ISSN 1234  8112
ł
gotrwałego stosowania hormonów, 1. Nawet silnie wyra one objawy
kscentryczność współczesnej
gro ących zdrowiu na dalsza metą. klimakteryczne (objawy naczynioru-
cywilizacji ujawnia sią w rekla-
Aby wdro yć system stosowania chowe, czyli tzw. wary i uderzenia
Emie, która nie zna granic i gubi
hormonalnej terapii zastąpczej u ko- krwi do głowy, labilność emocjonalna
poczucie zdrowego rozsądku. Wystar-
biet zbli ających sią do menopauzy, wyra ająca sią zmiennością nastroju
czy przyjrzeć sią hasłom, wypisanym
trzeba było zmienić definicją klimak- itp.) nie powodują powstania raka;
na ogromnych tablicach atakujących
terium, zwanego niefortunnie przekwi- 2. Zaburzenia emocjonalne, połą-
zmysł wzroku człowieka. Niektóre - o
taniem. Greckie słowo klimakter ozna- czone z dra liwością, osłabieniem pa-
ironio! - siągają głąbi filozofii, jak na
cza szczebel drabiny. Od tego słowa miąci i skłonnością do przelotnych sta-
przykład: Bądx
sobą - pij Coca-Colę,
pochodzi określenie fazy ycia zwią- nów depresji nie stanowią choroby
albo MyS
lę, więc... jem (u McDo-
zanej z zakończeniem okresu rozrod- psychicznej ani do niej nie prowadza;
nalds a). Inne hasła łączą atrakcyjną
czego. Klimakterium jest spowodowa- 3. Klimakterium, jak powiedziano,
zachątą do palenia papierosów z bru-
ne fizjologicznym procesem starzenia nie jest objawem gwałtownego starze-
talnym ostrze eniem o gro ącym raku.
sią jajników. Proces ten rozpoczyna sią nia sią organizmu, lecz progiem usta-
W haśle: Bądx
za wyborem! pomija sią
po 40. roku ycia i kończy około roku nia czynności rozrodczych w związku
końcówką. Zamysł jest jasny: chodzi
60. Wyraz
nym objawem, bądącym ze starzeniem sią jajników;
o samo dokonywanie wyboru jako
jakby punktem zwrotnym, jest zanik
wartości nie dającej sią pomniejszyć
Dokończenie na s. 4
cykliczności z widocznym nastąp-
o zło, jakie staje sią przedmiotem wy-
stwem w postaci niewystąpowania
boru (aborcja). Hasłem, które robi za-
miesiączek. Menopauza oznacza za-
wrotną karierą w środowisku medycz-
e a
kończenie miesiączkowania.
nym, jest NOWA JAKOŚĆ ŻYCIA.
e a
Wybiórcze starzenie sią jajników
Pod takim szyldem figuruje HORMO-
a a a a e
i związany z tym zanik funkcji roz-
NALNA TERAPIA ZAST
PCZA,
e a a e
rodczej nie oznacza jednak jakiegoś
stosowana masowo u kobiet w związ-
a a a
nagłego nasilenia starzenia sią całe-
ku z menopauzą, czyli zakończeniem
a e a e .
go organizmu. Po okresie przejścio-
okresu rozrodczego.
a a a a e a
wym stabilizuje sią nowa faza ycia,
Długofalowe stosowanie hormo-
e a e
w której kobieta normalnie zachowu-
nów nie ma oczywiście na celu przed-
a e
je pełnią sił oraz sprawności fizycz-
łu enia zdolności rodzenia do póz
nej
a e e a.
nej i umysłowej. Cząstsze wystąpo-
starości; tutaj osiąga sią pozorowane
e a e
wanie niektórych chorób u starszych
miesiączkowanie dla zachowania
e e a e
kobiet wie e sią z wieloma czynni-
komfortu psychicznego. Stopniowo
e a e a
kami, dającymi sią określić synte-
dopisano jeszcze wiele korzystnych
e a e a
tycznie jako STYL ŻYCIA. Nale a-
oddziaływań, jak np. w ochronie przed
a e a .
łoby zatem przeciwstawić sią
osteoporozą. Sąk w tym, e perspek-
e a a
przesadom krą ącym wokół okresu
tywa unikniącia osteoporozy zagłuszy-
a a e a a . .
zaniku miesiączkowania. Trzeba
ła zalecenia normalnej profilaktyki z
wiąc uświadomić sobie, e:
pominiąciem ubocznych skutków dłu-
CYKLE
arta, którą zamieszczamy, po- snego wystąpienia śluzu, sygnalizują- suche mo emy zgodnie z regułą ostat-
chodzi od kobiety bądącej cego zbli ającą sią owulacją śluzu . niego suchego dnia traktować jako dni
Kwchodzącej w okres meno- Jednak po raz pierwszy śluz pojawił niepłodne, ale tylko wtedy, jeśli w po-
pauzy. Zwróćmy uwagą na ropiątość sią dopiero czwartego dnia ni szych przednich cyklach obserwowaliśmy
długości cykli: od 17 do 37 dni, pod- temperatur. Ta rozbie ność pomiądzy stale co najmniej piąciodniowy okres
czas gdy wcześniej miewała ona cy- śluzem a temperaturą utrzymuje sią wystąpowania śluzu przed dniem
kle 24 - 27-dniowe. Przedstawiany tak e póz
niej, utrudniając wyznacze- szczytu. Je eli śluz wystąpował kró-
cykl by jeszcze dłu szy, bo trwał a nie początku fazy III. Wzrost tempe- cej, to nie polecamy tej reguły. Ozna-
45 dni (na wykresie mamy zaznaczo- ratury obserwujemy, poczynając od cza to, e mał eństwa pragnące unik-
ne obserwacje prowadzone do dnia dnia 28, co pozwala oczekiwać usta- nąć począcia ograniczają współ ycie
42). W tym cyklu po raz pierwszy wy- bilizowania sią zbie ności objawów, do fazy III. Silna motywacja, jaką po-
stąpiło te plamienie po miesiączce poniewa w tym oraz w nastąpnym siadają mał onkowie w tym okresie
(dni 7 - 11) - wcześniej właścicielka dniu kobieta zaobserwowała suchość. ycia pomaga im prze ywać bez na-
kart obserwowała regularne piącio- W dniu 30 jednak pojawiła sią znacz- piąć dłu sze okresy powstrzymywania
dniowe krwawienia. Zapis obserwacji na ilość śluzu rozciągliwego, który był sią od zbli eń.
temperatury i śluzu pokazuje dziwną obecny tak e dzień póz
niej. Tak wiąc Warto zwrócić uwagą na jeszcze
rozbie ność miedzy tymi objawami. dopiero dzień 35 jest czwartym dniem inne aspekty. Wiele mał eństw w tym
Zauwa my, e w dniach 23 - 27 po- zanikania śluzu po szczycie, równie wieku ma ju dorastające lub dorosłe
ziom temperatury jest nieco ni szy ni temperatura w tym dniu daje wystar- dzieci, które uczą sią, jak radzić sobie
wcześniej, co zwykle jest związane z czające potwierdzenie, by mo na było z silnymi i licznymi pobudzeniami
wy szym przedowulacyjnym pozio- zastosować regułą B - początek fazy III. seksualnymi. Mo na wiąc ofiarować
mem estrogenów i moglibyśmy sią w Okres premenopauzy stawia nowe trudności, jakich doświadczamy, sta-
związku z tym spodziewać równocze- problemy, na przykład czy mo emy sią rając sią wytrwać w czystej powścią-
spodziewać, e nastąpne cykle te gliwości, w intencji naszych dzieci;
bądą tak długie jak ten. Raczej nie - mo na starać sią złączyć nasze do-
cząsto po kilku dłu szych cyklach po- świadczenie z cierpieniem Chrystusa,
jawia sią bardzo krótki. Wynika z tego, jako ywą modlitwą o odrodzenie cno-
e dobrze byłoby zwrócić uwagą na ty czystości we współczesnym świe-
sposób wyznaczania fazy I. Sugerowa- cie, dla którego taka postawa staje sią
libyśmy powstrzymanie sią od współ- niestety coraz cząściej czymś niezro-
ycia podczas dni z krwawieniem lub zumiałym.
plamieniem. Wystąpujące po nim dni
l
l
l
l
l
R
m
SS SS SSS S SS SS S SSSSSS +RS S S
RSSS + S
l
P1234
l
wiek: 49 lat, ten cykl: 45 dni
najkrótszy cykl: 17; najdłuższy cykl: 37
l
Początek fazy III według reguły B = dzień 35
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
MAŁŻEŃSTWO
kie, które współ yją kilka razy dzien-
nie. Rytm zbli eń nie jest przy tym
ustalony raz na zawsze. Mał onkowie
mogą w jakimś okresie współ yć czą-
ściej ni zwykle, kiedy indziej nato-
miast mogą mieć dłu szą przerwą w
zbli eniach. Ich dotychczasowa czą-
stotliwość współ ycia mo e te na sta-
Agata i Krzysztof Jankowiakowie
łe sią zwiąkszyć lub zmniejszyć. Ka -
da z tych sytuacji jest całkowicie
normalna i naturalna, jeśli tylko im
aki jest najlepszy czas, najlepszy eństw śpi w jednym pokoju. Takim
obojgu odpowiada.
moment na spotkanie w akcie czynnikiem obiektywnym jest te rytm
Jmał eńskim? Wydaje nam sią, e płodności  mał onkowie nie planu- Swego czasu prowadzono badania
mał onkowie specjalnie sią nad tym jący począcia podejmą zbli enie w nie- ankietowe, próbując ustalić cząstotli-
nie zastanawiają. płodnej fazie cyklu, a planujący począ- wość współ ycia ró nych mał eństw
i znalez
ć w tym zakresie jakieś prawi-
Wyjątkiem są tylko zdarzające sią cie w określonych dniach w fazie
dłowości. Okazało sią jednak, e ta-
czasem kontrowersje miądzy mą em płodnej. Jednak nie o takich sytuacjach
i oną, czy współ yć w danym dniu chcemy w tym miejscu mówić. Pragnie- kich prawidłowości praktycznie nie da
sią wskazać. Owszem, mo na było
czy nie. Ale e tego rodzaju kontro- my zastanowić sią nad tym, jak znalez
ć
podać jakąś statystyką, lecz wynikała
wersjom zazwyczaj towarzyszą emo- najlepszy czas na zbli enie wówczas,
cje, trudno uznać padające wtedy ar- gdy wszystkie obiektywne okoliczno- ona z bardzo du ych uśrednień. Jeśli
jedno mał eństwo współ yje raz w
gumenty za rzeczową refleksją. ści na to zbli enie pozwalają.
Do zbli enia seksualnego najczą- Jak cząsto wiąc mą i ona powin- miesiącu, a drugie trzydzieści razy, to
ściej dochodzi spontanicznie. Tak, ni ze sobą współ yć? Od czego to za- niewątpliwie średnio współ yją po
piątnaście razy w miesiącu. Czy jed-
brzmi to bardzo zachącająco. Tyle e le y?
nak z takiej statystyki cokolwiek wy-
owa spontaniczność potrafi odbić sią Tylko i wyłącznie od nich samych.
na jakości prze yć, bywa te przyczy- Nie od tego, jak cząsto robią to sąsie- nika?
Tak właśnie mniej wiącej wygląda-
ną nieporozumień miądzy mał onka- dzi i przyjaciele, nie od tego, jaka jest
mi. Warto wiąc chyba być nieco mniej średnia cząstotliwość współ ycia mał- ły wyniki wspomnianych badań. Ba-
dano oczywiście reprezentatywne gru-
spontanicznym, jeśli dziąki temu mą eństw w tym wieku, na tym obszarze
py, lecz rozrzut miądzy
i ona bądą mogli sią jednoczyć w na- kraju czy kontynentu.
poszczególnymi mał eństwami w da-
prawdą najlepszym czasie. Popularne publikacje czy filmy
Wa ne te jest, by mał eńskie y- kreują obraz świata, w którym współ- nej grupie był bardzo du y. Potwier-
dziło to bardzo zdecydowanie, e czą-
cie seksualne było regularne i ustabi- ycie seksualne nale y do czynności
stotliwość zbli eń jest sprawą wybitnie
lizowane. Umo liwia to rozwój sek- tak powszednich jak mycie ząbów czy
sualny, stopniowe osiąganie coraz jedzenie śniadania. Kobieta tam za- indywidualną.
Mał onkowie mogą oczywiście
wiąkszych doznań i prze yć. Regular- wsze chce, a mą czyzna zawsze mo e
zastanawiać sią nad tym, czy ich y-
ne po ycie zaspokaja potrzeby seksu- i wygląda na to, e ycie mał eńskie
alne mał onków. Ktoś słusznie powie- prawie e z niczego innego sią nie skła- cie płciowe jest dostatecznie regular-
dział, e łatwiej jest yć w zupełnej da. Gdy ktoś podda sią temu obrazo- ne. Lecz powinni kierować sią tutaj
wstrzemiąz
liwości ni prowadzić y- wi, mo e bardzo łatwo wpaść we fru- wyłącznie swoimi własnymi potrzeba-
mi i odczuciami, bardzo zdecydowa-
cie płciowe, które nie jest w dostatecz- stracją, jeśli u niego akurat zbli enia
nym stopniu regularne. seksualne nie odbywają sią codzien- nie odrzucając jakiekolwiek odniesie-
nia statystyczne, a tak e wszelkie mity
Z tych wszystkich powodów chcie- nie.
libyśmy zastanowić sią nad tym, kie- Tymczasem nie ma adnej  nor- i stereotypy na temat podejmowania
współ ycia. Mitów jest tutaj całkiem
dy właściwie mał eństwo powinno my , która określałaby, jak cząsto para
sporo. Choćby taki, e  prawdziwy
podejmować zbli enie seksualne. Nie mał eńska powinna ze sobą współ yć.
chodzi nam przy tym o obiektywne Jest to sprawa całkowicie indywidu- mą czyzna powinien codziennie .
okoliczności, które z góry przesądza- alna, zale na od potrzeb obojga mał- Albo te taki, e  w mał eństwie trze-
ją o mo liwości współ ycia. Wiado- onków. Ka de mał eństwo kształtu- ba współ yć  mał eństwo jest miej-
scem po ycia seksualnego, ale prze-
mo na przykład e mał onkowie nie je swój własny styl ycia seksualnego,
cie powinno sią je podejmować nie
bądą współ yć, jeśli jedno z nich jest ustalając m.in. odpowiedni dla siebie
dlatego, e  trzeba .
powa nie chore, czy te gdy nie ma rytm zbli eń. Niektóre mał eństwa
po temu warunków zewnątrznych  współ yją codziennie, inne raz czy
np. na jakiejś wycieczce kilka mał- dwa razy w miesiącu, bywają te i ta-
Dokończenie na s. 5
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
!
ZDROWIE
ł
leki wykorzystywane w hormonalnej wychowania w sferze płci. Nie sposób
Dokończenie ze s. 1
terapii zastąpczej. Lekarze skłonni są pominąć stylu ycia, który - jak wy-
4. Zakończenie okresu rozrodcze- stosować te środki - oczywiście za kazują badania kształtuje zdrowie
go nie wyzwala u kobiety jakiejś ak- zgodą kobiety - do póz
nej starości, nie człowieka w 50%. Ubezpładnianie sią,
tywności kompensacyjnej, natomiast wyznaczając ścisłej granicy wieku. W przy u yciu ró nych środków antykon-
otwiera perspektywą anga owania sią ich opinii utrzymywanie miesiączko- cepcyjnych, dla ograniczenia potom-
- wolnego od ewentualnych niespo- wania do 60. roku ycia staje sią zja- stwa nieuchronnie ubezpładnia całą
dzianek - w ró ne dzieła związane z wiskiem coraz powszechniejszym i osobą, równie w funkcji wiąziotwór-
wykształceniem i uprawianym zawo- coraz bardziej akceptowanym przez czej. Pomijając funkcją biologicznego
dem; kobiety. rytmu płodności i niepłodności, wpi-
5. Zakończenie miesiączkowania Przed środowiskiem lekarskim, re- sanego w kobiecy cykl i odnoszącego
nie stanowi katastrofy yciowej, po- spektującym zasady prokreacji ekolo- sią do dwojga osób, tworzących zwią-
niewa miesiączka jest tylko końcową gicznej, nieskłonnym do negowania zek trwały i wyłączny, omawiany tu
fazą cyklu, a nie procesem oczyszcza- wzorców naturalnych i wprowadzania program  nowej jakości ycia osa-
jącym czy odtruwającym organizm. w to miejsce modeli własnych, staje dzony jest na mieliz
nie. Metodyczne
Entuzjazm wielu lekarzy, wzmac- nowe wyzwanie, któremu trzeba spro- stosowanie antykoncepcji nie pozwa-
niany propagandą firm farmaceutycz- stać. Przypominają mi sią lata sześć- la, jak widać, wyeliminować ląku
nych, przybiera takie rozmiary, e dziesiąte, kiedy to zacząły robić osza- przed  niechcianą cią ą , stąd dą enie
mówią o NOWEJ ERZE HORMO- łamiającą karierą gestageny. Jeden z do objącia hormonalnym ubezpładnia-
NOTERAPII OKRESU PRZEKWI- profesorów ginekologii ukazał wów- niem wszystkich kobiet po 35. roku
TANIA. Odejście od natury skłania do czas swą wizją przyszłości, przewidu- ycia. A co z podświadomym poczu-
zmiany definicji okresu menopauzal- jąc mo liwość wysterowania cykli ciem winy za odrzucenie płodności
nego, zwanego tu uporczywie prze- kobiecych na całym globie ziemskim. jako daru natury? Na takim  chorym
kwitaniem. W  nowoczesnym ująciu Mo na by doprowadzić do tego, e podło u chce sią zbudować  zdrową
jest to zespół wielu nastąpujących po miesiączkowanie przypadałoby w tym jakość ycia. Utopia.
sobie zmian o podło u endokrynolo- samym terminie u wszystkich zainte- Dolegliwości i niedomagania zwią-
gicznym i psychicznym, prowadzą- resowanych kobiet na świecie. Dziąki zane z okresem okołomenopauzalnym
cych do znacznego upośledzenia funk- temu mo na by odpowiednio progra- powstają na podło u uwarunkowań
cji organizmu kobiecego. A przecie mować olimpiady, konkursy i ró ne- konstytucji genetycznej oraz oddzia-
definicja, określająca okres klimakte- go rodzaju zawody, uwzglądniając ływań wielu czynników przyczyno-
rium jako zjawisko fizjologiczne, nie optymalną kondycją kobiet. Ów uto- wych. Stąd rozległa przestrzeń dla pro-
kwestionuje wystąpowania u cząści pijny pomysł od ył ponownie i wpla- filaktyki oraz zastosowania ró nych
kobiet pewnych zakłóceń i dolegliwo- ta sią w NOW
JAKOŚĆ ŻYCIA. zaleceń, jak na przykład odpowiednia
ści, wymagających w niektórych przy- Tymczasem jednak trudno sią dieta, suplementacja witaminowa
padkach stosowania ró nych leków, w uwolnić od wielu wątpliwości. Meno- (wa na w zagro eniu osteoporozą),
tym tak e hormonalnych. Ale takie sta- pauza oznacza zakończenie okresu wzmo ona i systematyczna aktywność
nowisko ma pójść do lamusa. Tu ro- rozrodczego. Czy jest to równoznacz- fizyczna itp.
dzi sią NOWA JAKOŚĆ ŻYCIA. ne z ubezpłodnieniem kobiety? Ową Przy tak masowym i długofalowym
W ująciu entuzjastów hormonalnej równoznaczność narzucałby redukcjo- stosowaniu hormonów nie da sią po-
terapii zastąpczej czas jej rozpoczącia nizm w pojmowaniu i prze ywaniu minąć faktu, e pod wpływem gesta-
dotyczy potencjalnie wszystkich ko- seksualności. Płodność jest właściwo- genów zawartych w pigułce, wzrasta
biet w określonym wieku. Obecnie ścią natury ludzkiej, stanowi integral- aktywność mitotyczna w nabłonku
przyjmuje sią, e leczenie substytucyj- ny element seksualności. Wyra a sią sutka. Stąd rozkwit placówek nasta-
ne nale y rozwa yć ju po ukończe- aktywnością, skłaniającą do wycho- wionych na wczesne wykrywanie raka
niu 35. roku ycia. Polega ono na po- dzenia z własnej izolacji, uzdalniają- piersi. Wykazano, e estrogeny synte-
dawaniu progesteronu w II fazie cyklu cą do bycia darem i przyjącia daru z tyczne zwiąkszają ryzyko wystąpienia
lub na stosowaniu hormonalnych pre- siebie drugiej osoby. Na sposób prze- czerniaka złośliwego. Ryzyko wystą-
paratów antykoncepcyjnych w celu ywania okresu okołomenopauzalne- pienia zmian zakrzepowo-zatorowych
 regulacji nieregularnych krwawień go (myślą, e nale ałoby wreszcie roz- u kobiet stosujących doustne środki
miesiączkowych . Postąpowanie takie stać sią z tym  przekwitaniem ) hormonalne trzeciej generacji wcale
umo liwia swobodną zmianą prepara- rzutuje cała historia ycia kobiety, a sią nie zmniejszyło w porównaniu ze
tu antykoncepcyjnego na standardowe zwłaszcza rodzaj wychowania i samo- środkami drugiej generacji.
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
"
RECENZJA
W trakcie realizacji programu
 nowej jakości ycia w takim kształ-
o o o o
cie ju wzrasta klientela w gabinetach
psychologów, psychoterapeutów, orto-
pedów, a tak e endokrynologów i gi-  Rodzicielstwo w zgodzie z natu- ne rozwiązania. Oczyszczanie środo-
nekologów, stojących na gruncie me- rą. Ekologiczne spojrzenie na płcio- wiska płci trzeba zacząć od zdemasko-
dycyny ekologicznej. Onkologia woS
ć - taki tytuł nosi nowa ksią ka wania zakłamania, jakie panuje w na-
osłania sią wczesną diagnostyką. Mo e profesora Włodzimierza Fijałkowskie- szym sposobie mówienia o
trzeba dopiero zaczekać na ukazanie go, twórcy Polskiej Szkoły Rodzenia, seksualności. Profesor odsłania zaka-
sią bardziej głośnych skutków, aby na- znanego i cenionego autora. muflowane znaczenie takich po-
stąpił nawrót do zdrowej profilaktyki, U ycie słowa  ekologia do opisy- wszechnie u ywanych terminów jak:
w której właściwe miejsce znajdzie wania rzeczywistości płci nie jest lite-  seks ,  ycie płciowe ,  dziecko
wychowanie i samowychowanie oby- racką metaforą. Seksualność to rzeczy- chciane ,  przerywanie cią y . Powrót
dwu płci do INTEGRACJI SEKSU- wiste środowisko dla miłości, dziąki do przejrzystości, jednoznaczności ją-
ALNEJ. Wówczas to uka e sią nale na której rodzi sią nowe ycie. Przy tym zyka to początek zmiany mentalności
pozycja naturalnego planowania rodzi- termin  środowisko odnosi sią do w kierunku budowania cywilizacji y-
ny, wbudowana w szerszy program wszystkich sfer ycia człowieka: fi- cia i miłości.
PROKREACJI EKOLOGICZNEJ. zycznej, psychicznej i duchowej. To Ksią ka W. Fijałkowskiego ilustro-
Historycy nie podają, w jakich oko- środowisko zostało w XX wieku bar- wana jest przejrzystymi, poglądowy-
licznościach pojawiła sią sentencja dzo zanieczyszczone. Sfera płci zabru- mi schematami. Zawiera tak e kolo-
Marka Aureliusza, zapisana w Rozmy- dzona jest kłamstwem, ląkiem i grze- rową wkładką z fotografiami dziecka
ślaniach (V, 9), mo emy wiąc powią- chem. Jest te okaleczona, bo w pierwszej fazie rozwoju w  ekolo-
zać ją z omawianą tematyką: Żadne oddzieliliśmy ją od rodzicielstwa. Co gicznej niszy  łonie matki.
inne położenie życiowe nie jest tak ko- gorsza, fakt zanieczyszczenia  terenu
rzystne dla okazania zamiłowania do płci nie jest obecny w powszechnej Książkę można zamówić w Funda-
mądroS
ci, jak to właS
nie, w którym się świadomości ludzi końca XX wieku. cji  Głos dla Życia , ul. Forteczna 3,
teraz znajdujesz. Autor jednak nie tylko kreśli pano- 61-362 Poznań, tel. [phone],
ramą zagro eń, ale proponuje konkret- fax.[phone]. Cena: 18 zł.
Potrzeba bliskoS
ci,
Zwracamy na to uwagą, choć powinna cia zaspokojenia takich właśnie pra-
dokończenie ze s. 3 być to oczywista sprawa. Jednak zdarza gnień. Problem pojawia sią natomiast
sią, e przyczyna, dla której ktoś pragnie wtedy, gdy akt mał eński przestaje być
współ ycia nie ma wiele wspólnego z wyrazem i znakiem miłości, dlatego e
W zjedno-
miłością. Czasem ktoś dą y do aktu sek- wszystkie inne związane z nim dą enia
czeniu mał eń-
sualnego, aby podbudować samego sie- i oczekiwania całkowicie dominują jego
skim mą i ona
bie  pokonać kompleks ni szości (do- prze ywanie. I tylko o takie sytuacje nam
mają wyra ać
tyczy przede wszystkim mą czyzn), tutaj chodzi.
siebie, a nie ad-
uciec od napiąć i ląków czy te uzyskać Gdy wiąc pytamy o to, kiedy ma mieć
ne konwencje
powód do chwalenia sią przed innymi. miejsce akt seksualny, odpowiedz
brzmi:
czy stereotypy.
Kiedy indziej współ ycie podejmowa- wtedy gdy pragną tego sami mał onko-
Ich aktywność
ne jest w nadziei uzyskania czegoś w za- wie i pragną dlatego, e chcą wyrazić
seksualna po-
mian  zdobycia przychylności mał on- łączącą ich miłość. Jednak nie jest to cała
winna wynikać
ka, zyskania jego miłości (taka sytuacji odpowiedz
.
z rzeczywistej potrzeby. Dlatego zasta-
świadczy, rzecz jasna, o zaburzeniach w
nawiając sią nad regularnością swojego
mał eńskich relacjach). Bywa e abso-
ycia płciowego, winni pytać o to, czy
lutnie dominującym powodem zbli enia (ciąg dalszy w następnym numerze)
zbli enia są na tyle cząste, by wiąz
sek-
staje sią chąć zaspokojenia popądu sek-
sualna przynosiła satysfakcją, czy ta
sualnego.
wiąz
sią rozwija, czy zaspokaja ich po-
Chcemy być dobrze zrozumiani 
trzeby seksualne.
akt seksualny oczywiście dowartościo-
Trzeba te przypomnieć, e akt mał-
wuje mał onków, zaspokaja ich potrze-
eński ma słu yć pogłąbieniu wiązi mią-
by seksualne, jest dla nich z
ródłem przy-
dzy mą em i oną. Pragnienie budowa-
jemności. Nie ma w tym nic
nia tej wiązi, chąć okazania i wyra enia
niewłaściwego, naturalną rzeczą jest te
miłości ma być pierwszą i najwa niej-
e mał onkowie oczekują od współ y-
szą przyczyną mał eńskiego spotkania.
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
#
Rys. Beata Piskór
WYCHOWANIE
Z nowej książki Jacka Pulikowskiego
h
Jakie cechy powinien mieć mą czyzna mał eństwo odpowiedzialność mąska mego . Bezinteresowny dar z siebie
(...)? W zasadzie mo na by to spro- obejmuje ju nie tylko jego własne samego, to właśnie postawa miłości.
wadzić do dwóch pojąć: miłość i od- postąpowanie, ale równie po- A wiąc człowiek w pełni nie mo e sią
powiedzialność. Gdzieś w tle kojarzy stąpowanie ony i dzieci. Poczucie tej odnalez
ć inaczej, jak tylko przez mi-
nam sią zapewne z tymi słowami tytuł  poszerzonej odpowiedzialności jest łość. Żeby móc siebie w miłości ofia-
dzieła Karola Wojtyły. Są to rzeczy- wa nym elementem prawdziwego oj- rować, człowiek musi siebie posiadać
wiście kluczowe sprawy dla ojcostwa: costwa i zarazem powinno być siłą i mieć postawą altruizmu, musi chcieć
miłość i odpowiedzialność. napądową działań na rzecz rodziny. siebie ofiarować.
Przyjrzyjmy sią bli ej tym poją- Czy przeciątny mą czyzna siebie
ciom. Mą czyzna powinien być zdol- posiada? Bardzo ró nie to wygląda.
ny do miłości. Stwierdzenie powy sze Co to znaczy, e ojciec powinien Psycholog powiedziałby, e mą czy-
wydawać by sią mogło banalne. Za- być zdolny do miłości? Przecie ka - zna powinien być - zresztą ka dy czło-
raz zobaczymy, e wcale nie jest to dy człowiek jest do niej zdolny. Co wiek powinien być - zintegrowany we-
takie oczywiste, a co gorsza, e wielu wiącej - jest do niej stworzony. Tak wnątrznie. Ka dy jednak człowiek jest
mą czyzn jest naprawdą niezdolnych ale... Człowiek mo e (i cząsto sią tak pierwotnie wewnątrznie rozbity. Wie-
do prawdziwej miłości. Mą czyzna niestety dzieje) pogubić sią i szukać rzący wiedzą, e jest to skutkiem grze-
powinien chcieć kochać swoją rodzi- swego szcząścia wcale nie na drodze chu pierworodnego. Tak wiąc ma w
ną miłością ofiarną, miłością altru- miłości. Czyli człowiek mo e odrzu- sobie reakcje o charakterze popądo-
istyczną. Powinien chcieć być ojcem, wym i inne, wynikające z uczuć i emo-
poświącić sią ojcostwu, eby jego oj- cji. Reakcje cząsto sprzeczne, powo-
costwo było elementem planowanej dujące poczucie rozbicia. Ma jednak
kariery yciowej. Dla wielu mą czyzn człowiek przymioty stwórcze: rozum
jedyną karierą, dla której są w stanie i wolą, dziąki którym mo e stać sią
wiele poświącić, jest wykonywany panem swych reakcji. Człowiek wiąc
zawód, tzw. kariera zawodowa. jest takim stworzeniem, jedynym
Dalej, ojciec powinien mieć wła- zresztą na świecie, który mo e wszyst-
ściwą (opartą o prawdziwe dobro), sta- kie reakcje, zarówno te o charakterze
bilną, całościową i spójną hierarchią popądowym, jak i te uczuciowo-
wartości. Ma ją głosić, przekazywać emocjonalne, podporządkować rozu-
słowami i swoją postawą w co- mowi i woli. I trud zapanowania nad
dzienności. Ma być autorytetem, wy- sobą jest właśnie trudem wewnątrzne-
rocznią w rozpoznaniu, co jest dobre, go scalania, integrowania siebie. Je eli
a co złe. Człowiek prawdziwy powi- człowiek potrafi bez wzglądu na po-
nien być zdolny do wyrzeczeń, a na- budzenia, emocje i uczucia w ka dej
wet do ofiary, a do ofiary ycia, w cić miłość i z niej po prostu zrezygno- sytuacji wybrać to, co stoi wy ej w
obronie wyznawanych wartości. Hie- wać w ramach u ywania wolnej woli. jego hierarchii wartości (jeśli ta hie-
rarchia wartości wyznawanych ma Tragiczny to wybór, lecz wcale nie tak rarchia wartości jest dobra, Bo a), to
zmuszać do wysiłku, by yć przyzwo- rzadki. Co wiącej, człowiek mo e nie jest po prostu człowiekiem świątym.
icie. Niestety cząsto jest tworzona in- rozwinąć w sobie cech osobowościo- A z drugiej strony, jest to człowiek
dywidualnie, dla usprawiedliwienia wych w miłości niezbądnych i stać sią całkowicie wolny, bo zawsze mo e
ycia niegodnego. Oby wyznawana tym samym faktycznie niezdolnym do zrobić to, co uwa a za dobre. Takiego
przez głową rodziny hierarchia warto- ycia zgodnego z wymogami miłości. człowieka mo emy nazwać człowie-
ści była Bo ą, katolicką a nie jakąś tam Tu rysuje sią dramat ludzi pragnących kiem prawdziwym, pełnym, zintegro-
pokrątną, dorobioną do pogmatwane- miłości, lecz nie potrafiących jej re- wanym wewnątrznie.
go ycia ideologią, którą tworzy sią alizować. Przywołam słowa cząsto Zauwa my perfidią, przewrotność
sobie na prywatny, egoistyczny u y- powtarzane przez naszego papie a propagatorów tzw. swobody seksual-
tek. Jana Pawła II:  Człowiek w pełni nie nej, którzy mówią: Rób, co chcesz,
I wreszcie ojciec powinien być od- mo e sią odnalez
ć inaczej, jak tylko bądziesz doskonale wolny. Jest do-
powiedzialny. Od momentu wejścia w przez bezinteresowny dar z siebie sa- kładnie odwrotnie: je eli bądziesz ro-
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
$
Rys. Beata Piskór
WYCHOWANIE
bił, to, co ci podpowiadają pobudze- porządek ma swój głąboki sens. I wsze bądzie sią bała u ycia przez mą a
nia podkorowe, na co masz ochotą, zachowanie go stwarza harmonią ro- siły i do końca nigdy mu siebie nie
bądziesz po bardzo krótkim czasie dzinną. powierzy. To dotyczy tak ycia co-
doskonale zniewolony, bądziesz mu- Powiedzieliśmy, e człowiek, eby dziennego, jak i intymnej sfery - płcio-
siał to robić. A wiąc szermuje sią sło- siebie dać, ofiarować w sposób wol- wości. Ta dojrzałość, pełne panowa-
wem  wolność po to, eby ukryć chąć ny, musi wpierw posiąść samego sie- nie nad sobą daje wielką nadzieją na
zniewolenia ludzi. bie. Człowiek ma wolną wolą i jest wierność. Bez samoopanowania nie
wezwany do wolności. By siebie w ma właściwie szans na wierność. Po-
pełni posiąść, powinien stać sią panem wiedziałem - wielką nadzieją, nie po-
Rzeczą podstawową jest, aby na- i ostatecznym dysponentem wszyst- wiedziałem - pewność. Życie mnie
sza hierarchia wartości, ta osobista i kich swoich działań. To sią nie stanie tego nauczyło poprzez najró niejsze
ta, według której yjemy w naszych samo. Ka dy człowiek musi - i nikt za spotkania z ludz
mi, którym sią wyda-
rodzinach, była odpowiednio ustawio- niego tego nie zrobi - podjąć trud sa- wało, e ich ju nic nie ruszy, tak są
na. W wielu rodzinach tak po prostu mowychowania, wysiłek, z którego nie mocni. A jednak upadali. Tak wiąc
nie jest, bo zawodzą tu ojcowie rodzin. mo ne sią zwolnić i którego nikt za sobie i innym powtarzam ciągle:  kto
Mą czyzna jest człowiekiem powoła- niego nie dokona. stoi, niechaj baczy, by nie upadł .
nym do zbawienia właśnie jako mą - W efekcie pracy samowychowaw- Dojrzałość, opanowanie pozwala-
czyzna. Na pierwszym miejscu musi czej, w efekcie trudu walczenia, bory- ją ojcu być ideałem, autorytetem,
stać zawsze Bóg i relacja mą czyzny kania sią ze sobą, ze swoimi słabościa- wzorcem, bohaterem dla własnych
z Bogiem. Ale kiedy mą czyzna staje mi, z pobudzeniami, z emocjami, z dzieci. Ale dojrzałość nie jest czymś,
sią mą em, na drugim miejscu ma być uczuciami człowiek ma osiągnąć stan, co sią osiąga raz na zawsze, a potem
ona, jego relacja z oną. Dalej, staje w którym mo e powiedzieć, e potra- mo na ju spocząć na laurach. Cechą
sią ojcem, a wiąc dzieci. I dopiero póz
- fi panować nad sobą. A wiąc samo- charakterystyczną prawdziwej dojrza-
niej inni ludzie. Je eli tą kolejność, ten wychowanie doprowadza do samoopa- łości jest to, z
e ona stale rośnie. Dziś
porządek zaburzy sią, bądzie w rodzi- nowania. I dopiero wtedy mamy do jest wiąksza ni wczoraj, ale mniejsza
nie po prostu z
le. Niektórzy mówią czynienia z osobą dojrzałą emocjo- ni jutro. Człowiek musi nieustannie
tak: No, ale przecież my z żoną się ko- nalnie, psychicznie, psychoseksualnie podejmować trud pracy nad swoją
chamy, to jest najważniejsze, ważniej- itd. Dojrzały i tylko dojrzały mą czy- osobowością i osiągać coraz to wiąk-
sze od Boga. Nieporozumienie. Żad- zna mo e być oparciem dla kobiety, a szą dojrzałość. Musi kształtować w
na ona nie traci na tym, e w jest to jedno z podstawowych jego za- sobie nieustannie właściwą hierarchią
hierarchii wartości mą a wy ej ni ona dań. I tylko pełna dojrzałość i pełne wartości, by móc yciem dawać przy-
stoi Bóg. Wrącz przeciwnie. Tak jak panowanie nad sobą daje kobiecie kład, dobre wzory postąpowania wła-
adne dziecko nie traci na tym, e dla gwarancją bezpieczeństwa i nietykal- snym dzieciom.
ojca jest wa niejsza ona ni ono. Ten ności. Bez tej gwarancji kobieta za- Dokończenie na s. 9
INTERNET
.
www.mateusz.pl/goscie/ligamm/
- t. I:  Karol Wojtyła - dorastanie
do papiestwa (360 s., cena 42 zł)
a naszych stronach internetowych trwa wielka przebudowa. Jej celem jest
- t. II:  Jan Paweł II - niezwykły
Nułatwienie dotarcia do tekstów, których wcią przybywa. Chodzi te o to, eby
pontyfikat (360 s., cena 42 zł)
szata graficzna była miła dla oka i niemącząca.
- t. III:  Pielgrzymki do Polski
Uruchamiamy wiąc Czytelnię - dział, w którym bądzie mo na odszukać wiąk-
szość dotychczas rozproszonych tekstów - teraz podzielilismy je na kilka kategorii:
Miesiącznik  Ziemia Bocheńska ,
Małżeństwo, Wychowanie, Etyka, Dokumenty. Zapraszamy te do Sklepiku, gdzie
32-700 Bochnia, Proszówki 361,
mo na zamówić wszystkie nasze publikacje, a tak e klika nowości. Cieszy nas rów-
tel ((0-14) 611 00 91
nie du a ilość korespondencji, jaką otrzymujemy pocztą elektroniczną - tak e z
Dziękujemy redakcji
zagranicy. A 5 grudnia w Warszawie odbądzie sią konferencja poświącona odpo-
 Ziemi Bocheńskiej za pomoc
wiedzialnemu rodzicielstwu, na której bądziemy prezentować nasze doświadczenia
w wykorzystaniu Internetu dla upowszechniania metod NPR. w przygotowaniu do druku
Nieustanna wdziączność nale y sią redaktorom serwisu  Mateusz , który gości  Fundamentów Rodziny
nas na swoim serwerze. (M.T.)
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
%
WYCHOWANIE
Co to jest: w jego to, e tata jest kimś lepszym i wa niej-
towarzystwie dziecko się nie szym, bo oboje rodzice są niezastąpie-
nudzi; mogłoby z nim ni w swoich rolach. Ale tata jest po-
przebywać przez cały dzień; trzebny, eby pomóc i dzieciom, i ich
wpatruje się weń z podziwem mamie odnalez
ć równowagą, by roz-
i zaciekawieniem; naS
laduje ładować trudne sytuacje, by zadziałać
to, co on pokaże? z mąską stanowczością, by pozwolić
Możliwe odpowiedzi: poszaleć i zrealizować zwariowane
A: telewizor pomysły. By - gdy jego ona ma ju
B: komputer dość pracy, sprzątania, zakupów, go-
C: tata towania, prania, prasowania, pilnowa-
Zacznijmy od końca... nia odrabianych lekcji, doprowadza-
nia do porządku wymykającego sią z
rąk domowego chaosu - zabrać dzie-
Jest 22.22. Dwaj nasi malcy odkry- ciaki na spacer lub uło yć do spania
wają pewnie w swoich snach nowe (tylko pamiątajcie o poskładaniu ubrań
światy, a poniewa obejrzeli dziś na i zakrąceniu tubki z pastą do ząbów!). ich wra liwość, pozostawia niezatarte
dobranoc starych poczciwych  Bolka Tata jest wa ny i lubi być z siebie dum- wspomnienia. No i sami mo emy nad-
i Lolka , to raczej nie grozi im aden ny. Na przykład wtedy, gdy sam wy- robić zaległości z dawnych lat...
koszmar. Na dodatek przed zaśniąciem myślił i opowiedział bajką na dobra-
posłuchali przeczytanej z  Biblii dla noc. To nic trudnego - nie trzeba być
dzieci opowieści o zesłaniu Ducha pisarzem. Recepta na sukces jest pro- Tata, a mnie się nuuudzi - w jązy-
Świątego, no bo jak tu odmówić czte- sta: małe dzieci lubią słuchać o tym, ku naszych synów te słowa tak na-
roletniemu Dominikowi, gdy ten pro- co ich dotyczy (przypomnijcie sobie prawdą znaczą - My chcemy pograć
si: - A poczytasz nam z Biblii o Jezu- najładniejsze bajki - one powielają na komputerze. Mo na najdłu ej jak
sie?. I z całym szacunkiem dla Pisma codzienne sytuacje z i nie muszą po- to mo liwe starać sią trzymać dzieci z
Świątego, ale mnie sią zdaje, e jemu wtarzać schematów z sensacyjnych dala od komputera, ale w końcu kapi-
najbardziej chodzi o samo  poczy- filmów dla dorosłych albo z horrorów). tulujemy, wiąc staramy sią, by przy-
tasz , bo wtedy tatuś, który w ciągu Kiedyś opowiadałem naszym synom najmniej miały do dyspozycji cieka-
dnia pądzi z jednej pracy do drugiej i co wieczór jedną lub dwie historyjki, we i po yteczne programy. W naszym
którego widzi sią rano, chwilą po po- w których główne role grali te dwaj świecie nie da sią ju uniknąć kontak-
łudniu, a potem dopiero wieczorem, chłopcy - braciszkowie, tyle e mieli tu z tym elektronicznym pudłem - trze-
bądzie jeszcze blisko na koniec przed inne imiona. Jeśli w ciągu dnia zoba- ba nauczyć sią z nim yć. A
atwiej to
zaśniąciem. Starszy, Michał, codzien- czyliśmy bociana, to było o spotkaniu zrozumieć tatusiom ni mamusiom, bo
nie pyta, kiedy wrócą z pracy, a dziś z bocianem; je eli byliśmy w lesie, to mą czyz
ni wykazują wrodzone zain-
zaintrygowało go, dlaczego trzeba pra- o wyprawie do lasu i tak dalej. Skutek teresowanie dla wszelkich zabawek.
cować tak długo. Wielu naszych zna- był odwrotny od zamierzonego - oni Pamiątam, jak w czasach studenckich
jomych yje podobnie i bynajmniej nie nie chcieli spać, dopominając sią dal- (to były zupełne początki telewizji sa-
jest to pogoń za luksusem. Nie zawsze szego ciągu, a mnie plątał sią senny telitarnej i video w Polsce), przecho-
wiąc mam siły i ochotą, eby po przyj- jązyk i zacierała rzeczywistość. dząc przez krakowski rynek, zatrzy-
ściu do domu zająć sią chłopcami tak, Jeśli nie wymyślać, to czytać:  Pla- mywałem sią czasem przy wystawie
jak dzisiaj. Przychodzą po jakimś cza- stusiowy pamiątnik ,  Kubuś Pucha- jednego ze sklepów - za szybą wyświe-
sie takiej gonitwy chwile, kiedy ma sią tek ,  Miś Uszatek ,  Czarnoksią nik tlano kreskówki z kaczorem Donal-
dość, i wtedy uświadamiam sobie, e z krainy Oz i kolejne cząści z tego dem. Zawsze stała tam grupka osób...
bezpowrotnie umykają mi bardzo wa - cyklu (absolutna rewelacja dla nieco i nie były to kobiety. No wiąc co jak
ne i piąkne dni. Jest taka piosenka, w starszych dzieci),  Pinokio - cała co, ale komputer załatwia sią u tatusia
której dzieci śpiewają: Sanki są w zi- wspaniała dzieciąca klasyka, którą i tu uwaga - jeśli myślicie, e jesteście
mie, a rower jest w lato - mama to nie podsunie wam bibliotekarka. Dlacze- niezastąpieni, to szybko zostaniecie
jest to samo, co tato, a w refrenie: Nie go czytać? Bo czytanie uspokaja dzie- wyprowadzeni z błądu, kiedy oka e
boję się, gdy ciemno jest - Ojciec za ci, wycisza je, pobudza wyobraz
nią, sią, e wasze propozycje przegrywają
rękę prowadzi mnie. Tu nie chodzi o wprowadza w świat ksią ek, rozwija z Lwem Leonem (daj Bo e, eby tyl-
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
&
WYCHOWANIE
ko z nim). Poza tym wnet sią przeko- puterze. Jest jeszcze inne niebezpie- kablową, satelitarną czy jakieś pakie-
nacie, e przynajmniej na początku z czeństwo: e zaczniemy coraz cząściej ty cyfrowe, skoro i tak wystarczająco
całego bogatego w treści edukacyjne wyrączać sią komputerem jak niańką du o rzeczy po ytecznych i bzdur
programu wasze dzieci najchątniej i powoli albo bardzo szybko bądzie- mo na zobaczyć w czterech ogólno-
wybierają filmy i animacje, które po- my tracić kontakt z naszymi dziećmi. dostąpnych programach, a płacenie
trafią oglądać na okrągło. Po pewnym Dobrym sposobem mo e być zatem comiesiącznego dodatkowego abona-
czasie ta niewinna zabawa staje sią nie- wspólne uczenie sią - jest wiele mentu i dostąp do kilkudziesiąciu pro-
bezpieczna, bo coraz cząściej, gdy atrakcyjnych programów komputero- gramów prowokuje do tego, eby oglą-
komputer jest wyłączony, słyszycie wych pobudzających ciekawość świa- dać wiącej i marnować ycie z pilotem
znajomy refren: - Nuuudzi mi się... - a ta (na przykład programy edukacyjne w rąku. Miądzy bajki włó my argu-
to oznacza, e dziecko nie potrafi zor- Optimusa - Pascala) - tylko wtedy ko- menty, e posiadanie anteny satelitar-
ganizować sobie czasu, wymyślić za- niecznie poproście oną, eby od cza- nej pomo e dziecku w nauce jązyków
bawy - prawdziwy świat staje sią mniej su do czasu spojrzała na zegar... obcych - to bądzie ostatnia rzecz, do
ciekawy. Dlatego mo e szkodzić nad- której ją wykorzysta.
u ywanie nawet skądinąd przydatnych Nie jest łatwo stworzyć dzieciom
programów edukacyjnych. Dlaczego? To jeszcze jedno wciągające pudło atrakcyjną alternatywą w spądzaniu
Bo dziecko siedzi bez ruchu i najczą- i w zasadzie wspomniane wcześniej - wolnego czasu, tym bardziej, e sami
ściej zgarbione - nie oddycha wiąc głą- Nuuudzi mi się - mo e równie dobrze cząsto nie mamy go za wiele. Ale jeśli
boko i nie dostarcza organizmowi po- oznaczać, e na adnym kanale nie ma chcemy, eby jedyna właściwa odpo-
trzebnej ilości tlenu; bo psuje sobie akurat nic zajmującego. O telewizji wiedz
na postawione na początku py-
wzrok, wpatrując sią w migotający pisaliśmy ju kiedyś na tych łamach, tanie brzmiała:  tata , to nie mamy in-
ekran; bo traci pomysłowość, wy- wiąc dorzucą tylko parą uwag. Tak jak nego wyjścia ni starać sią ze
obraz
nią i inicjatywą. Cały czas piszą we wszystkim i w tym przypadku obo- wszystkich sił.
o nadu ywaniu tego po ytecznego wiązuje zasada zachowania umiaru. Teraz, spądziwszy ostatnie półto-
skądinąd narządzia. Przewa nie nie Wprawdzie mamy znajomych, którzy rej godziny przy komputerze, pójdą
pozwalamy chłopcom spądzać przed obywają sią bez telewizora, ale nie stać jeszcze sprawdzić, czy w telewizji nie
monitorem wiącej ni pół godziny, a nas na heroiczny gest zamkniącia tego ma czegoś ciekawego. No tak... naj-
starszemu stawiamy czasem warunek: sprzątu w szafie na stałe. A jeśli tak, trudniej zacząć od siebie.
przynajmniej pół godziny garbienia sią to trzeba nauczyć sią z nim yć. Po co
nad ksią ką za pół godziny przy kom- jednak zapraszać do domu telewizją
brał właśnie tą spośród wszystkich ko- niu wobec dzieci), stanowczość (ta cie-
Cechy dobrego ojca,
biet jako najlepszą z mo liwych oną i pła, yczliwa ojcowska stanowczość,
dokończenie ze s. 7
matką swych dzieci. Ile skrajnej nieod- której tak bardzo brakuje dzieciom, nie
powiedzialności wielu mą czyzn prze- wiedzącym cząsto, czego tak napraw-
jawia sią w ich działaniach seksualnych. dą tatuś od nich chce), komunikatyw-
I wreszcie, musi wypracować w so-
Współ yją, nie przewidując zupełnie ność, umiejątność sprawowania władzy.
bie - bo inaczej sią tego nie osiąga - od-
skutków, a ju absolutnie nie chcąc I wreszcie, bardzo sią zawsze przyda
powiedzialność. Czym sią - mówiąc
wziąć na siebie adnej odpowiedzial- poczucie humoru, przede wszystkim w
najprościej - charakteryzuje odpowie-
ności za skutki swego działania. Tra- odniesieniu do siebie samego.
dzialność? Tym, e człowiek wie, co
gicznym jest, e coraz powszechniejszej Gdybym wszystko, co tu zostało
robi, wie, po co to robi, a wiąc wie, cze-
nieodpowiedzialności mą czyzn za powiedziane, miał na koniec wyrazić
mu to działanie słu y, e przewiduje
skutki działań seksualnych towarzyszy jednym zdaniem, powiedziałbym:
skutki swojego działania i e dobrowol-
coraz wiąksza społeczna akceptacja ta- Najwa niejsze, co mo e ojciec dać
nie ponosi jego konsekwencje. Bierze
kiego stanu rzeczy. Co wiącej, reklamu- swoim dzieciom to po prostu prawdzi-
z całą świadomością na siebie konse-
je sig wprost taką postawą poprzez kul- wie, mądrze, dojrzale, wiernie, wyłącz-
kwencje własnego działania. Mą czy-
turą masową - filmy, czasopisma, nie i dozgonnie kochać ich matką.
zna wchodząc w mał eństwo, bierze
gazety, teksty piosenek itp. (...).
odpowiedzialność za jego losy. I choć
Mo na zasygnalizować tu przynaj-
to mo e dla wielu zabrzmieć jako zda-
mniej jeszcze kilka cech, które powi-
nie krzywdzące mą czyzn, to jednak
nien mieć ojciec. Są to: opiekuńczość
mą czyzna ostatecznie ponosi odpo-
w stosunku do ony i dzieci, cierpliwość
wiedzialność za rozpad związku. Wie-
(ci, którzy mają małe dzieci, wiedzą jak
lu mą ów narzeka na złe funkcjonowa-
to jest wa ne), konsekwencja (m.in. we
nie swych on, lecz dzieje sią to pod
wspólnie z oną ustalonym postąpowa-
jego  nadzorem i to on przecie wy-
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
'
ZE R
WIATA
wietrza. Zmieniamy koło, jakimś cu-
dem po stepie doje d amy do asfaltu.
W stepie szerokim
Teraz pozostaje modlitwa, by nie od-
mówiło posłuszeństwa kolejne koło.
Korespondencja ks. Janusza Kalety z Kazachstanu
Wreszcie po ponad dwunastu godzi-
nach przebyliśmy te sześćset kilome-
owiedzenie, e w Polsce łatwiej
i szybciej mo na byłoby zare- trów i jesteśmy w Atyrau.
Miło nam poinformować,
Pjestrować czołg ni w Kazach- Centrum miasta robi pozytywne
wra enie. Szerokie, oświetlone ulice,
że ksiądz doktor Janusz Kale- stanie samochód jest z pewnością
odnowione fasady domów. Znajduje-
ta, nasz przyjaciel i współpra- odrobiną przesadzone. Niemniej od
my hotel, który bądzie przez najbli -
zakupu Wołgi 3110, do chwili, kiedy
cownik, publikujący w  Fun-
mo na nią było poruszać sią bez dr e- szy tydzień naszym domem.
damentach Rodziny artykuły
nia, e za chwilą jakiś policjant powie
na tematy bioetyczne, 6 sierp-
stop i bądą kłopoty, upłynął dobry ty-
nia tego roku został mianowa-
Griaz, to jedno ze słów, które mo -
dzień załatwień. Wyposa eni we
ny pierwszym administratorem
wszystkie, jak sią nam wydaje, papie- na najszybciej sobie przyswoić w Aty-
apostolskim nowo utworzonej
ry wcześnie rano, we czwartek 28 paz
- rau. W ciągu lata z otaczających mia-
jednostki KoS
cioła Katolickie-
sto stepów, a właściwie pustyni,
dziernika wyruszamy do Atyrau. W
go w Kazachstanie, z siedzibą
przywiewane są du e ilości kurzu.
Aktiubińsku o godz. 7:00 jest jeszcze
w mieS
cie Atyrau położonym
Zalega on na ulicach, wciska sią w
ciemna noc, dlatego błogosławimy
ka dy kąt, aby zmienić sią w błotnistą
niedaleko Morza Kaspijskiego. pomysł, by wcześniej zapoznać sią z
maz
ju pod wpływem kilku kropli
wyjazdem z miasta. Polskie drogi w
Ksiądz Janusz Kaleta jest
porównaniu z tutejszymi arteriami ko- deszczu, którego tu wcale nie brakuje
kapłanem diecezji tarnowskiej.
póz
ną jesienią. Okazuje sią, e pustyn-
munikacyjnymi są wrącz przykładnie
Urodził się 11 pax
dziernika
ny charakter nadkaspijskich okolic
oznakowane. Pierwsze sto kilometrów
1964 r. w Łazach (wojewódz-
upływa dosyć szybko, potem rozpo- wypływa nie tylko z braku wody w
two S
ląskie). Po ukończeniu
ciągu lata. Tutaj po prostu było kiedyś
czyna sią zmaganie z niemal ka dym
Wyższego Seminarium Du-
metrem. Owszem, z pozoru prosta, sią- morze i ziemia jest tak zasolona, e
chownego w Tarnowie, w 1989
wyrastają na niej tylko najbardziej
gająca po horyzont linia drogi wydaje
roku przyjął S
więcenia kapłań-
odporne rośliny. Niestety, kanalizacja
sią łatwa do przebycia. Jednak jazda
skie i rozpoczął pracę duszpa-
po niej to ustawiczny slalom, aby omi- w Atyrau w zasadzie nie działa, a wy-
sterską w parafii Nowy WiS
nicz,
nąć czyhające na ka dym kroku głą- siłki, by zebrać z ulic zalegające bło-
to, nie na wiele sią zdają. Trafiliśmy,
kontynuując jednoczeS
nie stu- bokie nieraz na pół samochodu wyrwy
jak podkreślają mieszkańcy Atyrau, w
w asfalcie. Ju po kilku kilometrach
dia licencjackie na Papieskiej
spostrzegamy na felgach kolejne za- najmniej przyjemnym okresie, kiedy
Akademii Teologicznej w Kra-
giącia. Trzeba zmienić styl jazdy. Sto- rzeczywiście griaz daje sią bardzo
kowie. Po zdobyciu licencjatu
mocno we znaki.
sunkowo dobrze poruszać sią szerokim
w 1993 r. wyjechał na dalsze
wirowym poboczem, a jeszcze lepiej
studia do Innsbrucka w Au-
zjechać po prostu na wyje d one w
strii, gdzie w 1997 r. otrzymał
Zatrzymaliśmy sią w hotelu Ak
stepie ście ki. Tam jest przynajmniej
doktorat z bioetyki. Po powro-
równo. Nie, nie odwa amy sią rozwi- Żajk, przeglądamy ogłoszenia w ga-
cie do kraju zaczął pracować
jać olbrzymich prądkości, bo nie wia- zecie Ak Żajk. Niedaleko od hotelu jest
w parafii S
w. Mikołaja w Boch-
domo co bądzie za nastąpnym pagór- du y sklep spo ywczy o tej samej na-
ni, prowadząc także zajęcia w
zwie. Znaczy ona po prostu:  biała rze-
kiem i trzeba uwa ać, by nie zgubić z
Międzywydziałowym Instytu- oczu właściwej drogi. Z biegiem cza- ka i jest kazachskim określeniem rze-
cie Bioetyki Papieskiej Akade- su zaczyna siąpić deszcz, a rozje d o- ki Ural dzielącej Atyrau na cząści:
na droga wygląda jakby była w budo- azjatycką i europejską. Idąc po moście,
mii Teologicznej w Krakowie.
liczymy krokami i wychodzi na to, e
wie. Ks. Waldemar przywołuje cały
Zapraszając do lektury ko-
kunszt kierowcy i przeje d amy wia- ma ona około 200 m szerokości. Ka -
respondencji księdza Janusza,
dukt nad linią kolejową. Niestety, to- dego dnia widzimy na jej brzegach
prosimy Was, Drodzy Czytelni-
wądkarzy, wyciągających z wody nie-
nąc w błocie, widzimy, e szosa sią
cy, o objęcie modlitewną pa-
raz imponujące okazy jeszcze nie do
urywa  rzeczywiście, przejechaliśmy
mięcią jego pracy misyjnej.
przez wiadukt, który jeszcze nie zo- końca znanych nam ryb. Wiemy teraz
stał oddany do u ytku... Do tego w jed- dlaczego Niemcy i Austriacy organi-
nej z opon naszej Wołgi nie ma po- zują wyprawy na ryby a tutaj. Rzeka
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
ZE R
WIATA
ywi i daje odpoczynek w upalne lato, dotyczących katolików i Polaków w pracujących w Kazachstanie wynika
rzeka niesie yciodajną wodą - nic tym właśnie urządzie... jednak, e m.in. ze wzglądu na bardzo
wiąc dziwnego, e jej nazwa pojawia Pomijając całą ślamazarność, nie- silne zale ności rodzinne, trudno oso-
sią tutaj tak cząsto. pewność i jakąś nieporadność tutejszej bom pochodzenia kazachskiego przy-
biurokracji trzeba jednak podkreślić jąć chrzest.
nadspodziewaną yczliwość prawie Po przyjez
dzie dosyć szybko trafi-
wszystkich urządników, z którymi liśmy do cerkwi prawosławnej. Wy-
Nastąpnego dnia po przyjez
dzie dane sią nam było zetknąć. Szczegól- budowana w 1888 r. przez kupca ro-
rozpoczynamy naszą wądrówką po nie odczuwalne jest to przy oficjalnych syjskiego Tudakowa góruje nad
miejscowych urządach. Na samym spotkaniach w przedstawicielami Rady miastem. W któreś popołudnie spoty-
początku trafiamy nie gdzie indziej, jak Miasta i Urządu Obłasti. Po usłysze- kamy tu obydwu batiuszków, pracują-
do budynku byłego KGB. Musimy niu, e nie przychodzimy po pomoc fi- cych w Atyrau. Tutejszy proboszcz, O.
uzyskać zameldowanie w Atyrau. Nie nansową, a mo e nawet sami w czymś Grigorij yczliwie wypytuje, jakie
jest to bynajmniej łatwe, gdy nie za- tam mo emy być pomocni, szybko mamy plany, skąd przyjechaliśmy, dla-
mierzamy ukrywać, e jesteśmy ksią - zauwa ają, e budynek kościelny czego do Atyrau. Dzieli sią swoją tro-
mi i przyjechaliśmy podjąć pracą dusz- mo e upiąkszyć wizerunek miasta, a ską, e coraz mniej tu prawosławnych,
pasterską. Po dłu szych konsultacjach jeszcze lepiej byłoby, gdyby wybudo- bo wszyscy wyje d ają. Młodszy, dłu-
zostajemy odesłani do akimatu obla- wać jakiś szpital albo szkołą. gowłosy, długobrody, śpiewający ni-
stii, czyli urządu wojewódzkiego, aby skim basem O. Michaił rozmawia bar-
uzyskać pismo potwierdzające, i ten- dzo serdecznie, zaprasza nawet:
e urząd nie ma nic przeciwko nasze- Atyrau zamieszkiwane jest obecnie Przyjedx
cie, rozpalimy ruską banię,
mu przebywaniu w Atyrau, a nawet w ponad 80% przez Kazachów. Spo- porozmawiamy. Nie czuje sią u nich
nas zaprasza. Umawiamy sią, e sto- śród dwutysiącznej mniejszości nie- tego dystansu i przekonania, e  bądą
sowne pismo zostanie przesłane do mieckiej pozostało podobno około 500 problemy , które dał poznać w rozmo-
KGB telefaksem. Rozpocząło sią co- osób. Wielu pochodzi z mał eństw wie telefonicznej prawosławny patriar-
dzienne pytanie, czy mo e ju wszyst- mieszanych i trudno im dzisiaj powie- cha Antoni z Uralska.
ko gotowe. Po kilku dniach daremne- dzieć, kim sią właściwie czują po wielu Przypadkowo dowiadujemy sią, e
go oczekiwania trafiam wreszcie, latach ycia w tutejszym środowisku. działa w Atyrau tak e pastor bapty-
nieco niepewny, przed oblicze same- Z Kazachstanu wyje d ają maso- stów. Zdobywamy telefon do niego i
go szefa wydziału meldunkowego, wo do Rosji tutejsi Rosjanie, nie mo- jedziemy na spotkanie. Okazuje sią on
który zza wielkiego biurka, w milicyj- gąc przystosować sią do tego, e obec- miłym starszym człowiekiem. Przyje-
nym mundurze, z grobową miną we- nie prawie wszystkie funkcje rządowe chał ze swoją oną z USA, lecz urodził
terana wojny z wrogami komunizmu, sprawowane są przez Kazachów, a sią w Południowej Korei. Wykształce-
słucha o naszym oczekiwaniu na faks nawet na najni szym szczeblu admi- nie teologiczne zdobył w seminarium
z akimatu i pragnieniu zalegalizowa- nistracji państwowej, w szkołach i na prezbiteriańskim, potem był przez dwa
nia naszego pobytu w Atyrau. Wresz- wy szych uczelniach trzeba posługi- lata katolikiem, ze wzglądu na swoją
cie oznajmia głosem nie znoszącym wać sią jązykiem kazachskim. sympatią  dobrą katoliczką, jak mówi.
sprzeciwu: Odmówiłem ten faks i po Polaków nigdy nie było tu zbyt Chyba jednak nie stanął z nią na ślub-
chwili dodaje: Przywiex
cie pismo oso- wielu - teraz mo e znajdzie sią kilka nym kobiercu, bo obecnie jest przeko-
biS
cie. Rozmowa z sekretarką wyja- osób. Jest trochą Koreańczyków, Da- nanym baptystą. Planuje pracować
śnia całkiem niespodziewanie tajem- gestańczyków, mieszkańców innych przede wszystkim wśród Kazachów,
nicą podłego humoru naczialnika: po krajów kaukaskich oraz pracownicy organizując nauką jązyka angielskie-
prostu zabrakło papieru w ich faksie i zagranicznych firm z USA, Wielkiej go oraz kursy komputerowe w połą-
nie są w stanie szybko go zdobyć. Kło- Brytanii, Turcji, Włoch. Całkowicie czeniu ze szkołą biblijną.
pot skończył sią wreszcie. Po tygodniu przypadkowo dowiadujemy sią, e w Na razie zbiera na czytanie Pisma św.
oczekiwania mamy w paszportach okolicy Atyrau (około 200 km. na po- osoby pochodzenia koreańskiego, któ-
wbite pieczątki legalizujące na cały rok łudnie pracują podobno na platformach rych nie brakuje w Atyrau. Ju po kilku
nasz pobyt Atyrau. wiertniczych tak e nasi rodacy. minutach rozmowy oddychamy spokoj-
Do byłego KGB wybierzemy sią Mówi sią, e Kazachowie są mu- nie. Mo liwe bądzie chyba współdzia-
chyba znowu. W miądzyczasie dzien- zułmanami. Wydaje sią, e przede łanie z nimi. W ka dym razie pastor bar-
nikarka miejscowej gazety o wdziącz- wszystkim nominalnie i na mocy tra- dzo daleki jest od bojowych nastrojów
nej nazwie Prikaspiskaja Kommuna, dycji. W Atyrau meczet dopiero jest przedstawicieli innego chrześcijańskie-
mającej ciągle na pierwszej stronie tu w budowie. Istniejącego domu mo- go kościoła, którzy odesłali naszego ko-
herb z sowieckich czasów, z yczliwo- dlitwy prawie nikt nie jest w stanie legą z Aktiubińska do  cziortowej mati .
ścią radzi, aby poszukać informacji nam wskazać. Z doświadczeń ksią y
Dokończenie na s. 15
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
KARMIENIE
dr Magdalena Nehring  Gugulska
lem stwierdzono, e decyzja sprzed 10 nych jest du o ni sze lub nie wykry-
lat o zatrzymaniu laktacji u kobiet była walne w porównaniu ze stą eniem w
zbądna. produktach ywnościowych na danym
Dioksyny to popularna nazwa gru- terenie. Doniesienie zakończono
ragedią naszych czasów jest py herbicydów stosowanych w rolnic- wspólnym oświadczeniem nastąpują-
ska enie środowiska naturalne twie. U kobiet eksponowanych na te cej treści: Nie ma żadnego zagrożenia
Tgo. Liczne substancje toksycz- substancje stą enie dioksyn w pokar- dla dzieci karmionych piersią. Gdyby
ne są szeroko stosowane w rolnictwie, mie przy pierwszej laktacji jest znacz- zdarzył się podobny wypadek (jak wy-
przemyśle i gospodarstwie domowym. nie wy sze ni przy kolejnej. Kobieta buch w Czarnobylu), dzieci mogą być
Tak sią składa, e dość cząsto próbką z nadwagą, tzw.  mamuśka przy ko- bezpiecznie karmione piersią, ale mat-
pobieraną do badań stopnia ska enia ści ma du o ni sze stą enie dioksyn ki muszą być ostrzegane przed spoży-
środowiska jest pokarm kobiecy. Jest w pokarmie ni mama  chudziutka i waniem lokalnych warzyw, mięsa, ryb
łatwy do pobrania i zawiera tłuszcze, szczuplutka . Hej, mamy! Wreszcie i produktów mlecznych.
a to właśnie w nich gromadzą sią tok- jakaś korzyść z naszych fałdek! Ba- Matki karmiące na całym świecie
syny. Z tego powodu co pewien czas dania robione na terenie Polski wyka- są mało nara one na kontakt z toksy-
słyszymy rewelacje:  w pokarmie ma- zują, e stą enie dioksyn w pokarmie nami. Ryzyko zwiąksza sią w rejonach
tek z Japonii wykryto DDT albo Polek jest ni sze ni w krajach zachod- rolniczych, gdzie stosuje sią opryski z
 matki z Holandii mają dioksyny w niej Europy i nie przekracza stą eń powietrza lub matka ma bezpośrednią
mleku! . Ale najwa niejsze jest stą e- niebezpiecznych. styczność z chemikaliami; w rejonach
nie. Tego na ogół te rewelacje nie W 1998 roku badano matki yjące przemysłowych; w pobli u ska onych
uwzglądniają. Na terenach nie dotknią- w Andach, na terenach ska onych ar- ująć wody. Ale i na takim terenie de-
tych kląskami ekologicznymi stą enia senem. Okazało sią, e stą enie arse- cyzje o zaniechaniu karmienia podej-
tych substancji nie przekraczają do- nu we krwi i moczu matek było wyso- muje sią w oparciu o dokładne okre-
puszczalnych norm i nie stanowią za- kie, a w pokarmie matek i moczu ślenie stą eń toksyn. Wiadomo
gro enia dla dzieci karmionych pier- dzieci karmionych piersią było bardzo bowiem, e odstawienie dziecka od
sią. Na terenie Polski stą enia te są niskie! Naukowcy zalecili matkom piersi na terenie ska onym nara a je
bardzo niskie. andyjskim długie karmienie dzieci na zwiąkszoną zachorowalność na
Z ciekawości przyjrzyjmy sią sy- piersią w celu ochrony ich przed tok- choroby infekcyjne i niedoborowe.
tuacjom skrajnym, czyli zdarzającym syną. Ciekawe są badania prowadzo- Jednocześnie nara a je na wy sze stą-
sią co pewien czas katastrofom. Jedną ne na terenach ska onych radioaktyw- enie substancji toksycznych w mie-
z pierwszych szeroko znanych kląsk nie. Po katastrofie w Czarnobylu w szankach sztucznych dla niemowląt, w
ekologicznych było ska enie farm 1986 roku ska enie jodem radioaktyw- krowim mleku czy innych produktach
zwierzących w Michigan w 1973 roku. nym dotarło do wielu rejonów zachod- ywnościowych i wodzie. Te produk-
Zwierząta otrzymywały paszą przy- niej Europy. Badane wtedy stą enie ty niosą wy sze ryzyko ska enia. Je-
padkowo zmieszaną z PBB - jednym J131 w krowim mleku i liściach wa- śli dziecko spo ywa to samo, co ro-
z pestycydów. Po zbadaniu pokarmu rzyw było tak wysokie, e odradzano dzina, jest na równi nara one na
matek i stwierdzeniu w nim obecno- ich spo ywania przez kobiety w cią y toksyny. W takich rejonach w celu
ści PBB kazano matkom yjącym na i dzieci. W tym czasie badany w Rzy- obni enia ryzyka ska enia matki po-
farmach przerwać karmienie piersią. mie pokarm kobiecy miał niski poziom winny:
Dopiero 10 lat póz
niej odkryto, e ta- J i3i, a ponadto był on 3 razy ni szy 1. unikać ryb z wód ska onych
kie samo stą enie tego pestycydu w ni w stą enie J 131 w ło yskach cią- 2. myć i obierać warzywa i owoce
pokarmie miały zarówno kobiety y- arnych. Badacze z Norwegii, Szwe- przed spo yciem
jące na farmach jak i matki zupełnie cji i Austrii potwierdzili, e w mleku 3. jeść produkty niskotłuszczowe i
nie eksponowane na pestycydy. Z a- matek stą enie substancji radioaktyw- odcinać tłuszcz z miąsa
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
KARMIENIE
4. unikać stosowania pestycydów w go przed wieloma chorobami. Poza być niepokojący, gdy palaczka pali 30
gospodarstwie domowym tym wielu sytuacji nie przewidzimy. i wiącej papierosów dziennie. Zgodni
5. unikać restrykcyjnych diet odchu- Np. w 1989 roku odkryto w Australii, byli co do tego, e atmosfera dymu
dzających, które gro ą przechodze- e lanolina szeroko zalecana matkom tytoniowego jest bardziej szkodliwa.
niem toksyn z tkanki tłuszczowej do przez słu bą zdrowia do smarowania Stan naszego środowiska pogarsza
pokarmu brodawek, była ska ona pestycydami! sią i naukowcy wcią zastanawiają sią
6. unikać kontaktu z substancjami do Czy mama karmi piersią, czy nie kar- jak karmienie piersią na terenach ska-
ochrony drewna zawierającymi penta- mi dziecko wdycha powietrze, ma kon- onych wpływa na zdrowie dzieci po
chlorofenol takt z wodą, jest smarowane kosmety- latach. W 1990 roku stwierdzono, e
7. unikać tłustych miąs i tłustych ryb kami, czasem przebywa w nawet w najgorszych warunkach
8. unikać pomieszczeń, gdzie stosuje towarzystwie wujka palącego papiero- dziecko karmione piersią mo e stracić
sią owadobójczo dieldryną sy, jez
dzi w wózeczku przy ulicy, gdzie najwy ej 2 dni ze swojego ycia z po-
Mo e i my, mimo e nie yjemy na stą enie toksyn ze spalin jest wysokie. wodu zanieczyszczeń w mleku matki.
terenie ekologicznie ska onym, mo e- Nie unikniemy kontaktów ze środowi- Ile wiącej dni straci, gdy jako młody
my skorzystać z tych zaleceń naukow- skiem. Koncentrowanie uwagi na tok- człowiek bądzie aplikował sobie bez-
ców i trochą ograniczyć swoje ląki. synach w pokarmie przypomina mi do pośrednio nikotyną, narkotyki czy złej
Zarówno mama jak i dziecko yją w złudzenia krzyk podniesiony swojego jakości ywność. Pamiątajmy, e na
pewnym środowisku naturalnym. Od czasu na matki palaczki. Krzyczano: długość ycia człowieka wpływają
tego nie da sią uciec. Trudno, aby nikotyna jest w mleku matki! Matki w przede wszystkim: styl ycia (w tym
dziecko w pierwszych latach ycia ląku odstawiały dzieci od piersi. I tak sposób od ywiania) i czynniki gene-
karmić sterylnymi papkami z roślin usprawiedliwione swobodnie paliły tyczne. Matki karmiące mają du ą
hodowanych w laboratorium. Natura papierosy w otoczeniu dziecka. Dziec- szansą przekazać dzieciom ekologicz-
wymyśliła dla ludzkiego potomstwa ko wdychało substancje toksyczne w ne podejście do świata i uchronić je
idealne po ywienie, które jednocze- dymie papierosowym. A naukowcy przed błądami, które skracają ycie o
śnie wyrównuje niedobory immunolo- powoli skrupulatnie obliczyli stą enie wiącej ni 2 dni!
giczne niemowlaka, pozwala dojrze- nikotyny w mleku kobiecym i stwier-
wać poszczególnym układom i chroni dzili, e poziom to dopiero zaczyna
akt, e karmienie piersią jest ko- sokie stą enie. W momencie przysta- je od razu kolejnego począcia. I tu lak-
rzystne dla dziecka w nikim nie wienia noworodka do piersi wyzwala tacja jest prawdziwym sprzymierzeń-
Fbudzi zdziwienia. Jest to praw- sią z przysadki mózgowej inny hormon cem. Hormony odpowiedzialne za lak-
da, wielokrotnie potwierdzona bada-  oksytocyna, który umo liwia wy- tacją wpływają hamująco na płodność.
niami naukowymi. Dobrze te wiemy, pływ mleka z piersi poprzez skurcz Matka karmiąca przez pewien czas nie
e korzyści te są nie tylko odczuwal- przewodów wyprowadzających. Jest ma ani owulacji, ani miesiączki. Na-
ne od razu, ale równie po wielu la- to dokładnie ten sam hormon, który tura zadbała o to, aby istniał odpowied-
tach ycia człowieka wykarmionego odpowiada za skurcze macicy. A
atwo nio długi, przejściowy okres, który
przez mamą piersią. Nie ka da mama wysnuć wniosek, e im wcześniej roz- pozwala organizmowi odbudować za-
jednak wie, e karmienie piersią nie- począte i im cząstsze karmienie tym pas elaza i przygotować sią na ewen-
sie korzyści dla niej samej i to nie małe. wiącej naturalnej oksytocyny zostaje tualne przyjącie kolejnego potomka.
Spotykam kobiety, które nie chcą kar- wydzielone do krwi matki i tym szyb- Przy prawidłowo przebiegającym, do-
mić, bo boją sią utraty figury, znie- ciej i sprawniej obkurcza sią miąsień brym karmieniu piersią pierwsze 12
kształcenia biustu i uwiązania w domu. macicy a utrata krwi przez matką jest tygodni mo na uznać za całkowicie
Gdyby wiedziały co mogą zyskać, mniejsza. Udowodniono, e dziąki niepłodne ( u kobiety karmiącej sztucz-
mo e zmieniłyby zdanie. wcześnie rozpoczątemu karmieniu nie płodność mo e wracać ju w 4 ty-
piersią obni a sią ryzyko krwotoków godniu po porodzie !). W kolejnych 3
poporodowych. miesiącach, jeśli nie pojawia sią ad-
Tu po porodzie nastąpuje wyrzut ne krwawienie, a matka karmi wyłącz-
hormonów sterujących laktacją. Hor- nie piersią szanse na począcie są nie-
mon prolaktyna odpowiedzialny za Mama, która świe o przebyła cią- wielkie i nie przekraczają 2 %.
produkcją mleka w gruczołach piersio- ą i poród, pochłoniąta obowiązkami
wych osiąga w tym czasie bardzo wy- przy niemowląciu, na ogół nie planu-
Dokończenie na s. 15
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
!
ZDROWIE
py, lepki, pozbawiony typowych cech
śluzu bardziej płodnego)
- badanie hormonalne (w odpowied-
niej korelacji z cyklem)
- badanie cytohormonalne (tzw. roz-
mazy pochwowe)
Lekarz wspólnie z pacjentką, w
zale ności od jej stanu ogólnego oraz
ykle bezowulacyjne, czyli ta- - guzy przysadki i przebyte stany za- planów co do posiadania dzieci podej-
kie, w których nie dochodzi do palne muje decyzją o leczeniu. W niektórych
Cjajeczkowania, mogą pojawiać - tzw. hiperprolaktynemia (PRL - hor- przypadkach lekarz mo e zastosować
nawet u zdrowych kobiet sią raz lub mon produkowany przez przysadką leki hormonalne, w tym miądzy inny-
dwa razy w ciągu roku. W wiąkszości mózgową, który wyzwala i podtrzy- mi działające antykoncepcyjnie. Le-
przypadków, jeśli kobieta nie prowa- muje laktacją) czenie takie powinno być prowadzo-
dzi obserwacji, przechodzi to zupełnie - urazy poporodowe (związane z cią - ne przy równoczesnej kontroli
niezauwa one. Cykle bezowulacyjne kimi porodami zabiegowymi, obfity- ogólnego dobrostanu pacjentki oraz po
mogą stanowić 40 do 60 procent cykli mi krwawieniami po porodzie) wykonaniu laboratoryjnych badań sta-
w okresie pokwitania i pod koniec pre- 2. Czynniki obwodowe: nu wątroby i nerek. Terapia ta nie trwa
menopauzy. Równie pierwsze cykle a) jajnikowe, np.: z reguły dłu ej ni sześć miesiący.
po porodzie mogą przebiegać bez ja- - zespół wielotorbielowatych jajników Antykoncepcja hormonalna to jak wia-
jeczkowania. Cykle takie są cząsto - przewlekłe, rozległe stany zapalne domo syntetyczne hormony estrogen-
przyczyną niepłodności, jeśli wystąpu- jajników ne (E) i progesteron (P). Na naszym
ją w okresie dojrzałości płciowej. W - tzw. zespół przetrwałego pącherzy- rynku dostąpnych jest wiele prepara-
jaki sposób mo na rozpoznać cykl bez- ka jajnikowego, kiedy po 10 - 14 tów tego typu, które w zale ności od
owulacyjny? Podstawowym wskaz
ni- dniach po terminie spodziewanego ja- składu i proporcji E do P mają ró ne
kiem braku owulacji jest pomiar pod- jeczkowania nie dochodzi do pąknią- właściwości. Cząstymi efektami
stawowej temperatury ciała, bowiem cia pącherzyka ubocznymi mogą być nudności, wy-
wtedy na wykresie nie obserwujemy b) tarczycowe (związane głównie z mioty, przybytek wagi, łojotok, trą-
typowego wzrostu, bądącego nastąp- niedoczynnością tarczycy). Według dzik. Leki te są metabolizowane (prze-
stwem jajeczkowania, a jedynie waha- najnowszych badań pomiar podstawo- twarzane) w wątrobie i nerkach, stąd
nia w jej przebiegu. wej temperatury ciała i poziom prze- konieczność weryfikacji ich działania
Cykle nieowulacyjne są cząsto biegu krzywej temperatury mo e być w trakcie stosowania i po leczeniu.
krótsze, trwają 21 do 24 dni, rzadziej bardzo wiarygodnym objawem skry- Warto podkreślić, e antykoncep-
wydłu one - powy ej 35 dni. Przyczy- cie przebiegającej niedoczynności tar- cja zubo a organizm miądzy innymi
ny ich wystąpowania mogą być bar- czycy w witaminy z grupy B (B2, B6, B12),
dzo zło one. Omówmy je pokrótce, 3. Inne wybrane przyczyny: kwas foliowy, witaminą C i cynk. Po
zaczynając od najwy szego piątra w a) polekowe - wystąpujące wskutek odstawieniu pigułek zaleca sią wiąc
organizmie: stosowania takich leków jak np.: suplementacją witamin z grupy B oraz
1. Czynniki ośrodkowe - związane ze - leki przeciwhistaminowe (stosowa- kwasu foliowego przez podawanie np.:
strukturą ośrodkowego układu nerwo- ne przy chorobie wrzodowej, np. Cy- - Essentiale forte - preparat naturalny
wego, a wśród nich: metydyn) z nienasyconymi kwasami tłuszczo-
a) podwzgórzowe, takie jak: - leki przeciwwymiotne (np. Torecan) wymi i witaminami z grupy B
- stany stresu (depresja , wstrząs psy- - leki psychotropowe - Zincas i Salfazin (wzbogacony do-
chiczny) b) hiperandrogenizm (nadmierna datkowo w witaminą A i selen)
- okresy nadmiernego obcią enia psy- produkcja hormonów płciowych mą- - Folic (kwas foliowy)
chicznego skich pochodzenia jajnikowego albo Nale y podkreślić, e du a grupa
- jadłowstrąt psychiczny (anoreksja) nadnerczowego); zjawisko to mo e to- przyczyn wystąpowania cykli nieowu-
- związane ze stanem poporodowym - warzyszyć hiperprolaktynemii lub nie- lacyjnych le y w sferze psychicznej,
na tle psychicznym doczynności tarczycy co z reguły jest jednoznaczne z odwra-
- po stosowaniu antykoncepcji hormo- W celu postawienia prawidłowej calnością tego stanu i mo liwością
nalnej, zwłaszcza u tych kobiet, u któ- diagnozy nale y wykonać szereg ba- odblokowania owulacji po ustąpieniu
rych póz
no wystąpiła pierwsza mie- dań, wśród których najwa niejsze są: czynnika stresogennego, bez potrzeby
siączka oraz u których wystąpuje - pomiar podstawowej temperatury stosowania leków. Warto równie
niewydolność ciałka ółtego ciała zwrócić uwagą, e cykle bezowulacyj-
b) przysadkowe, np.: - ocena śluzu szyjkowego (cząsto ską- ne cząsto wcześniej mogą być
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
"
KARMIENIE
astma w czasie laktacji nierzadko wy- fosforanową organizmu. Badania wy-
Zdrowe dziecko...,
ciszają sią, co chorującym przynosi ulgą kazują, e wśród pań po 65 roku ycia,
dokończenie ze s. 13
i pozwala ograniczyć leki. które karmiły, ryzyko złamań szyjki
kości udowej z powodu osteoporozy
W drugim półroczu wraz z wprowa-
jest ni sze o połową.
dzaniem stałych, pozamlecznych posił-
Badania wykazują, e przebyta dłu-
ków mo liwość począcia jest wiąksza,
ga laktacja zmniejsza ryzyko zachoro-
ale jeśli matka nadal karmi i nie mie-
wania na nowotwór sutka o 50% (!) i Mamy karmiące czerpią ogromną
siączkuje nie przekracza 6%. Pomyśl-
nowotwór jajnika o 25%. Jeśli zdamy satysfakcją z macierzyństwa, czują sią
cie, czy nie warto?
sobie sprawą, e choroby nowotworo- spełnione jako matki, mają lepszy kon-
To nie laktacja a cią a wpływa na
we są najcząstszą przyczyną zgonów takt z dzieckiem ni kobiety karmiące
pojawianie sią rozstąpów na skórze i
kobiet w średnim wieku, a wśród nich sztucznie. Hormony  laktacyjne wpły-
zmiany w tkankach gruczołu sutkowe-
rak sutka zajmuje pierwszą a jajnika wają kojąco na matczyne usposobienie,
go, których nie lubicie. Ale są te mat-
szóstą pozycją, jednocześnie rocznie w pozwalają kobiecie łatwiej znosić nie-
ki, które wyczekują na laktacją, bo tyl-
Polsce odnotowuje sią ok. 9000 nowych mowlące krzyki i zarwane noce.
ko w tym okresie mają ładniejsze,
zachorowań na raka sutka i ok. 3000 na Gdy cała rodzina wybiera sią na so-
pełniejsze piersi i czują sią atrakcyjniej-
raka jajnika to zaczynamy rozumieć botnią wycieczką mama karmiąca jest
sze. Po ustaniu produkcji mleka biust
wagą sprawy. Jeśli wszystkie matki w całkowicie dyspozycyjna. Nie musi
wraca do stanu sprzed cią y.
Polsce zechciałyby karmić dzieci dłu- martwić sią o godziną powrotu. Na  zie-
Na skutek przyspieszenia tempa
go i skutecznie piersią parą tysiący ko- lonej trawce mo e spądzić cały dzień,
przemiany materii, mamy karmiące ła-
biet rocznie nie zachorowałoby na cho- bo jedzenie dla malucha jest  pod rąką .
twiej  zrzucają nagromadzony w cza-
robą nowotworową. To chyba warto? Czy jest coś zdrowszego dla młodej
sie cią y  tłuszczyk , co bardzo dobrze
Starsze panie najbardziej boją sią kobiety ni ruch na świe ym powietrzu?
wpływa na samopoczucie ka dej kobie-
osteoporozy, która powoduje bóle i zła- Przyznacie, e laktacja to fenomen,
ty, a tak e na funkcjonowanie wielu
mania kości. Laktacja zmniejsza szan- który trudno jest podrobić. I  konsu-
układów organizmu.
se na rozwój osteoporozy korzystnie ment i  producent chronią to, co naj-
Warto dodać, e niektóre choroby
wpływając na gospodarką wapniowo- cenniejsze  własne zdrowie.
przewlekłe m.in. cukrzyca, padaczka,
poprzedzone tzw. krótką fazą ciałka i kultury religijnej. W soboty i niedziele
W stepie szerokim ...,
przychodzi do nas około dziesiąć osób.
ółtego (lutealną), to jest trwającym
dokończenie ze s. 11
Ochrzczeni byli najcząściej w cerkwi
krócej ni 10 dni okresem skoku pod-
prawosławnej. Wiąkszość mówi: jeste-
stawowej temperatury ciała. Wskutek
śmy luteranie. Religią znają jednak ra-
Jak na ironią mieszkanie w Atyrau
skrócenia fazy ciałka ółtego błona
czej tylko ze słyszenia, a i z niemieckim
znalez
liśmy przy ulicy, która ciągle zna-
śluzowa macicy nie jest w pełni goto-
raczej kiepsko. Na kolejne spotkanie
na jest pod mianem wodza rewolucji,
wa do zagnie d enia zapłodnionej ko-
zawitała do nas pierwsza osoba, która
chocia podobno w miądzyczasie nazwa
mórki jajowej, w wyniku czego czą-
przyznaje sią do wyznania katolickiego.
sią zmieniła. Wcale nie polepsza nam
ściej wystąpują poronienia.
Od razu widać jej wiąksze zaanga owa-
humoru stwierdzenie, e wszystkie te
Istnieją te szczególne zalecenia
nie w wiarą  umie ona  Ojcze nasz po
budynki z pewnością wznosili sabota y-
dietetyczne dla tej grupy pacjentek.
rosyjsku! Zdecydowała sią przygotowy-
ści i wrogowie komunizmu, bo nie mo -
Korzystny wpływ ma stosowanie wi-
wać do kolejnych sakramentów wtajem-
na znalez
ć nawet jednej prostej ściany.
taminy B6 i magnezu, zwłaszcza w
niczenia chrześcijańskiego: sakramentu
Nie mo emy jednak narzekać, wrącz
przypadku współistniejącej hiperpro-
pojednania, Eucharystii, bierzmowania.
przeciwnie, szcząście sią chyba trochą
laktynemii, jak równie dieta zaleca-
Po dłu szym czasie opowiada ona, e w
do nas z ks. Waldemarem uśmiechnąło.
na w zespole napiącia przedmiesiącz-
Atyrau jest jeszcze kilka katolickich ba-
Jesteśmy blisko centrum miasta. Miesz-
kowego - a wiąc bogata w błonnik,
buszek niemieckiego pochodzenia. Żyje
kanie nie wymaga generalnego remon-
wielonienasycone kwasy tłuszczowe,
jeszcze jedna z nich, która odprowadzi-
tu, ot trochą kosmetyki. Rano, w połu-
witaminy oraz mikroelementy.
ła na miejsce wiecznego spoczynku
dnie i wieczorem jest woda. Nasz blok,
wszystkich tutejszych katolików.
jak podkreśla właściciel mieszkania, ma
Kto jeszcze trafi do nas na ulicą Le-
ju ponad dwa lata, a piwnice jeszcze nie
nina? Kogo uda sią nam odnalez
ć dla
zostały zalane (wysoka woda w piwni-
Boga i dla Kościoła? Na razie Mszą św.
cach jest nierozłącznie związana z tutej-
odprawiamy bez udziału wiernych, mo-
szymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi
dląc sią, by jak najszybciej ta sytuacja
centralnego ogrzewania oraz kanalizacji).
uległa zmianie.
Na razie pod wskazanym adresem
rozpocząliśmy lekcje j. niemieckiego
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
#
ROZWAŻANIA
o
o
o
zy kupować benzyną na stacji znaczenie. Mo e to być te inwesty- niewielka. Dlatego, jeśli mogą ją wy-
człowieka, którego widują w cja w nową sieć telewizji satelitarnej, pełnić choćby w ten sposób, to nie al
Ckościele, czy na stacji firmy podsuwającej moim dzieciom kolejną mi tych ewentualnych paru procent
XYZ, która sprzedaje co prawda o trzy porcją filmów z serii:  6 trupów na mniejszego zysku.
grosze taniej, ale dotuje igrzyska ho- godziną  24 godziny na dobą . Ostatnim powodem solidarności z
moseksualistów? innymi katolikami jest uczucie zawo-
Czy zamówić usługą u fachowca du i przykrości, jakiego doznają za
katolika, który, wykona ją na wtorek granicą na widok wsparcia, jakiego
czy u drugiego, który przesiedzi nad Tak  poprzez moje pieniądze, któ- udzielają sobie na przykład wierni
robotą całą niedzielą, ale w poniedzia- re krą ą w ró nych strukturach zła. A wyznania moj eszowego. To wsparcie
łek rano, tak jak potrzebują  odda mi tymczasem Pismo Świąte mówi: �Bo budzi we mnie najwy sze uznanie i
gotowe? có za korzyść ma człowiek, choćby podziw, a obojątność wzajemna nas,
Czy kupować w sklepiku po dro- cały świat zyskał, a na swej duszy katolików  zawód.
dze z pracy chleb, koło którego le y szkodą poniósł?. Zestawienie rady- Dlatego właśnie zdecydowaliśmy
NIE, czy tracić dodatkowo czas na kalne: cały świat na jednej szali i ja- sią zarekomendować Wam, Drodzy
kupowanie w innym sklepie? kaś nieokreślona szkoda na drugiej. Czytelnicy, na łamach  Fundamentów
Na te pytania albo odpowiadamy z Czy lokata moich pieniądzy w in- Rodziny fundusz emerytalny  Arka
przekonaniem, albo odpowiadając ina- stytucji katolickiej gwarantuje mi czy- - Invesco . Jeśli przekonuje Was
czej, czujemy sią nieco zakłopotani. Ale ste rące? W bardzo du ym stopniu przedstawione tu rozumowanie, mo e-
przedstawione powy ej przykłady są zmniejsza prawdopodobieństwo  po- cie zwrócić sią po bardziej szczegóło-
raczej proste. Trudności pojawiają sią, brudzenia , choć oczywiście nie elimi- we informacje do współpracującego z
gdy zapytamy:  Czy jako katolik po- nuje go zupełnie. Nawet za swoje przy- Ligą oddziału funduszu, którego ad-
winienem powierzyć swoje oszcządno- szłe zachowanie nie mogą rączyć, a có res znajdziecie obok.
ści bankowi katolickiemu? , albo:  Czy dopiero za czyjeś. Dlatego jeśli w przy-
jako katolik powinienem wybrać kato- szłości dowiem sią, e dzieje sią coś
licki fundusz emerytalny? złego, odejdą z katolickiego funduszu,
Moja osobista odpowiedz
na oby- który razem z oną wybraliśmy. Ale na
dwa pytania brzmi: tak - nawet jeśli razie powodów do obaw nie mam.
miałoby to oznaczać, e te lokaty mogą Inna przyczyna, dla której wspie-
mi przynieść mniejsze korzyści ni ram te instytucje, to ich statutowa po-
lokaty w innych tego typu instytucjach, moc dla Kościoła lub dzieł Kościoła.
które są nastawione na bezwzglądną Nie wiem, czy wiesz, Czytelniku Dro-
W
maksymalizacją zysku i lokują moje gi, e Katechizm Kościoła Katolickie-
.
pieniądze tam, gdzie spodziewają sią go, mówiąc o Przykazaniach Kościel-
najwiąkszej stopy zwrotu, nie zaprzą- nych, wymienia jeszcze jedno, które
tając sobie głowy dylematami moral- brzmi:  Wierni są zobowiązani dbać
nymi. Mo e to być choćby po yczka o potrzeby materialne Kościoła, ka -
na budową kolejnego zespołu hotele - dy według swoich mo liwości. . Jest
.
kasyna w Las Vegas; mo e to być sfi- to jeden z wyrazów wdziączności
nansowanie sprzeda y broni dla ple- stworzenia za wszelkie dary otrzyma-
mienia Hutu w walkach przeciw Tut- ne od Stwórcy. Wydaje mi sią, e na-
si, albo na odwrót  jakie to ma sza świadomość tej powinności jest
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
$
PROPOZYCJE
Warszawa 3 listopad 1999r.
Drodzy Przyjaciele i Sympatycy Ligi Małżeństwo Małżeństwu!
Czuję się zaszczycony, że dzięki uprzejmoS
ci władz Ligi Małżeństwo Małżeństwu mogę przedstawić
Państwu ARKA-INVESCO OTWARTY FUNDUSZ EMERYTALNY.
ARKA-INVESCO OFE powstał dzięki inicjatywie KONFERENCJI EPISKOPATU POLSKI i AMVE-
SCAP PLC (INVESCO)  jednej z największych na S
wiecie firm, która specjalizuje się w zarządzaniu
funduszami emerytalnymi.
Wszyscy polscy kardynałowie, arcybiskupi i biskupi na 297 Zebraniu Plenarnym Konferencji Episko-
patu Polski mając na uwadze wezwanie Ojca R
więtego zachęcające do respektowania zasad etycznych w
życiu gospodarczym, a także chcąc zapewnić wiernym godziwą i wysoką emeryturę zdecydowali się współ-
tworzyć ARKA-INVESCO Powszechne Towarzystwo Emerytalne.
Udział Konferencji Episkopatu Polski w Funduszu Emerytalnym to dowód troski i odpowiedzialnoS
ci
myS
lenia o przyszłoS
ci Polaków, którzy teraz z ARKA-INVESCO mają możliwoS
ć etycznego inwestowania
swoich składek - harmonijnego połączenia aspektów materialnych z etycznymi.
Ostatnim, również ważnym argumentem za powołaniem Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego
była potrzeba finansowania dobroczynnej i charytatywnej działalnoS
ci KoS
cioła w Polsce i związanych z
nim ruchów oraz stowarzyszeń (oczywiS
cie finansowanie będzie z zysku osiągniętego przez Towarzystwo,
a nie Fundusz, w którym zyski przypadają tylko członkom).
Wybierając AMVESCAP PLC (INVESCO), partnera współtworzącego ARKA-INVESCO biskupi pol-
scy kierowali się jego doS
wiadczenie na całym S
wiecie zarówno w prowadzeniu funduszy emerytalnych jak
i w moralnym inwestowaniu. Firma ta zarządza zarówno pieniędzmi wielkich firm (min. SONY, IBM SI-
MIENS, BENING), funduszy emerytalnych (min. Pracowników Rządu Japonii, Nauczycieli Stanu Nowy
Jork), jak i diecezji oraz instytucji KoS
cioła Katolickiego (min. Archidiecezja Miami, Jezuici Prowincji
Missouri).
ARKA-INVESCO OFE jest jedynym funduszem w Polsce, którego podstawą istnienia jest zapis o
etycznym inwestowaniu. Oznacza to, że nie będziemy inwestowali kapitału naszych członków w takie
działania gospodarcze, które budzą wątpliwoS
ci etyczne. Pieniądze członków ARKA-INVESCO OFE ni-
gdy nie będą użyte do wspierania handlu bronią, produkcji i propagowania S
rodków antykoncepcyjnych,
produkcji i handlu narkotykami, eksperymentów na embrionach ludzkich, działań zmierzających do nisz-
czenia S
rodowiska naturalnego człowieka. EtycznoS
ć oznacza również, że będziemy inwestowali zgodnie
z prawem zarówno lokalnym jak i międzynarodowym.
Oferta ARKA-INVESCO OFE jest skierowana do tych wszystkich, którzy owoce swojej pracy chcieliby
pomnażać w taki sposób, aby mogli czerpać z nich z czystym sumieniem w póx
niejszym wieku.
Wierzę, że Członkowie i Sympatycy LMM są właS
nie takimi ludx
mi, dla których wysoki zysk ma nie
mniejsze znaczenie niż godziwoS
ć jego zdobywania.
Jeżeli powyższe założenia są dla Państwa ważne i chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji na
temat naszego Funduszu , i wierzę że wkrótce Waszego, to proszę o kontakt z Biurem Regionalnym w
Lublinie (koordynującym współpracę z LMM) czy to listowny, czy też telefoniczny (081 534 95 81). Tam
udzielimy Państwu wszelkich informacji i skontaktujemy z najbliższym naszym przedstawicielem.
SzczęS
ć Boże
Rafał Andrzejewski
Prezes Zarządu
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
%
PROPOZYCJE
PTE ARKA - INVESCO - formularz zgłoszenia
JESTER
MY ZAINTERESOWANI:
1) TAK NIE uzyskaniem informacji nt. ARKA-INVESCO OFE
Proszę o przesłanie materiałów dot. ARKA-INVESCO OFE na adres
Imię __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ nazwisko __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Kod pocztowy __ __ - __ __ __ MiejscowoS
ć __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Ulica __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ Nr domu __ __ __ __ Nr mieszkania __ __Tel._________________
2) TAK NIE przystąpieniem do ARKA-INVESCO OFE
A) prosimy o kontakt przedstawiciela ARKA-INVESCO OFE pod nr tel. _____________________________
B) prosimy o przesłanie druku przystąpienia do ARKA-INVESCO OFE zgodnie z poniższymi danymi:
imię 1 __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ imię 2 __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
nazwisko __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __
data urodzenia ____/____/____ .PESEL __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __
dowód lub paszport nr __ __ seria__ __ __ __ __ __ __
związek małżeński TAK NIE ustawowa wspólnoS
ć majątkowa TAK NIE
rozdzielnoS
ć majątkowa TAK NIE umowna wspólnoS
ć majątkowa TAK NIE
STAŁY ADRES ZAMIESZKANIA
Województwo __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Kod pocztowy __ __ - __ __ __ Poczta __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
MiejscowoS
ć __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Ulica __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ Nr domu __ __ __ __ Nr mieszkania __ __ __ __ __
ADRES DO KORESPONDENCJI
Województwo __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Kod pocztowy __ __ - __ __ __ Poczta __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
MiejscowoS
ć __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __
Ulica __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ ____ __ __ __ __ __ __ Nr domu __ __ __ __ Nr mieszkania __ __ __ __ __
Chcę uposażyć w częS
ciach równych mojego małżonka i dzieci, a w przypadku ich braku rodziców i wnuki TAK NIE
Chcę uposażyć jedną lub inne obce osoby TAK NIE
Telefon kontaktowy (__-__ __) __ __ __ __ __ __ __ __
Zgadzam się na wykorzystanie moich danych zamieszczonych powyżej wyłącznie dla celów ARKA-INVESCO OFE. Jestem S
wiadomy prawa
kontroli i zmiany powyższych danych oraz prawa zażądania zaprzestania ich wykorzystywania.
.........................
Po wypełnieniu formularza proszę wyciąć tę stronę i przesłać na adres:
ARKA-INVESCO PTE S.A BIURO REGIONALNE W LUBLINIE
ul. Królewska 8/1
20-109 Lublin
tel/fax [phone] kom. [phone]
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
&
PROPOZYCJE
I
Aby umo liwić nauczenie sią naturalnego planowania rodziny tym, którzy z jakichś
wzglądów nie mają dostąpu do bezpośredniego szkolenia, przygotowaliśmy pakiet ma-
teriałów zatytułowany  DOMOWY KURS NATURALNEGO PLANOWANIA RO-
 Obserwując narastanie
DZINY , pozwalający na samodzielną nauką metody objawowo - termicznej pod opie-
wrażliwoS
ci ekologicznej w
ką doświadczonych instruktorów.
ochronie S
rodowiska nas otacza-
jącego: gleby, powietrza i wody,
- ksią ką Johna i Sheili Kippleyów: Sztuka naturalnego planowania rodziny
czyli S
rodowiska życia, trudno nie
- zeszyt do prowadzenia własnych obserwacji: trzynaście estetycznych i przejrzy-
zauważyć naglącej potrzeby ob-
stych kart w wygodnym małym formacie;
jęcia tą wrażliwoS
cią również we-
- trzy dodatkowe karty obserwacji dla korespondencyjnego skonsultowania własnych
obserwacji pierwszych trzech cykli; wnętrznego S
rodowiska człowie-
- zeszyt ćwiczeń: dwadzieścia zapisanych kart z obserwacjami, wraz z ich szczegóło-
ka. NPR trafia jednak na
wym omówieniem, do samodzielnego zinterpretowania w ramach  pracy domowej ;
ogromne opory wobec pozornej
- ulotki rozwijające wybrane zagadnienia
łatwoS
ci stosowania różnych
- a dodatkowo tak e wliczoną w ceną zestawu roczną prenumeratę dwumiesiącznika
form antykoncepcji Aby je prze-
 Fundamenty Rodziny
łamać, trzeba opracować prosty,
przejrzysty i atrakcyjnie przedsta-
Jak obserwować i interpretować objawy plodności? Nieregularne cykle; Praca na
wiony system nauczania, który
zmiany; Powrót płodności po porodzie; Poronienia i trudności z począciem dziecka;
przyciągnie uwagę szerokich krę-
Premenopauza; Wpływ leków na objawy płodności; Ekologiczne karmienie piersią; An-
gów osób zainteresowanych zdro-
tykoncepcja - kwestie moralne i zdrowotne
wym stylem życia. Wymogi takie
spełnia w sposób - chciałbym po-
- poniewa jest to jedyny w Polsce zestaw materiałów do nauki korespondencyjnej,
- zawierający aktualną wiedzą o naturalnym planowaniu rodziny wiedzieć - doskonały metoda sto-
- poniewa zyskał on pozytywną opinią fachowców, jak równie korzystających z niego
sowana przez Ligę Małżeństwo
mał onków
Małżeństwu, sprawdzona w kur-
- poniewa opracowały go mał eństwa, które dzielą sią nie tylko fachową wiedzą, ale
sach radiowych. Zestaw materia-
tak e własnymi doświadczeniami
łów "Kursu domowego NPR"
składa się z przewodnika, z ksia
żki
Zamówienia prosimy kierować na adres: Liga Małżeństwo Małżeństwu,
pt. "Sztuka naturalnego plano-
Kopaliny 73, 32-720 Nowy WiS
nicz, tel. [phone] (wieczorem).
wania rodziny" J. i S. Kippleyów,
z ćwiczeń, z zeszytu obserwacji
codziennych, z ulotek i trzech do-
Nr Tytuł Cena IloS
ć NależnoS
ć
1  Domowy k urs NPR
datkowych kart obserwacji służą-
(UWAGA : kom plet - zawiera pozycje: 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8) 40,00 zł
cych do skonsultowania wła-
2 J.S. Kippley:  Sztuka naturalnego planowania rodziny 10,00 zł
3 "Przew odnik dom owego kursu NPR 7,00 zł
snych zapisów z oS
rodkiem
4 Zeszyt obserwacji codziennych 2,00 zł
upowszechniania NPR w Pia-
5 Ćwiczen ia 2,50 zł
6 Ulotk a:  Antykoncepcyjne kła m s tw a  0,20 zł secznie. Kurs umożliwia małżon-
7 ulotka:  NPR - zdrowe, skuteczne, bezpieczne 0,30 zł
kom nauczenie się w sposób bar-
8 NOWOR
Ć! La Leche League: "Sztuka karm ienia piersią" - znany na
dzo konkretny podstaw metody
całym S
wiecie poradnik największej organizacji prom ującej karm ienie 22,00 zł
ekologiczne - wspaniała lektura nie tylko dla karm iących m am
objawowo - termicznej, uwzględ-
9 NOWOR
Ć! Magdalena Nehring - Gugulska: "W arto karm ić piersią " -
nia okres karmienia piersią, obej-
now e - poprawione i poszerzone wydanie tej bardzo praktycznej książki 12,00 zł
10  Fundamenty Rodziny (do kolportażu - m inim um 10 egz.)
muje sytuacje szczególne, jak po-
(na le żnoS
ć uiszcza się po otrzym aniu przesyłki) 1,00 zł/egz.
wrót płodnoS
ci po porodzie, po
11 NOWOR
Ć! J. Pulikow ski:  W arto być ojcem " 15,00 zł
12 J. Pulikowski, G. A. Urbaniakowie:  Mło d zi i m iło S
ć  13,00 zł
odstawieniu tabletki hormonal-
13 Paweł V I: Encyklika "Humanae vitae" 1,50 zł
nej, w przypadku nieregularno-
14 Papieska Rada ds. Rodziny: "Ludzka płciowoS
ć: prawda i znaczenie..." 5,50 zł
Razem do zapła ty :
S
ci cykli, gdy kobieta pracuje na
(D o łącznej kwoty zostaną doliczone koszty przesyłki.
zmiany itp. Komplet materiałów
Nie dotyczy to tylko kom pletu m ateriałó w  Kursu dom owego )
Zamawiam zaznaczone pozycje i zobowiązuję się zapłacić Podpis został wyceniony jak najtaniej,
za nie w ciągu tygodnia od daty otrzym ania przesyłki
jak to możliwe, przy czym wyda-
tek jest jednorazowy, służy na całe
lata.
imię i nazwisko adres telefon
Fundamenty Rodziny  nr 4/1999
'
�Błogosławiona jesteś, któraś uwie- świata, aby ciesząc sią nim i korzysta- wpisane w naturą i które mo na odczy-
rzyła, e spełnią sią słowa powiedziane jąc z jego dóbr, w sposób wolny i ro- tać za pomocą rozumu, skłania do po-
Ci od Pana (A
k 1, 45). Na szlaku na- zumny twórczo współpracował w do- szanowania zamysłu Stwórcy  zamy-
szego pielgrzymowania po polskiej zie- skonaleniu Bo ego dzieła. I mówi słu, który ma na celu dobro człowieka.
mi spotykamy sią znów z Maryją. Jest Pismo, e wtedy �Bóg widział, e To prawo wyznacza pewien wewnątrz-
to szczególny dar Bo ej łaski, e wła- wszystko, co uczynił, było bardzo do- ny porządek, który człowiek zastaje i
śnie w Zamościu, gdzie w katedralnym bre (Rdz 1, 31). Jednak e po pierwo- który powinien zachować. Wszelkie
sanktuarium od pokoleń Maryja dozna- rodnym upadku człowieka, świat, jako działanie, które sprzeciwia sią temu po-
je czci jako Matka Bo ej Opieki, przy- jego szczególna własność, podzielił nie- rządkowi, nieuchronnie uderza w same-
chodzi nam obchodzić niejako drugą jako jego los. Grzech nie tylko zerwał go człowieka.
stacją Uroczystości Jej Niepokalanego wiąz
miłości pomiądzy człowiekiem i Tak te dzieje sią, gdy zanika poczu-
Serca. W dzisiejszej liturgii spotykamy Bogiem, zburzył jedność pomiądzy cie wartości ycia jako takiego, a w
sią z Maryją nawiedzającą. Dobrze zna- ludz
mi, ale równie zakłócił harmonią szczególności ycia ludzkiego. Jak mo -
na jest ta Jej droga po zwiastowaniu  całego stworzenia. Cień śmierci padł nie na skutecznie stawać w obronie przyro-
z Nazaretu w górzyste okolice Judei, tylko na rodzaj ludzki, ale tak e na dy, jeśli usprawiedliwiane są działania
gdzie mieszkała Jej krewna El bieta. wszystko, co z woli Bo ej miało istnieć bezpośrednio godzące w samo serce
Maryja idzie, a eby pomóc swojej krew- niejako dla człowieka. (...) stworzenia, jakim jest istnienie człowie-
nej w tych dniach przygotowania do ma- Je eli mówimy o odpowiedzialności ka? Czy mo na przeciwstawiać sią nisz-
cierzyństwa. Idzie drogami swojej zie- przed Bogiem, to mamy świadomość, e czeniu świata, jeśli w imią dobrobytu i
mi, niosąc w sobie najwiąkszą tu ju nie chodzi tylko o to, co we współ- wygody dopuszcza sią zagładą nie na-
tajemnicą.(...) czesnym jązyku zwykło sią nazywać rodzonych, prowokowaną śmierć sta-
Opatrznościowe umieszczenie sceny ekologią. Nie wystarczy upatrywać rych i chorych, a w imią postąpu pro-
nawiedzenia Maryi w wyjątkowej opra- przyczyny niszczenia świata jedynie w wadzone są niedopuszczalne zabiegi i
wie piąkna tego miasta i tej ziemi, przy- nadmiernym uprzemysłowieniu, bez- manipulacje ju u początków ycia ludz-
wodzi na myśl biblijny zapis stworze- krytycznym stosowaniu w przemyśle i kiego? Gdy dobro nauki albo interesy
nia, który otrzymuje swoje wyjaśnienie rolnictwie zdobyczy naukowych i tech- ekonomiczne biorą górą nad dobrem
i niejako dopełnienie w tajemnicy Wcie- nologicznych, czy w pogoni za bogac- osoby, a nawet całych społeczności,
lenia. Według tego biblijnego zapisu, twem bez liczenia sią ze skutkami dzia- wówczas zniszczenia powodowane w
Bóg w kolejnych dniach stworzenia, łań w przyszłości. Chocia nie mo na środowisku są znakiem prawdziwej po-
patrzył niejako na dzieło swojego zamy- zaprzeczyć, e takie działania przyno- gardy dla człowieka. Trzeba, aby wszy-
słu i widział, e wszystko, co uczynił szą wielkie szkody, to jednak łatwo do- scy, którym le y na sercu dobro czło-
było dobre. Nie mogło być inaczej. Har- strzec, e ich z
ródło le y głąbiej, w sa- wieka na tym świecie, stale dawali
monia stworzenia odzwierciedlała bo- mej postawie człowieka. Wydaje sią, e świadectwo, e �szacunek dla ycia, a
wiem wewnątrzną doskonałość Stwór- to, co najbardziej zagra a stworzeniu i przede wszystkim dla ludzkiej godno-
cy. Na końcu uczynił Bóg człowieka. człowiekowi, to brak poszanowania dla ści, jest podstawową zasadą zdrowego
Uczynił go na obraz i podobieństwo praw natury i zanik poczucia wartości postąpu ekonomicznego, przemysłowe-
swoje. Jemu zawierzył całą wspaniałość ycia. Prawo, które zostało przez Boga go i naukowego. (ZamoS
ć, 12 VI 1999)
FUNDAMENTY RODZINY dwumiesiącznik LIGI MAA
ŻEC
STWO MAA
ŻEC
STWU  stowarzyszenia o charakterze niedochodowym,
którego celem jest nauczanie i popularyzowanie naturalnego planowania rodziny. Redaktor prowadzący: Maciej Tabor.
Współpraca: Magdalena Nehring  Gugulska, ks. Janusz Kaleta, Ewa Ślizień  Kuczapska. Sześć kolejnych numerów
FUNDAMENTÓW RODZINY wysyłamy uczestnikom kursów NPR prowadzonych przez LMM oraz jako wyraz naszej
wdziączności wszystkim ofiarodawcom, którzy wesprą działalność Ligi darowizną w kwocie co najmniej 25 zł, wysłaną
przekazem na konto LMM: PKO BP O/Gostynin, numer: 10204014 33167 270 1 (prosimy o pisanie na przekazie, e
jest to dar na rzecz LMM). Liga Małżeństwo Małżeństwu, ul. Spokojna 5, 05 502 Piaseczno 3; tel. [phone];
e mail:[e-mail]; www.mateusz.pl/goscie/ligamm/. Druk: UNIGRAF, tel. [phone]
� LMM 1999 ISSN 1234  8112