RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
EWIDENCJA ŚRODKÓW PIENI
ŻNYCH
Art. 3 ust. 1 pkt 17 Ustawy o rachunkowości określa inwestycje jako  aktywa nabyte w celu
osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów,
uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych
pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz
nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę,
lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści . Z powyższej definicji wynika, że do
inwestycji zalicza się w szczególności aktywa finansowe, przez które (art. 3 ust. 1 pkt 24)
rozumie się:
Y aktywa pieniężne
Y instrumenty kapitałowe wyemitowane przez inne jednostki (udziały, akcje, opcje na akcje
własne, warranty)
Y wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do
wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach (np.
należne dywidendy, naliczone odsetki)
Aktywa finansowe ze względu na ich wymagalność można podzielić na dwie grupy:
Y aktywa finansowe długoterminowe
Y aktywa finansowe krótkoterminowe
Ustawa o rachunkowości kwalifikuje aktywa finansowe do krótkoterminowych (obrotowych)
jeżeli są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia
bilansowego lub od daty ich założenia, wystąpienia lub nabycia, albo stanowią aktywa
pieniężne (art. 3 ust. 1 pkt 8). Te z aktywów, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych
są aktywami trwałymi.
Aktywa pieniężne to aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz.
Do aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności
odsetki od aktywów finansowych. Jeżeli aktywa te są płatne i wymagalne w ciągu 3 miesięcy
od dnia ich otrzymania, wystawienia, nabycia lub założenia, to na potrzeby rachunku
przepływów pieniężnych zalicza się je do środków pieniężnych
Zgodnie z definicjami zawartymi w ustawie "Prawo dewizowe" (art. 2 ust.l) poszczególne
grupy aktywów pieniężnych określa się następująco:
Y krajowe środki płatnicze - pieniądze będące w kraju prawnym środkiem płatniczym
(waluta polska), a także pełniące funkcję płatniczą: weksle, czeki, czeki podróżne,
akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w
walucie polskiej,
Y waluty obce - pieniądze, które nie są krajowym środkiem płatniczym oraz
międzynarodowe jednostki rozrachunkowe,
Y dewizy - pełniące funkcję płatniczą: weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy,
polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walutach
obcych.
W bilansie umieszcza się je, jako środki najbardziej płynne, na samym dole aktywów, tj. w:
III. Inwestycje krótkoterminowe.
Zakładowy Plan Kont do ewidencji tej grupy aktywów przeznacza konta Zespołu 1 Środki
pieniężne, rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe.
Zgodnie z wyżej podaną definicją, aktywa pieniężne obejmują:
Y środki pieniężne w kasie,
Y środki pieniężne na rachunkach bankowych,
Y środki pieniężne w drodze między różnymi rachunkami bankowymi oraz między kasą a
tymi rachunkami (środki pieniężne w drodze),
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
Y krótkoterminowe pieniężne instrumenty finansowe, tj. czeki, weksle obce, bony
handlowe, bony komercyjne, certyfikaty depozytowe, bony oszczędnościowe, lokaty
terminowe, bony skarbowe, bony pieniężne NBP, jeżeli są one płatne w ciągu 3 miesięcy
od daty wystawienia.
W ciągu roku oraz na dzień bilansowy aktywa pieniężne wykazuje się w księgach
rachunkowych w wartości nominalnej. Waluty obce wpływające na rachunek dewizowy
jednostki gospodarczej (lub przyjmowane do kasy) wycenia się po kursie kupna stosowanym
w dniu ich wpływu na rachunek bankowy (lub przyjęcia do kasy) przez bank prowadzący ten
rachunek. Rozchody walut obcych wycenia się natomiast po kursach sprzedaży walut tego
banku stosowanych w dniu rozchodu tych walut.
Na koniec roku bilansowego wycenia się waluty obce zgromadzone na rachunku dewizowym
lub w kasie dewizowej jeszcze raz - po kursie kupna stosowanym w tym dniu przez bank, z
którego usług korzysta jednostka gospodarcza, nie wyższym jednak od kursu średniego
ustalonego dla danej waluty przez NBP na ten dzień. Powstałe w związku z tą wyceną różnice
kursowe zalicza się do kosztów lub przychodów finansowych.
Obrót aktywami pieniężnymi może mieć formę:
Y obrotu gotówkowego polegającego na przyjmowaniu i wypłacaniu gotówki, czeku
gotówkowego lub przekazu. Najczęściej stosowany jest on do płacenia bieżących
wydatków i realizacji określonych płatności (np. z tytułu wynagrodzeń, zaliczek na
podróże służbowe, na zakupy).
Y obrotu bezgotówkowego polegającego na regulowaniu rozrachunków pomiędzy
podmiotami gospodarczymi za pośrednictwem banku, który na polecenie dłużnika
przelewa odpowiednią kwotę , z jego rachunku na rachunek wierzyciela.
Gospodarka kasowa i jej dokumentacja
Środki pieniężne w kasie są to kwoty przeznaczone do dokonywania bieżących płatności lub
gotówka podjęta z rachunku bankowego na pokrycie określonych wydatków (np. na wypłaty
wynagrodzeń), albo też gotówka pochodząca z bieżących wpływów do kasy (np. przychody
ze sprzedaży gotówkowej). Obrót gotówkowy jest realizowany przez kasjera, który ponosi
pełną odpowiedzialność materialną za stan gotówki w kasie oraz za prawidłowość operacji
kasowych. Zasady obrotu gotówkowego w jednostce gospodarczej określa jej kierownik w
drodze zarządzenia wewnętrznego (np. instrukcji). Rozliczenia gotówkowe są
przeprowadzane za pośrednictwem kas. Organizując gospodarkę kasową kierownik jednostki
powinien między innymi:
.wyznaczyć lokalizację kasy, odpowiednią z punktu widzenia funkcjonalności i
bezpieczeństwa,
.wyposażyć kasę w możliwie najnowocześniejsze środki i urządzenia techniczne,
gwarantujące ochronę obrotu gotówkowego,
.sporządzić zakres czynności dla kasjera i osób go kontrolujących oraz podpisać
z kasjerem umowę o odpowiedzialności materialnej, .ustalić system ochrony kasy i transportu
środków pieniężnych, .zapewnić kontrolę wewnętrzną gospodarki kasowej,
.opracować instrukcję kasową lub karty obiegu dokumentów kasowych. Przedsiębiorca
powinien dążyć, o ile to jest możliwe, do ograniczenia obrotu gotówkowego i
przeprowadzania rozliczeń w formie bezgotówkowej. Maksymalny stan gotówki
przechowywanej w kasie powinien być ustalony przez kierownika jednostki w zależności od
potrzeb firmy, warunków jej zabezpieczenia itp. Nazywa się go pogotowiem kasowym lub
stałym zapasem gotówki. Górną granicę zapasu gotówki i zasady jej przechowywania oraz
transportowania normuje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z
14.10.1998 r. (D z U nr 129/98).
Wszystkie obroty gotówkowe powinny być udokumentowane dowodami kasowymi:
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
-wpłaty gotówkowe -własnymi przychodowymi dowodami kasowymi, tj. KP-Kasa przyjmie,
-wypłaty gotówkowe - dowodami kasowymi pokazującymi rozchód, którymi są z
ródłowe
dowody kasowe (np. faktury, rachunki, wnioski o zaliczkę, rozliczenie zaliczki i delegacji
służbowej, lista płac i wypłat zasiłków i inne dokumenty akceptowane przez upoważnione do
tego osoby), a gdy dla danej operacji nie ma dokumentu z
ródłowego, zastępcze własne
dowody wypłat gotówki, tj. KW-Kasa wypłaci. Kasowymi dowodami księgowymi są także
dowody umożliwiające korzystanie z rachunku bankowego, tj. czek gotówkowy i gotówkowy
dowód wpłaty.
Czek gotówkowy służy do udokumentowania pobrania gotówki z rachunku bankowego
przedsiębiorcy. Zawiera on skierowane do banku polecenie wypłaty osobie wskazanej na
czeku lub okazicielowi czeku określonej sumy pieniężnej ze środków będących w tym banku
do dyspozycji wystawcy czeku. Za pomocą czeku wystawca dysponuje środkami pieniężnymi
zgromadzonymi na jego koncie w banku. Wystawiony czek gotówkowy powinien zawierać:
Y nazwę "czek gotówkowy",
Y numer czeku,
Y polecenie bezwarunkowej wypłaty kwoty wymienionej na czeku,
Y trasata, tj. nazwę banku i oznaczenie oddziału, w którym dany czek ma być realizowany,
Y oznaczenie miejsca płatności,
Y oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku,
Y podpis wystawcy czeku, tj. osoby upoważnionej do dysponowania środkami pieniężnymi
na rachunku bankowym.
Podpis wystawcy czeku powinien być złożony własnoręcznie przez osoby upoważnione do
dysponowania środkami na rachunku bankowym (zgodnie z kartą wzorów podpisów). W
praktyce czeki gotówkowe wystawia się na blankietach czekowych wydawanych przez bank,
w którym przedsiębiorca ma rachunek bankowy. Bank wydaje blankiety czekowe w postaci
zbroszurowanej książeczki za pokwitowaniem. Poszczególne blankiety są ponumerowane i
stanowią druki ścisłego zarachowania. Czek gotówkowy należy wypełniać w sposób trwały
(atramentem, długopisem). Nie jest dopuszczalne jakiekolwiek poprawianie danych na czeku.
W przypadku pomyłki należy go anulować i pozostawić w książeczce blankietów czekowych.
Wypłata imiennego czeku gotówkowego następuje po sprawdzeniu tożsamości osoby
wymienionej na czeku.
Rolę dowodu wpłaty gotówki na rachunek bankowy pełni formularz "Polecenie
przelewu/wpłata gotówkowa" (W/P). Jak sama nazwa wskazuje, dokumentuje on nie tylko
wpłaty gotówki do banku, lecz także jest poleceniem dokonania przelewu.
Gotówkę z kasy wypłaca się osobie wymienionej w rozchodowym dowodzie kasowym, na
którym odbiorca gotówki podaje kwotę i datę jej otrzymania oraz zamieszcza swój podpis.
Przy wypłacie gotówki osobie nieznanej kasjer jest zobowiązany żądać okazania dowodu
osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz wpisać na rozchodowym
dowodzie kasowym numer, datę i określić wystawcę dokumentu. Jeżeli wypłata następuje na
podstawie upoważnienia wystawionego przez osobę wymienioną w rozchodowym dowodzie
kasowym, to w dowodzie tym należy określić, że wypłata została dokonana osobie do tego
upoważnionej, a upoważnienie dołączyć do rozchodowego dowodu kasowego. W
uzasadnionych przypadkach winno ono zawierać potwierdzenie podpisu osoby wystawiającej
upoważnienie (przez zakład pracy, urząd administracji państwowej, notariusza). Zrealizowane
rozchodowe dowody kasowe powinny być oznaczone przez podanie na nich daty, numeru i
pozycji raportu kasowego, w którym objęte nimi wypłaty zostały zaksięgowane. Wszystkie
dowody kasowe dotyczące wypłat i wpłat gotówki dokonywanych w danym dniu powinny
być w tym dniu wpisane do raportu kasowego sporządzanego przez kasjera. Raporty kasowe
mogą obejmować okresy kilkudniowe, z tym że należy sporządzić raport kasowy na ostatni
dzień każdego miesiąca. Po sporządzeniu raportu kasowego i ustaleniu pozostałości gotówki
w kasie, kasjer podpisuje raport i przekazuje jego oryginał z dowodami kasowymi do
księgowości.
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
Stan gotówki w kasie powinien być zgodny ze stanem w raporcie kasowym oraz z saldem
konta "Kasa". Stan gotówki wykazany w raporcie kasowym oraz na koncie "Kasa" powinien
być weryfikowany przez inwentaryzację co najmniej na ostatni dzień roku obrotowego. Dla
bezpieczeństwa obrotu gotówkowego powinno się jednak przeprowadzać inwentaryzację
kilka razy w roku. Za niedobór gotówki ujawniony w wyniku spisu odpowiada kasjer.
Niedobór ten jest wykazywany w raporcie kasowym na podstawie dowodu KW. Nadwyżki
gotówki w kasie dokumentuje się dowodem KP.
Zasady wypełniania podstawowych druków kasowych są następujące:
l. Dowód wpłaty KP - Kasa przyjmie. Jest drukiem ścisłego zarachowania,
ewidencjonowanym zaraz po jego otrzymaniu i przechowywanym w kasie. Formularze KP
powinny być połączone w bloki formularzy, które należy ponumerować przed użyciem,
zachowując ciągłość numeracji w okresie danego roku obrotowego. Dowód KP wypełnia
kasjer w trzech egzemplarzach, z których:
Y oryginał jest dołączany do raportu kasowego,
Y pierwsza kopia jest dla wpłacającego jako dowód wpłaty,
Y druga kopia pozostaje w bloku formularzy do rozliczenia i kontroli.
W dowodzie KP nie można dokonywać żadnych poprawek kwot wpłaty gotówki wyrażonej
cyframi i słownie, w razie pomyłki należy błędny dowód anulować (nie niszczyć) i wystawić
nowy.
2. Dowód wypłaty KW - Kasa wypłaci. Jest znormalizowanym drukiem ścisłego
zarachowania i stanowi dowód zastępczy służący do udokumentowania wypłat gotówkowych
z kasy w sytuacji, gdy wypłaty nie mogą być udokumentowane dowodami z
ródłowymi.
Wystawia go upoważniony pracownik księgowości w dwóch egzemplarzach, z których:
Y oryginał jest załącznikiem do raportu kasowego,
Y kopia pozostaje w bloku formularzy.
W przypadku błędnego wystawienia dowodu KW, należy go anulować i wystawić nowy.
Dowód KW podpisują osoby: wystawiająca, wypłacająca i otrzymująca gotówkę. Do wypłaty
dowód ten zatwierdza główny księgowy.
3. Raport kasowy - RK. Służy do ewidencji szczegółowej wszystkich dowodów kasowych
dotyczących wpłat i wypłat dokonywanych przez kasjera w danym dniu lub okresie.
Wypełniany jest na bieżąco w porządku chronologicznym, tj. w takiej kolejności, w jakiej
następują wpłaty i wypłaty. Każda strona RK podlega oddzielnemu zsumowaniu, a łączną
sumę obrotów objętych tym raportem wpisuje się w rubrykę "obroty dnia". Następnie do
salda z poprzedniego raportu dodaje się obroty przychodowe i odejmuje obroty rozchodowe, a
kwotę ustalonej pozostałości wpisuje się w wierszu "stan kasy obecny".
Do ewidencji gotówki znajdującej się w kasie firmy służy konto o symbolu 100 "Kasa" bądz

dwa odrębne konta:
101 "Kasa krajowych środków pieniężnych",
102 "Kasa zagranicznych środków pieniężnych", zamiennie określana jako "Kasa dewizowa".
Różnorodność operacji kasowych powoduje, że konto "Kasa" koresponduje z wieloma innymi
kontami.
Podstawą ewidencji na koncie "Kasa" jest raport kasowy. Dane z RK (raportu kasowego)
nanoszone są na konto "Kasa" zapisem złożonym - nanosi się na stronę Dt razem przychody,
a na stronę Ct razem rozchody raportu kasowego.
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
Środki pieniężne w Środki pieniężne w
drodze Kasa drodze
1 2
Pozostałe rozrachunki Pozostałe rozrachunki
z pracownikami z pracownikami
3 4
Rozrachunki z Rozrachunki z
odbiorcami dostawcami
5 6
Rozrachunki z
pracownikami z tyt.
wynagrodzeń
7
Przychody finansowe Koszty finansowe
8a 8b
1 KP - przyjęcie gotówki z banku do kasy na podstawie czeku gotówkowego
2 KW - wypłata gotówki z kasy do banku (bankowy dowód wpłaty)
3 KP - zwrot niewykorzystanej zaliczki do kasy
4 KW - wypłata zaliczki dla pracownika (wniosek o zaliczkę)
5 KP - wpłata należności przez kontrahenta
6 KW - zapłata gotówką zobowiązań
7 KW - wypłata wynagrodzeń pracownikom
8 PK - różnice kursowe walut obcych
a) dodatnie
b) ujemne
Środki pieniężne w banku i ich ewidencja
Wolne środki pieniężne przedsiębiorcy lokują w bankach na otwieranych w tym celu
rachunkach bankowych. Obowiązek posiadania rachunku bankowego i dokonywania za jego
pośrednictwem rozliczeń bezgotówkowych przez przedsiębiorców zobowiązanych do
prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podatkowej księgi przychodów i rozchodów wynika z
art. 13 ustawy z 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej. Przedsiębiorcą w
rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej
spółka prawa handlowego, która zawodowo we własnym imieniu podejmuje i wykonuje
działalność gospodarczą, tj. zarobkową działalność wytwórczą, handlową, budowlaną,
usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację zasobów naturalnych, w sposób
zorganizowany i ciągły.
Stosownie do art. 13 ust. 1 tej ustawy przedsiębiorca jest zobowiązany do:
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
Y posiadania rachunku bankowego i gromadzenia oraz wydatkowania środków pieniężnych
za pośrednictwem tego rachunku w każdym przypadku, gdy stroną transakcji jest inny
przedsiębiorca i jednorazowa wartość należności lub zobowiązania przekracza
równowartość 3.000 EUR, albo równowartość 1.000 EUR, gdy suma wartości tych
należności i zobowiązań powstałych w miesiącu poprzednim przekracza 10.000 EUR,
Y zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego o posiadaniu rachunku bankowego, a w
razie posiadania więcej niż jednego rachunku - do wskazania jednego z nich jako
rachunku podstawowego,
Y zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego oraz banku, w którym otwarty jest
podstawowy rachunek bankowy, o posiadaniu rachunków bankowych w innych bankach,
Y zawiadomienia banków, w których otwarte są inne rachunki bankowe tego
przedsiębiorcy, o nazwie i adresie banku, gdzie jest otwarty rachunek podstawowy oraz o
numerze tego rachunku.
Banki otwierają i prowadzą dla przedsiębiorców następujące rachunki:
Y rachunek bieżący - do gromadzenia środków pieniężnych posiadacza rachunku oraz do
przeprowadzania rozliczeń pieniężnych; otwiera go każda firma;
Y rachunek dewizowy - do gromadzenia środków pieniężnych posiadacza tego rachunku i
przeprowadzania rozliczeń pieniężnych w walutach obcych;
Y rachunki pomocnicze - do przeprowadzania przez posiadacza rachunku określonych
rozliczeń pieniężnych, np. finansowanych ze Środków Funduszu Świadczeń Socjalnych,
do rozliczeń między oddziałami (zakładami) wchodzącymi w skład jednostki itp.;
Y rachunki lokat terminowych - do przechowywania środków pieniężnych posiadacza
rachunku przez okres określony w umowie z bankiem; mogą być prowadzone zarówno w
walucie polskiej, jak i w walutach obcych.
Osoby prawne i fizyczne mają swobodę wyboru banku, w którym chcą mieć rachunek
bankowy. Do otwarcia tego rachunku konieczne jest zawarcie umowy z bankiem. W tym celu
firma musi złożyć w banku dokument stwierdzający uzyskanie osobowości prawnej lub
zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, zaświadczenie o nadaniu
numeru statystycznego REGON oraz musi podać numer identyfikacji podatkowej NIP.
Konieczne jest wskazanie osób upoważnionych do dysponowania środkami pieniężnymi
zgromadzonymi na rachunkach bankowych (podaje się imiona i nazwiska oraz wzory
podpisów tych osób). Umowę zawiera się w formie pisemnej, umieszczając w niej informacje
wynikające z art. 54 Prawa bankowego. Umowa określa także zasady i sposób ustalania
wysokości prowizji i opłat za czynności związane z prowadzeniem rachunku.
Środki pieniężne na rachunkach bankowych mogą być oprocentowane według , stopy
stałej lub zmiennej, w wysokości i .na zasadach określonych w umowie. Do rozliczenia
odsetek przyjmuje się, że rok liczy 365 dni.
Za pośrednictwem banku dokonywane są:
Y Obroty gotówkowe dotyczące wpłat gotówkowych przedsiębiorcy, zwłaszcza
pochodzących z utargów. Utarg może być wpłacany do kasy banku lub do skarbca
nocnego przez wrzucenie woreczka z zapłatą do otworu wrzutni znajdującego się na
zewnątrz banku, a prowadzącego bezpośrednio do odpowiednio przystosowanego
skarbca. Zawartość przeliczana jest komisyjnie następnego dnia. Wypłaty gotówki są
dokonywane przez kasy dzienne banku, najczęściej na podstawie czeku gotówkowego.
Y Rozliczenia bezgotówkowe mogą być przeprowadzane w formie:
- polecenia przelewu,
- polecenia zapłaty,
- czeku rozrachunkowego,
- akredytywy,
- rozliczeń planowych,
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
- rozliczeń saldami.
Polecenie przelewu stanowi udzieloną bankowi dyspozycję dłużnika (odbiorcy) obciążenia
jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Dyspozycję tę
składa na dokumencie "Polecenie przelewu/wpłata gotówkowa".
Polecenie zapłaty stanowi udzieloną bankowi dyspozycję wierzyciela (dostawcy) obciążenia
określoną kwotą rachunku bankowego dłużnika i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela. Ta
forma rozliczeń jest rzadziej stosowana i dopuszczalna pod warunkiem posiadania przez obie
strony rachunków w bankach, które zawarły porozumienie w sprawie stosowania polecenia
zapłaty i oczywiście udzielenia przez dłużnika wierzycielowi upoważnienia do obciążania
rachunku dłużnika w drodze polecenia zapłaty.
Czek rozrachunkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku (trasanta) udzieloną trasatowi do
obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą
rachunku posiadacza czeku (remitenta). W obrocie czekowym wy- stępują więc trzy strony.
Na wniosek wystawcy czeku bank może potwierdzić czek rozrachunkowy, rezerwując
jednocześnie na jego rachunku odpowiednie fundusze na pokrycie czeku. Oprócz czeków
rozrachunkowych w obrocie czekowym stosowane są także czeki na okaziciela, czeki
bankierskie, czeki skarbowe, czeki podróżne.
Akredytywa polega na wyodrębnieniu przez bank, na wniosek dłużnika, środków na jego
(dłużnika) rachunku bankowym w tym banku i przekazaniu tych środków do banku
wierzyciela, w celu dokonania zapłaty przez dłużnika wierzycielowi. Zgodnie z art. 85 ustawy
Prawo bankowe bank, działając na zlecenie-klienta, ale we własnym imieniu (bank
otwierający akredytywę), może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta),
że zapłaci ustaloną kwotę pieniężną beneficjentowi akredytywy, po spełnieniu przez
beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie (akredytywa
dokumentowana). Akredytywa dokumentowana powinna w szczególności zawierać:
Y nazwę i adres zleceniodawcy i beneficjenta,
Y kwotę i walutę akredytywy,
Y termin ważności akredytywy oraz opis dokumentów, po których przedstawieniu
beneficjent jest upoważniony do żądania zapłaty w ramach akredytywy.
Zobowiązanie banku otwierającego akredytywę staje się wymagalne z chwilą przedstawienia
przez beneficjenta dokumentów zgodnie z warunkami akredytywy. Reasumując, akredytywa
jest formą zabezpieczenia terminowej zapłaty zobowiązań.
Rozliczenia planowe polegają na regulowaniu płatności dokonywanych za pomocą polecenia
przelewu pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem w okresie i kwotach określonych w umowie,
niezależnie od wartości wykonywanych świadczeń w danym okresie. Na przykład, określono
w umowie, że odbiorca "P" każdego miesiąca będzie przelewał na konto swojego dostawcy
"W" kwotę zł 1.000,-. Po zakończeniu miesiąca (lub innego określonego umową okresu)
nastąpi wyrównanie różnic wynikających ze stosowania rozliczeń planowych. Na przykład
odbiorca "P" otrzymał w tym okresie świadczenia o wartości zł 1080,-. Wówczas dokona on
dodatkowego przelewu na konto dostawcy " W" w kwocie zł 80,-.
Rozliczenia saldami polegają na tym, że strony ustalają w umowie okresy i terminy rozliczeń,
zgodnie z którymi regulują wzajemne płatności, dokonując zapłaty poleceniem przelewu
tylko salda (zobowiązania) wynikającego z wzajemnych świadczeń i rozrachunków. Ta forma
jest stosowana tylko wówczas, gdy strony wykonują wzajemne świadczenia w postaci dostaw
towarów, to znaczy każda ze stron umowy występuje raz jako dostawca, raz jako odbiorca.
Środki pieniężne znajdujące się na rachunkach bankowych podlegają wycenie według zasad
wcześniej omówionych z tym, że przy wycenie na dzień bilansowy wartość nominalna
środków zgromadzonych na rachunkach bankowych obejmuje także doliczone lub potrącone
przez bank odsetki. Odsetki zaliczane są odpowiednio do przychodów lub kosztów
finansowych.
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
Do ewidencji krajowych i zagranicznych środków pieniężnych znajdujących się na
rachunkach bankowych, w tym także lokat i akredytywy oraz kredytów wykorzystanych w
walucie polskiej i obcej, służy konto 130 "Rachunki i kredyty bankowe". W praktyce
przedsiębiorcy, korzystając z pionowej podzielności kont, wyodrębniają w swoich ZPK kilka
kont syntetycznych przeznaczanych do ewidencji tej grupy aktywów z reguły o symbolice
trzycyfrowej. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest stosowanie następujących kont:
131 "Rachunek bieżący"
132 "Rachunek środków pieniężnych w walutach obcych" zamiennie określany jako
"Rachunek dewizowy"
133"Akredytywa"
135 "Inne rachunki bankowe", np. "Rachunek wyodrębnionych środków ZFŚS"
136 "Rachunki bankowe lokat terminowych"
137 "Kredyty bankowe"
139 "Kredyt przeterminowany"
Zasady ewidencji na tych kontach są podobne. Po stronie Dt ujmują one wpływy środków na
rachunki bankowe, odsetki od lokat oraz spłatę kredytów. Natomiast po stronie Ct ujmują
m.in. rozchód środków pieniężnych, kredyty wraz z naliczonymi od nich odsetkami, koszty
usług bankowych, a także wydane własne czeki rozrachunkowe. Podstawą ewidencji na tych
kontach są otrzymane z banku wyciągi bankowe (WB) i dołączone do nich dokumenty
z
ródłowe, potwierdzające wpływ środków na rachunek bieżący firmy lub ich rozchód z tego
rachunku.
Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. Prawo dewizowe pozwala na przechowywanie przez
przedsiębiorcę środków pieniężnych w walutach obcych, w kraju na własnym rachunku
bankowym i wykorzystywanie ich do zapłaty zobowiązań wobec kontrahentów.
Zgodnie z Ustawą o rachunkowości dowody księgowe dotyczące wpłat i wypłat opiewających
na walutę obcą powinny zawierać przeliczenie jej wartości według właściwego kursu waluty,
obowiązującego w dniu przeprowadzenia danej operacji. Przeliczenia tego dokonuje się
stosując następujące kursy walut:
Y przy wpływie walut - kurs kupna walut banku, z którego usług korzysta jednostka,
Y przy zapłacie zobowiązania opiewającego na walutę obcą - kurs sprzedaży walut
stosowany przez bank, z którego usług korzysta jednostka,
Y przy odsprzedaży walut bankowi - kurs kupna walut stosowany przez bank, z którego
usług korzysta jednostka
Do ewidencji środków pieniężnych w walutach obcych lokowanych na dewizowym rachunku
bankowym firmy służy konto 132 "Rachunek dewizowy".
ZADANIA
Zadanie 1
A. Załotenia
W przedsiębiorstwie stan środków pieniężnych na dzień 1.05. przedstawiał się następująco:
101. Kasa 1.000
131. Rachunek bieżący 80.000
234. Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń 24.000
W miesiącu maju miały miejsce następujące operacje:
1. KP -podjęto z banku do kasy na podstawie czeku gotówkowego własnego 24.000
2. Lista płac za miesiąc kwiecień -wypłacono wynagrodzenia 23.000
3. Wniosek o zaliczkę -wypłacono pracownikowi zaliczkę na podróż służbową 500
mgr inż. Anna Juz
wicka
RACHUNKOWOŚĆ (materiał do ćwiczeń)
4. Rachunek opłacony, gotówką za zakupione i wydane bezpośrednio do zużycia materiały
biurowe 700
5. KP -przyjęto do kasy zwrot wypłaconej zaliczki (podróż nie doszła do skutku)
500
6. Bankowy dowód wpłaty własnej -dokonano wpłaty gotówki na rachunek bieżący
1000
B. Polecenia do wykonania
1. Otworzyć konta. 2. Zaksięgować operacje. 3. Zamknąć konta.
Zadanie 2
A. Założenia
Salda wybranych kont ustalone na dzień 1.03.20XX r. kształtowały się następująco:
201. Rozrachunki z odbiorcami 100.000 w tym:
od PHU "Beta" 60.000
od PPU "Gamma" 40.000
202. Rozrachunki z dostawcami 80.000 w tym:
wobec PPU "Delta" 50.000
PPU "Lambda" 30.000
131. Rachunek bieżący 500.000
231. Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń (Ct) 20.000
W miesiącu marcu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. WB  spłata zobowiązania wobez  Lambda ...........
2. WB  spłata należności od  Beta 60.000
3. Podjęto z banku do kasy czekiem gotówkowym 5.000
4. Wypłacono wynagrodzenia 5.000
5. WB  przelew wynagrodzeń pracowników 15.000
6. WB  zapłata przez  Gama za wykonaną usługę 40.000
7. WB  przelew wystawiony dla  Delta tytułem zapłaty za dostawę 50.000
B. Polecenia do wykonania
1. Otworzyć konta. 2. Zaksięgować operacje. 3. Zamknąć konta.
Zadanie 3
A. Założenia
Salda wybranych kont w PHU "Alfa" na dzień 1.06. kształtowały się następująco:
201. Rozrachunki z odbiorcami 100.000 w tym:
od PPU "Beta" 2.000
od PHU "Gamma" 98.000
W miesiącu czerwcu miały miejsce następujące operacje gospodarcze:
1. Przyjęto od PPU "Beta" zapłatę czekiem gotówkowym na kwotę 2.000
2 Przyjęto zapłatę czekiem rozrachunkowym wystawionym przez PHU Gamma"98.000
3. KP -przyjęto do kasy środki pieniężne otrzymane z tytułu realizacji gotówkowego czeku
obcego ...........
4. Złożono w banku do realizacji czek rozrachunkowy otrzymany od "Gamma"
...........
5 WB -odcinek czeku potwierdzający wpływ na rachunek bieżący środków pieniężnych z
tytułu realizacji czeku rozrachunkowego ...........
B. Polecenia do wykonania
1. Otworzyć konta. 2. Zaksięgować operacje.
mgr inż. Anna Juz
wicka