MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Maria Drachal
Teresa Lange
Posługiwanie się terminologią zawodową
313[05].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Edward Habas
dr hab. inż. Piotr Nowak
Opracowanie redakcyjne:
mgr Maria Drachal
mgr inż.Teresa Lange
Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].O1.03
 Posługiwanie się terminologią zawodową zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu fotograf.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Przykładowe scenariusze zajęć 8
5. Ćwiczenia 12
5.1. Światło i jego właściwości 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Elementy optyki fotograficznej 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Obiektywy fotograficzne: właściwości użytkowe i rodzaje 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Ostrość obrazu fotograficznego 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Aparaty fotograficzne i urządzenia pomocnicze 20
5.5.1. Ćwiczenia 20
5.6. Oświetlenie i z
ródła światła stosowane w fotografii 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
5.7. Ekspozycja materiałów fotograficznych 24
5.7.1. Ćwiczenia 24
5.8. Podstawy techniki zdjęciowej 26
5.8.1. Ćwiczenia 26
5.9. Teoria widzenia barw i metody otrzymywania barw 27
5.9.1. Ćwiczenia 27
5.10. Obróbka chemiczna materiałów czarno-białych 29
5.10.1. Ćwiczenia 29
5.11. Podstawy barwnego procesu fotograficznego i obróbka chemiczna
materiałów barwnych 31
5.11.1. Ćwiczenia 31
5.12. Podstawy fotografii cyfrowej 33
5.12.1. Ćwiczenia 33
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 36
7. Literatura 48
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu  Poradnik dla nauczyciela , który będzie pomocny
w organizowaniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie fotograf. Dotyczy on
realizacji jednostki modułowej 313[05]. ].O1.03 -  Posługiwanie się terminologią zawodową
która jest składnikiem modułu  Podstawy procesów technologicznych - 313[05].O1 (patrz
dydaktyczna mapa programu).
Należy zapoznać się z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi to Państwu
skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w realizacji jednostki modułowej
Posługiwanie się terminologią zawodową dla zawodu Fotograf 313[05] (pozycja
3 w załączonej tabeli).
Zawód: Fotograf 313[05]
Lp Kod Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu
.
1. 313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
2. 313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych
3. 313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową
4. 313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych
5. 313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych
6. 313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych
7. 313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy
8. 313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych
9. 313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych
10. 313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi
11. 313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych
12. 313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych
13. 313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych
14. 313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych
15. 313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych
16. 313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych
Poradnik składa się z sześciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia,
Scenariusze zajęć, Ćwiczenia, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które
uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej.
Jeśli po analizie uznacie Państwo, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez ucznia
opanowane, wówczas uczeń powinien ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty
w poradnikach z poprzednich jednostek modułowych.
W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, które uczeń będzie posiadał
po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy
rzeczywiście takie umiejętności uczeń opanował, pomoże Państwu załączony w poradniku
sprawdzian osiągnięć.
Przykładowe Scenariusze zajęć są szczegółową propozycją przeprowadzenia lekcji
w ramach realizacji materiału nauczania dla tej jednostki modułowej.
W części Ćwiczenia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń będących praktycznym
zastosowaniem wiadomości z zakresu materiału nauczania przewidzianego dla tej jednostki
modułowej.
Każde z ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy
wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia mogą być realizowane indywidualnie
lub w 2-5 osobowych zespołach, w grupach ćwiczeniowych nie większych niż 15 osób.
Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń.
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest Lista środków dydaktycznych niezbędnych
do prawidłowego wykonania ćwiczenia oraz zalecone metody nauczania  uczenia się.
Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie poziomu
wiadomości i umiejętności ucznia po zakończeniu realizacji programu danej jednostki
modułowej. Składa się on z testu teoretycznego oraz z testu typu próba pracy. Pozytywnie
rozwiązane przez ucznia sprawdziany osiągnięć teoretycznych oraz załączony do oceny
w formie  portfolio efekt realizacji ćwiczeń stanowił będzie dowód, że uczeń potrafi
zrealizować zdanie zawodowe polegające na prawidłowym posługiwaniu się terminologią
zawodową. W przypadku sprawdzianu osiągnięć uczeń powinien wiedzieć, że ma on formę
testu podobnego do tych, jakie występują w egzaminie zewnętrznym dla potwierdzenia
kwalifikacji w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, aby nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego
typu testów, co z pewnością będzie procentować w przypadku egzaminu zewnętrznego.
W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy z zakresu tej jednostki modułowej
nauczyciel może skorzystać z listy materiałów z
ródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub
innych bibliotekach publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możecie również
pozyskać Państwo z zasobów internetowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych
wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te uczeń poznał już wcześniej a niektóre pozna
w trakcie nauki. W czasie pracy poza terenem szkoły zwróćcie Państwo uwagę na
przestrzeganie przepisów ruchu drogowego oraz dbałość o ochronę środowiska naturalnego.
Należy pamiętać, że uzupełnieniem tego poradnika jest  Poradnik dla ucznia , w którym
między innymi zamieszczono materiał nauczania, stanowiący podbudowę do realizacji ćwiczeń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
313[05].O1
Podstawy procesów
technologicznych
313[05].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska
313[05].O1.02
Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce
w realizacji zadań zawodowych
313[05].O1.03
Posługiwanie się terminologią zawodową
313[05].O1.04 313[05].O1.05
Rozróżnianie materiałów fotograficznych Magazynowanie i przechowywanie
materiałów fotograficznych
313[05].O1.06
Wykonywanie podstawowych czynności
fotograficznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować zasady bezpieczeństwa pracy,
- dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
- stosować zasady bezpieczeństwa pracy podczas styczności z chemikaliami
fotograficznymi,
- stosować zasady bezpieczeństwa pracy podczas pracy z urządzeniami elektrycznymi,
- posługiwać się podstawową wiedzą w zakresu historii sztuki i fotografii,
- określić elementy kompozycji obrazu,
- określić rodzaje kompozycji obrazu,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się komputerem w podstawowym zakresie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- scharakteryzować podstawowe właściwości światła,
- wyjaśnić pojęcia: ognisko, odległość ogniskowa, przedmiotowa, obrazowa,
- wymienić barwy podstawowe i otrzymać barwy dopełniające,
- rozróżnić rodzaje soczewek,
- rozróżnić z
ródła światła stosowane w fotografii,
- wyjaśnić błędy optyczne obiektywów,
- przedstawić schemat powstawania obrazu w aparacie fotograficznym,
- określić pojęcia otwór względny i liczba przysłony,
- określić podstawowe właściwości użytkowe obiektywów fotograficznych,
- określić zależność pomiędzy odległością ogniskową a przekątną formatu klatki,
- rozróżnić rodzaje obiektywów fotograficznych,
- rozróżnić rodzaje oświetlenia,
- rozróżnić kierunki oświetlenia,
- rozróżnić funkcje oświetlenia,
- określić elementy budowy aparatu fotograficznego,
- sklasyfikować aparaty fotograficzne,
- określić zastosowanie aparatów fotograficznych,
- przedstawić otrzymywanie barw metodą addytywną,
- przedstawić otrzymywanie barw metodą subtraktywną,
- określić fizykochemiczne właściwości substancji chemicznych stosowanych w fotografii,
- scharakteryzować etapy obróbki materiałów fotograficznych,
- rozróżnić i scharakteryzować fototechniczne urządzenia laboratorium fototechnicznego,
- wyjaśnić mechanizm cyfrowego zapisu obrazu,
- sklasyfikować metody obrazowania według właściwości i przeznaczenia,
- wyjaśnić znaczenie pojęć, definicji i terminologii stosowanej w dziedzinie cyfrowego
przetwarzania obrazów,
- scharakteryzować cyfrowe metody rejestracji obrazów,
- określić zasady cyfrowego zapisu obrazu, kompresji, przenoszenia i wizualizacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć nr 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf - 313[05]
Moduł: Podstawy procesów technologicznych 313[05].O1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się terminologią zawodową 313[05].O1.03
Temat: Budowa aparatu fotograficznego i funkcje jego elementów.
Cel ogólny: Zapoznanie się z budową aparatu fotograficznego i funkcją jego
najważniejszych elementów.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien:
- określić z jakich elementów zbudowany jest aparat fotograficzny,
- określić funkcję poszczególnych elementów,
- wymienić rodzaje migawek w aparacie fotograficznym,
- wymienić rodzaje celowników w aparacie fotograficznym.
Metody nauczania-uczenia się:
- wykład, prezentacja,
- stosowanie zasady przystępności, poglądowości, wiązania teorii z praktykę.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca indywidualna,
- zespołowa.
Czas: 90 min
Środki dydaktyczne:
- aparat fotograficzny małoobrazkowy, kompaktowy,
- aparat fotograficzny małoobrazkowy lustrzanka jednoobiektywowa,
- aparat fotograficzny średnioformatowy,
- zestaw literatury z informacjami o celownikach i lustrzankach,
- prezentacje pokazujące różnego rodzaju celowniki w różnych typach aparatów,
- schematy z opisem działania migawek,
- kartki formatu A4 do zapisu, pisaki.
Przebieg zajęć:
1) Zaprezentowanie uczniom aparatu fotograficznego.
2) Wskazanie na poszczególne elementy budowy.
3) Wyjaśnienie terminów związanych z określeniem poszczególnych elementów.
4) Określenie funkcji jaką pełnią poszczególne elementy.
5) Projekcja prezentacji z celownikami w różnych typach aparatów.
6) Pokaz schematów na którym wyjaśniamy mechanizm działania przesłony, migawki,
dalmierza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
7) Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza grupa podzielona zostaje na dwa zespoły,
które opracowują korzystając z literatury, Internetu charakterystykę migawki szczelinowej
i centralnej. Druga grupa korzystając z literatury i Internetu przygotowuje charakterystykę
celowników.
8) Nauczyciel obserwuje pracę, na bieżąco koryguje działanie zespołów.
9) Prezentacja przez poszczególne zespoły przygotowanych charakterystyk.
10) Podsumowanie i opracowanie wniosków.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Sprawdz
w domu w swoim aparacie jaki typ migawki i celownika w nim się znajduje. Zrób
notatkę w zeszycie.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się krótko czego nauczył się podczas lekcji i jakie
zagadnienia chciałby pogłębić?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć nr 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & .& & & & .
Modułowy program nauczania: Fotograf - 313[05]
Moduł: Podstawy procesów technologicznych 313[05].O1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się terminologią zawodową 313[05].O1.03
Temat: Addytywna metoda otrzymywania barw.
Cel ogólny: zapoznanie się z addytywną metodą otrzymywania i zastosowania barw.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- określić co to są barwy podstawowe,
- określić co to są barwy dopełniające,
- wyjaśnić na czym polega addytywna metoda otrzymywania barw,
- gdzie znajduje zastosowanie metoda addytywna.
Metody nauczania-uczenia się:
- podająca  wykład,
- pokaz z zastosowaniem rzutników i zestawu filtrów.
Czas: 90 min
Środki dydaktyczne:
- schematy prezentujące sposób otrzymywania barw metodą addytywną,
- rzutniki 3 szt,
- zestaw filtrów,
- ekran.
Przebieg zajęć:
1) Wyjaśnienie uczniom pojęć barwa podstawowa.
2) Wyjaśnienie uczniom pojęć metoda addytywna mieszania barw.
3) Wyjaśnienie określenia barw dopełniających.
4) Pokaz zestawu filtrów w barwach podstawowych.
5) Omówienie metody addytywnego mieszania barw.
6) Wizualizacja metody addytywne .
7) Przygotowanie rzutników  trzech uczniów ustawia trzy rzutniki w odpowiedniej
wzajemnej odległości i od ekranu.
8) Przygotowuje trzy zestawy filtrów w barwach podstawowych o różnej gęstości.
9) Z rzutników kieruje trzy strumienie świetlne na ekran w ten sposób aby częściowo na
siebie zachodziły.
10) Poprzez zmianę gęstości filtrów zmienia się nasycenie barw. Pozostali uczniowie analizują
zmiany i określają uzyskany efekt.
11) Pokaz zastosowania metody addytywnej w fotografii.
12) Podsumowanie i opracowanie wniosków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Zakończenie zajęć
Praca domowa:
- narysuj schemat powstawania barw metodą addytywną, napisz jak otrzymujemy barwy
dopełniające?
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się krótko czego nauczył się podczas lekcji i jakie
zagadnienia chciałby pogłębić?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Światło i jego właściwości
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaobserwuj zjawisko czernienia bezpośredniego materiału światłoczułego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) przygotować materiał światłoczuły  papier pozytywowy,
2) przygotować nieprzezroczysty przedmiot lub przedmioty,
3) umieścić przedmioty na materiale światłoczułym,
4) wystawić go na działanie światła,
5) obserwować zjawisko czernienia bezpośredniego,
6) określić rodzaj reakcji chemicznej,
7) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji,
8) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne  eksperyment.
Środki dydaktyczne:
 materiał światłoczuły pozytywowy,
 przedmioty nieprzezroczyste,
 plansze z reakcjami fotochemicznymi.
Ćwiczenie 2
Zaobserwuj kąt odbicia światła od wypolerowanej metalowej płytki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować latarkę z punktowym z
ródłem światła,
2) przygotować wypolerowana metalową płytkę,
3) wyciemnić pomieszczenie w którym będziesz wykonywać ćwiczenie,
4) skierować strumień światła z latarki w kierunku metalowej płytki,
5) zaobserwować promień odbity i kąt pod jakim odbija się promień,
6) wnioski dołączyć do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne  eksperyment.
Środki dydaktyczne:
 latarka z punktowym z
ródłem światła,
 wypolerowana metalowa płytka,
 schemat przedstawiający zjawisko odbicia promienia od powierzchni zwierciadlanej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Elementy optyki fotograficznej
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ze zbioru soczewek utwórz dwie grupy soczewek: soczewki skupiające i soczewki
rozpraszające. Określ ich nazwy i działanie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować zestaw soczewek,
2) przygotować schematy soczewek skupiających i rozpraszających,
3) pogrupować na soczewki dodatnie i ujemne,
4) nazwać poszczególne soczewki,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia ,
6) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 zestaw soczewek,
 schematy soczewek,
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj schematom przedstawiającym błędy odwzorowania optycznego soczewek
nazwy aberracji: dystorsja, aberracja sferyczna, aberracja komatyczna.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze schematami przedstawiającymi poszczególne błędy soczewek,
2) wybrać te schematy na których występują wymienione w poleceniu błędy,
3) przyporządkować nazwy błędów schematom aberracji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 plansze ze schematami błędów odwzorowania optycznego,
 plansze z nazwami błędów optycznych,
 literatura, poradniki zawodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Obiektywy fotograficzne: właściwości użytkowe i rodzaje
5.3.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na obiektywie fotograficznym standardowym, długoogniskowym i szerokokątnym
pierścienie: odległości przedmiotowej, liczby przysłony, głębokości ostrości.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie obiektywy fotograficzne,
2) wskazać i nazwać pierścień odległość przedmiotowej,
3) wskazać pierścień którym ustawisz przesłonę i nazwać go,
4) wskazać pierścień na którym odczytasz zakres głębokości ostrości i nazwać go,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 obiektywy fotograficzne: standardowy, długoogniskowy, krótkoogniskowy,
 plansze ze schematami obiektywów,
 plansze tematyczne: wpływ odległości przedmiotowej na głębokość ostrości,
 plansze tematyczne: wpływ odległości ogniskowej na głębokość ostrości,
 plansze tematyczne: wpływ liczby przysłony na głębokość ostrości.
Ćwiczenie 2
Ustaw na obiektywie zmiennogniskowym odległość ogniskową tak, aby otrzymać jak
najmniejszy kąt widzenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny: aparat z obiektywem
zmiennogniskowym,
5) ustawić odległość ogniskowa na najmniejszy zakres,
6) zaobserwować jakie jest pole widzenia przy zadanej długości ogniskowej,
7) ustawić odległość ogniskowa na średni zakres,
8) zaobserwować jakie jest pole widzenia przy zadanej długości ogniskowej,
9) ustawić odległość ogniskową na największy zakres,
10) zaobserwować jakie jest pole widzenia przy zadanej długości ogniskowej,
11) porównać zaobserwowane obszary przy poszczególnym ogniskowych,
12) porównać kąty widzenia obiektywu na różnych zakresach ogniskowych,
13) wybrać ogniskową która daje najmniejszy kąt widzenia obiektywu,
14) zapisać jakiej ogniskowej odpowiada najmniejszy kąt widzenia obiektywu,
15) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
16) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
17) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 aparat fotograficzny,
 obiektyw zmiennoogniskowy,
 tablice poglądowe przedstawiające zakresy kątów widzenia obiektywu przy różnych
odległościach ogniskowych,
 zestawy zdjęć przedstawiających ten sam motyw wykonanych obiektywami o różnych
odległościach ogniskowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Ostrość obrazu fotograficznego
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na obiektywie sprawdz
jak liczba przesłony wpływa na głębokość ostrości.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni obiektyw fotograficzny,
2) ustawić na obiektywie standardowym odległość przedmiotową np.3 m,
3) odczytać zakres głębokości ostrości dla liczby przesłony 4,
4) odczytać zakres głębokości ostrości dla liczby przesłony 22,
5) porównać zakresy głębokości ostrości,
6) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić jak liczba
przesłony wpływa na głębokość ostrości,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne ze sprzętem.
Środki dydaktyczne:
 obiektywy fotograficzne : standardowy, długoogniskowy,
 plansze ze schematami obiektywów,
 plansze tematyczne: wpływ odległości przedmiotowej na głębokość ostrości,
 plansze tematyczne: wpływ odległości ogniskowej na głębokość ostrości,
 plansze tematyczne: wpływ liczby przysłony na głębokość ostrości.
Ćwiczenie 2
Określ skalę odwzorowania 1:1 na matówce aparatu fotograficznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) omówić głębię ostrości przy odwzorowaniach bliskich skali 1:1,
4) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny: aparat wielkoformatowy
z matówką,
6) przygotować zdjęcie lub rysunek do fotografowania,
7) ustawić na matówce obraz,
8) porównać wymiary liniowe obrazu optycznego z wymiarami zdjęcia za pomocą linijki,
9) określić skalę uzyskanego obrazu,
10) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne  praca ze sprzętem.
Środki dydaktyczne:
 aparat wielkoformatowy,
 obiektyw,
 matówka,
 zdjęcie,
 linijka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Aparaty fotograficzne i urządzenia pomocnicze
5.5.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedstaw na dwóch oddzielnych tablicach wady i zalety aparatów małoobrazkowych,
średnioformatowych, wielkoformatowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z literaturą zawodowa, katalogami oraz stronami www. producentów
aparatów fotograficznych,
2) przeanalizować treści pod względem wad i zalet aparatów małoobrazkowych,
3) przeanalizować treści pod względem wad i zalet aparatów średnioformatowych,
4) przeanalizować treści pod względem wad i zalet aparatów wielkoformatowych,
5) wypisać wady i zalety aparatów małoobrazkowych,
6) wypisać wady i zalety aparatów średnioformatowych,
7) wypisać wady i zalety aparatów wielkoformatowych,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
9) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
 literatura zawodowa,
 katalogi sprzętu fotograficznego różnych producentów,
 komputer z dostępem do Internetu.
Ćwiczenie 2
Wskaż i nazwij podstawowe elementy budowy aparatu małoobrazkowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Sposób wykonania ćwiczenia.
Uczeń powinien:
1) dobrać z zestawu wyposażenia aparat fotograficzny małoobrazkowy,
2) wskazać poszczególne elementy budowy aparatu,
3) określić funkcję poszczególnych elementów,
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne ze sprzętem,
 metoda problemowa.
Środki dydaktyczne:
 tradycyjny aparat małoobrazkowy,
 aparat cyfrowy,
 aparat wielkoformatowy.
Ćwiczenie 3
Wypisz z podanych katalogów urządzenie określone jako sprzęt pomocniczy
wykorzystywany do wykonywania zdjęć plenerowych i studyjnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia .
Uczeń powinien:
1) wybrać katalogi ze sprzętem pomocniczym,
2) dokonać wyboru sprzętu pomocniczego,
3) sporządzić listę sprzętu pomocniczego do zdjęć plenerowych,
4) sporządzić listę sprzętu pomocniczego do zdjęć studyjnych,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 katalogi sprzętu fotograficznego różnych firm,
 literatura zawodowa,
 komputer z dostępem do Internetu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Oświetlenie i z
ródła światła stosowane w fotografii
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ kierunki oświetlenia zmieniając położenie z
ródła światła.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) dobrać z zestawu wyposażenia reflektor fotograficzny,
3) ustawić model lub przedmiot trójwymiarowy,
4) ustawić z
ródło światła względem modela lub przedmiotu w położeniu dolnym,
5) przeanalizować efekty oświetleniowe,
6) ustawić z
ródło światła względem modela lub przedmiotu w położeniu górnym,
7) przeanalizować efekty oświetleniowe,
8) ustawić z
ródło światła względem modela lub przedmiotu w położeniu przednim,
9) przeanalizować efekty oświetleniowe,
10) ustawić z
ródło światła względem modela lub przedmiotu w położeniu bocznym,
11) przeanalizować efekty oświetleniowe,
12) nazwać poszczególne kierunki oświetlenia,
13) narysować schemat kierunków oświetlenia,
14) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia, opisać osiągnięte efekty
przy zastosowaniu różnych kierunków oświetlenia,
16) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,,
 ćwiczenia praktyczne ze sprzętem,
 metoda sytuacyjna.
Środki dydaktyczne:
 z
ródła światła, np. reflektor studyjny,
 model lub przedmiot trójwymiarowy,
 plansze ze schematami oświetleniowymi,
 poradniki zawodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 2
Wskaż funkcje oświetlenia na planie zdjęciowym dysponując zestawem oświetlenia
studyjnego.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować zestaw oświetleniowy studyjny,
2) ustawić model lub przedmiot trójwymiarowy,
3) ustawić z
ródło światła zgodnie z jego funkcją zasadniczego,
4) ustawić z
ródło światła zgodnie z jego funkcją pomocniczego,
5) ustawić z
ródło światła zgodnie z jego funkcją efektowego,
6) ustawić z
ródło światła zgodnie z jego funkcją tła,
7) przeanalizować efekty oświetleniowe,
8) nazwać poszczególne funkcje oświetlenia,
9) narysować schemat funkcji oświetlenia,
10) opisać osiągnięte efekty przy zastosowaniu różnych funkcji oświetlenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 praca w 3-5 osobowych zespołach,
 ćwiczenia praktyczne ze sprzętem.
Środki dydaktyczne:
 zestaw lamp studyjnych ,
 model lub przedmiot trójwymiarowy,
 plansze ze schematami oświetleniowymi,
 tło,
 poradniki zawodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Ekspozycja materiałów fotograficznych
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj pomiar światła padającego i odbitego od powierzchni szarej, białej i czarnej
posługując się światłomierzem.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznawać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego
oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,
4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt,
5) przygotować trzy plansze o barwach: szarej, białej, czarnej,
6) oświetlić planszę szarą światłem ciągłym,
7) dokonać pomiaru światła padającego i odbitego,
8) oświetlić planszę białą światłem ciągłym,
9) dokonać pomiaru światła padającego i odbitego,
10) oświetlić planszę czarną światłem ciągłym,
11) dokonać pomiaru światła padającego i odbitego,
12) porównać wyniki i zrobić zestawienie w tabeli,
13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) dołączyć do portfolio wraz z adekwatnym opisem ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne ze sprzętem,
 metoda sytuacyjna.
Środki dydaktyczne:
 plansze o barwie: białej, szarej, czarnej,
 zestaw oświetleniowy,
 światłomierz.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Ćwiczenie 2
Pomiar światłomierzem wskazał następujące parametry ekspozycji: czas naświetlania:
t = 1/125 s., liczba przesłony 5,6. Jaki będzie czas naświetlania jeśli liczbę przesłony
zwiększymy do 16.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie wzór na naświetlanie,
2) wyjaśnić jak zmiana przysłony o jeden stopień wpływa na wielkość czasu naświetlania,
3) obliczyć czas naświetlania dla liczby przesłony 16,
4) przedstawić wyniki.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
 kartki papieru,
 poradniki zawodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.8. Podstawy techniki zdjęciowej
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ze zbioru zdjęć utwórz grupy zdjęć tematycznych: fotografii portretowej, fotografii
krajobrazowej, architektury.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z tematyką zdjęć,
2) dokonać selekcji i podziału na grupy tematyczne,
3) określić temat zdjęć,
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór,
5) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne
 zbiór zdjęcie o różnej tematyce: fotografia portretowa, fotografia krajobrazowa,
architektura.
Ćwiczenie 2
Ze zbioru zdjęć wybierz zdjęcia przedstawiające ruch przedmiotu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z tematyką zdjęć,
2) dokonać selekcji,
3) omówić sposób wykonania zdjęcia,
4) opisać jak ruch przedmiotu wpływa na wybór techniki wykonania zdjęcia,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór,
6) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda projektów.
Środki dydaktyczne
 zbiór zdjęć o różnej tematyce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5.9. Teoria widzenia barw i metody otrzymywania barw
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprezentowanie otrzymywania barw metodą addytywną.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się ze schematami metody mieszania barw metodą addytywną
4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt: rzutnik, trzy filtry o barwach;
czerwony, niebieski, zielony,
5) wprowadzić filtry do rzutnika według schematu,
6) rzutować barwne obrazy na ekran,
7) określić barwy powstałe podczas mieszania,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz doświadczeń,
 pokaz z wykorzystaniem urządzeń audiowizualnych.
Środki dydaktyczne:
 3 rzutniki do projekcji,
 filtry o barwach podstawowych: niebieski, zielony, czerwony,
 ekran,
 schematy mieszania barw metoda addytywną.
Ćwiczenie 2
Zaprezentowanie otrzymywania barw metoda subtraktywną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) zapoznać się ze schematami metody mieszania barw metodą subtraktywną,
4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt: rzutnik, trzy filtry o barwach
;niebieskozielony, żółty, purpurowy,
5) wprowadzić filtry do rzutnika według schematu,
6) rzutować barwne obrazy na ekran,
7) określić barwy powstałe podczas mieszania,
8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz doświadczeń,
 pokaz z wykorzystaniem urządzeń audiowizualnych.
Środki dydaktyczne:
 rzutniki światła białego,
 filtry o barwach: niebieskozielony, żółty, purpurowy,
 ekran,
 schematy mieszania barw metoda subtraktywną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5.10. Obróbka chemiczna materiałów czarno-białych
5.10.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Po zapoznaniu się z recepturą wywoływacza czarno-białego, przygotuj zestaw substancji
wchodzących w skład wywoływacza , określ rolę poszczególnych składników.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-4 osób),
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia,
3) zapoznać się z recepturą wywoływacza czarno-białego,
4) wybrać pojemniki z substancjami wchodzącymi w skład wywoływacza,
5) określić rolę każdej substancji,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej jednostki.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 zestaw pojemników ze związkami chemicznymi: hydrochinonem, metolem, siarczynem
sodowym, węglanem potasowym, bromkiem potasowym, boraksem,
 literatura zawodowa,
 receptury roztworów.
Ćwiczenie 2
Na podstawie przedstawionej receptury określ rodzaj roztworu przeznaczonego do
obróbki materiałów światłoczułych czarno-białych:
Receptura: Metol - 2g; Siarczyn sodu bezwodny - 100g; Hydrochinon - 5g; Boraks - 2g;
woda do objętości - 1dmł.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się ze składem roztworu wywoływacza, stosowanego w obróbce materiałów
światłoczułych czarno-białych,
2) zapoznać się ze składem roztworu utrwalacza stosowanego w obróbce materiałów czarno-
białych,
3) przeanalizować składniki receptury pod względem działania i zastosowania,
4) określić rodzaj roztworu i nazwać roztwór,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) dołączyć do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej jednostki.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 literatura zawodowa,
 receptury roztworów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
5.11. Podstawy barwnego procesu fotograficznego i obróbka
chemiczna materiałów barwnych
5.11.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na schemacie przedstaw reprodukcje barw w procesie negatywowo-pozytywowym dla
barwy czerwonej i żółtej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia .
Uczeń powinien:
1) narysować warstwy światłoczułe w materiale negatywowym,
2) zaznaczyć warstwy w których powstają obrazy barwne,
3) określić barwę obrazów cząstkowych w każdej warstwie,
4) określić barwę negatywu,
5) narysować warstwy światłoczułe w materiale pozytywowym,
6) zaznaczyć warstwy w których powstają obrazy barwne,
7) określić barwę obrazów cząstkowych w każdej warstwie,
8) określić barwę pozytywu,
9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
10) dołączyć do portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 kolorowe kredki lub mazaki,
 kartka papieru.
Ćwiczenie 2
Na podstawie etapów obróbki chemicznej określ nazwę procesu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się etapami obróbki chemicznej poszczególnych procesów: C-41, RA-4, E-6,
2) zapoznać się z planszami na których wymienione będą etapy obróbki chemicznej
materiałów światłoczułych,
3) dopasować nazwę procesu do etapów obróbki,
4) scharakteryzować proces,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) dołączyć do portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej jednostki modułowej.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 metoda przypadków.
Środki dydaktyczne:
 plansze z etapami obróbki chemicznej materiałów światłoczułych,
 plansze z nazwami procesów: C-41, RA-4, E-6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
5.12. Podstawy fotografii cyfrowej
5.12.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj różnice między fotografią tradycyjną a fotografia cyfrową.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) sporządzić dwie tablice, na jednej wypisać: co to jest fotografia analogowa, jakie są jej
wady i zalety,
2) na drugiej tablicy wypisać :co to jest fotografia cyfrowa, jakie są jej wady i zalety,
3) porównać obie metody,
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 burza mózgów.
Środki dydaktyczne:
- duże kartki papieru, pisaki.
Ćwiczenie 2
Z czego zbudowany jest obraz cyfrowy?- obserwowanie pikseli.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia .
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
komputerowym,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) włączyć komputer i uruchomić wskazany przez nauczyciela program graficzny, otworzyć
wskazany przez nauczyciela obraz cyfrowy,
4) powiększyć niewielki fragment obrazu do uzyskania wyraz
nych pikseli,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) dołączyć pracę do portfolio dokumentującego realizację ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne  praca z komputerem.
Środki dydaktyczne:
- komputer z oprogramowaniem,
- program graficzny,
- obraz zapisany w postaci pliku cyfrowego.
Ćwiczenie 3
Wskazać zależność liczby barw i wielkości pliku od głębi bitowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Po
zakończonym ćwiczeniu uczeń przedstawia efekty końcowe swojej pracy, omawia je
z nauczycielem, który dokonuje oceny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku
komputerowym,
2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3) włączyć komputer i uruchomić wskazany przez nauczyciela program graficzny,
4) otworzyć wskazany przez nauczyciela plik zapisany z 24-bitową głębią,
5) zrobić 4 kopie obrazu i zapisać je z głębią: 1-bitową, 4-bitową, 8-bitową , 16-bitową.
6) zrobić zestawienie w postaci tabeli:
Głębia bitowa Liczba barw Wielkość pliku(KB)
1 bit/ piksel
4 bity/ piksel
8 bitów/ piksel
16 bitów/ piksel
24 bity/ piksel
7) sformułować wnioski , w jaki sposób głębia bitowa wpływa na wielkość pliku,
8) dołączyć wnioski do teczki zawierającej portfolio z pracami realizowanymi w ramach tej
jednostki modułowej,
9) pozamykać programy, wyłączyć komputer, uporządkować stanowisko pracy.
Zalecane metody nauczania - uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne na komputerze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Środki dydaktyczne:
 komputer z oprogramowaniem,
 program graficzny Adobe Photoshop,
 karta pracy z tabelą,
 obraz zapisany w postaci pliku cyfrowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test I
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się terminologią
zawodową
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1-13, ............. są z poziomu podstawowego,
- zadania 14-20, ............. są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu Klucz odpowiedzi
Kategoria Poziom Poprawna
Nr Cel operacyjny
celu wymagań odpowiedz

zad. (mierzone osiągnięcia ucznia)
1. Nazwać rodzaj celownika w aparacie
A P d
kompaktowym.
A P a
2.
Wybrać do czego służy migawka.
A P c
3. Wybrać oznaczenie temperatury barwowej.
B P c
4. Rozróżnić lustrzankę dwuobiektywowa.
A P b
Wybrać ogniskową dla formatu
5.
małoobrazkowego.
B P b
6. Wyjaśnić proces wywoływania.
B P b
7. Rozróżnić substancję wywołującą.
A P c
8. Wybrać jednostkę rozdzielczości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
B P a
9. Wyjaśnić pojęcie fotografii cyfrowej.
B P b
Określić pod wpływem czego zachodzą
10.
reakcje fotochemiczne.
B P d
11. Rozróżnić zakres światła widzialnego.
A P d
12. Wybrać temperaturę lampy błyskowej.
A P a
13. Zidentyfikować pomiar centralnie ważony.
C Pp b
14. Scharakteryzować pojęcie autofokus.
D Pp a
Zanalizować zależność kąta widzenia
15.
obiektywu od ogniskowej.
C Pp c
16. Określić obrazy wektorowe.
D Pp d
17. Zanalizować błąd aberracji chromatycznej.
D Pp d
Zanalizować od jakich czynników nie zależy
18.
głębia ostrości.
C Pp
19. Narysować schemat powstawania obrazu.
C Pp
Wykreślić schemat powstawania obrazu
Nieb-ziel
20. barwnego w procesie negatywowo-
pozytywowym.
purpurowy
żółty
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu zgodnie z wewnątrzszkolnym
systemem oceniania.
2. Określ dla uczniów wymagania.
3. Przygotuj instrukcję dla ucznia, test i kartę odpowiedzi dla każdego ucznia.
4. Zapewnij odpowiednie warunki przeprowadzenia testu (czas, możliwość samodzielnej
pracy).
5. Przed rozpoczęciem pracy zapoznaj ucznia z instrukcją.
6. Przeprowadz
test w określonym czasie.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytania o różnym stopniu trudności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak  X lub wpisując
prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom podstawowy,
II część  poziom ponadpodstawowy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego gdy zostanie ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
Część I  Poziom podstawowy
1. Jaki rodzaj celownika znajduje się w aparatach kompaktowych
a) pentagonalny.
b) matówkowy.
c) lustrzany.
d) lunetowy.
2. Migawka służy do
a) regulowania strumienia światła wchodzącego przez obiektyw.
b) kadrowania obrazu.
c) regulowania ostrością obrazu.
d) regulowania przysłon.
3. Co oznacz skrót Tc
a) temperatura Celsjusza.
b) temperatura cyfrowa.
c) temperatura barwowa.
d) temperatura Kelwina.
4. Lustrzanka dwuobiektywowa to aparat, który posiada
a) 2 obiektywy celownicze.
b) 2 obiektywy zdjęciowe.
c) obiektyw celowniczy i zdjęciowy.
d) jeden obiektyw.
5. Jaka jest ogniskowa obiektywu standardowego dla formatu małoobrazkowego?
a) 28 mm.
b) 50mm.
c) 80mm.
d) 135mm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. Podczas procesu wywoływania następuje
a) redukcja nienaświetlonych halogenków srebra do srebra metalicznego.
b) redukcja naświetlonych halogenków srebra do srebra metalicznego.
c) utlenianie nienaświetlonego srebra do halogenków srebra.
d) utlenianie naświetlonego srebra do halogenków srebra.
7. Która substancja chemiczna może spełnić rolę wywołującej w wywoływaczu cz-b.
a) bromek potasu.
b) hydrochinon.
c) tiosiarczan sodu.
d) benzotriazol.
8. Rozdzielczość w fotografii cyfrowej określana jest przez:
a) liczbę linii na jednostkę długości.
b) liczbę pikseli na jednostkę długości.
c) liczbę linii na liczbę pikseli.
d) liczbę pikseli na jednostkę objętości.
9. Fotografia cyfrowa to metoda rejestracji obrazu na:
a) elementach CCD.
b) błonie fotograficznej.
c) papierze fotograficznym.
d) monitorze.
10. Reakcje fotochemiczne są to reakcje zachodzące pod wpływem
a. temperatury.
b. światła.
c. wody.
d. powietrza.
11. Promieniowanie widzialne to fale elektromagnetyczne o zakresie
a) 200nm-400nm.
b) 400nm-500nm.
c) 600nm-700nm.
d) 400nm-700nm.
12. Lampa błyskowa daje światło o temperaturze barwowej
a) 2800 K.
b) 3200 K.
c) 3800 K.
d) 5600 K.
13. Pomiar w którym odczyt dokonywany jest w środkowej części kadru z niewielkiego
obszaru to
a) pomiar centralnie ważony.
b) pomiar punktowy.
c) pomiar matrycowy.
d) pomiar integralny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Część II  Poziom ponadpodstawowy
14. Obiektyw typu  autofokus charakteryzuje
a) automatyczna zmiana ogniskowej.
b) automatyczna zmiana ostrości.
c) automatyczny pomiar światła.
d) automatyczna zmiana zdolności rozdzielczej.
15. Jaka zależność występuje między kątem widzenia obiektywu a jego odległością
ogniskową?
a) im większy kąt widzenia obiektywu tym odległość ogniskowa mniejsza.
b) im mniejszy kąt widzenia obiektywu tym odległość ogniskowa mniejsza
c) im większy kąt widzenia obiektywu tym odległość ogniskowa większa.
d) wielkość odległości ogniskowej nie wpływa na kąt widzenia obiektywu.
16. Obrazy składające się z linii prostych i krzywych zdefiniowanych przez równania
matematyczne to
a) obrazy rastrowe.
b) obrazy bitmapowe.
c) obrazy wektorowe.
d) obrazy fotograficzne.
17. Na schemacie zilustrowany jest błąd
a. dystorsji.
b. aberracji sferycznej.
c. aberracja komatyczna.
d. aberracji chromatycznej.
18. Głębokość ostrości nie zależy od
a. odległości ogniskowej.
b. odległości przedmiotowej.
c. liczby przysłony.
d. zdolności rozdzielczej obiektywu.
19. Narysuj schemat powstawania obrazu optycznego gdy fotografowany przedmiot
umieszczony jest w odległości 2-ch ogniskowych.
20. Przedstaw na schemacie reprodukcję barwy czerwonej w procesie negatywowo-
pozytywowym barwnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Posługiwanie się terminologią zawodową
Zakreśl poprawną odpowiedz
, wpisz odpowiedzi lub wykonaj rysunek.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19.
Przedmiot czerwony
20.
Warstwy negatywu:
Warstwy pozytywu:
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Test II
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Posługiwanie się terminologią
zawodową
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1-13, ............. są z poziomu podstawowego,
- zadania 14-20, ........... są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan testu Klucz odpowiedzi
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wybrać ogniskową dla formatu
A P c
śrenioformatowego.
B P d
2.
Wyjaśnić jaka funkcję pełni dalmierz.
A P b
Wybrać rozmiar klatki negatywu
3.
małoobrazkowego.
B P b
Rozróżnić aparat dla materiału typu
4.
120.
A p d
Nazwać migawkę szczelinowa na
5.
podstawie określenia jej budowy.
B P d
6. Wyjaśnić proces utrwalania.
A P b
Wybrać urządzenie do zamiany obrazu
7.
analogowego na obraz cyfrowy.
A P d
Nazwać najmniejszy element obrazu
8.
cyfrowego.
B P a
Wyjaśnić działanie substancji
9.
przyśpieszającej.
A P d
Określić tryb koloru dla obrazów
10.
wyświetlanych na monitorze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
A P a
Zdefiniować prawo rozchodzenia się
11.
światła.
B P c
12. Wyjaśnić błąd dystorsji.
C Pp a
Zastosować proces C-41 do obróbki
13.
materiału negatywowego barwnego.
D Pp a
Zanalizować zależność kąta widzenia
14.
obiektywu od długości ogniskowej.
C Pp a
15. Określić proces wywoływania.
C Pp d
16. Zanalizować etapy dla procesu RA-4.
Migawka szczelinowa-
C Pp
umieszczona bezpośrednio
przed powierzchnią materiału
światłoczułego . Zbudowana
z roletek odsłaniającej i
zasłaniającej, które przebiegają
Porównać budowę i działanie migawki przed mat. światł.
17.
Migawka centralna -
centralnej i szczelinowej.
umieszczona jest w obiektywie
lub między soczewkami lub
bezpośrednio za obiektywem.
Blaszki w kształcie trójkątnym
które rozchylają się pozwalając
na naświetlenie.
Oświetlenie zasadnicze-
C Pp
dominujące na planie
zdjęciowym,
Oświetlenie pomocnicze-
podkreśla oświetlenie
zasadnicze, może być
kierowane w dowolnych
kierunkach i pod dowolnym
Scharakteryzować funkcje oświetlenia
18. kątem w stosunku do osi
w fotografii.
optycznej aparatu.
Oświetlenie efektowe- wnosi
dodatkowy akcent.
Oświetlenie tła- nadanie
właściwego odcienia
i luminancji tłu znajdującemu
się za fotografowanym
przedmiotem
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu zgodnie z wewnątrzszkolnym
systemem oceniania.
2. Określ dla uczniów wymagania.
3. Przygotuj instrukcję dla ucznia, test i kartę odpowiedzi dla każdego ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
4. Zapewnij odpowiednie warunki przeprowadzenia testu (czas, możliwość samodzielnej
pracy).
5. Przed rozpoczęciem pracy zapoznaj ucznia z instrukcją.
6. Przeprowadz
test w określonym czasie.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytania o różnym stopniu trudności.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak  X lub
wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz

zaznaczyć kółkiem a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część  poziom
podstawowy, II część  poziom ponadpodstawowy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego gdy zostanie ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Jaka jest ogniskowa obiektywu standardowego dla formatu średnioformatowego?
a) 28 mm
b) 50mm
c) 80mm
d) 135mm
2. Dalmierz umieszczony w aparacie fotograficznym służy do
a) ustalania czasu naświetlania
b) ustalania odległości ogniskowej
c) ustawiania liczby przysłony
d) ustalania odległości przedmiotowej
3. Dla formatu małoobrazkowego format klatki negatywu to:
a) 16,7mm x30,2mm
b) 24mm x36mm
c) 6cm x 6 cm
d) 20 mmx 36 mm
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
4. W jakich aparatach stosujemy materiał światłoczuły typu 120?
a) wiekoformatowych
b) średnioformatowych
c) małoobrazkowych
d) cyfrowych
5. Migawka zbudowana z dwóch roletek odsłaniającej i zasłaniającej to:
a) otworkowa
b) kapturkowa
c) centralna
d) szczelinowa
6. Proces utrwalania ma na celu:
a) usunięcie obrazu utajonego,
b) usunięcie obrazu srebrowego,
c) usunięcie naświetlonych i wywołanych halogenków srebra
d) usunięcie nienaświetlonych i niewywołanych halogenków srebra.
7. Urządzenie służące do zamiany obrazu analogowego w obraz cyfrowy to:
a) drukarka,
b) skaner,
c) komputer,
d) światłomierz.
8. Najmniejszy element obrazu cyfrowego to:
a) ziarno,
b) halogenek,
c) punkt,
d) piksel.
9. Zadaniem substancji przyspieszającej w wywoływaczu jest:
a) nadanie alkalicznego odczynu roztworu.
b) powstrzymać proces wywoływania.
c) redukcja naświetlonych halogenków srebra
d) ochrona wywoływacza przed tlenem.
10. Który z trybów koloru używany jest do wyświetlania obrazu na ekranie monitora?
a) CMYK
b) Lab
c) Bitmapa
d) RGB
11. Światło rozchodzi się prostoliniowo:
a) wewnątrz ośrodka optycznie jednorodnego.
b) na granicy dwóch ośrodków niejednorodnych.
c) przechodząc ze szkła do wody.
d) odbijając się od nierównej powierzchni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
12. Dystorsja jest wada powstałą przez:
a) wprowadzenie elementów lustrzanych.
b) zastosowanie powłok przeciwodblaskowych.
c) umieszczenie przesłony.
d) wprowadzenie ruchomych soczewek.
13. Który z procesów należy zastosować aby przeprowadzić obróbkę chemiczną materiału
negatywowego barwnego?
a) C-41.
b) R-3.
c) E-6.
d) RA-4.
14. Jaka zależność występuje między odległością ogniskową obiektywu a jego kątem
widzenia?
a) im większa odległość ogniskowa obiektywu tym kąt widzenia obiektywu mniejszy.
b) im większa odległość ogniskowa obiektywu tym kąt widzenia obiektywu większy.
c) im mniejsza odległość ogniskowa obiektywu tym kąt widzenia obiektywu mniejszy.
d) kąt widzenia obiektywu nie zależy od odległości ogniskowej obiektywu.
15. W którym z procesów obróbki chemicznej materiału negatywowego czarno-białego
naświetlone halogenki srebra zostają zredukowane do srebra metalicznego:
a) w procesie wywoływania,
b) w procesie wybielania,
c) w procesie utrwalania,
d) w procesie przerywania.
16. Wywoływanie, wybielanie, utrwalanie, stabilizowanie to etapy procesu obróbki chemicznej
procesu:
a) E-6.
b) C-41.
c) AP-70.
d) RA-4.
17. Porównaj budowę i działanie migawki centralnej i szczelinowej.
18. Scharakteryzuj funkcje oświetlenia w fotografii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Posługiwanie się terminologią zawodową
Zakreśl poprawną odpowiedz
, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17.
18.
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
7. LITERATURA
1. Ang Tom: Fotografia cyfrowa podręcznik. Arkady, Warszawa 2004
2. Fedak J.: Fotografia cyfrowa od A do Z. MUZA S.A., Warszawa 2004
3. Hedgecoe J.: Fotografia-jak lepiej fotografować. ARKADY, Warszawa 1995
4. Kamiński B.: Skanowanie i fotografia cyfrowa. Translator s.c., Warszawa 2001
5. Kotecki A.: Fotografia barwna. HWiU Libra, Warszawa 1982
6. Kotecki A.: Fotografia czarno-biała. HWiU Libra, Warszawa 1981
7. Langford. M.: Fotografia od A do Z. Muza, Warszawa 1992
8. McWhinne A.: Fotografia  podręcznik. Arkady, Warszawa 2004
9. Puśkow W. (red.): Poradnik fotograficzny. PWT, Warszawa 1966
10. Skórzyński W.: Astrofotografia. Prószyński i S-ka, Warszawa 1998
11. Sojecki A.: Optyka. WSiP, Warszawa 1997
12. Instrukcja obsługi aparatu cyfrowego Sony DSC-V1
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48