00:00:34: Drzewa.
00:00:35: Najpewniej najbardziej wspaniałe|ze wszystkich żywych rzeczy.
00:00:42: Niektóre są największymi organizmami na Ziemi
00:00:45: ograniczającymi wszystke inne,|i te są najwyższe ze wszystkich.
00:01:02: Lasy liściaste i iglaste|rosnące w sezonowych częściach naszej planety
00:01:07: są najbardziej obszernymi lasami na Ziemi.
00:01:20: Ich olbrzymi obszar pobudza wyobraźnię.
00:01:36: Jałowe śniegi Arktyki.
00:01:38: Tysiąc mil od Bieguna Północnego,|w kierunku południa.
00:01:46: To jest pierwsze miejsce|w ktorym drzewa mogą rosnąć.
00:01:52: Rozpoczynając od drzew iglastych, które są rzadkie
00:01:54: ale wkrótce zdominują ziemię.
00:02:04: To jest Tajga.
00:02:09: Znajduje się tutaj tyle drzew,|ile razem zawierają wszystkie lasy deszczowe.
00:02:15: Tajga okrąża glob|i zawiera jedną trzecią wszystkich drzew na Ziemii.
00:02:21: Produkuje tyle tlenu, że|filtruje atmosferę całej planety.
00:02:31: W północnym obszarze Tajgi
00:02:34: okres wzrostu może trwać|tylko jeden miesiąc w roku.
00:02:39: To może zając pięćdziesiąt drzewu| aby stało się większe niż sadzonka.
00:03:00: Jest to cichy świat
00:03:02: z małą ilością ruchu
00:03:06: Ale są sporadyczne znaki życia.|Historie napisane na śniegu.
00:03:13: ślady arktycznego lisa |i zająca, którego mógł śledzić.
00:03:23: Samica niedźwiedzia polarnego i jej dwa młode.
00:03:38: Niektóre zwierzęta są tak trudne do zauważenia|że są jak duchy.
00:03:43: Można, by przeżyć życie w tych lasach |i nigdy nie zobaczyć rysia.
00:03:52: Kot musi przemirzyć setki mil |w poszukiwaniu zdobyczy
00:03:55: i może nigdy nie odwiedzić|tej samej ścieżki lasu dwa razy.
00:04:01: To jest sama istota pustkowia.
00:04:08: Z tak małą ilością żeru,|życie myśliwego jest szczególnie ciężkie.
00:04:16: Zwierzyna jest tu rzadzka|ponieważ niewiele może zjeść igły drzewa iglastego.
00:04:21: Łoś jest wyjątkiem.
00:04:28: Rozrost tu jest tak trudny
00:04:30: że drzewa iglaste ochraniają ich cenne liście|przez napełnianie ich żywicą.
00:04:34: To zmniejsza stratę wody,|ale to również czyni ich bardzo niesmacznymi.
00:04:49: Przynajmniej nasiona drzewa iglastego są jadalne
00:04:53: ale te są chronione przez pancerne rożki
00:04:56: i to wymaga specjalisty, by się do nich dostać.
00:05:01: Nadzwyczajny dziób krzyżodzioba
00:05:04: może je rozdzielić na części,|żeby jego język mógł wydobyć nasiona.
00:05:12: Ptaki to szczęściarze.
00:05:14: Kiedy sezonowy zbiór jest zgromadzany,|mogą one lecieć na południe
00:05:22: Ale jedno zwierzę jest ekspertem w przetrwaniu|w tym zamarzniętym lesie
00:05:26: że pozostaje tu i działa|cały rok.
00:05:33: W miejscowym folklorze,|rosomak jest ogniwem ze światem duchów
00:05:37: i skrzyżowaniem niedźwiedzia i wilka.
00:05:40: W rzeczywistości,|jest to ogromna łasica.
00:05:46: To wielkie cielsko pomaga utrzymać ciepło ciała|ale przy okazji rozszerza menu.
00:05:50: Jest tak duże i potężne,|że może nawet upolować dorosłe karibu.
00:05:57: Z powodu wielkość, mówi się że to zwierzę może zjeść|w jednym posiedzeniu więcej niż jakie inne
00:06:02: i dlatego jest również znane jako żarłok.
00:06:22: Będąc żarłocznym tutaj|jest bardzo efektywną strategią.
00:06:26: To jest mądre zjeść wszystko, co możesz|kiedy możesz
00:06:31: i kiedy nawet żarłok nie może zjeść więcej
00:06:34: to gromadzi to co zostało na później,|w otaczającym głębokim mrozie.
00:06:45: Wiosna w lodowym lesie.
00:06:58: Głuszec również może strawić igły drzewa iglastego
00:07:03: ale jedzenie nie jest priorytetem w tej chwili.
00:07:08: Jak gladiatorzy,|samce stają do walki.
00:07:23: Każdy może mieć tylko jedną szansę|aby zrobić wrażenie na samicy.
00:07:28: Żaden nie może sobie pozwolić na chwilę nieuwagi.
00:07:55: Ranny przegrany może nie przeżyć.
00:08:03: Mieszkańcy tego wielkiego pustkowia
00:08:06: mogą żyć i umrzeć|bez jakiegokolwiek kontaktu z ludzkością.
00:08:10: Jeszcze długo może tak być.
00:08:22: Las północny może być największy na Ziemi
00:08:25: ale żeby zobaczyć drzewa iglaste|które osiągnęły pełny potencjał
00:08:29: musisz przejechać tysiąc mil na południe stąd.
00:08:38: Zachodnie Wybrzeże Ameryki Północnej.
00:08:47: Ziemia cykuty, jodły Douglasa|i olbrzymiej sekwoji.
00:08:59: Tu, woda nigdy nie jest zamarznięta
00:09:02: i nawet jeśli nie padają deszcze
00:09:04: igły mogą pobierać wilgoć|z mgieł, które nadchodzą z morza.
00:09:17: Energia Słońca napędza te lasy
00:09:20: nie przez jeden miesiąc, jak to jest w Tajdze|ale przez pół rok.
00:09:33: Te drzewa iglaste rosną dziesięć razy szybciej|niż te blisko Arktyki
00:09:38: i żyją tysiące lat.
00:09:50: Jeden zagajnik sekwoi w Kalifornii
00:09:53: zawiera trzy z najwyższych drzew na Ziemi.
00:10:01: To mierzy ponad sto metrów|wielkość trzydziesto piętrowego budynku.
00:10:33: Te lasy rosły tu|na długo zanim ludzie zaczęli chodzić po Ziemii.
00:10:38: One były pierwsze|dwadzieścia milionów lat temu
00:10:41: i egzystowały przed szwajcarskimi Alpami|czy nawet zanim wypiętrzyły się Góry Skaliste.
00:10:58: Jest więcej życia w lesie |olbrzymich drzew iglastych, niż w jakikolwiek tropikalnym lesie deszczowym
00:11:05: ale to jest wszystko zawarte w drzewach.
00:11:08: Te są tak niejadalne jak te w Tajdze
00:11:12: więc zwierzęta są nadal rzadkie, |ale one są obecni.
00:11:20: Kuna sosnowa. Wiosna,|najlepszy czas roku dla kuny, by znaleźć jedzenie.
00:11:41: Ptasie jaja są sezonową przekąską |i przez krótki czas, jest ich mnóstwo
00:11:49: Czasami może nawet, zbyt dużo.
00:11:54: Ale aby żyć tu na stałe,|kuna potrzebuje bardziej pewnego źródła jedzenia.
00:12:01: Wiewiórki nadają się idealnie.
00:12:03: One żyją tu na stożkach sosny|i chociaż również są sezonowe
00:12:08: mogą być gromadzone i jedzone|przeze cały rok.
00:12:15: Wiewiórki są zajęte godami
00:12:21: Dobra wiadomość dla myśliwego.|Roztargniona wiewiórka, to bezbronna wiewiórka.
00:12:33: Ale tym razem, zakochana para jest bezpieczna.
00:12:36: Znajduje się tu jednak samotnik zaopatrujący swoją spiżarnię,|który będzie łatwiejszym celem.
00:13:13: Wczesne lato,|i pisklęta wielkiej szarej sowy opierzają się.
00:13:20: Dorosłe mogą znosić młode tutaj tylko
00:13:23: w latach kiedy sezonowy zbiór|jest wystarczająco duży, by ich utrzymać.
00:13:32: Nadszedł moment na ich pierwszy lot.
00:13:40: Skakanie z najwyższych drzew świata|nie jest dla tych ze słabym sercem.
00:14:09: Jeżeli będziesz stąd spadać|to niezłym pomysłem, jest by robić to na raty.
00:14:31: Ziemia to nie jest miejsce dla sowy.
00:14:37: Jeżeli on ma wspiąć się na szczyt swojej klasy|musi być wytrwały.
00:14:44: Więc teraz, spójrzmy na co innego.
00:15:06: Amerykańskie lasy iglaste|mogą nie być najbardziej odżywcze w życiu zwierząt
00:15:11: ale ich drzewa są nadzwyczajne.
00:15:14: Ta olbrzymia sekwoja, krewna sekwoi,|jest największą żywą rzeczą na Ziemi.
00:15:21: Znana jako Generał Sherman,|ma wagę dziesięciu płetwali błękitnych.
00:15:35: Wyżej w pobliskich górach, sosna twardostożkowa (bristlecone),|najstarszy organizm na planecie.
00:15:44: Niektóre są tu|od pięciu tysięcy lat.
00:15:48: Rosły tu zanim zostały zbudowane piramidy
00:15:51: i miały już trzy tysiące lat|kiedy rodził się Chrystus.
00:16:00: Wzdłuż równika, w południowej hemisferze|są lasy które są lustrzanym odbiciem tych z północy.
00:16:08: Tu w Ameryce Południowej
00:16:09: drzewa araucaria czy monkey puzzles|są jak drzewa iglaste Tajgi.
00:16:15: Mają wodoszczelne łuski,|zamiast igieł
00:16:18: i ich stożki wyglądają trochę innaczej|ale reguły są te same.
00:16:27: Smukłe dziobe papugi długoogoniaste|raczej niż krzyżodzioby, wydłubują ich nasiona.
00:16:39: Tam gdzie okres rozwoju jest długoterminowy,|tam są drzewa alerce, sekwoje południa.
00:17:00: Tak jak na mroźnej północy, lasy Valdivian|z Chile utrzymują bardzo mało zwierząt
00:17:06: ale to jest już koniec podobieństwa.
00:17:13: To jest dziwaczny świat miniaturowych stworzeń.
00:17:19: Pudu, najmniejsza sarna świata|żywi się olbrzymimi liściami rośliny gunnera.
00:17:33: Samica ma tylko trzydzieści centymetrów|w kłębie
00:17:36: a jej młode są niewiele większe niż kociaki.
00:17:56: Saiec musi pozostać czujny.|Są tu myśliwi, którzy mogliby schwytać jego młode.
00:18:03: Kolejna miniatura.|kot Kodkod.
00:18:10: Jest to najmniejszy kot w obu Amerykach|i młody pudu byłby dla niego ucztą.
00:18:17: Ale, z samcem na straży,|Kodkod musi obniżyć swoje zapędy.
00:18:27: Ćmy wylęgają się.|Są ostatnimi tego lata.
00:18:31: Mały kot|powinien sobie z nimi poradzić.
00:18:37: Nikt wie, dlaczego te stworzenia są tak małe
00:18:40: ale z drugiej strony mogą one przeżyć na wątłych racjach.
00:19:08: Mógłbyś nazwać to|grą kota i ćmy.
00:19:34: Kiedy zima nadchodzi w Chile|wiosna przybywa do północnej hemisfery.
00:19:47: To są liściaste lasy Homme.
00:19:52: Nieaktywny w czasie zimy,|teraz przechodzą
00:19:55: jedna z najbardziej magicznych transformacji |w naturalnym świecie.
00:20:10: Późną wiosną|krajobraz jest otulony|tętniącą życiem, świeżą zielenią.
00:20:15: Tutaj, zamiast drzew iglastych,|występują rozległe drzewa liściaste
00:20:19: i to nadaje temu lasowi|całkowicie innego charakteru.
00:20:28: Będąc rozległymi, te liście chwytają|dużo więcej światła niż igły
00:20:32: ale są również cienkie, miękkie i jadalne.
00:20:54: I inni mogą zjeść|zjadaczy liści.
00:21:18: To wiosna w wielkich rozległo listnych lasach|Europy Wschodniej i azjatyckiej Rosji.
00:21:25: Kaczka chińska umizguje się.
00:21:40: Samica kaczki gnieździ się w dziupli drzewa
00:21:44: i kiedy jest to czas dla wszystkich, by odejść|ona prowadzi.
00:21:51: Kaczuszki mają tylko dwadzieścia cztery godziny.
00:21:56: Jest to duża wysokośc,|i kilka zawołań zachęty jest wymaganych.
00:22:13: Dwie na dół |pozostało siedem.
00:22:47: Nadal dwóch brakuje.
00:23:10: Wszystkie obecny i poprawne.
00:23:13: Ale nie będą bezpieczne|póki nie osiągną wody
00:23:16: ia leśne rozlewiska|są w odległości prawie mili.
00:23:52: W czerwcu dni są najdłuższe
00:23:55: i wszystkie, w północnej hemisferze,|rozległe liście mają ciężką pracę.
00:24:09: Na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej |to wszystko wygląda jak każdy inny wieczór lata
00:24:16: ale dzisiejszy wieczór jest specjalny.
00:24:22: Po siedemnastu latach pod ziemią
00:24:26: stworzenia poruszają się.
00:24:34: Nimfy okresowej cykady|czekały na swój czas.
00:24:39: Teraz maszerują jak zombie|do najbliższego drzewa i zaczynają się wspinać.
00:24:52: Na początku, są ich zaledwie tysiące
00:24:55: ale wkrótce, więcej niż miliard|zaroi się w całym lesie.
00:25:00: Największe wynurzenie się owada |na planecie trwa.
00:25:33: Dokonują inwazji na górne gałęzie,|gdzie pozbywają się swoich zewnętrznych szkieletów
00:25:38: i osiągają swoją dorosłą formę.
00:25:49: Na początku są białe i delikatne, ale muszą|do świtu, zakończyć swoją transformację.
00:26:08: Po siedemnastu latach nieobecności,|las jest teraz opanowany przez cykady.
00:26:22: Dorosłe owady są niezdarne|i bardzo smaczne.
00:26:35: Dla żółwi wodnych i innych mieszkańców lasu
00:26:38: to jest święto, które dzięki szczęściu mogą zobaczyć|raz w życiu
00:26:41: i objadają się kiedy mogą.
00:26:57: Czasy nigdy nie były tak dobre.
00:26:59: Cykady nie mają nic do obrony|i praktycznie oferują siebie swoim napastnikom.
00:27:14: Potok owadów jest tak niepohamowany
00:27:17: że wkrótce wszystkie drapieżniki są pełne|aż do pęknięcia
00:27:32: a cykady nadal przychodzą.
00:27:34: Z przytłoczonymi drapieżnikami|ocaleni mogą osiągnąć swój cel.
00:27:42: Po godach, dorosłe osobniki składają jaja|i wtedy ich praca jest zakończona.
00:27:48: W ciągu kilku dniach wszystkie one umrą|i las znowu ucichnie.
00:27:53: Cykady znowu nie będą tu słyszane|przez następne siedemnaście lat.
00:28:08: Nakarmiwszy drapieżniki, cykady|zostawiły jeden ostateczny prezent dla samego lasu.
00:28:14: Odżywki z pokolenia cykad|wracają do gleby, wszystkie naraz
00:28:20: i drzewa odczuwają wyrażny przyśpieszenie wzrostu.
00:28:24: To może być pojedyncza największa dawka|nawozu w naturalnym świecie.
00:28:49: W wielkich|szeroko listnych lasach Wschodniej Europy
00:28:52: dni zaczynają się skracać|i pradawny dźwięk ogłasza początek jesieni.
00:29:16: Samce czerwonych jeleni zaczynają swoją ruję.
00:29:25: Powietrze jest ciężkie od zapachu samic.
00:29:40: Reguły są proste.
00:29:42: Zwycięzca bierze wszystko.
00:30:34: Wzdłuż północnej hemisfery|lasy liściaste zmieniają się.
00:30:39: Liście, które dostarczały jedzenia i ochrony,|w czasie wiosny, teraz opadły.
00:30:48: W szeroko listnych lasach Rosji|zima jest szczególnie surowa
00:30:59: ale zawsze będą tacy|którzy korzystają z męki.
00:31:07: Czarne sępy wygrzebują padlinę|poszukującego pożywienia jelenia
00:31:10: który zdechł z zimna lub głodu.
00:31:13: Ten zagrożony gatunek ptaków jest gościem.
00:31:16: Przyleciały z północy aby uciec|od zimniejszych warunków panujących na Syberii.
00:31:55: Lampart Amurski.
00:31:57: Najrzadszy kot na Ziemi.
00:32:00: Zima jest trudnym czasem dla tego myśliwego.
00:32:03: Nie ma żadnych liści do osłony|i żadnej młodej zdobyczy.
00:32:08: Ta samica ma dodatkową presję,|gdyż musi dostarczyć pożywienia swemu jednorocznemu młodemu.
00:32:13: Musi minąć kolejne dwanaście miesięcy,|zanim będzie on w stanie wyżywić się samemu.
00:32:30: Sprzeczające się sępy|porzuciły padlinę.
00:32:33: To wartościowe odkrycie dla lampartów.
00:32:41: Ale młode nie dzieli|matczynej potrzeby pośpiechu.
00:33:13: Sępy pozostawiły|mnóstwo dobrego mięsa
00:33:17: ale jest ono sztywne od mrozu.
00:33:21: Matka pracuje, aby otworzyć krjówkę,|i ułatwić pożywienie się swojemu młodemu.
00:33:37: Jest tylko czterdzieści lampartów amurskich|żyjących na wolności
00:33:43: i ta liczba nadal spada.
00:33:47: Surowość zimy|utrudnia wzrost ich liczby.
00:33:51: Tym samym jedna z tych samic|dłużej opiekuje się młodym aż dorośnie
00:33:55: niż robi to lampart w Afryce.
00:34:05: Jeżeli matka może podtrzymać młode|kilka tygodni dłużej
00:34:09: wiosna przyniesie wzrost zdobyczy|i jej zadanie trochę się odciązy.
00:34:19: Dla wszystkich mieszkańców tego sezonowego lasu
00:34:23: długie, zimne oczekiwanie jest prawie zakończone.
00:34:37: Wiosna w lesie liściastym|jest specjalna.
00:34:45: Bez liści na górze, promyki słońca|trafiają bezpośrednio na poszycie lasu
00:34:49: a ich ciepło budzi rośliny|ze snu zimowego.
00:35:00: Rośliny żyjące na ziemi śpieszą się.
00:35:02: Zanim wysokie drzewa|zaczną wypuszczać liście i ukradną ich światło.
00:35:16: Ich kwiaty dekorują podłoże lasu
00:35:19: ponieważ afiszują się swoim słodkim nektarem|do niedawno urodzonych owadów.
00:35:40: Rozkwitająca wiosna w lasach lisćiastych|nie ma odpowiednika
00:35:44: w żadnym z wielkich lasów iglastych|lub tropikalnych dżungli.
00:35:52: W ciągu tygodni|baldachim drzew zamknął się
00:35:56: i tylko kilka promieni światła|spenetruje teren zalesiony.
00:36:09: W wierzchołkach drzewa, szerokie liście|szybko rozwijają się do pełnej wielkości
00:36:13: aby wykorzystać lato jak najlepiej|kiedy trwa.
00:36:22: Wtedy, po kilku miesięcach,|dni znów zaczynają się skracać
00:36:27: i drzewa muszą się zamknąć|i zrzucić swoje liście w przygotowaniu
00:36:31: do zimnego i ciemnego czasu.
00:36:38: Wielkie obszary Ameryki Północnej czerwienią się|tak jak postępują pory roku.
00:36:44: Efekt jest tak spektakularny|i tak olbrzymi
00:36:49: że jest widoczny z kosmosu.
00:37:05: Groźba zimowego mrozu nie jest|jedynym powodem dla drzew by zrzucić liście.
00:37:15: Te lasy rosną w tropikach.
00:37:18: Tu długość dnia nigdy nie zmienia się
00:37:20: Ale pora sucha roku jest tak surowa
00:37:23: że drzewa nie mogą sobie pozwolić by stracić|zapasy wody
00:37:26: które wyparowałby z ich szerokich liści|więc liście muszą zostać zrzucone.
00:37:47: Las przypomina lasy europejskie|w środku zimy
00:37:52: ale gorąc jest obezwładniający|a jej mieszkańcy, nieznani.
00:38:00: Dla stworzeń z lasów tekowych Indii|są to koszmarne czasy
00:38:07: ale zbawienie jest pod ręką.
00:38:09: Drzewo mahwa właśnie ma zakwitnąć.
00:38:16: Jego kwiaty są pełne płynów|tworząc je przemożnymi.
00:38:27: Mahwa jest oazą|na gorącej suchej pustyni.
00:38:41: Te, które latają lub wspinają się|nie są jedynymi, które mają mieć udział.
00:38:49: Jeleń Chital podąża za małpami langur
00:38:52: zbierając kwiaty, które spadły.
00:39:00: Małpy witają jelenie,|ponieważ dla jeleni są niezastąpione w zauważaniu drapieżników.
00:39:08: Jeżeli są zrelaksowane,|musi być bezpieczne aby zejśc na ziemię
00:39:11: i zgromadzać jedzenie, które tam leży,
00:39:24: ale to nie jest rozsądne podróżować daleko|od wartowników.
00:40:17: Tropikalny Madagaskar.
00:40:20: Pora deszczowa.
00:40:28: Teraz drzewa baobabu|rehoduje swoje liście
00:40:32: i zbiera wodę aby przechować ją w swoich ogromnych pieniach|przygotowując się do pory suchej.
00:40:57: Prehistoryczny kształt tych drzew|jest słusznie sławny
00:41:00: ale mało kto kiedykolwiek zaznał|prawdziwej magi baobabu
00:41:04: ponieważ to zdarza się w nocy|i wysoko w wierzchołkach drzewa.
00:41:13: Z przypływem wody, baobab przygotowuje się|do niezapomnianego pokazu.
00:41:35: Gdy tylko zaczną, na stopę długie kwiaty|mogą otworzyć się do pełnych rozmiarów w mniej niż minutę.
00:42:22: Kiedy kwiaty są otwarte,|stworzenia lasu budzą się.
00:42:37: Mysie lemury zimowały|przez całą porę suchą.
00:42:41: Z powrotem deszczów|jest czas żeby wziąć się do pracy.
00:42:50: Tuzin dzieli tę dziurę w drzewie|ale jest tu mnóstwo pokoi.
00:42:54: Najmniejszy naczelny świata|jest nie większy niż twoja ręka.
00:43:04: Wysoko w gałęziach powyżej|nektar baobabu zaczyna płynąć.
00:43:22: Napój z tego słodkiego napakowanego energią płynu
00:43:25: jest idealnym sposobem dla lemurów|aby zacząć dzień.
00:43:33: Płyn ścieka ze środka kwiatów|i kapie w dół na płatki
00:43:53: Ale nektar nie jest przeznaczony dla lemurów.
00:43:59: Te olbrzymie ćmy jastrzębie|są pijącymi, które drzewo musi przyciągnąć.
00:44:14: Ponieważ one sączą, ruszając się od drzewa do drzewa|więc przenoszą pyłek i użyźniają kwiaty.
00:44:34: Nektar był doskonałym pierwszym szkoleniem|dla lemurów
00:44:38: ale ćmy są głównym daniem.
00:44:42: Ćmy są bardzo ważne dla lemurów
00:44:45: ponieważ dopełnią rezerwy tłuszczu|którego lemury potrzebują aby przeżyć jałową suchą porę roku.
00:44:59: Lemury mogłyby wydawać się szkodnikiem|dla baobabu.
00:45:02: Zabijają ich zapylaczy|i rabują ich nektar
00:45:05: ale naprawdę dają coś w zamian.
00:45:08: Kiedy siłują się z ćmami|ich futro nieuniknienie staje się zakurzone pyłkiem
00:45:13: więc oni także, stają się zapylaczami.
00:45:37: Tak jak zmiana mokrej i suchej pory roku|przynosi zmianę niektórym lasom tropikalnym
00:45:44: tak sekwencja lata do zimy|rządzi życiem w bardziej umiarkowanych regionach.
00:45:58: Drzewa czy to mają igły czy szerokie liście
00:46:01: to jest to ich zdolność, by przeżyć roczną zmianę|które umożliwiło im pokrycie
00:46:07: tak ogromnych obszarów Ziemi
00:46:09: i stworzyło lasy sezonowe
00:46:11: największe lasy ze wszystkich.