MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Bogusław Staniszewski
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
833[01].O1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Teresa Traczyk
mgr inż. Piotr Zarzyka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Bogusław Staniszewski
Konsultacja:
mgr inż. Lidia Staniszewska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[01].O1.01
 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik
maszyn i urządzeń drogowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 12
5.1. Prawna ochrona pracy 12
5.1.1. Ćwiczenia 12
5.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne, występujące w procesie
pracy 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy oraz
bezpieczeństwa przeciwpożarowego w drogownictwie. Zasady
kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy 16
5.3.1. Ćwiczenia 16
5.4. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej 18
5.4.1. Ćwiczenia 18
5.5. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo pracy przy
urządzeniach mechanicznych, elektrycznych i ciśnieniowych 20
5.5.1. Ćwiczenia 20
5.6. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej 22
5.6.1. Ćwiczenia 22
5.7. Zabezpieczenie miejsca wypadku. Organizacja pierwszej pomocy
w wypadkach przy pracy 24
5.7.1. Ćwiczenia 24
5.8. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy 26
5.8.1. Ćwiczenia 26
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
28
7. Literatura
42
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela ,który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń drogowych
833[01].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- ewaluację osiągnięć edukacyjnych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- tekstu przewodniego,
- metody projektów,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
833[01].O1
Podstawy zawodu
833[01].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska
833[01].O1.02
Posługiwanie się dokumentacją
techniczną
833[01].O1.03
Stosowanie praw i pojęć z zakresu
mechaniki, mechatroniki oraz
technologii dróg
833[01].O1.04
Określanie materiałów
konstrukcyjnych i eksploatacyjnych
stosowanych w drogownictwie
833[01].O1.05
Wytwarzanie elementów maszyn
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 uczestniczyć w dyskusji, prezentacji i obronie prezentowanego przez siebie stanowiska,
 poczuwać się do odpowiedzialności za zdrowie i życie własne oraz innych,
 stosować podstawowe zasady etyczne (rzetelnej pracy, punktualności, uczciwości,
odpowiedzialności),
 współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:
- zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
- zareagować w przypadku wystąpienia zagrożenia życia i zdrowia pracownika zgodnie
z instrukcjami,
- dobrać odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej,
- zastosować środki ochrony środowiska naturalnego,
- zorganizować bezpieczne i ergonomiczne stanowisko pracy,
- zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
- zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu budowy,
- zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,
- zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,
- przewidzieć i zapobiec zagrożeniom dla życia i zdrowia pracowników,
- zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas styczności z urządzeniami elektrycznymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca: & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01]
Moduł: Podstawy zawodu 833[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
833[01].O1.01
Temat: Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych. Udzielanie pierwszej
pomocy porażonemu prądem elektrycznym.
Cel ogólny: Stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia
i życia.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
- ocenić zagrożenie życia poszkodowanego,
- rozpoznać rodzaj obrażeń,
- udzielić pomocy poszkodowanemu, który doznał porażenia prądem,
- wezwać pomoc medyczną,
- uzyskać dodatkową pomoc od innych osób,
- powiadomić o wypadku przełożonych,
- współpracować w grupie.
Metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna,
- grupowa.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Strategia: uczenie się przez doświadczenie.
Środki dydaktyczne:
- apteczka pierwszej pomocy,
- materiały i akcesoria znajdujące się w miejscu pracy, które mogą być przydatne podczas
udzielania pierwszej pomocy,
- środki ochrony osobistej,
- fantom.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania będzie udzielenie pierwszej pomocy osobie porażonej prądem
elektrycznym.
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, wyjaśnienie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów z
pracą metodą przewodniego tekstu.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Jakie są oznaki porażenia prądem elektrycznym?
2. Jakie działania należy najpierw przedsięwziąć w celu odcięcia porażonego spod działania
prądu?
3. Jakie materiały i akcesoria podręczne mogą posłużyć do odciągnięcia porażonego
z miejsca wypadku?
4. Jakie są zasady udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu w zależności od jego stanu
?
5. Jakie materiały opatrunkowe mogą posłużyć do wykonania opatrunków, jeśli zajdzie taka
konieczność?
6. W jaki sposób przygotować materiały i akcesoria podręczne, niezbędne do udzielania
pomocy porażonemu prądem elektrycznym?
7. W jaki sposób wezwać pomoc lekarską?
8. W jaki sposób powiadomić o wypadku przełożonych?
PLANOWANIE
1. Określ miejsce wykonania ćwiczenia.
2. Zaplanuj materiały do wykonania ćwiczenia.
3. Zaplanuj kolejność czynności podczas udzielania pierwszej pomocy poszkodowanemu
w zależności od jego stanu.
4. Zaplanuj współpracę z kolegami z grupy w celu wezwania pomocy lekarskiej.
5. Zaplanuj, kiedy i w jaki sposób powiadomisz przełożonego o wypadku.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Odetnij dopływ prądu od poszkodowanego.
2. Dokonaj oględzin poszkodowanego.
3. Określ stan poszkodowanego.
4. Rozpoznaj rodzaj urazów, jakich doznał.
5. Przygotuj materiały opatrunkowe z apteczki pierwszej pomocy i akcesoria do udzielania
pierwszej pomocy.
6. Udziel pierwszej pomocy w zależności od stanu poszkodowanego (wykonaj zewnętrzny
masaż serca, sztuczne oddychanie).
7. Używaj podczas udzielania pierwszej pomocy środków ochrony indywidualnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
8. Przygotuj się do zaprezentowania efektów swojej pracy.
9. Współpracuj z kolegami z grupy; aby w czasie udzielania przez Ciebie pierwszej pomocy
wezwali pomoc lekarską i powiadomili o wypadku przełożonego.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie uwolniono poszkodowanego spod działania prądu elektrycznego?
2. Czy poprawnie zostały przeprowadzone czynności ratunkowe (sztuczne oddychanie,
masaż serca, opatrunki)?
3. Czy wezwano pomoc lekarską, udzielając we właściwy sposób informacji o miejscu
zdarzenia i stanie poszkodowanego?
4. Czy powiadomiono o wypadku przełożonego?
ANALIZA
Uczniowie wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej trudności. Nauczyciel
podsumowuje całe ćwiczenie, określa jakie nowe umiejętności zostały ukształtowane, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i w jaki sposób można uniknąć ich w przyszłości.
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazuje uczniom mocne i słabe strony ich pracy.
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Udzielanie pierwszej pomocy przy
złamaniach. Na podstawie uzyskanych informacji, opisz w notatniku sposób udzielania
pierwszej pomocy przy podejrzewaniu złamania kończyny górnej.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01]
Moduł: Podstawy zawodu 833[01].O1
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
833[01].O1.01
Temat: Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.
Cel ogólny:Planowanie działań związanych z ochroną środowiska na stanowisku pracy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zaplanować sposób ochrony środowiska w miejscu pracy,
 określić czynności zmierzające do ochrony środowiska w miejscu pracy,
 wykonać plan ochrony środowiska w miejscu pracy,
 zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Metody nauczania-uczenia się:
- metoda projektów,
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 zespołowa.
Czas: 3 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
- opis i plan terenu przeznaczonego pod budowę drogi,
- notatnik,
- przybory do pisania i rysowania.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów i przebiegu zajęć.
3. Podanie tematu zadania  opracowanie planu ochrony środowiska na stanowisku pracy.
4. Omówienie sposobu wykonania planu.
5. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
6. Realizacja zajęć:
- uczeń otrzymuje od nauczyciela plan obiektu opisu i planu terenu przeznaczonego
pod budowę drogi (otrzymanego od nauczyciela), który zawiera wyszczególnienie
roślinności i miejsc występowania urodzajnej ziemi,
- uczeń wykonuje plan przedsięwzięć zmierzających do ochrony środowiska
na wskazanym miejscu,
- uczeń prezentuje wykonane ćwiczenie.
7. Po wykonaniu pracy uczeń dokonuje analizy wykonanego ćwiczenia.
8. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
9. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy została poprawnie wykonana.
10. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.
Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazuje uczniom mocne i słabe strony ich pracy.
Praca domowa
Odszukaj w dostępnych z
ródłach, informacji na temat ochrony środowiska na świecie
podczas realizacji przedsięwzięć budowlanych.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Prawna ochrona pracy
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odszukaj w Kodeksie pracy artykuł mówiący o tym, jak powinien postąpić pracownik,
kiedy warunki na stanowisku pracy, które zaproponował mu pracodawca nie zapewniają
bezpieczeństwa i higieny pracy. Zaprezentuj ten artykuł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przepisów prawnej ochrony
pracy,
2) przeanalizować w Kodeksie pracy artykuły dotyczące praw pracownika,
3) wybrać z Kodeksu pracy artykuł określający sposób postępowania pracownika w sytuacji
przedstawionej w treści ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy.
- literatura z rozdziału 7 dotycząca prawa pracy.
Ćwiczenie 2
Otrzymasz od nauczyciela zestaw samoprzylepnych kartek, na których wypisano nazwy
szkoleń, jakim podlegają pracownicy. Przyklej je na tablicy i objaśnij, kiedy przeprowadzane są
te szkolenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące szkoleń pracowników,
2) przeanalizować zapisy w Kodeksie pracy dotyczące szkoleń pracowników,
3) przykleić kartki na tablicy,
4) objaśnić, kiedy przeprowadzane są poszczególne rodzaje szkoleń.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- Kodeks pracy,
- zestaw samoprzylepnych kartek z wypisanymi nazwami szkoleń,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca prawa pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne, występujące
w procesie pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Obejrzyj film dydaktyczny przedstawiający pracę mechanika maszyn i urządzeń
drogowych. Wynotuj wszystkie zauważone na filmie czynniki niebezpieczne, szkodliwe
i uciążliwe. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynników niebezpiecznych,
szkodliwych i uciążliwych,
2) obejrzeć film dydaktyczny,
3) wynotować czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe występujące podczas pracy
mechanika maszyn i urządzeń drogowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- film dydaktyczny przedstawiający pracę mechanika maszyn i urządzeń drogowych,
- zestaw do projekcji filmów,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
na stanowisku pracy.
Ćwiczenie 2
Sporządz
listę czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych, jakie mogą
wystąpić na stanowisku pracy mechanika maszyn i urządzeń drogowych. Zaprezentuj
wykonane ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynników niebezpiecznych,
szkodliwych i uciążliwych,
2) przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych, które
mogą wystąpić podczas pracy mechanika maszyn i urządzeń drogowych,
3) sporządzić listę tych czynników,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- metoda projektów,
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- przepisy dotyczące występowania w miejscu pracy czynników szkodliwych, uciążliwych
i niebezpiecznych.
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych
na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
5.3. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy
oraz bezpieczeństwa przeciwpożarowego w drogownictwie.
Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wez
udział w wycieczce na plac realizacji robót drogowych (lub mostowych). Obejrzyj
i oceń pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla pracowników oraz zabezpieczenie placu
budowy. Zanotuj swoje spostrzeżenia i zaprezentuj je po powrocie do pracowni szkolnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymagań higieniczno-
sanitarnych i bezpieczeństwa pracy,
2) uczestniczyć w wycieczce na plac budowy,
3) obejrzeć, a następnie ocenić pomieszczenia higieniczno-sanitarne dla pracowników
oraz zabezpieczenie placu budowy,
4) zanotować spostrzeżenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy.
Ćwiczenie 2
Na podstawie foliogramów przedstawiających normatywy pomieszczeń higieniczno-
sanitarnych i socjalno-bytowych, oblicz wielkość szatni, jadalni, umywalni, jaką należy
zapewnić dla 80 pracowników budowy  w tym 5 kobiet. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymagań pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych na budowie,
2) przeanalizować foliogramy przygotowane przez nauczyciela,
3) wykonać obliczenia wymagane w treści ćwiczenia,
4) zapisać wyniki,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- foliogramy przedstawiające normatywy pomieszczeń socjalno-bytowych i higieniczno-
sanitarnych,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- kalkulator,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy i ergonomii.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.4. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród środków ochrony indywidualnej dostępnych w pracowni szkolnej dobierz zestaw,
w jaki powinien być wyposażony robotnik wykonujący układanie nawierzchni bitumicznej w
warunkach zimowych. Zaprezentuj go i uzasadnij swój wybór.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej,
2) obejrzeć środki ochrony indywidualnej dostępne w pracowni szkolnej,
3) dobrać zestaw środków ochrony indywidualnej dla robotnika drogowego zgodnie
z poleceniem w treści ćwiczenia,
4) zaprezentować dobrany zestaw,
5) uzasadnić wybór.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- środki ochrony indywidualnej,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca środków ochrony indywidualnej.
Ćwiczenie 2
Spośród środków ochrony indywidualnej dostępnych w pracowni szkolnej dobierz zestaw,
w jaki powinien być wyposażony robotnik wykonujący zagęszczanie podbudowy zagęszczarką
ręczną. Zaprezentuj go i uzasadnij swój wybór.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej,
2) obejrzeć środki ochrony indywidualnej dostępne w pracowni szkolnej,
3) dobrać zestaw środków ochrony indywidualnej dla robotnika drogowego zgodnie
z poleceniem w treści ćwiczenia,
4) zaprezentować dobrany zestaw,
5) uzasadnić wybór.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- środki ochrony indywidualnej,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca środków ochrony indywidualnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.5. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo
pracy przy urządzeniach mechanicznych, elektrycznych
i ciśnieniowych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odczytaj informacje zawarte w tabliczce znamionowej dowolnego elektronarzędzia
dostępnego w pracowni szkolnej. Zinterpretuj je.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zabezpieczenia
przeciwpożarowego elektronarzędzi,
2) wybrać dowolne elektronarzędzia do wykonania ćwiczenia,
3) odnalez
ć tabliczkę znamionowaną,
4) odczytać i zinterpretować informację na tabliczce znamionowej.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw elektornarzędzi
- literatura z rozdziału 7 dotycząca zabezpieczeń przeciwpożarowych elektronarzędzi.
Ćwiczenie 2
Określ zasady transportu, rozładunku, sposób i miejsce przechowywania butli z tlenem,
acetylenem, wodorem. Sporządz
notatkę. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące bezpiecznej eksploatacji
urządzeń ciśnieniowych,
2) określić zasady transportu,
3) sporządzić notatkę zgodnie z poleceniem w treści ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca zasad eksploatacji urządzeń ciśnieniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.6. Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony
przeciwpożarowej
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Odegraj scenkę gaszenia pożaru, który wybuchł w pomieszczeniu szatni pracowniczej.
Przyjmij, że z
ródłem pożaru był włączony piecyk elektryczny. Wybierz odpowiedni rodzaj
gaśnicy do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, lecz jej nie uruchamiaj. Wyjaśnij
kolegom z grupy, w jaki sposób należy użyć gaśnicy, aby ugasić pożar.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące ochrony przeciwpożarowej,
2) odegrać scenkę gaszenia pożaru przy użyciu wybranej gaśnicy (bez jej uruchamiania, gdyż
ćwiczenie jest pozorowane).
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw gaśnic,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca ochrony przeciwpożarowej.
Ćwiczenie 2
Z przygotowanego przez nauczyciela zestawu znaków i tablic wybierz te, które
są znakami ochrony przeciwpożarowej. Zaprezentuj je kolegom z grupy i objaśnij
ich znaczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące bezpieczeństwa
przeciwpożarowego
2) zapoznać się z zestawem znaków i tablic, jakie przedstawi Ci nauczyciel,
3) wybrać znaki ochrony przeciwpożarowej,
4) objaśnić znaczenie wybranych znaków,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- zestaw znaków ochrony przeciwpożarowej, znaków ewakuacyjnych, tablic i znaków
bezpieczeństwa,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca ochrony przeciwpożarowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5.7. Zabezpieczenie miejsca wypadku. Organizacja pierwszej
pomocy w wypadkach przy pracy
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zademonstruj sposób unieruchomienia kończyny górnej w przypadku podejrzenia
jej złamania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące udzielania pierwszej pomocy
w wypadkach przy pracy,
2) przygotować na stanowisku materiały i środki opatrunkowe niezbędne do wykonania
unieruchomienia kończyny górnej,
3) wykonać unieruchomienie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- materiały i środki opatrunkowe niezbędne do unieruchamiania kończyn,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca udzielania pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy.
Ćwiczenie 2
Ustal sposób zabezpieczania miejsca wypadku na stanowisku pracy, na którym pracownik
doznał porażenia prądem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobów zabezpieczania
miejsca wypadku przy pracy,
2) przeanalizować, co miało wpływ na zaistnienie wypadku,
3) ustalić sposób oznakowania miejsca wypadku,
4) ustalić sposób odizolowania od miejsca wypadku osób postronnych,
5) zademonstrować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- taśma bezpieczeństwa do wygrodzenia miejsca wypadku,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca postępowania w razie wypadku na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
5.8. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy
5.8.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu i planu terenu przeznaczonego pod budowę drogi (otrzymanego
od nauczyciela), który zawiera wyszczególnienie roślinności i miejsc występowania urodzajnej
ziemi, opracuj projekt ich ochrony na czas robót drogowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobów ochrony
środowiska podczas robót budowlanych i drogowych,
2) przeanalizować opis otrzymany od nauczyciela,
3) wyszukać na planie roślinność podlegającą ochronie,
4) zaplanować sposób ochrony roślinności,
5) odszukać na planie miejsca prowadzenia robót ziemnych, z których należy zebrać
urodzajna ziemię,
6) zaplanować i zaproponować miejsca do hałdowania urodzajnej ziemi,
7) wykonać pomocnicze szkice i opisy planowanych działań,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- opis i plan terenu przeznaczonego pod budowę drogi,
- notatnik,
- przybory do pisania i rysowania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca sposobów ochrony środowiska.
Ćwiczenie 2
Opracuj pisemnie plan postępowania z odpadami, które powstały podczas realizacji robót
drogowych. Wez
pod uwagę różnorodne roboty. Zaprezentuj wykonane ćwiczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobów ochrony
środowiska i postępowania z odpadami podczas i po zakończeniu robót drogowych,
2) przeanalizować rodzaj odpadów, jakie mogą powstać podczas robót drogowych,
3) zaplanować sposób postępowania z odpadami,
4) wykonać pomocnicze szkice i opisy planowanych działań,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody naucznia uczenia się;
- ćwiczenie praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- notatnik,
- przybory do pisania i rysowania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca sposobów ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania od 1 do 13 są z poziomu podstawowego,
- zadania od 14 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. a, 5. b, 6. b, 7. d, 8. b, 9. d, 10. b, 11. a,
12. b, 13. b, 14. c, 15. b, 16. d, 17. c, 18. b, 19. d, 20.c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zidentyfikować z
ródła prawa A P a
Zidentyfikować osobę ponoszącą koszty
2 A P a
szkoleń pracowniczych
Zidentyfikować osobę zapewniającą
3 pracownikom warunki higieniczno-sanitarne w A P b
miejscu pracy
4 Rozróżnić znaki bezpieczeństwa B P a
5 Rozróżnić i ustalić z
ródło potrzebnej informacji C P b
6 Podać niebezpieczne czynniki B P b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
7 Zanalizować i zidentyfikować oznaczenia C P d
8 Zastosować gaśnicę we właściwy sposób C P b
9 Zatosować postanowienia prawne B P d
10 Zdefiniować pojęcie recyklingu B P b
Zidentyfikować sposób oznaczania butli
11 A P a
z acetylenem
Wskazać rodzaj urządzeń podlegających
12 A P b
określonym przepisom
Ustalić sposób zabezpieczenia ruchomych
13 C P b
części maszyn
Określić sposób zapewnienia ergonomicznych
14 C PP c
warunków pracy
Ustalić zależność częstotliwości wymiany
15 C PP b
powietrza od kubatury pomieszczenia
Przewidzieć skutki użycia do gaszenia pożaru
16 D PP d
niewłaściwego środka
Przewidzieć skutki zastosowania gaśnicy
17 D PP c
tetrowej w zamkniętym pomieszczeniu
Ocenić zagrożenie, jakie powstaje podczas
18 niezgodnego z przepisami bhp wykonywania D PP b
obowiązków pracowniczych
19 Zastosować pierwszą pomoc poszkodowanemu D PP d
Zastosować pierwszą pomoc porażonemu
20 D PP c
prądem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym
się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą, znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz
za poprawną.
8. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego oraz zadania z poziomu
ponadpodstawowego, które mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to pytań: od 14 do 20).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdz
, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. y
ródłem prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest
a) Kodeks pracy.
b) Kodeks karny.
c) Kodeks cywilny.
d) Kodeks postępowania administracyjnego.
2. Koszty szkolenia pracowników w zakresie bhp ponosi
a) pracodawca.
b) Społeczna Inspekcja pracy.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
3. Pomieszczenia i urządzenia sanitarne na terenie zakładu pracy zapewnia pracownikom
a) inwestor.
b) pracodawca.
c) inspektor sanitarny.
d) społeczny inspektor pracy.
4. Znak ostrzegawczy bhp ma postać
a) trójkąta o żółtym polu.
b) koła o niebieskim polu.
c) koła z czerwoną obwódką.
d) prostokąta o zielonym polu.
5. Informację o bezpieczeństwie przeciwporażeniowym elektronarzędzia można odczytać z
a) tablicy informacyjnej.
b) jego tabliczki znamionowej.
c) tablicy znaków bezpieczeństwa.
d) instrukcji bhp na stanowisku pracy.
6. Do niebezpiecznych czynników psychofizycznych zalicza się
a) mutagenne.
b) obciążenie fizyczne.
c) działanie mikroorganizmów.
d) działanie pola elektrostatycznego.
7. Oznakowanie substancji toksycznej to
a) b) c) d)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
8. W czasie gaszenia pożaru gaśnicę należy uruchomić
a) na polecenia straży pożarnej.
b) natychmiast przy z
ródle ognia.
c) na polecenie kierownika zakładu pracy.
d) przed wejściem do budynku, w którym płonie pomieszczenie.
9. W myśl zasad o ochronie środowiska na stanowisku pracy, ochronie nie podlega
a) niska zieleń.
b) wysokie drzewa.
c) popularne krzewy ozdobne.
d) drzewa i krzewy wskazane w dokumentacji do wycinki.
10. Recykling to
a) ograniczenie uciążliwości odpadów.
b) wielokrotne wykorzystywanie tych samych materiałów.
c) przetwarzanie materiałów, które straciły ważność użytkową.
d) gromadzenie nieprzydatnych materiałów w miejscach specjalnie wyznaczonych.
11. Butle z acetylenem są malowane na kolor
a) biały.
b) zielony
c) błękitny
d) czerwony.
12. Stałemu dozorowi technicznemu podlegają
a) urządzenia rekreacyjne.
b) urządzenia ciśnieniowe.
c) pomieszczenie socjalne.
d) pomieszczenia higieniczne.
13. Wszystkie ruchome części urządzeń napędowych, które stwarzają zagrożenie
dla pracowników, powinny być
a) dobrze oświetlone.
b) osłonięte osłonami.
c) pomalowane na biało.
d) wygrodzone taśmą bezpieczeństwa.
14. Aby zapewnić ergonomiczne warunki pracy należy
a) przestrzegać zasad ekonomii w czasie pracy.
b) dostosować prawo pracy do możliwości człowieka.
c) dostosować warunki pracy do możliwości człowieka.
d) stosować zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.
15. W celu zapewnienia należytej wentylacji pomieszczenia, powietrze należy wymieniać tym
częściej, im
a) większa jest kubatura pomieszczenia.
b) mniejsza jest kubatura pomieszczenia.
c) większa jest powierzchnia pomieszczenia.
d) mniejsza jest powierzchnia pomieszczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
16. Jeśli zastosujesz wodę do gaszenia palącego się tłuszczu, to
a) płomień powiększy się.
b) płomień zgaśnie bardzo szybko.
c) tłuszcz natychmiast ostygnie, dzięki czemu ogień będzie powoli dogasał.
d) tłuszcz rozpryśnie się, zapali i może spowodować u człowieka poparzenie.
17. Jeśli do gaszenia ognia w zamkniętym pomieszczeniu użyjesz gaśnicy tetrowej, to
a) powiększy się płomień.
b) płomień zgaśnie bardzo szybko.
c) wytworzy się trujący związek chemiczny.
d) na płonącej powierzchni powstanie zimna piana.
18. Czyszczenie urządzeń mechanicznych ze smarów, przeprowadzane w zamkniętym
pomieszczeniu w odległości co najmniej 4 m od z
ródła ognia jest
a) dozwolone.
b) całkowicie zabronione.
c) dozwolone pod warunkiem zachowania ostrożności.
d) zabronione w przypadku, gdy podejmie się tego niedoświadczony pracownik.
19. Pierwsza pomoc poszkodowanemu, u którego podejrzewa się złamanie kończyny polega,
na
a) nastawieniu kończyny.
b) obandażowaniu złamanej kończyny.
c) zastosowaniu opaski uciskowej na kończynę.
d) unieruchomieniu kończyny w dwóch sąsiednich stawach.
20. Udzielanie pierwszej pomocy pracownikowi porażonemu prądem elektrycznym polega
w pierwszej kolejności na
a) zastosowaniu masażu serca.
b) zastosowaniu sztucznego oddychania.
c)  odcięciu dopływu prądu od poszkodowanego.
d) przeniesieniu poszkodowanego na bok, poza strefę rażenia prądu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko................................................................................................
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
TEST 2
Test do jednostki modułowej  Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania od 1 do 13 są z poziomu podstawowego,
- zadania od 14 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. d, 7. d, 8. a, 9. a, 10. a, 11. d,
12. b, 13. c, 14. a, 15. d, 16. d, 17. c, 18. b, 19. c, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

Zidentyfikować prawa przysługujące
1 A P a
pracownikowi
Zidentyfikować rodzaje badań, którym
2 A P a
podlegają pracownicy
Zidentyfikować sposób oznaczania butli z
3 A P c
tlenem
Rozróżnić działanie czynników szkodliwych na
4 B P b
wskazane miejsce w organizmie człowieka
5 Zidentyfikować zadania engonomii B P b
Rozpoznać kształt i barwy znaku
6 A P d
bezpieczeństwa
Określić częstotliwość kontrolowania stanu
7 A P d
elektronarzędzi
Ustalić kolejność działań w razie wystąpienia
8 C P a
pożaru
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
9 Podać znaczenie wymienionego określenia. B P a
Rozpoznać miejsce składowania materiałów
10 A P a
stwarzających zagrożenie
Rozstrzygnąć, który z wymienionych zestawów
11 stanowi ubranie ochronne dla robotnika C P d
drogowego
Zidentyfikować, kto jest uprawniony do
12 A P b
korzystania ze środków ochrony zbiorowej
Obliczyć zapotrzebowanie organizmu człowieka
13 C P c
na świeże powietrze
Ocenić, jak powinien się zachować pracownik
14 poszkodowany w wypadku w opisanych D PP a
warunkach
Zaplanować sposób udzielania pierwszej
15 pomocy poszkodowanemu w przypadku D PP d
złamania
Zaplanować sposób udzielania pierwszej
16 pomocy poszkodowanemu w przypadku D PP d
krwotoku tętniczego
Zaplanować sposób udzielania pierwszej
17 pomocy poszkodowanemu w przypadku D PP c
porażenia prądem
Wykluczyć użycie niewłaściwego środka
18 C PP b
gaśniczego w opisanych warunkach
Przeanalizować po dokonaniu obliczeń, jaka
19 D PP c
powinna być wielkość jadalni
Przeanalizować, kiedy jest możliwe
20 wykonywanie czynności konserwacyjnych przy D PP b
maszynie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie
będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym
się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz za poprawną.
8. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego oraz zadania z poziomu
ponadpodstawowego, które mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to zadań od 14 do 20).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Prawo, które przysługuje pracownikowi, kiedy warunki pracy nie odpowiadają przepisom
bezpieczeństwa i higieny pracy, to
a) powstrzymania się od wykonywania pracy.
b) wykonywania pracy bez względu na panujące warunki.
c) zorganizowania grupy pracowników, która zajmie się poprawa warunków pracy.
d) samodzielnej poprawy warunków pracy, nawet bez porozumienia z przełożonym.
2. Profilaktyczne, wstępne badania lekarskie obowiązani są wykonywać między innymi
pracownicy
a) przyjmowani do pracy.
b) którzy wykonują ciężka pracę fizyczną.
c) których niezdolność do pracy z powodu choroby trwała co najmniej 7 dni.
d) wszyscy pracownicy co 6 miesięcy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy.
3. Butle z tlenem są pomalowane na kolor
a) biały.
b) zielony.
c) błękitny
d) czerwony.
4. Na drogi oddechowe, skórę i błony śluzowe człowieka działają najczęściej szkodliwe
czynniki
a) fizyczne.
b) chemiczne.
c) mechaniczne.
d) psychofizyczne.
5. Przystosowaniem narzędzi, maszyn, warunków pracy do cech i możliwości człowieka
zajmuje się
a) ekologia.
b) ergonomia.
c) socjologia.
d) psychologia.
6. Zamieszczony niżej znak, to znak
a) zakazu.
b) nakazu.
c) informacyjny.
d) ostrzegawczy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
7. Aby uniknąć porażenia prądem, należy między innymi kontrolować stan obudowy,
wyłącznika i przewodu zasilającego
a) raz w roku.
b) raz w tygodniu.
c) raz w miesiącu.
d) przed każdym użyciem elektronarzędzia.
8. W razie wybuchu pożaru należy w pierwszej kolejności
a) ewakuować ludzi.
b) powiadomić pracodawcę.
c) odszukać i odczytać instrukcję postępowania na wypadek pożaru.
d) zabezpieczyć kosztowne maszyny i urządzenia na stanowiskach pracy.
9. Unieszkodliwianie odpadów polega na
a) ograniczeniu ich uciążliwości.
b) wielokrotnym wykorzystywaniu tych samych materiałów.
c) przetwarzaniu materiałów, które straciły ważność użytkową.
d) gromadzeniu nieprzydatnych materiałów w miejscach specjalnie wyznaczonych.
10. Butle z siarkowodorem należy przechowywać
a) na otwartym powietrzu pod zadaszeniem.
b) szczelnie zamkniętych kontenerach.
c) w magazynach razem z butlami zawierającymi gazy palne.
d) w magazynach razem z butlami zawierającymi gazy trujące.
11. Pracownik wykonujący roboty drogowe w okresie zimowym powinien być ubrany w
a) fartuch drelichowy, trzewiki skórzano-gumowe, rękawice brezentowe lub gumowe
i razie konieczności w kamizelkę ciepłochronną.
b) fartuch z tworzywa sztucznego, trzewiki skórzano-gumowe, rękawice brezentowe lub
gumowe i razie konieczności w kamizelkę ciepłochronną.
c) nakolanniki, trzewiki skórzano-gumowe, rękawice brezentowe lub gumowe i w razie
konieczności w kamizelkę ciepłochronną.
d) ocieplane ubranie robocze, buty skórzane na twardej podeszwie, rękawice, kamizelkę
odblaskową i razie konieczności nauszniki.
12. Środki ochrony zbiorowej przeznaczone są
a) dla pracowników tylko w dużych zakładach pracy.
b) do jednoczesnej ochrony grupy pracowników, a także pojedynczych osób.
c) wyłącznie dla robotników, do ochrony przed szkodliwymi czynnikami występującymi
w sposób nagły i nieprzewidziany.
d) dla kadry kierowniczej i nadzoru, do ochrony przed szkodliwymi czynnikami
występującymi w sposób nagły i nieprzewidziany.
13. Organizm człowieka potrzebuje od 20 do 30 m3 świeżego powietrza na osobę w ciągu
godziny. W ciągu 5 godzin organizm człowieka zużyje powietrze w ilości
a) od 26 do 36 m3.
b) od 26,6 do 36,6 m3.
c) od 100 do 150 m3.
d) od 120,6 do 180,6 m3.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
14. Pracownik, który uległ niegroz
nemu wypadkowi, a jego stan zdrowia na to pozwala,
powinien jak najszybciej
a) zakończyć pracę i udać się do lekarza.
b) zawiadomić o wypadku swoją rodzinę.
c) opatrzyć sobie obrażenia i kontynuować pracę.
d) zgłosić wypadek do Państwowej Inspekcji Pracy.
15. Pierwsza pomoc poszkodowanemu, który doznał złamania kończyny górnej polega na
a) wyprostowaniu kończyny.
b) obandażowaniu złamanej kończyny.
c) zastosowaniu ciepłego okładu na kończynę.
d) unieruchomieniu kończyny poprzez założenie chusty trójkątnej.
16. Pierwsza pomoc poszkodowanemu, który doznał krwotoku tętniczego polega na
a) unieruchomieniu kończyny.
b) odkażeniu rany i nałożeniu jałowego opatrunku.
c) nałożeniu zimnego kompresu na miejsce zranienia.
d) założeniu opaski uciskowej pomiędzy miejscem krwawienia a sercem.
17. Akcja ratowania porażonego prądem, który został uwolniony spod napięcia, a stwierdza
się u niego zatrzymanie akcji serca i oddechu polega między innymi na
a) podaniu zimnej wody do picia.
b) podaniu mocnej, gorącej herbaty do picia.
c) zastosowaniu masażu serca i sztucznego oddychania.
d) ułożeniu poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej i zapewnienie mu spokoju,
aż do przybycia lekarza.
18. Jeśli płoną urządzenia elektryczne pod napięciem, to nie wolno użyć do ich gaszenia
a) piasku.
b) gaśnicy pianowej.
c) gaśnicy śniegowej.
d) gaśnicy proszkowej.
19. Zgodnie z przepisami norma powierzchni pomieszczeń przeznaczonych na jadalnie wynosi
1,1 m2 na 1 pracownika na zmianę, a pomieszczenie nie powinno mieć mniej niż 8 m2.
Zatem, powierzchnia jadalni przeznaczonej dla 6 osób powinna wynosić
a) 1,1 m2.
b) 6,6 m2.
c) 8,0 m2.
d) 9,1 m2.
20. Smarownie urządzeń napędowych, będący w ruchu jest
a) zawsze dozwolone.
b) zawsze niedozwolone.
c) dozwolone, jeśli pozwala na to dokumentacja techniczno-ruchowa.
d) dozwolone, jeśli pozwoli na to pracownik stale obsługujący maszynę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko................................................................................................
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedzi Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
7. LITERATURA
1. Celeda R.: Kodeks pracy. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2000
2. Bernaciak A.: Przedsiębiorstwa wobec wymagań ochrony środowiska. Salamandra,
Poznań 2000
3. Bodziony B., Dziwiński P., Gniadzi P.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w budownictwie.
Polskie Centrum Budownictwa, Warszawa 1998
4. Borowiecki M., Pytasz Z., Rygała E.: Bądz
my bezpieczni. PWN, Warszawa 2006
5. Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. Warszawa
1996
6. Hansen D.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. WSiP, Warszawa 1998
7. Kodeks BHP w budownictwie Międzynarodowego Biura Pracy. POLCEN, Warszawa
1998
8. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP,Warszawa 1996
9. Nowy poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 2003
10. Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002
11. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla ucznia. KOWEZ,
Warszawa 2002
12. Sawicki E.: Technologia robót w budownictwie drogowym cz.1. WSiP Warszawa 1996
Przepisy prawne
 Ustawa z 26 czerwca 1974r.  Kodeks pracy. Bezpieczeństwo i higiena pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42