Rozdział III

Podmioty orzekające


ż 5. Organy administracji


I. Pojęcie organu administracji w KPA

=34= Z faktu, iż KPA ma zastosowanie do postępowania przed organami
administracji publicznej, pojęcie organu administracji publicznej zostało omówione w
paragrafie poświęconym zakresowi obowiązywania KPA, (por. Nb. 8-16), a niniejszy
fragment jest jedynie przypomnieniem wiedzy na ten temat. Tu wypada tylko
przypomnieć, że używając terminu "organ administracji publicznej" Kodeks obejmuje
jego zakresem nie tylko organy administracji rządowej, lecz także organy jednostek
samorządu terytorialnego oraz inne organy podmiotów wykonujących funkcje
zlecone administracji państwowej. Pod pojęciem organu administracji mogą się więc
kryć także organy zakładów administracyjnych lub organizacji społecznych.
Dyskusyjne w świetle orzecznictwa jest stosowanie tego pojęcia wobec organów
spółek prawa handlowego oraz fundacji, choć naszym zdaniem, zasadne jest
traktowanie wyliczenia zawartego w art. 1 pkt 2 KPA jako przykładowego.
W momencie uchwalania KPA fundacje nie istniały, a spółki prawa handlo-
wego istniały w postaci szczątkowej.
Pojęciem organu administracji zajmuje się prawo administracyjne i każdy
właściwie podręcznik z tej dziedziny zawiera rozdział poświęcony temu pojęciu.
Należy tylko przypomnieć, że punktem wyjścia do określenia zarówno organu
administracji publicznej, jak i organu państwa, a także organów różnego rodzaju
jednostek organizacyjnych jest pojęcie organu osoby prawnej, przez co rozumie się
wewnętrzną jednostkę organizacyjną danej osoby, która jest wyposażona w
uprawnienie do wyrażania woli podmiotu. Przy tym uprawnienie do wyrażania woli
danego podmiotu opiera się na obowiązującym prawie, a nie na pełnomocnictwie
udzielonym przez dany podmiot. Uprawnienie do wyrażania woli za dany podmiot
prawa jest ujęte jako kompetencja danego organu. Nie każda wewnętrzna jednostka
organizacyjna jest więc organem. Jest nim tylko taka jednostka, która posiada
określone uprawnienia (kompetencje) do wyrażania woli danego podmiotu.
W szczególności istotne jest odróżnianie organów od różnego rodzaju jed-
nostek organizacyjnych w aparacie pomocniczym organów administracji. Jak to jest
szeroko w literaturze podkreślane, organem administracji jest minister, a
ministerstwo stanowi jednostkę organizacyjną aparatu państwowego, aparat
pomocniczy ministra. Wchodzące w skład ministerstwa wewnętrzne jednostki
organizacyjne, takie jak departamenty, nie są organami, nie posiadają bowiem
żadnych własnych kompetencji, lecz wykonują kompetencje ministra.
Pracownicy organów administracji często wydają decyzje administracyjne w
imieniu tych organów, opierające się na upoważnieniu. Takie upoważnienia
przewiduje art. 268a KPA, który stanowi:

"Organ administracji publicznej może w formie pisemnej upoważnić
pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego
imieniu, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji
administracyjnych, postanowień i zaświadczeń".

Podobną możliwość upoważniania przewidują inne przepisy.
Decyzja wydana przez pracownika z upoważnienia organu jest traktowana tak
jak decyzja organu. Stąd odwołanie od niej będzie składane do organu wyższego
stopnia.
Wśród organów administracji publicznej można wyróżnić wiele ich rodzajów.
Będą to przede wszystkim organy scentralizowane (organy administracji rządowej) i
zdecentralizowane (samorządowe).




II. Organy wyższego stopnia i organy naczelne

=35= Przepisy Kodeksu przyznają szereg uprawnień organom wyższego
stopnia nad organami administracji załatwiającymi sprawę, a także organom naczel-
nym sprawującym nadzór nad tymi organami.

Przykład: Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ wyższego stopnia
nad organem, który wydał decyzję, chyba że ustawa przewiduje inny organ
odwoławczy (art. 127 ż 2 KPA) - np. Rada do Spraw Uchodźców, Krajowa Komisja
Uwłaszczeniowa. Minister może uchylić lub zmienić każdą decyzję ostateczna (art.
161 ż l KPA).

Przepisy ustaw kreujących poszczególne organy administracji z reguły
określają też kwestie ich wzajemnej podległości. Czasami jednak ustalenie, jaki
organ jest organem wyższego stopnia, może napotykać na pewne trudności. Aby
uniknąć takich wątpliwości, do Kodeksu wprowadzono przepisy określające organy
wyższego stopnia i organy naczelne. Przepisy te, zawarte w art. 17 i 18, były
wielokrotnie nowelizowane, w związku z przebudową struktur administracji, a
szczególnie w związku z wprowadzeniem systemu samorządu terytorialnego.

Obecnie, według Kodeksu organami wyższego stopnia są:
1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe
kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej;
2) w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie;
3) w stosunku do innych organów administracji publicznej, innych niż określone w
pkt 1 i 2 - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich
braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością;
4) w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego
stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący
nadzór nad ich działalnością.

To unormowanie nie wydaje się jednak być wystarczające do prawidłowego
odtworzenia administracyjnego toku instancji w Polsce, począwszy od dnia 1.1.1999
r. Dostrzegł ten problem wreszcie także ustawodawca uchwalając ustawę z 2.3.2000
r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o
administracji rządowej w województwie [Dz.U. Nr 22, poz. 268.] . Wymienioną
ustawą znowelizowano ustawę z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w
województwie[Dz.U. Nr 91, poz. 577, Dz.U. z 1997 r. Nr 70, poz. 778, Dz.U. z 2000
r. Nr 12, poz. 136 i Nr 22, poz. 268.], z której obecnie wynika, że wojewoda jest
organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu
administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią [Art. 2 ustawy z 2.3.2000 r.
o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o
administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 22, poz. 268)].
Na podstawie art. 3 ust. 2 ustawy z 2.3.2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania administracyjnego oraz ustawy o administracji rządowej w wo-
jewództwie (Dz.U. Nr 22, poz. 268):

"Odwołania w sprawach z zakresu administracji rządowej należących do
właściwości organów jednostek samorządu terytorialnego, wszczęte po dniu
1.1.1999 r. i nie zakończone przez organ wyższego stopnia decyzją ostateczną
przed dniem wejścia w życie ustawy, podlegają rozpatrzeniu przez właściwe
miejscowo samorządowe kolegium odwoławcze, chyba że ustawy szczególne
stanowią inaczej."

Na podstawie analizy ustaw samorządowych i ustawy kompetencyjnej - które
weszły w życie 1.1.1999 r. oraz najnowszych przepisów
można odtworzyć
administracyjny tok instancji, czyli typ organu wyższego stopnia w rozumieniu art. 17
KPA, w następujący sposób. Dla porządku wykładu podane zostaną informacje
wynikające z obowiązującego porządku prawnego.

1) Od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez organy gminy (wójta,
burmistrza, zarząd gminy) w sprawach własnych przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, natomiast w sprawach zleconych - do
wojewody jeżeli ustawy szczególne tak stanowią, w przeciwnym razie także do
samorządowego kolegium odwoławczego.
2) a) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez organy powiatu (starostę,
zarząd powiatu) przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium
odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 38 ustawy z
5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym - Dz.U. Nr 91, poz. 578). Przepisy
szczególne stanowią inaczej, np. art. 90, art. 97, art. 99, art. 137 i inne tzw.
ustawy kompetencyjnej (ustawy z 24.7.1998 r. o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z
reformą ustrojową państwa - Dz.U. Nr 106, poz. 668) stanowią, że odwołania od
wymienionych w nich rozmaitych decyzji starosty przysługują do wojewody.
b) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez związki powiatów (art. 65
ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym) przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego albo do wojewody - jeżeli przepis
szczególny tak stanowi (art. 38 w związku z art. 65 ust. 4 ustawy o samorządzie
powiatowym).
3) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez organy gminnego i
powiatowego samorządu terytorialnego - w sprawach szkół publicznych
zakładanych i prowadzonych przez osoby prawne i osoby fizyczne oraz w
sprawach obowiązku szkolnego i obowiązku nauki - odwołanie przysługuje do
kuratora oświaty (działającego w imieniu wojewody), jako do organu wyższego
stopnia w rozumieniu KPA na podstawie art. 31 pkt S znowelizowanej ustawy z
7.9.1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, i z 1998 r. Nr 1
17, poz. 759).
4) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez marszałka województwa w
sprawach z zakresu administracji publicznej przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, natomiast w sprawach powierzonych
na podstawie porozumienia z wojewodą- do właściwego ministra (art. 46 ust. 1,
2, 3 ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa - Dz.U. Nr 91, poz. 576).
5) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez wojewodę przysługuje
odwołanie do właściwego ministra działu administracji rządowej (art. 24 i 23 ust.
3 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w województwie - Dz.U. Nr 91,
poz. 577 oraz art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa - Dz.U. Nr 91,
poz. 576).
6) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez kierowników zespolonej
służby, inspekcji lub straży (np. wojewódzkiego konserwatora zabytków,
wojewódzkiego inspektora sanitarnego, inspektora handlowego kuratora oświaty,
wojewódzkiego komendanta Policji itd.) - działających z mocy ustawy w imieniu
wojewody albo w imieniu własnym - przysługuje odwołanie do organu wyższego
stopnia danej służby, inspekcji lub straży, czyli do Generalnego Konserwatora
Zabytków, Głównego Inspektora Sanitarnego, Głównego Inspektora Inspekcji
Handlowej, Komendanta Głównego Policji, czy ministra właściwego do spraw
oświaty (art 23 ust. 3 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w
województwie Dz.U. Nr 91, poz. 577 i np. art. 14, 18, 51, 62, tzw. ustawy
kompetencyjnej - Dz.U. Nr 106, poz. 668).

Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że tzw. ustawa kompetencyjna (Dz.U. z 1998 r.
Nr 106, poz. 668) zawiera w swej treści wiele postanowień w kwestii "organu
wyższego stopnia w rozumieniu KPA w postępowaniu administracyjnym". Wadą
obecnych rozwiązań jest jednak brak precyzyjnego, generalnego i zasadniczego -
zamieszczonego w jednym miejscu - rozstrzygnięcia tej kwestii
Czasami przepisy szczególne powierzają pewne funkcje, pełnione przez
organ wyższego stopnia (np. rozpatrywanie odwołań od decyzji), organom
szczególnym, nie będącym organami wyższego stopnia w stosunku do organu
pierwszej instancji. Tak przedstawia się zaskarżanie decyzji w sprawach an-
tymonopolowych i decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

=36= Kodeks określa także organy naczelne. Należy zauważyć, że pojęciem
organów naczelnych posługiwała się Konstytucja z 1952 r. Terminu tego nie używa
nowa Konstytucja RP z 1997 r.

Organami naczelnymi w rozumieniu Kodeksu są:
1) w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu
terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz
organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - Prezes
Rady Ministrów lub właściwi ministrowie;
2) w stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 - odpowiednie
organy o ogólnokrajowym zasięgu działania;
3) w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne organy tych
organizacji, a w razie braku takiego organu - Prezes Rady Ministrów lub właściwi
ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.




ż 6. Właściwość organów administracji

I. Pojęcie właściwości

=37= We współczesnej doktrynie prawa administracyjnego właściwość
definiuje się najczęściej jako zdolność prawną organu administracji do rozpozna-
wania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym.
Można też określać właściwość, czyli kompetencję organu administracji jako
powierzenie danemu organowi rozstrzygania określonego rodzaju spraw
administracyjnych.
Powierzenie organowi administracji załatwiania określonego rodzaju spraw
administracyjnych może przybierać dwojaką postać:
1) albo ustawa wskazuje dany organ jako właściwy;
2) albo ustawa przewiduje, że kompetencje innego organu mogą zostać prze-
niesione na dany organ. W tym wypadku mówimy czasami o właściwości
delegacyjnej. Właściwość delegacyjna występuje stosunkowo rzadko, zasadą
jest bowiem nieprzenaszalność kompetencji, aby więc można było przenieść
kompetencje, konieczne jest wyraźne upoważnienie ustawy. Właściwość
delegacyjna może mieć miejsce w wypadku stałego delegowania kompetencji lub
też delegowania organu do załatwienia jednostkowej sprawy - np. w wypadku,
gdy organ właściwy został wyłączony stosownie do przepisów KPA.

Powszechnie wyróżnia się kilka rodzajów właściwości: właściwość rzeczową
(zwaną też czasami przedmiotowi, właściwość miejscową i właściwość funkcjonalną,
zwaną też instancyjną.


1. Właściwość rzeczowa
=38= Właściwość rzeczowa oznacza powierzenie określonemu organowi lub
organom załatwiania pewnego typu spraw administracyjnych.

Przykład: Wydawanie pozwoleń na budowę, orzekanie o wywłaszczeniu,
odszkodowaniu, nadaniu nieruchomości zamiennej oraz zwrocie nieruchomości
poprzedniemu właścicielowi, rejestracja sprzętu pływającego służącego do połowu
ryb itd.

KPA określa właściwość rzeczową organów administracji tylko w roz-
strzyganiu niektórych kwestii proceduralnych, określając np. organy właściwe do
podjęcia decyzji o wznowieniu postępowania, stwierdzeniu nieważności decyzji, itd.
Dla ustalenia właściwości rzeczowej organów w sprawach z zakresu materialnego
prawa administracyjnego zawiera ogólny przypis odsyłający "właściwość rzeczową
organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego
działania" (art. 20). To odesłanie do przepisów o zakresie działania sugeruje
odesłanie do takich przepisów, jak - wydawane f przed dniem 1.1.1999 r. [ Na
podstawie art. 96 ust. I ustawy z 4.9.1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U.
Nr 141, poz. 943) z dniem 1.1.1999 r. tracą moc ustawy o urzędach ministrów z
wyjątkiem ustawy z 14.12.1995 r. o urzędzie Ministra Obrony Narodowej. Oznacza
to odmienność trybu określania zadań i zakresu działania poszczególnych ministrów
w porównaniu z trybem dotychczasowym ] rozporządzenia Rady Ministrów o
zakresie działania poszczególnych ministrów, wydawane na podstawie ustaw o
utworzeniu urzędów ministrów lub przepisy zawarte w niektórych ustawach
określających zakres zadań organów - np. art. 7 ustawy o samorządzie gminnym
określający zadania własne gminy. Stanowisko takie byłoby błędne, bowiem
przepisy o zakresie działania określają zakres problematyki, którą dany organ winien
, się zajmować, nie przesądzają jednak o konkretnych kompetencjach. Choć
wspomniany art. 7 ustawy o samorządzie terytorialnym zalicza do zadań gminy
sprawy ochrony zdrowia, na tej tylko podstawie organ administracji nie może
nakazać poddania się przez obywatela szczepieniu. Kompetencje organów
administracji określają przede wszystkim ustawy z zakresu materialnego prawa
administracyjnego, jak np.: prawo wodne, budowlane, górnicze, itd. Przepis
kompetencyjny musi wskazywać nie tylko dziedzinę administracji, jakiej dotyczy, ale
również określać:

1) jaka ma być treść i forma działania organu (decyzja czy czynność
materialnotechniczna),
2) w jakim wypadku działanie to może być lub musi być podjęte. Również przepisy
dotyczące powołania organów administracji niejednokrotnie określają niektóre
kompetencje tych organów.


2. Właściwość instancyjna
W ten sam sposób określana jest właściwość instancyjna, w zakresie
organów pierwszej instancji. Z reguły przepisy materialnego prawa
administracyjnego określają nie tylko, jaki pion organów jest odpowiedzialny za dany
rodzaj spraw, lecz raczej dokładnie wskazują, jaki organ jest właściwy w pierwszej
instancji. Natomiast przepisy materialnego prawa administracyjnego z reguły nie
ustalają, jaki organ jest organem właściwym w drugiej instancji, chyba że jest to inny
organ, niż to by wynikało z KPA [Sytuacja zmieniła się zdecydowanie na podstawie
ustawy z 24.7.1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje
organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. Nr
106, poz. 668). Z ustawy tej wynika wiele unormowań w kwestii administracyjnego
toku instancji i wykreowania organów pierwszej instancji i organów wyższego stopnia
w rozumieniu KPA, w nowelizowanych ustawach prawa materialnego. Por. także
ustawę z 23.2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego
oraz ustawy o administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 22, poz. 268)].

Kodeks nie wymienia w ogóle właściwości instancyjnej, traktując ustalenie organu
właściwego ze względu na jego usytuowanie w hierarchii organów raczej jako
element właściwości rzeczowej.
Jednak w sprawach proceduralnych KPA określa właściwość instancyjną
wskazując, jakie sprawy na przykład załatwiają organy wyższego stopnia nad
organem pierwszej instancji. Przepisy art. 17 i 18 Kodeksu wymieniają, jakie organy
są organami wyższego stopnia, jakie są organami naczelnymi.

Przepisy prawa samorządowego wskazują, że:
1) Od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez organy gminy (wójta,
burmistrza, zarząd gminy) w sprawach własnych przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, natomiast w sprawach zleconych - do
wojewody, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią; w przeciwnym razie organem
odwoławczym jest także samorządowe kolegium odwoławcze.
2)
a) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez organy powiatu (starostę,
zarząd powiatu) przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium
odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 38 ustawy z
5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym - Dz.U. Nr 91, poz. 578). Przepisy
szczególne stanowią inaczej, np. art. 90, art. 97, art. 99, art. 137 i inne tzw.
ustawy kompetencyjnej (ustawy z 24.7.1998 r. o zmianie niektórych ustaw
określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z
reformą ustrojową państwa - Dz.U. Nr 106, poz. 668), stanowią, że odwołania od
wymienionych w nich rozmaitych decyzji starosty przysługują do wojewody.
b) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez związki powiatów (art. 65
ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym) przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego albo do wojewody - jeżeli przepis
szczególny tak stanowi (art. 38 w związku z art. 65 ust. 4 ustawy o samorządzie
powiatowym).
3) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez organy gminnego i
powiatowego samorządu terytorialnego - w sprawach szkół publicznych
zakładanych i prowadzonych przez osoby prawne i osoby fizyczne oraz w
sprawach obowiązku szkolnego i obowiązku nauki - odwołanie przysługuje do
kuratora oświaty (działającego w imieniu wojewody), jako do organu wyższego
stopnia w rozumieniu KPA na podstawie art. 31 pkt 5 znowelizowanej ustawy z
7.9.1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, i z 1998 r. Nr
117, poz. 759).
4) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez marszałka województwa w
sprawach z zakresu administracji publicznej przysługuje odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, natomiast w sprawach powierzonych
na podstawie porozumienia z wojewodą- do właściwego ministra (art. 46 ust. 1,
2, 3 ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa - Dz.U. Nr 91, poz. 576).
5) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez wojewodę przysługuje
odwołanie do właściwego ministra działu administracji rządowej (art. 24 i 23 ust.
3 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w województwie - Dz.U. Nr 91,
poz. 577 oraz art. 49 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie województwa - Dz.U. Nr 91,
poz. 576).
6) Od decyzji, wydawanych w pierwszej instancji, przez kierowników zespolonej
służby, inspekcji lub straży (np. wojewódzkiego konserwatora zabytków,
wojewódzkiego inspektora sanitarnego, inspektora handlowego kuratora oświaty,
wojewódzkiego komendanta Policji itd.) - działających z mocy ustawy w imieniu
wojewody albo w imieniu własnym - przysługuje odwołanie do organu wyższego
stopnia danej służby, inspekcji lub straży, czyli do Generalnego Konserwatora
Zabytków, Głównego Inspektora Sanitarnego, Głównego Inspektora Inspekcji
Handlowej, Komendanta Głównego Policji, czy ministra właściwego do spraw
oświaty (art 23 ust. 3 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w
województwie - Dz.U. Nr 91, poz. 577 i np. art. 14, 18, 51, 62, tzw. ustawy
kompetencyjnej - Dz.U. Nr 106, poz. 668).

Wymienione organy właściwe są do rozpatrywania odwołań od decyzji
organów pierwszej instancji oraz wykonywania innych funkcji przyznanych przez
Kodeks organom nadrzędnym, chyba że przepisy szczególne dla pewnych spraw
ustanawiają szczególny organ odwoławczy.

Przykład: Takim szczególnym organem odwoławczym jest Krajowa Komisja
Uwłaszczeniowa, a od 1.1.1999 r. - Rada do Spraw Uchodźców, jako organ
odwoławczy od decyzji i postanowień, wydawanych przez ministra właściwego do
spraw wewnętrznych, w sprawach o nadanie lub pozbawienie statusu uchodźcy (art.
69 ustawy z 25.6.1997 r. o cudzoziemcach - Dz.U. Nr 1 14, poz. 739).

W stosunku do rozstrzygnięć wydawanych przez organy przedsiębiorstw
organem wyższego stopnia jest organ założycielski.



3. Właściwość miejscowa
=39= Właściwość miejscowa jest to właściwość organu do działania na
określonym fragmencie terytorium kraju, z reguły będącym jednostką podziału
administracyjnego (podstawowego lub specjalnego). Każdy organ terenowy ma swój
określony terytorialny zasięg działania i może załatwiać sprawy tylko z tego obszaru.
W odróżnieniu od właściwości rzeczowej, Kodeks określa zasady właściwości
miejscowej, wskazując, że właściwy jest organ:
1) w sprawach dotyczących nieruchomości i zakładów pracy - organ miejsca
położenia nieruchomości czy prowadzenia zakładu pracy;
2) w pozostałych sprawach organ miejsca zamieszkania (siedziby) strony, w braku
miejsca zamieszkania, miejsca pobytu (siedziby) - ostatniego miejsca pobytu;
3) jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej na podstawie powyższych
kryteriów, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym powstało
zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, a w razie braku takiego miejsca
- dla organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście gminy Warszawa-
Centrum.

W ograniczonej liczbie wypadków możliwe jest powierzenie załatwienia
sprawy organowi z zasady niewłaściwemu, który na skutek zgodnego z ustawą
powierzenia mu załatwienia określonej sprawy, staje się dla niej właściwy. Taka
sytuacja zaistnieje, gdy organ właściwy zostanie wyłączony, a organ nadrzędny
wyznaczy inny podległy sobie organ do załatwienia danej sprawy administracyjnej
(art. 26 ż 2 KPA).



II. Powierzanie wykonywania kompetencji

=40= Od rzadkiej instytucji delegacji kompetencji należy odróżnić wypadki
powierzenia wykonywania kompetencji danego organu:
1) innemu organowi lub jednostce organizacyjnej,
2) podległemu pracownikowi.

Wypadki powierzania wykonywania kompetencji, będące rodzajem pełno-
mocnictwa administracyjnego spotykamy w zakresie samorządu terytorialnego i
terenowych organów administracji rządowej. Mianowicie rada gminy może
upoważnić organy wykonawcze sołectw i osiedli do załatwiania spraw
indywidualnych z zakresu administracji publicznej (art. 39 ust. 3 SamTerU).
Podobnego upoważnienia może udzielić wojewoda pracownikom urzędu wo-
jewódzkiego nie zatrudnionym w jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat
pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich (art. 32
ust. 1 i 2 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji rządowej w województwie - Dz.U. Nr
91, poz. 577) oraz marszałek województwa - wiceprzewodniczącym zarządu
województwa, pracownikom urzędu marszałkowskiego i kierownikom wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych (art. 46 ust. 2 ustawy z 5.6.1998 r. o
samorządzie województwa - Dz.U. Nr 91, poz. 576), a także starosta (art. 38 ust. 2
ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym - Dz.U. Nr 91, poz. 578), czy
wojewódzki konserwator zabytków, który może upoważnić do wydawania decyzji w
jego imieniu w pierwszej instancji, kierownika delegatury wojewódzkiego oddziału
Służby Ochrony Zabytków (art. 8 ust. 7 ustawy z 15.2.1962 r. o ochronie dóbr kultury
w brzmieniu po nowelizacji tzw. ustawą kompetencyjną- por. art. 18 pkt 3 ustawy
kompetencyjnej - Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668).
Gdyby organ administracji nie mógł powierzać wydawania decyzji podległym
pracownikom, każda decyzja opuszczająca ministerstwo czy urząd wojewódzki
musiałaby być podpisana odpowiednio przez ministra czy wojewodę. Dlatego KPA
zawiera art.268a przewidujący, że organ administracji może, w formie pisemnej,
upoważnić pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w
jego imieniu, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji
administracyjnych, postanowień i zaświadczeń. Podobny przepis zawiera ustawa o
samorządzie gminnym (art. 39 ust. 2 SamTerU) stanowiący, że wójt lub burmistrz
może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do
wydawania w jego imieniu decyzji administracyjnych. Podobne przepisy zawierają
także ustawy o samorządzie województwa, o samorządzie powiatowym oraz o
administracji rządowej w województwie (por. Dz.U. z 1998 r. Nr 91, poz. 576, 577,
578). Pracownik lub organ jednostki upoważnionej nie staje się wskutek
upoważnienia organem administracji, a decyzje przez niego wydane traktowane są
jak decyzje organu, który wydał upoważnienie. Nie mamy tu więc do czynienia z
delegacją kompetencji, lecz z upoważnieniem do ich wykonywania. W praktyce
przyjmuje się, że tego rodzaju upoważnienia mogą być udzielane przez organy
jednoosobowe, nie zaś kolegialne. W tej sprawie wypowiedział się NSA, stwier-
dzając odnośnie decyzji Komisji Papierów Wartościowych:

"Organem właściwym do wydawania decyzji o skreśleniu z listy maklerów
oraz zawieszeniu uprawnień maklera jest Komisja Papierów Wartościowych jako
organ kolegialny, a nie jej przewodniczący (...) sprzeczne zaś z ustawą
postanowienia wewnętrznego regulaminu Komisji nie mają mocy prawnej i są
bezskuteczne" (wyrok NSA z 26.3.1993 r., 11 SA 869/92; opubl. ONSA z. 4/1993,
poz. 110).




III. Skutki naruszenia przepisów o właściwości

=41= Przestrzeganie z urzędu właściwości jest podstawowym obowiązkiem
każdego organu administracji (art. 19). W tym przepisie Kodeks stanowi o prze-
strzeganiu właściwości rzeczowej i miejscowej, dotyczy to jednak także właściwości
instancyjnej, bowiem:
1) Kodeks traktuje właściwość instancyjną jako rodzaj właściwości rzeczowej i w
ogóle nie wyodrębnia właściwości instancyjnej w odrębną kategorię,
2) w chwili wydania Kodeksu - w roku 1960 - nie był jeszcze tak ugruntowany
pogląd, że dewolucja kompetencji (tzn. przejęcie rozstrzygnięcia sprawy przez
organ wyższego stopnia) stanowi takie samo działanie przez organ niewłaściwy,
jak działanie podjęte przez organ niewłaściwy miejscowo, czy rzeczowo.

Skutkiem nieprzestrzegania przepisów o właściwości jest nieważność decyzji
administracyjnej (art. 156 ż 1 pkt I KPA). Nie jest przy tym istotne, czy naruszono
przepisy dotyczące właściwości rzeczowej, miejscowej czy instancyjnej.

Naruszenie każdego rodzaju właściwości przy wydawaniu decyzji powoduje
nieważność tej decyzji (wyrok z 7.10.1982 r., II SA 1119/82; opubl. ONSA z. 2/1982,
poz. 92). Jak wspomnieliśmy, również wydanie decyzji w pierwszej instancji przez
organ wyższego stopnia, który powinien być organem odwoławczym, skutkuje
nieważnością decyzji (wyrok z 18.11.1981 r., I SA 2358/81; opubl. ONSA z. 2/1981,
poz. 116).




IV. Spory o właściwość

=42= Niejednokrotnie ustalenie, jaki organ jest właściwy w danej sprawie
może napotykać na pewne trudności. Będzie to z reguły efekt niedoskonałości
przepisów prawnych, nie wskazujących w sposób precyzyjny na organ właściwy.
Możliwe są też sytuacje, w których likwidacji pewnych organów państwa nie
towarzyszyło precyzyjne określenie, jakie organy przejmują kompetencje li-
kwidowanego organu. W rezultacie możliwa jest sytuacja, w której ustalenie organu
właściwego może napotykać na poważne trudności.
Kodeks nie przewiduje żadnego mechanizmu dla ustalania organu właści-
wego w sprawie administracyjnej, podobnie jak nie ustala żadnego organu
kompetentnego do udzielania odpowiedzi na wątpliwości, jakie mogą mieć co do
obowiązującego prawa organy administracji. W bardzo ograniczonym stopniu tego
rodzaju rolę pełnić może Trybunał Konstytucyjny. Nie rozwiązuje to jednak
problemów, jakie może napotkać strona w ustalaniu, jaki organ administracji jest
właściwy w danej sprawie. Kontrola właściwości organu administracji w konkretnej
sprawie administracyjnej następuje poprzez organy wyższego stopnia, czy to
działające z urzędu, czy też w wyniku rozpatrzenia odwołania od decyzji
odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie.
Kodeks przewiduje mechanizm rozstrzygania sporów o właściwość, to jest
sytuacji takiej, gdzie zachodzi wątpliwość, który - z co najmniej dwóch organów - jest
właściwy. W takim wypadku spór o właściwość może być sporem pozytywnym lub
negatywnym.
Spór pozytywny zachodzi wtedy, gdy dwa (lub więcej) organy jednocześnie
uznają się za właściwe w sprawie.
Spór negatywny zachodzi wówczas, gdy dwa (lub więcej) organy uważa się
za niewłaściwe. W praktyce ten rodzaj sporów spotyka się znacznie częściej. Spór o
właściwość może powstać pomiędzy organami jednostek samorządu
terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami państwowymi
i innymi podmiotami, gdy są powołane do załatwiania spraw w drodze decyzji,
wreszcie pomiędzy sądami powszechnymi a organami administracji publicznej.


1. Spory między organami administracji (w tym między organami samorządu
terytorialnego)
Zasadą, choć stonowaną pewną liczbą wyjątków, jest tu rozpatrywanie sporu
przez wspólny dla organów znajdujących się w sporze, organ wyższego stopnia.
Taka zasada nie została sformułowana w KPA, gdzie ustawodawca wybrał
kazuistyczne wyliczenie w art. 22 ż 1. W świetle tego przepisu spory o właściwość
rozstrzygają:
1) między organami jednostek samorządu terytorialnego (z wyjątkiem przypadków
określonych w pkt 2- 4) - wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie
braku takiego organu - sąd administracyjny;
2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego
samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty -
starosta;
3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wy-
mienionymi w pkt 2 - wojewoda;
4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych województwach
w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej - minister
właściwy do spraw administracji publicznej;
5) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych
województwach - minister właściwy do spraw administracji publicznej;
6) między wojewodą a organami administracji niezespolonej - minister właściwy do
spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór
nad organem pozostającym w sporze z wojewodą;
7) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione wyżej (pkt 1-6) -
wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu -
minister właściwy do spraw administracji publicznej;
8) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister -
Prezes Rady Ministrów.

W świetle art. 22 KPA oraz przepisów pozakodeksowych Prezes Rady
Ministrów właściwy jest dla sporów między organami administracji, gdy jedną ze
stron sporu jest minister, albo dla sporów między wojewodami oraz między
wojewodą a właściwym ministrem (art. 12 ustawy z 5.6.1998 r. o administracji
rządowej w województwie - Dz.U. Nr 91, poz. 577). Do rozstrzygania sporów między
wojewodami Prezes Rady Ministrów może upoważnić ministra właściwego do spraw
administracji publicznej, który czyni to w imieniu premiera (art. 13 cyt. wyżej ustawy).
Zachodzi tu pewna niespójność między postanowieniami tej ustawy a art. 22 ż 1 pkt
8 i 9 KPA, w szczególności jeśli chodzi o działania rzeczonego ministra w ramach
kompetencji własnych (art. 22 ż 1 pkt 8 KPA) lub w imieniu premiera (przytoczona
ustawa).
Przepisy Kodeksu nie mówią o tym, w jakim trybie spór winien być roz-
strzygnięty ani jakim aktem spór powinien być rozstrzygnięty. Doktryna ocenia
negatywnie taki stan rzeczy'. Można jedynie zakładać, stosując - w drodze analogii -
przepisy dotyczące rozstrzygania innych sporów kompetencyjnych, że postępowanie
winno toczyć się w trybie KPA, a rozstrzygnięcie powinno mieć formę decyzji
administracyjnej. To stanowisko wynika z faktu, że rozstrzyganie tych sporów zostało
uregulowane w Kodeksie, a więc przepisy tego aktu winny mieć zastosowanie. Nie
jest to, naszym zdaniem, sprawa wewnętrzna z zakresu administracji, ponieważ
dotyczy interesów prawnych strony, która ma prawo do bycia stroną w postępowaniu
o rozstrzygnięcie sporu o właściwość, szczególnie jeżeli sama wniosła o
rozstrzygnięcie sporu negatywnego.
Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość, organ administracji, na którego
obszarze wynikła sprawa, podejmuje czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na
interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadamia o tym organ właściwy
do rozstrzygnięcia sporu (art. 23 KPA).
W ten sposób organ niewłaściwy, z mocy specjalnego przepisu staje się
właściwy do dokonania pewnych czynności w sprawie. Powszechnie przyjęte jest w
wypadku sporu o właściwość zawieszenie postępowania administracyjnego w
sprawie do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość (art. 97 ż 1 pkt 4), choć nie jest
to zagadnienie wstępne sensu stricto.
Nie jest sporem o właściwość spór między dwiema wewnętrznymi jednostkami
urzędu, np. między dwoma departamentami w tym samym ministerstwie.



2. Spory między terenowymi organami administracji rządowej a organami
samorządu terytorialnego
=43= Tego rodzaju spory rozstrzyga NSA, stosownie do art. 22 ż 2 KPA.
Podkreślenia wymaga tu fakt, że chodzi o spory między organami terenowymi
administracji rządowej. Wymieniony przepis nie obejmuje sporów powstałych między
organami centralnymi a organami samorządu terytorialnego. W takich wypadkach
należy stosować art. 22 ż 1 pkt 9 KPA, z którego wynika, że kompetentny do
rozstrzygania takich sporów jest Prezes Rady Ministrów'.
Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:
strona; organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji
publicznej, pozostające w sporze; minister właściwy do spraw administracji
publicznej; minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny lub
Rzecznik Praw Obywatelskich (art. 22 ż 3 KPA).



3. Spory między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi
Odrębny tryb został przewidziany przez Kodeks dla rozstrzygania sporów o
właściwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi.
Takim sporom poświęcony jest dział V Kodeksu. Przewiduje on, że spory o
właściwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi
rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym. Kolegium nie ma
permanentnego bytu, lecz jest powoływane ad hoc dla rozstrzygnięcia danego
sporu. W skład Kolegium wchodzi 5 osób, w tym 3 sędziów SN wyznaczonych przez
Pierwszego Prezesa dla danej sprawy, przedstawiciel ministra właściwego do spraw
sprawiedliwości i ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy.

Z wnioskami o rozpatrzenie sporu mogą występować:
1) zainteresowany organ administracji publicznej lub sąd - gdy uznają się
równocześnie za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny);
2) strona - gdy w sprawie za niewłaściwy uznaje się zarówno organ administracji
publicznej, jak i sąd (spór negatywny);
3) minister właściwy do spraw sprawiedliwości;
4) Prokurator Generalny.

Wniosek o rozpatrzenie sporu kieruje się do Pierwszego Prezesa SN, o czym
zawiadamia on właściwych ministrów i Prokuratora Generalnego.
Postępowanie przed Kolegium Kompetencyjnym jest jednoinstancyjne. Stąd
też rozstrzygnięcia Kolegium Kompetencyjnego nie podlegają zaskarżeniu (art. 194
KPA). Do postępowania przed Kolegium Kompetencyjnym stosuje się obok Działu V
KPA także odpowiednio przepisy KPC.





ż 7. Wyłączenie pracownika oraz organu od udziału w postępowaniu

=44= Przepisy proceduralne dążą do zapewnienia, aby sprawy były
rozstrzygane w sposób bezstronny. Dlatego zapewniają odsunięcie od rozstrzygania
w sprawie osób, co do których zachodzą okoliczności mogące budzić wątpliwość co
do ich bezstronności. Instytucja wyłączenia pracownika i organu opiera się w części
na starej zasadzie nemo iudex in causa sua. Z. Janowicz wiąże instytucję
wyłączenia z zasadą prawdy obiektywnej'. W zakresie zapewnienia bezstronności
orzekania przepisy KPA idą dalej niż przepisy KPC.
Z drugiej strony stosowanie przepisów o wyłączeniu pracownika i organu w
małych społecznościach napotyka trudności będące skutkiem masowości
wydawania decyzji administracyjnych, i przez to częstszych wypadków konieczności
wyłączania.
Wyłączenie pracownika i organu oznacza, że taki pracownik lub organ
powinien powstrzymać się od jakichkolwiek czynności w sprawie, za wyjątkiem
czynności nie cierpiących zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes
stron. Kodeks wyraźnie mówi o wyłączeniu pracownika od udziału w sprawie, co
oznacza, że pracownik nie tylko nie może wydać decyzji, ale nie powinien w żaden
sposób brać udziału w sprawie - z wyjątkiem wskazanych wyżej czynności nie
cierpiących zwłoki, których inny pracownik nie może wykonać. Wydanie decyzji
przez pracownika lub organ podlegający wyłączeniu obligatoryjnie powoduje
wznowienie postępowania. Udział pracownika podlegającego wyłączeniu tylko w
przygotowaniu rozstrzygnięcia, jeżeli decyzję wydał kto inny, nie powoduje
obowiązku wznowienia postępowania, lecz w znacznej części wypadków będzie
stanowiło naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miało istotny
wpływ na wynik sprawy, i pociąga za sobą uchylenie decyzji przez sąd
administracyjny.

W postępowaniu administracyjnym możemy mieć do czynienia z następu-
jącymi przypadkami wyłączenia:
1) wyłączenie pracownika lub członka organu kolegialnego, w tym:
a) wyłączenie z mocy ustawy,
c) wyłączenie w drodze postanowienia,
2) wyłączenie organu administracji.



I. Wyłączenie pracownika

Kodeks przewiduje, że pracownik lub członek organu kolegialnego podlega z
mocy ustawy wyłączeniu w sprawie:
1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym,
że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,
2) swego małżonka, przy czym powody wyłączenia trwają po ustaniu małżeństwa,
oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,
3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; Kodeks
przyjmuje, że przyczyny trwają po ustaniu przysposobienia, opieki i kurateli,
4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze
stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w
pkt. 2 i 3,
5) w której brał udział w niższej instancji, w wydaniu zaskarżonej decyzji;

Ten przepis dotyczy również sytuacji ponownego rozpatrywania sprawy przez
ten sam organ w wyniku złożenia przez stronę wniosku o ponowne rozpatrzenie
sprawy, gdy odwołanie jest niedopuszczalne (wyrok NSA z 24.5.1983 r., I SA
1714/82; opubl. ONSA z. (/1983, poz. 35). Nie jest to jednak równoznaczne z
koniecznością wyłączenia tego pracownika w wypadku postępowania w sprawie
wznowienia postępowania (wyrok NSA z I 1.7.1986 r., IV SA 310/86 przytoczony z
Chorążego, Tarasa i ŻukoH~skiego, KPA, wyd. 1983, s. 34).
6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie
dyscyplinarne lub karne,
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku
nadrzędności służbowej.

W wymienionych wyżej wypadkach, gdy wyłączenie zachodzi z mocy ustawy,
nie wydaje się żadnego postanowienia o wyłączeniu pracownika (członka organu
kolegialnego).

=45= Ponadto Kodeks przewiduje wyłączenie pracownika i członka organu
kolegialnego w drodze postanowienia [Kodeks nie mówi, w jakiej formie dokonuje
się wyłączenia pracownika w trybie art. 24 ż 3 KPA. Doktryna i orzecznictwo są
jednak zgodne, że winno. mieć miejsce w drodze postanowienia (wyrok NSA z
29.5.1990 r., SA/P 1555/89; opubl. OSP z. 411992, poz. 90)], w każdym wypadku
jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w
Kodeksie, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.
Wyłączenie wówczas jest obligatoryjne, a odmowa wyłączenia może powodować
skutek w postaci obowiązku wznowienia postępowania, jeżeli pracownik (członek
organu kolegialnego), którego uprawdopodobnienie dotyczy, wydał decyzję.
Wystarcza sam fakt uprawdopodobnienia istnienia okoliczności, które mogą
wywoływać wątpliwości co do bezstronności. Postanowienie w sprawie wyłączenia
pracownika wydaje bezpośredni przełożony pracownika, a w wypadku członka
organu kolegialnego, przewodniczący tego organu lub organu wyższego stopnia.
Wyłączenie może nastąpić z urzędu, na wniosek strony lub pracownika (członka
organu). Nie przysługuje zażalenie na postanowienie o wyłączeniu.
W wypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza
innego pracownika do prowadzenia sprawy.

=46= Możliwa jest sytuacja, w której - na skutek wyłączenia członków organu
kolegialnego - organ ten stanie się niezdolny do podjęcia uchwały z braku
wymaganego quorum; sprawa winna być załatwiona w takim trybie, jakby doszło do
wyłączenia całego organu (por. Nb. 47 i nast.). Jeżeli organem, który jest niezdolny
do podjęcia uchwały z braku quorum, jest jednak samorządowe kolegium
odwoławcze, wówczas minister właściwy do spraw administracji wyznacza do
załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.




II. Wyłączenie organu administracji

=47= Wyłączenie organu administracji zachodzi wówczas, gdy sprawa
dotyczy interesów majątkowych:

1) kierownika organu lub jego małżonka, krewnych i powinowatych do drugiego
stopnia, a także osób związanych z nim z tytułu przysposobienia opieki lub
kurateli; w tym wypadku sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem
wyłączonym,
2) osoby zajmującej kierownicze stanowisko w organie bezpośrednio wyższego
stopnia i - podobnie jak przy kierowniku organu - osób związanych z nim z tytułu
małżeństwa, przysposobienia itd., w tym wypadku sprawę załatwia organ
wyższego stopnia nad organem, w którym dana osoba zajmuje stanowisko
kierownicze.

Organ wyższego stopnia, który stał się właściwy - wskutek wyłączenia innego
organu - może wyznaczyć inny podległy sobie organ do załatwienia sprawy. Gdy
osobą zajmującą kierownicze stanowisko w organie nadrzędnym jest osoba pełniąca
funkcje ministra lub prezesa samorządowego kolegium odwoławczego - to Prezes
Rady Ministrów wyznacza organ właściwy do załatwienia sprawy.

Wyłączenie organu oznacza, że żadna osoba będąca pracownikiem danego
organu nie może brać udziału w załatwianiu sprawy, działając np. "z upoważnienia"
tego organu (wyrok NSA z 27.3.1984 r., II SA 106/84; opubl. ONSA z. 1/1984, poz.
33).