Parkinsonizm
(zespół hipokinetyczno-hipertoniczny)
1. Choroba Parkinsona (parkinsonizm pierwotny)
" samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba OUN
charakteryzująca się 4 głównymi objawami:
" spowolnieniem
" zubożeniem ruchów
" drżeniem spoczynkowym
" niestabilnością postawy
" oprócz tych objawów często występują dodatkowo zaburzenia
wegetatywne  ślinienie, pocenie, łojotok wskutek zaniku grup komórek
dopaminergicznych pnia mózgu (neuronów substancji czarnej, miejsca
sinawego i in.) “! zawartoÅ›ci dopaminy w ukÅ‚adzie pozapiramidowym
" w prążkowiu zostaje zaburzona równowaga pomiędzy ACh a DA co
prowadzi do zaburzeń ruchowych:
2. Parkinsonizm wtórny
" powstaje w wyniku zmniejszenia ilości DA w układzie pozapiramidowym
wskutek:
" stosowania leków blokujących receptory DA
" (neuroleptyki, poch. rezer
" stanów zapalnych, urazów, zespołów uciskowych
" mózgu
" zatruć (CO, Mn)
Leki przeciwparkinsonowskie
" przywracają równowagę między przekaz
nictwem dopaminergicznym a
cholinergicznym
" ten sam cel  różne drogi
1. Lewodopa
" Założenie  uzupełnienie niedoboru dopaminy przywróci stan
równowagi:
" czysta dopamina nie przechodzi przez barierę krew-mózg
" prekursor dopaminy - lewodopa przechodzi przez barierę krew-mózg
i przekształca się w dopaminę pod wpływem dekarboksylazy DOPA
w OUN
" dekarboksylaza DOPA znajduje się również w jelitach, nerkach, wątrobie,
obwodowych neuronach adrenergicznych gdzie przekształca L-DOPA
w DOPA uniemożliwiając jej przenikanie przez barierę krew-mózg
" dlatego obecnie podaje siÄ™ lewodopÄ™ razem z inhibitorem
dekarboksylazy obwodowej  benserazydem (Madopar) lub karbidopÄ…
(Sinemet, Nakom) co pozwala na stosowanie znacznie mniejszych dawek
L-DOPA
" L-DOPA znosi głównie objawy hipokinetyczne - sztywność i wzmożone
napięcie mięśniowe, słabiej wpływa na drżenie
" Objawy niepożądane:
# ośrodkowe:
" ę! aktywacji ruchowej, podniecenie, bezsenność
" dyskinezy, przymusowe ruchy plÄ…sawicze
" nudności, wymioty, brak łaknienia
" rzadko - zaburzenia nastroju (mania, hipomania), omamy  L-DOPA nie
stosujemy u chorych z psychozami
# obwodowe:
" zmiany krążeniowe (pobudzenie receptorów ² przez dopaminÄ™ i inne
metabolity L-DOPA)
" pobudzenie czynności serca, zaburzenia rytmu
" ortostatyczne “! RR
" ę! przesączania kłębuszkowego
" pocenie siÄ™
# zespół on-off
" po kilku latach stosowania L-DOPA
" wskutek zaburzeń wrażliwości receptorów DA
" tuż po podaniu leku pojawiają się dyskinezy przechodzące w stan
hipokinetyczny po zakończeniu działania leku
" w celu zapobiegania stosuje się agonistów receptora DA, preparaty L-
DOPA o przedłużonym działaniu lub selegilinę
2. Amantadyna (Viregyt)
" powoduje uwalnianie endogennej dopaminy z neuronów
dopaminergicznych ( wyciska co się da ), ma również słabe działanie
cholinolityczne
" stosowana we wczesnych, Å‚agodnych postaciach choroby lub
w kombinacji z L-DOPA w póz
niejszych okresach
" jej efektywność maleje w ciągu kilku miesięcy
" Objawy niepożądane (rzadko)  obrzęki stóp, nudności, bezsenność,
splÄ…tanie
3. Leki cholinolityczne
" Założenie  zahamowanie układu cholinergicznego
przywróci stan równowagi:
" leki blokujące receptory muskarynowe w OUN, wykazujące słabsze
działanie obwodowe
" biperidon (Akineton), triheksyfenid (Parkopan), Pridinol, benzatropina
(Cogentin)
" przede wszystkim zmniejszają drżenia i sztywność mięśniową
" zwykle stosowane w kombinacji z L-DOPA
" samodzielnie stosowane jedynie we wczesnych stadiach choroby
Parkinsona oraz w leczeniu parkinsonizmu polekowego
Objawy niepożądane - cholinolityczne:
" obwodowe  suchość w ustach, porażenieakomodacji, zatrzymanie
moczu, zaparcia,częstoskurcz
" ośrodkowe  pobudzenie, zab. orientacji, zab.świadomości, zab.
pamięci, majaczenie
4. Agoniści receptorów dopaminergicznych
" w póz
niejszych stadiach choroby postępujące uszkodzenie neuronów
dopaminergicznych ogranicza skuteczność L-DOPA i amantadyny (DA
bardzo chciałaby się uwalniać ale nie ma skąd)
" wtedy stosuje się leki, które bezpośrednio pobudzają receptor
dopaminergiczny ( zastępują DA ), zwykle w kombinacji ze
zmniejszonymi dawkami L-DOPA
" Bromokryptyna (Parlodel)
Stosowana również w zaburzeniach hormonalnych z nadmiernym
wydzielaniem prolaktyny, w akromegalii
" Pergolid, Lizuryd rzadziej Pribedil (Trivastal)
" Objawy niepożądane (dość czÄ™ste)  ortostatyczne “! RR, wymioty,
pobudzenie, splÄ…tanie
5. Inhibitor MAO-B  Selegilina (Jumex)
" hamuje selektywnie monaminooksydazÄ™ typu B dezaminujÄ…cÄ…
m.in. dopaminę w ten sposób zwiększając stężenie DA w prążkowiu
" samodzielnie we wczesnych staciach choroby Parkinsona, w kombinacji z
L-DOPA, w celu zmniejszenia objawów zespołu on-off
" słabo nasilone działania uboczne, ale może nasilać objawy po L-DOPA
" nie wywołuje przełomów nadciśnieniowych po spożyciu tyraminy
(cheese reaction)
6. Inhibitory COMT
" COMT (katecholo-O-metylotranseraza) bierze udział w metabolizmie
monoamin w OUN i na obwodzie
" zahamowanie aktywności COMT prowadzi do ę! stężenia L-DOPA oraz DA
" stosowane z preparatami L-DOPA
" nitekapon (Comtan), tolkapon (Tasmar)