2014-04-23
Glikokortykosteroidy - GKS
Działanie:
- przeciwzapalne
- przeciwalergiczne
- immunosupresyjne
Klasyfikacja GKS:
o średnio długim czasie
naturalne  o krótkim
działania
czasie działania
czas działania Siła Aktywność
Glukokortykosteryd
Prednizolon
przeciwzapalnego mineralo-
Hydrokortyzon (kortyzol)
działania kortykoidowa
Prednizon
Kortyzon
hydrokortyzon krótki (<12 h) 1 1
Metyloprednizolon
kortyzon krótki 0,8
Triamcinolon
prednizon/prednizolon średni (12-36h) 4 0,8
Izoflupredon
metyloprednizolon średni 5 0,5
triamcinolon średnio-długi 5 0
flumetazon długi (>48 h) 15 0
deksametazon długi 30 0
stosowane w inhalacji w
o długim czasie działania
betametazon długi 30 0
leczeniu astmy
Deksametazon
Budesonid
Betametazon
Beklometazon
Flumetazon
1
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2014-04-23
Mechanizm działania
Białka, których transkrypcja jest pobudzana m.in.:
- lipokortyna - która hamuje aktywność fosfolipazy A2
GKS działają poprzez receptor
- konwertaza angiotensyny
znajdujący się w cytozolu
komórki. - receptor beta2
Białka, których transkrypcja jest hamowana m.in.:
GKS po wejściu do komórki
" IL-1,
łączą się z receptorem,
aktywują go i po przejściu do
" IL-2,
jądra indukują transkrypcję,
" rec. dla IL-2
doprowadzając do powstania
" TNF
białka (enzymu lub mediatora),
" COX-1 i COX-2
lub mogą hamować
" Fosfolipaza A2
transkrypcję białka,
aktywowaną przez inne czynniki " Receptory dla komórek NK
np. cytokiny prozapalne.
" Endotelina1
" kolagenaza
Mechanizm działania przeciwzapalnego
Fosfolipidy błonowe
i przeciwuczuleniowego
" Hamowanie wytwarzania prostanoidów (prostaglandyn i
LIPOKORTYNA fosfolipaza A2
tromboksanu) oraz leukotrienów (na poziomie fosfolipazy A)
" Hamowanie chemotaksji (związane z hamowaniem m.in.
leukotrienu B)
kwas arachidonowy
" Hamowanie angiogenezy w ognisku przewlekłego zapalenia,
zmniejszenie odkładania włóknika
" Hamowanie uwalniania histaminy
" Stabilizacja błon lizosomalnych
cyklooksygenaza (COX) lipooksygenaza
" Spadek produkcji składników dopełniacza
" Hamowanie syntezy cytokin prozapalnych
" Hamowanie aktywności hialuronidazy
prostaglandyny, prostacykliny, tromboksany leukotrieny
" Hamowanie rozplemu fibroblastów
Działanie immunosupresyjne
Mechanizm działania przeciwzapalnego
i przeciwuczuleniowego
" Zahamowanie produkcji większości cytokin (IL-1, IL-2, IL-
3, IL-4, IL-5, IL-6, IL-8, TNF, GM-CSF)
" Hamowanie reakcji immunologicznej prowadzącej do
" Bezpośrednie działanie limfolityczne - spadek liczby
produkcji IgE limfocytów T
" Hamowanie reakcji alergen-reagina z komórką " Indukcja rozpadu limfocytów T w grasicy (apoptoza)
mastocyta (degranulacji)
" upośledzenie aktywności cytotoksycznej limfocytów Tc i
komórek NK
" Tłumienie reakcji naczyniowej (przekrwienie,wzrost
" Zahamowanie syntezy cząsteczek MHC klasy I i II 
przepuszczalności) wywołanej przez uwalniane
upośledzenie prezentacji antygenów przez komórki APC
mediatory (histamina)
" Zahamowanie syntezy nabłonkowych czynników
" Obniżenie liczby i aktywności granulocytów
adhezyjnych
kwasochłonnych
" Hamowanie chemotaksji, migracji, fagocytozy,
aktywności bójczej makrofagów i neutrofilów
" Hamujący wpływ na powstawanie przeciwciał  słabszy
2
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2014-04-23
Wpływ na procesy metaboliczne
Wpływ na procesy metaboliczne
Wpływ na przemianę węglowodanową
Wpływ na przemianę białek - wzrost produkcji glukozy w wątrobie z produktów
rozpadu aminokwasów (glukoneogeneza)
Zahamowanie syntezy i stymulacja rozpadu białek
w tkankach  głównie w mięśniach i tkance - hamowanie wychwytu i zużycia obwodowego glukozy
limfoidalnej, co prowadzi do: co prowadzi do:
* hyperglikemii
- uwolnienie aminokwasów do krwi
* kompensacyjnego wzrostu poziomu insuliny
- rozkładu aminokwasów w wątrobie (deaminacja)
- wzrostu wydalania azotu i kwasu moczowego
- tworzenie się z powstałej glukozy zapasów
glikogenu w wątrobie (stymulacja glikogenogenezy)
Wpływ na procesy metaboliczne
Wpływ na procesy metaboliczne
Wpływ na przemianę tłuszczów Wpływ na gospodarkę wodno-elektrolitową
Stymulacja rozpadu tłuszczów  działanie W stężeniach ponadfizjologicznych działanie
lipolityczne (tzw. efekt dozwolenia przez mineralokortykopodobne  hamowanie wydalania
glikokortykoidy na lipolityczne działanie m.in. Na i wody przez nerki, kosztem wydalania
katecholamin) dużych ilości potasu
W wyniku uwalniania insuliny pobudzana jest
równocześnie lipogeneza i odkładanie tłuszczów.
Wpływ na gospodarkę wapniową
Następuje tzw. redystrybucja tłuszczów
Hamowanie jelitowego wchłaniania wapnia oraz
(charakterystyczna dla zespołu Cushinga)
wzmaganie wydalania wapnia przez nerki, co
przy dłuższym stosowaniu może doprowadzić do
osteoporozy
Wpływ na funkcjonowanie poszczególnych
Wpływ na funkcjonowanie poszczególnych
narządów
narządów
" Układ krążenia
l� Wątroba  wpływ anaboliczny
- wzrost ciśnienia krwi wynikające z: hamowania
Stymulacja szeregu enzymów  glikogenogenezy
pozaneuronalnego wychwytu katecholamin, zatrzymywania
(syntetazy glikogenowej), enzymów degradujących
sodu i wody w organizmie oraz uszczelnienia naczyń
aminokwasy
- zaburzenia pracy serca  wpływ na K i Ca
l� Mięśnie- wpływ kataboliczny
" Układ oddechowy
Rozpad białek i zapasów glikogenu
- Potęgują bronchodilatacyjnedziałanie agonistów rec. beta2
Możliwość miopatii z trwałymi zmianami
(adrenaliny i beta-adrenomimetyków)
l� Układ immunologiczny  wpływ kataboliczny
- Tłumią spastyczne działanie leukotrienów, hamują
Supresyjne oddziaływanie na komórki układu
indukowaną w alergii koncentrację eozynofilów w płucach
odpornościowego
i uwalnianie mediatorów przez te komórki.
Działanie szczególnie widoczne w stanach astmatycznych
3
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2014-04-23
Wpływ na funkcjonowanie poszczególnych
narządów
" Krew
Limfopenia, eozynopenia, bazofilopenia, trombocytoza, neutrofilia
" Kości i gospodarka Ca
Hypokalcemia
Osteoporoza (kataboliczny wpływ na matrix)
" Przewód pokarmowy - wrzodotwórczo
Spadek syntezy PG - spadek wydzielania śluzu, wzrost wydzielania
soku żołądkowego, owrzodzenia
" OUN - Pobudzenie psychomotoryczne
Wskazania do stosowania:
Działania niepożądane
l� Czynnościowy zanik kory nadnerczy
- wstrząs (anafilaktyczny, septyczny, kardiogenny)
l� Jatrogenny zespół Cushinga:
- Ostre i podostre stany zapalne
- Przewlekłe stany zapalne  m.in. zap. ścięgen, stawów (ale
zmiany atroficzne, suchość skóry, gromadzenie tk.
NIE stosować w zap. tworzywa kopytowego u koni!)
tłuszczowej, zanik mięśni, osteoporoza
- Chroniczne obturacyjne stany zapalne płuc
- Stany zapalne leczone miejscowo (oka, ucha, skóry, wymienia)
- Choroby alergiczne np. astma
- Choroby autoimmunologiczne
- Nowotwory limfoproliferacyjne
- ketoza u bydła i kóz, toksemia ciążowa u owiec
- indukcja porodu u przeżuwaczy
- Niedoczynność kory nadnerczy  leczenie substytucyjne
Działania niepożądane
Działania niepożądane
" Działanie wrzodotwórcze
" Opóz
nienie gojenia - zahamowanie bliznowacenia
l� Osteoporoza  złamania kości
" Euforia, napady padaczkopodobne
" Poronienia, działanie teratogenne
" Hypokaliemia
" Polifagia
" Nadciśnienie
" Polidypsja (zwiększone pragnienie)
" Hyperglikemia  cukrzyca
" Poliuria
" Zatrzymanie sodu i wody  obrzęki
" Proteinuria z nastepowym uszkodzeniem kłębuszków
nerkowych
" Inwolucja grasicy  dysfunkcja komórek T 
" Zaburzenia hormonalne: zmniejszenie uwalniania
immunosupresja  zwiększona wrażliwość na
gonadotropin - spadek libido
zakażenia
" Scieńczenia skóry i wyłysienia, depigmentacja
" Owrzodzenia i perforacja rogówki, jaskra.
4
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2014-04-23
Przeciwskazania
" Choroby infekcyjne wywołane przez bakterie, wirusy i
grzyby
" Zapalenie tworzywa kopytowego
" Choroba wrzodowa
" Ciąża
" Infekcje gałki ocznej
" Jaskra
" Owrzodzenia rogówki
" Okres gojenia ran i złamań
" Zwierzęta w okresie wzrostu
" Cukrzyca
" Choroby wątroby
" Nefropatie przebiegające z dużą utratą białek
Grupa estrowa
Wchłanianie i
Zasady terapii GKS
czas działania
1.
Jeśli GKS ma działać
" Jednorazowa dawka, nawet duża, nie działa hamująco na
- bursztynian
szybkie szybko ale krótko 
uwalnianie ACTH
sodowy
wybierać estry 1., gdyż są
8-24 h
" Wysokie dawki GS podawane przez 3-4 dni już wywołują
- fosforan sodowy
rozpuszczalne w wodzie,
upośledzenie funkcji nadnerczy
można je stosować i.v.
" Długotrwała terapia musi kończyć się zmniejszaniem 2.
Jeśli GKS ma działać długo
dawek sterydów i podaniem ACTH - octan
wolne
ale w niskich stężeniach,
- dipropionian
" Czas działania określonego leku sterydowego zależy,
3-14 dni
wybierać estry 2. gdyż są
- izonikotynian
poza jego specyfiką, w dużej mierze od postaci
nierozpuszczalne w wodzie
zestryfikowanej
3.
-fenylopropionian Jeśli GKS ma działać bardzo
 Jeśli w infekcjach  tylko z przeciwbakteryjnymi (podanie
bardzo wolne
długo w określonym miejscu
miejscowe: zapalenie oka, ucha wymienia chemioterapeutyk) - piwalanian
3-6 tyg.
 wybierać estry 3. -  depo
 NIE ze szczepionkami
 NIE z NSAIDs
RODZAJE GLIKOKORTYKOTERAPII SYSTEMOWEJ
" Terapia suplementacyjna niedoboru hormonalnego
Mineralokortykosterydy
(cisawica = choroba Addisona)
" Terapia przeciwzapalna i/lub przeciwalergiczna
ALDOSTERON
" Terapia immunosupresyjna
" Terapia przeciwwstrząsowa
" Zatrzymanie Na i wody w organizmie.
" Terapia przeciwnowotworowa (leczenie nowotworów rozrostowych
" Odgrywa zasadniczą rolę w utrzymaniu prawidłowego
układu białokrwinkowego)
stężenia osmotycznego płynów pozakomórkowych i w
utrzymaniu objętości krwi.
DOBÓR WIELKOŚCI DAWEK
" Najniższe dawki stosuje się w terapii suplementacyjnej.
" Dawki przeciwzapalne i przeciwalergiczne są ok. 10 razy wyższe.
" Dawki immunosupresyjne są 2 razy wyższe niż dawki
przeciwzapalne.
" Dawki przeciwwstrząsowe są 5-10 razy wyższe niż dawki
immunosupresyjne.
5
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)
2014-04-23
Mineralokortykosterydy
FLUDROKORTYZON
" Glikokortykosteryd o jednoczesnym silnym
działaniu mineralotropowym.
" Używany w zastępstwie aldosteronu:
- substytucja  leczenia pierwotnej i wtórnej
niewydolności kory nadnerczy (ch. Addisona,
adrenalektomia)
- wrodzony przerost nadnerczy z utratą sodu
6
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)