić
dla jego utrzymania.

BIBLIOGRAFIA

•

Anioł W., Szlak Norden. Modernizacja po
Skandynawsku, IPS UW/ELIPSA, Warszawa 2013,
s. 8.

•

Jagusiak B., Bezpieczeństwo socjalne
współczesnego państwa, Wyd. Difin, Warszawa
2015, s. 128-131.

•

http://euro-dane.com.pl/blog/szwecja---system-
opieki-socjalnej-w-szwecji, 08.10.2016r.

•

http://szwecja.adamkowol.info/, 08.10.2016r.

•

http://euro-dane.com.pl/szwecja, 24.10.2016r.