MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jarosław Sadal
Diagnozowanie i naprawa układów napędowych
i jezdnych 833[01].Z1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Leszek Kucharski
mgr inż. Piotr Zarzyka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jarosław Sadal
Konsultacja:
mgr inż. Jolanta Skoczylas
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[01].Z1.02
 Diagnozowanie i naprawa układów napędowych i jezdnych , zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu mechanik maszyn i urządzeń drogowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Materiał nauczania 12
5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe
oraz ochrony środowiska podczas diagnozowania i napraw układów
napędowych i jezdnych 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Układy napędowe i jezdne maszyn i urządzeń drogowych 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Diagnostyka i naprawa silników spalinowych 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Demontaż, naprawa i montaż elementów układów hamulcowych. 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Demontaż i montaż przekładni kierowniczej, drążków kierowniczych
i kolumny kierowniczej 20
5.5.1. Ćwiczenia
20
5.6. Demontaż, naprawa i montaż elementów zawieszenia 22
5.6.1. Ćwiczenia
22
5.7. Demontaż i montaż silnika, mechanicznej i automatycznej skrzyni
biegów i mostu napędowego 24
5.7.1. Ćwiczenia
24
5.8. Demontaż i montaż układu rozrządu, chłodnicy, kolektora ssącego
i wydechowego 26
5.8.1. Ćwiczenia
26
5.9. Demontaż i montaż wału napędowego 28
5.9.1. Ćwiczenia
28
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 30
7. Literatura 44
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń
drogowych.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed
rozpoczęciem tej jednostki modułowej, tak by bez problemów mógł przyswoić sobie
wiedzę zawartą w poradniku,
 cele kształcenia tj. wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 ćwiczenia, które pomogą zweryfikować wiedzę teoretyczną ucznia oraz wykształcić
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian osiągnięć, czyli zestaw zadań testowych,
 literaturę dodatkową.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi
- zestaw zadań testowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni, należy zwrócić uwagę na przestrzeganie regulaminów
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Z tymi przepisami należy zapoznać uczniów podczas trwania
nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
833[01].Z1
Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych
833[01].Z1.01
Stosowanie maszyn i urządzeń drogowych
833[01].Z1.03
833[01].Z1.02 Diagnozowanie i naprawa układów
Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych, pneumatycznych
napędowych i jezdnych i elektrycznych
833[01].Z1.04
Wykonywanie przeglądów
okresowych maszyn
i urządzeń drogowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.
- stosować przepisy bhp, ochrony środowiska i ochrony przeciwpożarowej oraz oceniać
ryzyko zagrożenia życia i zdrowia w trakcie pracy,
- czytać i wykonywać dokumentację techniczno-ruchową oraz budowlaną, także
z wykorzystaniem techniki komputerowej
- stosować podstawowe prawa i pojęcia dotyczące mechaniki, mechatroniki oraz
technologii dróg i mostów,
- wymieniać i charakteryzować właściwości materiałów decydujące
o ich przydatności dla celów drogowych, mostowych i budowlanych,
- wykonywać pomiary wielkości mechanicznych i elektrycznych,
- wykonywać schematy elektryczne, hydrauliczne oraz pneumatyczne,
- wykonywać przedmiary, pomiary inwentaryzacyjne oraz obmiary robót drogowych
i mostowych,
- wykonywać operacje obróbki ręcznej i operacje obróbki skrawaniem.
- charakteryzować właściwości niemetali, metali oraz ich stopów, podać ich zastosowanie,
- określać właściwości materiałów decydujące o ich zastosowaniu do celów drogowych,
mostowych i budowlanych,
- stosować zasady racjonalnego i oszczędnego stosowania materiałów budowlanych,
- oceniać jakość materiałów budowlanych,
- stosować podstawowe wiadomości o narzędziach pomiarowych,
- wykonywać operacje obróbki ręcznej i obróbki mechanicznej,
- połączyć różne materiały w sposób rozłączny lub nierozłączny,
- wykonywać połączenia ruchowe części maszyn,
- wyjaśnić zmiany w strukturze metali podczas obróbki cieplnej, plastycznej i cieplno-
chemicznej,
 klasyfikować maszyny i urządzenia drogowe oraz określić ich przeznaczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć.
 wyjaśnić funkcjonowanie układu jezdnego i napędowego maszyn
i urządzeń drogowych,
 zanalizować procesy robocze silnika spalinowego,
 zdiagnozować stan techniczny silnika spalinowego,
 wyjaśnić funkcjonowanie elektronicznych układów sterujących pracą układu
napędowego i jezdnego,
 zanalizować działanie układów napędowych i jezdnych maszyn
i urządzeń drogowych,
 posłużyć się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczną w diagnostyce i naprawach
zespołów napędowych i jezdnych,
 zlokalizować uszkodzenia w elementach i podzespołach układów napędowych i jezdnych
maszyn i urządzeń drogowych,
 wykonać diagnostykę oraz opracować algorytm naprawy układów napędowych
i jezdnych maszyn i urządzeń drogowych,
 zidentyfikować elementy układów napędowych i jezdnych maszyn i urządzeń
drogowych,
 wykonać naprawę elementów układów napędowych i jezdnych maszyn i urządzeń
drogowych,
 zmontować elementy układów napędowych i jezdnych maszyn i urządzeń drogowych,
 zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe i ochrony
środowiska na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca ..............................................................................
Modułowy program nauczania Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01]
Moduł Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych 833[01]
Jednostka modułowa: Diagnozowanie i naprawa układów napędowych
i jezdnych 833[01].Z1.02
Temat: Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz
ochrony środowiska podczas diagnozowania i napraw układów napędowych
i jezdnych.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 rozpoznać rodzaj krwotoku, złamania lub skaleczenia,
 rozpoznać rodzaje omdlenia i zasłabnięcia,
 postąpić w przypadku różnego rodzaju uszkodzeń ciała,
 przygotować odpowiednie materiały opatrunkowe,
 zdezynfekować ranę,
 opatrzyć symulowaną ranę poszkodowanemu.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach 2 3 osobowych.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy,
- tablice poglądowe,
- filmy szkoleniowe,
- instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nieszczęśliwych wypadkach,
- instrukcja postępowania w przypadku skaleczeń,
- silikonowe naklejki symulujące rany,
- apteczka pierwszej pomocy.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów.
2. Sprawy organizacyjne.
3. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
5. Realizacja zajęć:
 nauczyciel wprowadza elementy dyskusji, ustala z grupą sytuacje i zagrożenia,
których należy unikać podczas diagnostyki i naprawy maszyn i urządzeń drogowych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
 nauczyciel dokonuje pokazu prawidłowego wykonania ćwiczenia,
 uczeń po zapoznaniu z instrukcją gromadzi niezbędne materiały opatrunkowe,
 następnie przystępuje do odkażania i bandażowania rany,
 nauczyciel nadzoruje wykonanie ćwiczenia, zwracając uwagę na prawidłowość jego
wykonania.
6. Po wykonaniu zadania uczeń sprawdza jakość wykonanej pracy.
7. Uczniowie prezentują pracę w kolejności wykonywania.
8. Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat:  Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku
zagrożenia życia - reanimacja . Zgromadzony materiał przynieś na kolejne zajęcia.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej po zakończeniu zajęć:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące realizacji zajęć i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: .................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01]
Moduł: Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych 833[01].Z1
Jednostka modułowa: Diagnozowanie i naprawa układów napędowych
i jezdnych 833[01].Z1.02
Temat: Diagnostyka i naprawa silników spalinowych.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności diagnozowania, demontażu, naprawy
i montażu silników spalinowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zaplanować przebieg pomiaru i diagnostyki silnika,
 zgromadzić niezbędne narzędzia i przyrządy,
 przygotować stanowisko pracy,
 przeprowadzić pomiar i zinterpretować jego wynik,
 w przypadku stwierdzenia zużycia lub uszkodzenia naprawić dany podzespół,
 zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
Metody nauczania uczenia się:
- mini wykład,
- pokaz z instruktażem,
- metoda przewodniego tekstu,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach 2 3 osobowych.
Czas: 8 godzin dydaktycznych.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko do wykonania ćwiczenia,
- instrukcja do ćwiczenia,
- silnik spalinowy z zapłonem iskrowym dwu- lub czterosuwowy,
- silnik spalinowy z zapłonem samoczynnym,
- stojak silnika,
- pryzma lub uchwyt dla elementów ciężkich,
- zestaw demontażowy,
- wózek do odkładania zdemontowanych podzespołów,
- narzędzia warsztatowe, łącznie z kluczem dynamometrycznym,
- przybory do pisania i kreślenia,
- zeszyt do ćwiczeń.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Wykonaj pomiar ciśnienia sprężania silnika czterosuwowego. W przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości dokonaj lokalizacji uszkodzonego elementu i napraw uszkodzenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, wyjaśnienie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą przewodniego tekstu.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Z jakich elementów składa się silnik spalinowy?
2. Jakie rozróżniamy typy silnika?
3. Jakie funkcje spełniają poszczególne elementy silnika?
4. Czy potrafisz odczytywać wyniki pomiaru z czujnika ciśnienia sprężania?
5. Czy potrafisz odpowiednio zamocować czujnik ciśnienia do pomiaru?
6. Czy potrafisz wykonać pomiar czujnikiem ciśnienia sprężania?
PLANOWANIE
1. Określ miejsce wykonania ćwiczenia.
2. Ustal, jakie elementy poddawane będą pomiarowi.
3. Ustal ewentualną kolejność demontażu.
4. Zaplanuj sposób mocowania czujnika ciśnienia.
5. Zaplanuj kolejność i czynności wykonania pomiaru, demontażu i naprawy.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Przygotuj stanowisko pomiarowe.
2. Zdemontuj przewody zapłonowe, świece lub wtryskiwacze.
3. Przygotuj tabele pomiarowe.
4. Zamocuj próbnik ciśnienia sprężania.
5. Wykonaj pomiary kolejno we wszystkich cylindrach.
6. Zapisz wyniki pomiarów w tabeli.
7. Powtórz pomiar dla cylindra, gdzie pierwszy wynik pomiaru był najsłabszy.
8. Dokonaj analizy wyników pomiarów.
9. Wnioski zapisz w tabeli.
10. Przygotuj się wykonania ewentualnie  próby olejowej .
11. Wykonaj  próbę olejową .
12. Powtórz pomiar ciśnienia sprężania.
13. Dokonaj analizy przeprowadzonych pomiarów.
14. Zdemontuj pokrywę zaworów, ewentualnie odkręć śruby mocujące głowicę.
15. Dokonaj wymiany uszkodzonych elementów.
16. Zmontuj poszczególne podzespoły silnika.
17. Sprawdz
wartości ciśnienia sprężania po dokonanej naprawie.
18. Wnioski zapisz w zeszycie do ćwiczeń.
19. Przedstaw efekty wykonanego zadania.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie zamontowałeś próbnik?
2. Czy poprawnie wykonałeś pomiar ciśnienia sprężania?
3. Czy prawidłowo wykonałeś  próbę olejową ?
4. Czy wykonana naprawa przyniosła oczekiwany rezultat?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
ANALIZA
Uczniowie wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej trudności. Nauczyciel
podsumowuje całe ćwiczenie, określa, jakie nowe umiejętności zostały ukształtowane, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i sposoby ich unikania w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Na podstawie dostępnej literatury wskaż zastosowanie pomiarów ciśnień w trakcie
obsługi i naprawy pojazdów i ich rolę w diagnostyce stanu technicznego podzespołów
pojazdów.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy
przeciwpożarowe oraz ochrony środowiska podczas
diagnozowania i napraw układów napędowych i jezdnych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj klasyfikacji wymagań i zakazów związanych z zagrożeniami występującymi
podczas diagnozowania i napraw układów napędowych i jezdnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz udzielania pierwszej
pomocy,
2) odnotować w notatniku rodzaje zagrożeń występujące podczas diagnozowania i napraw
układów napędowych i jezdnych oraz wymagania i zakazy, które pomagają je
wyeliminować,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe i ostrzegawcze dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz udzielania pierwszej pomocy,
- instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym
w wypadkach przy pracy,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje przeciwpożarowe oraz bezpieczeństwa i higieny pracy,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożeń występujących podczas diagnozowania
i napraw układów napędowych i jezdnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Ćwiczenie 2
Wskaż z
ródła zagrożeń podczas diagnostyki i naprawy elementów układu napędowego
lub jezdnego maszyny drogowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
zagrożeń występujących podczas diagnozowania i napraw układów napędowych
i jezdnych,
2) odnotować miejsca, w których występują zagrożenia, a następnie dobrać środki
zapobiegające sytuacjom niebezpiecznym,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe i ostrzegawcze dotyczące zagrożeń występujących podczas
diagnozowania i napraw układów napędowych i jezdnych.,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- schemat układu jezdnego lub napędowego badanej maszyny lub urządzenia,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca zagrożeń występujących podczas diagnozowania
i napraw układów napędowych i jezdnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Układy napędowe i jezdne maszyn i urządzeń drogowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach/planszach poglądowych elementy układu napędowego.
Określ zadania, jakie spełniają te elementy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
elementów układów napędowych,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska,
3) wskazać na modelach/przekrojach/planszach elementy układu napędowego maszyn
drogowych,
4) określić zadanie każdego z rozpoznanych elementów.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe elementów układów napędowych,
- plansze układów napędowych,,
- przekroje/modele elementów układów napędowych,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów napędowych i jezdnych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Na podstawie filmu, plansz, tablic poglądowych oraz modeli wypisz zalety i wady
układów jezdnych maszyn drogowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
elementów układów jezdnych,
2) obejrzeć film instruktażowy lub prezentację multimedialną pt:  Układy jezdne maszyn
drogowych ,
3) wskazać na modelach, przekrojach lub planszach elementy układu jezdnego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4) odnotować w notatniku wady i zalety kołowego i gąsienicowego układu jezdnego,
5) zaprezentować przebieg ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe, plansze, przekroje lub modele,
- filmy instruktażowe,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów napędowych i jezdnych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Diagnostyka i naprawa silników spalinowych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelu/przekroju części składowe silnika spalinowego z zapłonem
samoczynnym. Wynotuj je, następnie opisz ich funkcje.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
elementów silników spalinowych,
2) wskazać na modelu/przekroju części składowe silnika spalinowego z zapłonem
samoczynnym,
3) odnotować w notatniku części składowe silnika z zapłonem samoczynnym,
4) opisać funkcje każdego z podzespołów,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele silnika spalinowego z zapłonem samoczynnym,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca silników spalinowych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wykonaj pomiar ciśnienia sprężania dowolnego silnika spalinowego czterosuwowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
elementów silników spalinowych i diagnostyki tych silników,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska,
3) przygotować harmonogram działań, narzędzia i przyrządy pomiarowe do pomiaru
ciśnienia sprężania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4) nagrzać silnik do właściwej temperatury pracy, korzystając ze wskazówek producenta,
5) wykonać demontaż zbędnego wyposażenia,
6) wykonać pomiar ciśnienia sprężania silnika spalinowego czterosuwowego,
7) odnotować wartości pomiarowe silnika,
8) porównać wyniki pomiaru z danymi producenta i określić stopień zużycia elementów,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- model silnika spalinowego,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- narzędzia i przyrządy pomiarowe do pomiaru ciśnienia sprężania,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca silników spalinowych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Demontaż, naprawa i montaż elementów układów
hamulcowych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach, nazwij i opisz elementy układu hamulcowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów hamulcowych maszyn drogowych,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska,
3) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu hamulcowego,
4) opisać w notatniku rozpoznane elementy zespołu układu hamulcowego,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów hamulcowych,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów hamulcowych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wypisz zalety i wady przedstawionego Ci przez nauczyciela układu hamulcowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów hamulcowych maszyn drogowych,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska,
3) wskazać na modelach elementy układu hamulcowego,
4) odnotować cechy układu hamulcowego,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- modele układów hamulcowych maszyn drogowych,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów do diagnozowania układów
hamulcowych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów hamulcowych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Demontaż i montaż przekładni kierowniczej, drążków
kierowniczych i kolumny kierowniczej
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj klasyfikacji i opisz każde z rozwiązań przedstawionych Ci przez nauczyciela
przekładni kierowniczych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów kierowniczych maszyn drogowych,
2) rozróżnić i wskazać różne typy przekładni kierowniczych,
3) wskazać na modelach elementy przekładni,
4) odnotować rozpoznane elementy każdej z przekładni,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele przekładni kierowniczych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów kierowniczych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wskaż na modelach/przekrojach i opisz elementy zespołu układu kierowniczego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów kierowniczych maszyn drogowych,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu kierowniczego,
3) opisać w notatniku rozpoznane elementy zespołu układu kierowniczego,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów kierowniczych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów kierowniczych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Demontaż, naprawa i montaż elementów zawieszenia
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach i opisz elementy zespołu układu nośnego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów zawieszenia,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu nośnego,
3) opisać w notatniku rozpoznane elementy zespołu układu nośnego,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów i zespołów nośnych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów zawieszenia maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Rozmontuj koło jezdne pojazdu i opisz dane znajdujące się na oponie. Zamontuj oponę
na feldze i opisz przebieg czynności, które musiałeś wykonać.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów zawieszenia,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska do demontażu
ogumienia,
3) przygotować i zabezpieczyć pojazd zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) wymontować koło jezdne,
5) opisać w notatniku sposób demontażu i opisać symbole, znajdujące się na oponie,
6) zamontować koło do pojazdu,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele pojazdów z zamontowanym kołem jezdnym,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów do demontażu ogumienia,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów zawieszenia maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Demontaż i montaż silnika, mechanicznej i automatycznej
skrzyni biegów i mostu napędowego
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach zespołu układu napędowego  elementy sprzęgła
i skrzyni biegów. Opisz zadania poszczególnych elementów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów przeniesienia napędu,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu napędowego,
3) odnotować rozpoznane elementy układu napędowego,
4) opisać w notatniku zadanie, jakie poszczególny element spełnia w układzie napędowym,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele sprzęgieł i skrzyń biegów maszyn drogowych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca elementów układów napędowych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wskaż na modelach/przekrojach zespołu układu napędowego  przekładnię główną i
mechanizm różnicowy. Wykonaj ich demontaż z mostu napędowego. Opisz ich funkcje.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów przeniesienia napędu,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu napędowego  przekładnię
główną i mechanizm różnicowy,
3) zdemontować przekładnię główną i mechanizm różnicowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4) odnotować rozpoznane elementy układu napędowego i ich funkcje,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele mostów napędowych wraz z przekładnią główną i mechanizmem
różnicowym,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów do demontażu przekładni głównej,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca elementów układów napędowych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.8. Demontaż i montaż układu rozrządu, chłodnicy, kolektora
ssącego i wydechowego
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach elementy zespołu układu rozrządu. Opisz elementy
i funkcje, jakie spełniają w silniku spalinowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów rozrządu silników spalinowych maszyn drogowych,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu rozrządu,
3) opisać w notatniku rozpoznane elementy układu rozrządu,
4) opisać zadanie każdego elementu, jakie spełnia w silniku,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów rozrządu,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów rozrządu silników maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wykonaj demontaż układu dolotowego i wydechowego. Opisz funkcje, jakie spełniają
w silniku spalinowym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów dolotowego i wydechowego silników spalinowych maszyn drogowych,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska,
3) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu dolotowego i wydechowego,
4) zdemontować obudowę i filtr powietrza, kolektor dolotowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5) zdemontować elementy układu wylotowego,
6) opisać w notatniku rozpoznane elementy i ich funkcje,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów dolotowych i wydechowych lub model kompletnego silnika
z osprzętem,
- instrukcje stanowiskowe dla narzędzi i przyrządów do demontażu poszczególnych
elementów silnika,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca elementów silników maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
5.9. Demontaż i montaż wału napędowego
5.9.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelach/przekrojach elementy układu napędowego  wał napędowy,
przeguby, półosie. Opisz ich funkcje.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów napędowych maszyn drogowych,
2) wskazać na modelach/przekrojach elementy zespołu układu napędowego  wał
napędowy, przeguby, półosie.
3) opisać w notatniku rozpoznane elementy układu napędowego i określić ich zadania
podczas przenoszenia napędu,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele zespołów układów napędowych,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7dotycząca układów napędowych maszyn drogowych.
Ćwiczenie 2
Wykonaj demontaż wału napędowego i półosi napędowych z pojazdu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać i przeanalizować informacje zawarte w materiałach dydaktycznych dotyczące
układów napędowych maszyn drogowych,
2) przeanalizować instrukcje, poznać przyrządy i wyposażenie stanowiska do demontażu
wału napędowego,
3) wykonać demontaż elementów zespołu układu napędowego  wału napędowego i półosi,
4) określić ich zadania w układzie napędowym,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przekroje/modele układów napędowych, zawierającymi wał i półosie napędowe,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów do demontażu wału i półosi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- narzędzia i przyrządy monterskie,
- ściągacze i przyrządy do demontażu półosi,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca układów napędowych maszyn drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Diagnozowanie i naprawa
układów napędowych i jezdnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1 16 są z poziomu podstawowego,
- zadania 17 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. c, 4. d, 5. c, 6. c, 7. a, 8. c, 9. b, 10. a, 11. c,
12. c, 13. b, 14. a, 15. c, 16. b, 17. b, 18. a, 19. b, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić zadania układu C P c
2 Rozróżnić rodzaje silników B P b
3 Rozróżniać silniki B P c
4 Rozróżnić budowę silnika B P d
5 Rozróżnić budową układu B P c
6 Określić zadanie układu C P c
7 Rozróżnić rodzaje połączeń B P a
8 Określić sposób współpracy C P c
9 Określić sposób działania układu C P b
10 Określić i zinterpretować zużycie C P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
11 Określić sposób działania układu C P c
12 Rozróżnić znaki bezpieczeństwa B P c
13 Rozróżnić układy napędowe B P b
14 Określić zadania skrzyni biegów C P a
15 Określić napęd maszyn drogowych C P c
16 Rozróżnić elementy silnika B P b
17 Określić zadanie czujnika C PP b
18 Zanalizować długość skoku tłoka D PP a
19 Przewidzieć usterkę D PP b
20 Zaplanować czynności diagnostyczne D PP d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
8. dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; zaznacz
ją znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz za
poprawną.
8. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań
o numerach od 17 do 20).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdz
, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Zadaniem układu rozrządu silnika spalinowego jest
a) zapewnienie smarowania.
b) chłodzenie.
c) sterowanie zaworami.
d) zasilanie w paliwo.
2. Silnik dwusuwowy jest silnikiem bez
a) tłoków.
b) zaworów.
c) korbowodów.
d) wału korbowego.
3. Skrót ZS oznacza
a) silnik z zapłonem samobieżnym.
b) silnik z zapłonem skokowym.
c) silnik z zapłonem samoczynnym.
d) silnik z zapłonem skośnym.
4. W skład konwencjonalnego, tłokowego silnika spalinowego nie wchodzi następujący
zespół
a) kadłub.
b) głowica.
c) mechanizm korbowy.
d) układ wydechowy.
5. Podstawowym zadaniem koła zamachowego w silniku samochodu osobowego jest
a) obracanie wału korbowego za pomocą rozrusznika.
b) umożliwienie przenoszenia napędu z silnika poprzez sprzęgło na skrzynkę biegów.
c) ograniczenie nierównomierności pracy silnika.
d) wyrównoważenie układu tłokowo-korbowego.
6. Zadaniem układu napędowego jest
a) napędzanie przekładni głównej.
b) napędzanie skrzyni biegów.
c) przenoszenie momentu obrotowego silnika na koła jezdne.
d) przenoszenie obrotów z silnika na skrzynię biegów.
7. Połączenie tarczy sprzęgła z wałkiem sprzęgłowym to połączenie
a) wielowypustowe.
b) gwintowe.
c) wielokartowe.
d) klinowe.
8. W hipoidalnej przekładni głównej osie kół zębnika i koła talerzowego
a) leżą w jednej płaszczyz
nie i są równoległe.
b) leżą w jednej płaszczyz
nie i są prostopadłe.
c) są osiami zwichrowanymi.
d) są osiami skośnymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
9. Napęd, opierający się na zjawisku (prawie) Pascala to napęd
a) kinematyczny.
b) hydrostatyczny.
c) hydrodynamiczny.
d) mechaniczny.
10. Podstawową przyczyną zużycia środka bieżnika opony na jej całym obwodzie może być
a) zbyt wysokie ciśnienie w ogumieniu.
b) zbyt niskie ciśnienie w ogumieniu.
c) nieprawidłowa wartość zbieżności kół.
d) nadmierne luzy łożysk kół.
11. Drążek skrętny w zawieszeniu pojazdu spełnia rolę elementu
a) tłumiącego.
b) prowadzącego.
c) sprężystego.
d) sprężystego i prowadzącego.
12. Znaki bezpieczeństwa dzielimy na
a) 3 grupy.
b) 4 grupy.
c) 5 grup.
d) 6 grup.
13. Maszyny robocze napędzane są najczęściej przez silniki
a) z zapłonem iskrowym.
b) z zapłonem samoczynnym.
c) z zasilaniem gazu lpg.
d) z zasilaniem gazu cng.
14. Otrzymywanie różnych wartości momentu obrotowego na wale napędowym umożliwia
a) skrzynia biegów.
b) mechanizm różnicowy.
c) przekładnia główna.
d) półoś napędowa.
15. Wykonawcze elementy hydrauliczne maszyn drogowych otrzymują napęd
a) z akumulatora.
b) z silnika spalinowego.
c) z pompy hydraulicznej.
d) ze z
ródła zewnętrznego.
16. Elementem silnika, gdzie porusza się tłok ruchem posuwisto-zwrotnym jest
a) głowica.
b) kadłub.
c) miska olejowa.
d) rozrząd.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
17. Przyrządem, który powinien poinformować o niewłaściwym ciśnieniu środka smarnego
w silniku jest
a) czujnik ciśnienia sprężania.
b) czujnik ciśnienia oleju.
c) czujnik temperatury płynu chłodzącego.
d) czujnik poziomu paliwa.
18. Długość suwu, czyli odległość pomiędzy skrajnymi położeniami tłoka nazywamy
a) skokiem.
b) DMP.
c) GMP.
d) zakresem.
19. Uszkodzona końcówka wtryskiwacza będzie się objawiała
a) zwiększaniem się prędkości obrotowej silnika.
b) zwiększonym zużyciem paliwa.
c) wzrostem ciśnienia sprężania.
d) zwiększonym spalaniem oleju silnikowego.
20. Aby wykryć nieszczelność pierścieni tłokowych wykonuje się
a) pomiar ciśnienia sprężania.
b) pomiar zdolności rozruchowej.
c) próbę pracy.
d) próbę olejową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & .................................& & & & & & & & & & & & & ..
Diagnozowanie i naprawa układów napędowych i jezdnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Diagnozowanie i naprawa
układów napędowych i jezdnych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1 16 są z poziomu podstawowego,
- zadania 17 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. b, 5. a, 6. b, 7. b, 8. c, 9. a, 10. c, 11. a,
12. a, 13. a, 14. c, 15. d, 16. c, 17. b, 18. c, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Określić sposób działania silnika spalinowego C P a
2 Rozróżnić określenia i skróty B P b
3 Rozróżnić budowę układu B P d
4 Określić zadania układu C P b
5 Określić sposób działania C P a
6 Określić sposób współpracy miedzy elementami C P b
7 Ustalić zadania układu C P b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
8 Ustalić zadania mechanizmu kierowniczego C P c
9 Ustalić elementu układu na przekroju C P a
10 Określić sposób działania drążka skrętnego C P c
Określić sposób działania urządzeń
11 C P a
wspomagających
12 Rozróżnić zastosowanie praw fizyki B P a
13 Rozróżniać budowę mostu napędowego B P a
14 Określić zadania elementów układu C P c
15 Odczytać i zinterpretować oznaczenia C P d
Rozróżniać zadania elementów silnika
16 B P c
czterosuwnego
17 Zastosować elementy silnika C PP b
18 Zaproponować dobór paliwa odpowiedniej ilości D PP c
19 Wykryć symptomy usterki D PP d
20 Wykryć symptomy usterki D PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz za
poprawną.
8. Test składa się z dwóch części. Część I zawiera zadania z poziomu podstawowego,
natomiast w części II są zadania z poziomu ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć
Ci trudności, gdyż są one na poziomie wyższym niż pozostałe (dotyczy to pytań
o numerach od 17 do 20).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdz
, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Silnik spalinowy jest maszyną, w której następuje zamiana energii
a) chemicznej zawartej w dostarczonym do niego paliwie na pracę mechaniczną.
b) elektrycznej na pracę mechaniczną.
c) chemicznej na fizyczną.
d) energii kinetycznej na obrotową.
2. Skrót ZI oznacza
a) silnik z zapłonem indukcyjnym.
b) silnik z zapłonem iskrowym.
c) silnik z zapłonem iskrownikowym.
d) silnik z zapłonem impulsywnym.
3. W czterosuwowym silniku o zapłonie iskrowym stosunek prędkości obrotowej wału
korbowego do wału rozrządu wynosi
a) 1:4.
b) 4:1.
c) 1:2.
d) 2:1.
4. Zadaniem sprzęgła jest
a) odłączanie skrzyni biegów od przekładni głównej.
b) odłączanie silnika od układu napędowego podczas zmiany biegów.
c) odłączanie półosi od mechanizmu napędowego.
d) wału napędowego od przekładni głównej.
5. Najmniejszym momentem tarcia wewnętrznego charakteryzuje
a) mechanizm z kołami stożkowymi.
b) mechanizm z przekładnią ślimakową.
c) mechanizm krzywkowy.
d) mechanizm planetarny.
6. W hipoidalnej przekładni głównej osie zębnika i koła talerzowego
a) nie leżą w jednej płaszczyz
nie i są równoległe.
b) nie leżą w jednej płaszczyz
nie i są prostopadłe.
c) leżą w jednej płaszczyz
nie i są prostopadłe.
d) leżą w jednej płaszczyz
nie i są równoległe.
7. Mechanizm zwrotniczy służy do
a) obrotu drążków kierowniczych.
b) jednoczesnego skręcania kół kierowanych.
c) samoczynnego powrotu kół kierowanych.
d) obrotu wału kierowniczego.
8. Mechanizm kierowniczy służy do
a) przeniesienia ruchu kątowego ze zwrotnicy na koła.
b) zmiany położenia końcówki drążka.
c) do przekazywania ruchów koła kierownicy na mechanizm zwrotniczy.
d) do zmiany pochylenia koła.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
9. Przekładnia pokazana na rysunku jest przekładnią
a) śrubową z obiegiem kulek.
b) zębatkową.
c) ślimakową z palcem wodzącym.
d) ślimakowo-rolkową.
10. Drążek skrętny w zawieszeniu samochodu spełnia rolę elementu
a) tłumiącego.
b) prowadzącego.
c) sprężystego.
d) sprężystego i prowadzącego.
11. Urządzenia wspomagające hamujące działanie silnika to
a) zwalniacze.
b) hamulce postojowe.
c) hamulce zasadnicze.
d) hamulce cierne.
12. Prawo Pascala jest wykorzystywane w układach
a) hamulcowych hydraulicznych.
b) hamulcowych pneumatycznych.
c) zapasowych hamulca.
d) przeniesienia napędu.
13. Most napędowy kryje w sobie
a) półosie napędowe, mechanizm różnicowy i przekładnię główną.
b) wał napędowy, przekładnię główną i przeguby.
c) półosie napędowe.
d) sprzęgło, wał napędowy i krzyżaki.
14. Zalety w postaci: zwartej budowy, większej trwałości i wielkości przełożeń są zaletami
a) skrzyni biegów.
b) mechanizmu różnicowego.
c) przekładni planetarnych.
d) przekładni głównej.
15. Dwa wałki rozrządu w głowicy posiada silnik o oznaczeniu
a) OHV.
b) OHC.
c) DOHC.
d) SOHC.
16. Dopływem świeżego ładunku i usuwaniem spalin w silniku czterosuwowym sterują
a) tłoki.
b) korbowody.
c) zawory.
d) pierścienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
17. Poprzez zawirowanie cząstek powietrza przed ziarnami pyłu chroni silnik filtr
a) pochłaniający.
b) bezwładnościowy.
c) oleju.
d) paliwa.
18. Aby właściwie ustalić proporcje dla silnika ZS do spalenia jednego kilograma powietrza
potrzeba
a) 14,7 kg oleju napędowego.
b) 14,7 kg benzyny.
c) 25,4 kg oleju napędowego.
d) 25,4 kg benzyny.
19. Po pomiarze ciśnienia sprężania otrzymano wyniki: 1cyl.-30 barów, 2 i 3 cyl  29 barów,
4cyl  23 bary. Należy powtórzyć pomiar dla cylindra nr
a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.
20. Ponowny pomiar ciśnienia po wykonaniu próby olejowej nie wykazał zmian
w mierzonych wartościach ciśnienia. Jest to spowodowane uszkodzeniem
a) uszczelki pod głowicą.
b) szczelności pierścieni.
c) szczelności zaworów.
d) kadłuba silnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & .................................& & & & & & & & & & & & & ..
Diagnozowanie i naprawa układów napędowych i jezdnych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
7. LITERATURA
1. Grzybek S. (red.): Budowa pojazdów samochodowych. Część I. REA,
Warszawa 2003
2. Jodłowski M.: Operator maszyn do robót drogowych. WiHK  Kabe s.c., Krosno 2003
3. Jodłowski M.: Operator maszyn do robót ziemnych. WIHK  Kabe s.c., Krosno 2007
4. Kozłowski M. (red.): Mechanik pojazdów samochodowych. Budowa i eksploatacja
pojazdów. Część II. Vogel, Wrocław 2003
5. Sawicki E.: Technologia robót w budownictwie drogowym. WSiP Warszawa 1996
6. www.volvo.com
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44