2016-04-27
Wykład 5
Klasyfikacja ubezpieczeń
Rynek ubezpieczeń
Agenda
1. Klasyfikacja ubezpieczeń
2. Zakłady ubezpieczeń w Polsce
3. Wielkość i struktura rynku ubezpieczeniowego
4. Perspektywy rozwoju polskiego rynku ubezpieczeń
5. Dystrybucja ubezpieczeń
1
2016-04-27
Klasyfikacja ubezpieczeń
Klasyfikacja ubezpieczeń (1)
Jaki podmiot zawiera umowÄ™ ubezpieczenia i
zapewnia ochronÄ™ ubezpieczeniowÄ…?
NFZ Instytucja sektora
Podmiot publiczny
prywatnego
Towarzystwo
Spółka prawa
ZUS KRUS
ubezpieczeń
handlowego
wzajemnych
Ubezpieczenia
Ubezpieczenia
prywatne
publiczne (społeczne)
(gospodarcze)
y
ródło: opracowanie własne
2
2016-04-27
Klasyfikacja ubezpieczeń (2)
Ubezpieczenia Ubezpieczenia
publiczne gospodarcze
Ubezpieczenia
Ubezpieczenia Ubezpieczenia
Ubezpieczenia
inne niż na
społeczne zdrowotne
na życie (life)
życie (non life)
- emerytalne
- na życie - pozostałe osobowe
- casco i transportowe
- rentowe
- posagowe
- mienia inne niż casco i
transportowe
- chorobowe
- na życie z UFK
- odpowiedzialności cywilnej
- wypadkowe
- finansowe
- rentowe
- ochrony prawnej
- Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych;
- wypadkowe i chorobowe
- Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej - turystyczne
finansowanych ze środków publicznych.
- Ustawa o działalności ubezpieczeniowej.
y
ródło: opracowanie własne
Ubezpieczenia społeczne a
ubezpieczenia gospodarcze
" instrument polityki gospodarczej
" instrument polityki społecznej
" głównie charakter dobrowolny
" obowiÄ…zkowy charakter
" długie tradycje (4000 lat)
" krótka historia (130 lat)
" stosunek cywilnoprawny
" stosunek publicznoprawny
" komercyjne (S.A.) + wzajemne (TUW)
" publicznoprawne instytucje ubezp.
" ubezpieczenia majÄ…tkowe + osobowe
" ubezpieczenia osobowe
" OWU określa zakład ubezpieczeń
" warunki ubezpieczeń określone ustawowo
" brak gwarancji państwa (UFG)
" gwarancje SP (np. zobowiÄ…zania ZUS)
" nadzór na zasadach ust. ub. (KNF)
" odrębne zasady nadzoru
3
2016-04-27
Fundamenty rynku ubezpieczeń
gospodarczych
ZASADA
ZASADA
OGRANICZENIA
ZASADA
KONCESJONOWANIA
ZAKRESU
BRANŻOWOŚCI
DZIAA
ALNOÅšCI
DZIAA
ALNOÅšCI
UBEZPIECZYCIELA
Systematyka ubezpieczeń
gospodarczych (prywatnych)
Majątkowe + pozostałe
osobowe ( Dział II)
1. Branże
Życiowe (Dział I)
komercyjne
2. Typ ekonomiczny
wzajemne
majÄ…tkowe
3. Przedmiot
ubezpieczenia
osobowe
dobrowolne
4. Autonomia stron
obowiÄ…zkowe
lÄ…dowe
5.Regulacje prawne
morskie
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie: E. Kowalewski, Prawo Ubezpieczeń Gospodarczych, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz  Toruń 2002, s.24
4
2016-04-27
1. Ustawowa klasyfikacja ubezpieczeń
(branże ubezpieczeń)
Dział II
Dział I
Pozostałe ubezpieczenia osobowe i
Ubezpieczenia na życie
ubezpieczenia majÄ…tkowe
1.NNW
1.
1. na życie,
2. chorobowe
2. posagowe, zaopatrzenia dzieci,
3. autocasco
3. na życie, związane z u. f. k, 4. casco pojazdów szynowych,
5. aerocasco
4. rentowe, 2.
6. casco żeglugi
5. wypadkowe i chorobowe.
7. cargo
8. szkody spowodowane żywiołami
3.
9. pozostałe szkody rzeczowe
10. OC posiadaczy pojazdów
lÄ…dowych
11. OC lotnicze
4.
12. OC żeglugi
13. OC ogólna
14. Ubezpieczenie kredytu
15. Gwarancje ubezpieczeniowe 5.
16. Pozostałe ryzyka finansowe
17. Ubezpieczenia ochrony prawnej
6.
18. Assistance
7.
2. Ubezpieczenia komercyjne i
wzajemne
Ubezpieczenia komercyjne
" Trzy grupy interesu: ubezpieczający, właściciele, zarząd;
" Działalność ukierunkowana na zysk (for profit);
" Stała składka określona a priori;
SA
" Ryzyko gospodarcze ponoszÄ… akcjonariusze;
" Na ogół produkty uniwersalne.
Ubezpieczenia wzajemne
" Członkowie TUW są jego współwłaścicielami,
podmiotami władzy i biorcami części ryzyka;
" Działalność not for profit;
" Składka niestała (zwrotu lub dopłaty) a posteriori;
TUW
" Ryzyko gospodarcze ponosi wspólnota ubezpieczonych
członków;
" Na ogół produkty specjalistyczne, niszowe.
5
2016-04-27
Zakłady Ubezpieczeń w
Polsce
Czy towarzystwa ubezpieczeń są
instytucjami zaufania publicznymi?
Tak, Nie mam
Podmiot Tak duże Nie
umiarkowane zdania
TU na życie 1,9 33,5 31,8 32,8
TU majÄ…tkowe 1,6 29,4 31,7 37,3
Banki
5,1 38,9 25,6 30,4
komercyjne
Giełda 1,0 15,0 28,2 55,8
ZUS 3,9 35,2 42,4 18,5
NBP 13,6 49,6 12,2 24,6
RzÄ…d/Sejm 1,9 31,9 50,8 15,4
y
ródło: Diagnoza Społeczna 2015
6
2016-04-27
Zakłady ubezpieczeń w Polsce
Ogółem Spółki TUW Oddziały firm
akcyjne zagranicznych
Dział I 27 25 2 6
Dział II 31 25 6 21
Razem 58 50 8 26
Zakłady ubezpieczeń w Polsce 2004-2013
80
75
70
65
60
55
50
45
40
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
y
ródło: Podmioty rynku ubezpieczeniowego, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl; European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
Zakłady ubezpieczeń w Europie
600
Wielka Brytania  1 229
500
400
300
200
100
58
0
DE BG FR SE ES IE IT NL CH BE DK NO LU PT FI AT TR MT GR PL CZ LI RO CY HU HR SI SK LV EE IS
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
7
2016-04-27
Struktura rynku  dział I
Dynamika
Top 10 Top 10 Udział w rynku
Lp. składki
(2014 r.) (2015 r.) 2015
2014/15
PZU ŻYCIE S.A. PZU ŻYCIE S.A. -1,4 % 29,3 %
1.
OPEN LIFE S.A. AVIVA S.A. +7,4 % 8,0 %
2.
METLIFE S.A. METLIFE S.A. -9,4 % 7,0 %
3.
AVIVA S.A. OPEN LIFE S.A. -24,0 % 6,4 %
4.
COMPENSA S.A. WARTA S.A. +6,6 % 6,0 %
5.
ING S.A. ERGO HESTIA S.A. +7,2 % 5,9 %
6.
WARTA S.A. NATIONALE-NEDERLANDEN S.A. -9,1 % 5,1 %
7.
ERGO HESTIA S.A. GENERALI ŻYCIE S.A. +46,8 % 5,0 %
8.
AXA ŻYCIE S.A. AXA ŻYCIE S.A. +7,0 % 4,6 %
9.
EUROPA ŻYCIE S.A. PKO ŻYCIE S.A. +25,6 % 3,9 %
10.
" duża polaryzacja siły rynkowej towarzystw,
" 4 największe towarzystwa mają 51 % rynku,
" udziały 12 towarzystw nie przekraczają 1 %.
Struktura rynku  dział II
Dynamika składki Udział w rynku
Lp. Top 10 (2015 r.)
2014/2015 2015
PZU S.A. +7,2 % 32,5 %
1.
ERGO HESTIA S.A. +8,1 % 13,7 %
2.
WARTA S.A. +7,1 % 13,2 %
3.
ALLIANZ POLSKA S.A. -3,0 % 6,3 %
4.
COMPENSA S.A. +9,1 % 4,4 %
5.
UNIQA S.A. -6,5 % 3,7 %
6.
GENERALI S.A. +1,4 % 3,3 %
7.
INTERRISK S.A. -19,2 % 3,0 %
8.
EUROPA S.A. -29,5 % 2,3 %
9.
GOTHAER S.A. +5,1 % 2,2 %
10.
" znaczna polaryzacja siły rynkowej towarzystw
" 3 największe towarzystwa mają 59 % rynku
" udziały 12 towarzystw nie więcej niż 1%
8
2016-04-27
Koncentracja rynku
Jak oceniasz stopień koncentracji polskiego rynku
ubezpieczeń?
Czy sytuacja ta jest Twoim zdaniem korzystna?
Akcjonariat ubezpieczycieli 
Dział I
Lp. Dział I Akcjonariat
1. PZU ŻYCIE S.A. 100% PZU S.A.
2. EUROPA ŻYCIE S.A. 100% Grupa Europa (Talanx, Meiji Yasuda)
3. OPEN LIFE S.A. 100% Grupa Europa
4. ING S.A. 100% ING Europe Holdings B.V. (Holandia)
5. BENEFIA S.A. 100% VIG (Austria)
6. WARTA TUnÅ» S.A. 100% TUiR Warta (w 100% Talanx, Niemcy)
7. Metlife AMPLICO S.A. 100% Metlife (USA)
90% Aviva (Wielka Brytania)
8. AVIVA S.A.
10% BZ WBK (w 96% Banco Santander, Hiszpania)
9. NORDEA TUnÅ» S.A. 100% Nordea Life Holding (Szwecja)
90% Societe Beaujon (Francja)
10. AXA ŻYCIE S.A.
10% Axa S.A. (Francja)
9
2016-04-27
Akcjonariat ubezpieczycieli 
Dział II
Lp. Dział II Akcjonariat
1. PZU S.A. 100% PZU (35% Skarb Państwa, 65% pozostali)
2. WARTA S.A. 100% Talanx (Niemcy)
3. ERGO HESTIA S.A. 100% Ergo (Niemcy) [Munich Re]
4. ALLIANZ POLSKA S.A. 100% Allianz AG (Niemcy)
68,5% Uniqa (Austria)
5. UNIQA S.A.
30% EBOiR (Wielka Brytania)
6. INTER-RISK S.A. 99,93% VIG (Austria)
61,6% VIG (Austria)
7. COMPENSA S.A.
38,3% Compensa Holding (Niemcy)
8. GENERALI S.A. 100% Generali PPF Holding B.V. (Holandia)
9. GOTHAER S.A. 100 % Grupa Gothaer (Niemcy)
10. EUROPA S.A. 100% Grupa Europa (Talanx, Meiji Yasuda)
Najwięksi ubezpieczyciele w Europie
wg zebranej składki (mln euro)
1 Allianz DE 89 003
2 Axa FR 86 857
3 Generali IT 67 473
4 Zurich CH 46 291
5 Aviva UK 45 259
6 ING NL 43 121
7 CNP FR 28 323
8 Aegon NL 22 409
9 Crédit Agricole FR 21 999
10 Prudential UK 20 999
11 Talanx DE 19 700
12 Eureko NL 19 306
13 Mapfre ES 17 711
14 Standard Life UK 17 334
15 Ergo DE 16 578
10
2016-04-27
Wielkość i struktura rynku
ubezpieczeń
Składka przypisana brutto w
Polsce
54,8 mld zł
DZ. I 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Składka 38,9 30,3 31,4 31,8 36,4 31,3 28,7 27,5
Zmiana +53% -22% +4% +1% +14% -14% -8% -4%
Udział 66% 59% 58% 56% 59% 54% 52% 51%
DZ. II 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Składka 20,3 20,9 22,7 25,3 25,6 26,6 26,2 27,3
Zmiana +11% +4% +8% +11% +3% +1% -1% +4%
Udział 34% 41% 42% 44% 41% 46% 48% 49%
11
2016-04-27
Struktura przypisu składki  dział I
wypadkowe i
chorobowe
9%
na życie
rentowe
27%
1%
posagowe,
na życie, związane z
zaopatrzenia
ubezpieczeniowym
dzieci
funduszem
1%
kapitałowym
62%
y
ródło: Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2013, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.
Struktura przypisu składki  dział II
assistance wypadku i
15% choroby
ochrony
15%
prawnej
2%
casco
7%
finansowe
1%
odpowiedzialności
cywilnej
34%
szkód spowodowanych
żywiołami i pozostałych
szkód rzeczowych
26%
y
ródło: Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2013, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.
12
2016-04-27
Liczba ubezpieczonych  dział I
25000
20000
15000
10000
5000
0
na życie posagowe, na życie, związane z rentowe wypadkowe i
zaopatrzenia dzieci ubezpieczeniowym chorobowe
funduszem
kapitałowym
y
ródło: Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2013, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.
Liczba polis  dział II
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
wypadku i choroby casco szkód odpowiedzialności finansowe ochrony prawnej assistance
spowodowanych cywilnej
żywiołami i
pozostałych szkód
rzeczowych
y
ródło: Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2013, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.
13
Tysi
Ä…
ce
Tysi
Ä…
ce
2016-04-27
Dział I a dział II w Europie
Perspektywy rozwoju
polskiego rynku
ubezpieczeniowego
14
2016-04-27
Rozwój polskiego rynku
ubezpieczeń
Jak oceniasz stopień rozwoju polskiego rynku
ubezpieczeń?
Wskaz
niki rozwoju rynku ubezpieczeń
1. Wielkość składki przypisanej brutto
2. Składka brutto na jednego mieszkańca (per capita)
3. Udział składki brutto w produkcie krajowym brutto
(PKB)
1. Wielkość składki przypisanej brutto w
krajach europejskich (mld EUR)
250
237
200
188
187
150
119
100
75
55
48
50
29 28
24
22
17 16
14 13
11
8,2
5,3
3,8
2,8 2,7 2,2 2,1 1,9 1,8 1,2 0,9 0,8 0,3 0,3 0,3 0,3
0
UK FR DE IT NL ES CH SE BE DK FI AT NO PL PT IE TR CZ GR LI HU SK LU SI RO HR BG CY EE LV IS MT
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
15
mld EUR
2016-04-27
2. Składka brutto na jednego mieszkańca
w krajach europejskich (EUR per capita)
7 000
Lichtenstein - Ź 75 892
6 000
5 000
4 000
3 000
2 000
1 000
Ź 357
0
CH NL DK FI LU UK NO SE FR BE IE DE IT AT PT ES SI IS CY MT CZ SK PL GR HR HU EE LV BG TR RO
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
3. Udział składki brutto w produkcie
krajowym brutto w krajach europejskich (%)
14,0
Lichtenstein  66,7%
12,0
10,0
8,0
6,0
4,0 3,5 %
2,0
0,0
NL UK FI CH DK FR PT IT BE SE IE DE SI ES AT CY LU NO MT CZ PL SK HU HR IS BG GR EE TR RO LV
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
16
EUR per capita
% PKB
2016-04-27
Dystrybucja ubezpieczeń
Kanały dystrybucji ubezpieczeń
Sprzedaż bezpośrednia
" przez pracowników
" przez internet
" przez telefon
" inny bezpośredni sposób
Agenci ubezpieczeniowi
" osoby fizyczne
" osoby prawne
" podmioty bez osobowości prawnej
Brokerzy ubezpieczeniowi
" osoby fizyczne
" osoby prawne
Inne kanały dystrybucji
" Ściśle określone kategorie ubezpieczeń stanowiące uzupełnienie
działalności podstawowej przedsiębiorstwa (np. firmy z branży turystycznej
lub transportowej)
17
2016-04-27
Dystrybucja ubezpieczeń w
Polsce
Kanał dystrybucji Dział I (life) Dział II (non life)
Sprzedaż bezpośrednia 40,2% 15,9%
przez pracowników 23,3% 13,8%
przez internet 0,01% 0,7%
przez telefon 0,2% 1,0%
inny bezpośredni sposób 16,69% 0,4%
Agenci ubezpieczeniowi 56,8% 62,6%
osoby fizyczne 13,4% 39,9%
osoby prawne 43,3% 16,8%
Brokerzy ubezpieczeniowi 1,8% 19,9%
Inne 1,1% 1,5%
y
ródło: Biuletyn roczny. Rynek ubezpieczeń 2013, Komisja Nadzoru Finansowego, www.knf.gov.pl.
Kanały dystrybucji ubezpieczeń
life w Europie
100,0%
80,0%
60,0%
40,0%
20,0%
0,0%
AT BE BG DE ES FR HR IE IT LU MT PL PT RO SE SI TR UK
Sprzedaż bezpośrednia Agenci Brokerzy Bancassurance Inne
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
18
2016-04-27
Kanały dystrybucji ubezpieczeń
non-life w Europie
100,0%
80,0%
60,0%
40,0%
20,0%
0,0%
AT BE BG DE ES FI FR HR IE IT LU MT NL PL PT RO SI SK TR UK
Sprzedaż bezpośrednia Agenci Brokerzy Bancassurance Inne
y
ródło: European Insurance in Figures dataset, European Insurance, www.insuranceeurope.eu.
Bibliografia
Zajęcia opracowano na podstawie:
Współczesne ubezpieczenia gospodarcze, pod red. W. Sułkowskiej,
Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
2013.
E. Kowalewski, Prawo ubezpieczeń gospodarczych, Branta,
Bydgoszcz-Poznań 2002,
Analiza danych dotyczących przestępstw ujawnionych w 2013 r. w
związku z działalnością zakładów ubezpieczeń  członków Polskiej
Izby Ubezpieczeń, PIU, Warszawa 2014.
European Insurance in Figures dataset, European Insurance,
www.insuranceeurope.eu.
Rynek ubezpieczeń. Dane roczne, Komisja Nadzoru Finansowego,
www.knf.gov.pl.
19
2016-04-27
Dziękuję za uwagę.
dr Tomasz Jedynak
e-mail: [e-mail]
20