MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Piotr Zarzyka
Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń
drogowych 833[01].Z1.04
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Jarosław Sadal
mgr inż. Leszek Kucharski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Piotr Zarzyka
Konsultacja:
mgr inż. Jolanta Skoczylas
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[01].Z1.04
 Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik maszyn i urządzeń drogowych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia
6
4. Scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia
12
5.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa i ochrona
środowiska podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn
i urządzeń drogowych 12
5.1.1. Ćwiczenia
12
5.2. Przeglądy bieżące i okresowe maszyn i urządzeń drogowych 14
5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Smarowanie układów mechanicznych, zużycie i starzenie części maszyn 17
5.3.1. Ćwiczenia 17
5.4. Wymiana płynów hydraulicznych i eksploatacyjnych, odwadnianie
i czyszczenie układów pneumatycznych oraz obsługa układów roboczych
maszyn i urządzeń drogowych 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
5.5. Diagnostyka układów rozruchowych, układów ładowania akumulatora
oraz konserwacja układów elektronicznych 22
5.5.1. Ćwiczenia 22
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 27
7. Literatura 41
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik dla nauczyciel który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych
w szkole kształcącej w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń drogowych.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed
rozpoczęciem tej jednostki modułowej, tak by bez problemów mógł przyswoić sobie
wiedzę zawartą w poradniku,
 cele kształcenia, tj. wykaz umiejętności jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 ćwiczenia, które pomogą zweryfikować wiedzę teoretyczną ucznia oraz wykształcić
umiejętności praktyczne,
 literaturę uzupełniająca.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktacje zadań i uczenia się,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni należy zwrócić uwagę na przestrzeganie regulaminów,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Z tymi przepisami należy zapoznać uczniów podczas trwania
nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
833[01].Z1
Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych
833[01].Z1.01
Stosowanie maszyn i urządzeń drogowych
833[01].Z1.02 833[01].Z1.03
Diagnozowanie i naprawa układów Diagnozowanie i naprawa układów
napędowych hydraulicznych, pneumatycznych
i jezdnych i elektrycznych
833[01].Z1.04
Wykonywanie przeglądów
okresowych maszyn i urządzeń
drogowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.
 klasyfikować maszyny urządzenia drogowe i określić ich zadania,
 klasyfikować silniki stosowane w maszynach i urządzeniach drogowych,
 charakteryzować maszyny i urządzenia drogowe według rodzaju napędu,
 wyjaśniać funkcjonowanie elektronicznych układów sterujących pracą układu
napędowego i jezdnego,
 posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczną podczas diagnozowania
zespołów instalacji elektrycznej,
 lokalizować uszkodzenia w elementach i podzespołach układów napędowych i jezdnych
maszyn i urządzeń drogowych,
 stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe i ochrony
środowiska na stanowisku pracy,
 organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
 dobierać narzędzia i przyrządy do wykonywanych prac.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć.
 posłużyć się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczno-eksploatacyjną przy
przeglądach okresowych i sezonowych,
 wykonać przegląd okresowy silnika napędowego,
 wykonać przegląd okresowy elementów układu napędowego zgodnie z zaleceniami
producenta,
 zdiagnozować stan techniczny zespołów instalacji elektrycznej,
 wykonać przegląd układu roboczego maszyny zgodnie z zaleceniami producenta,
 wykonać okresową wymianę płynów eksploatacyjnych w maszynach i urządzeniach
drogowych zgodnie z zaleceniami producenta,
 wykonać okresowe smarowanie podzespołów maszyn i urządzeń drogowych zgodnie
z zaleceniami producenta,
 przygotować do pracy maszyny i urządzenia do robót ziemnych, budowlanych
i drogowych,
 obsłużyć maszyny i urządzenia zgodnie z instrukcją obsługi,
 zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz
ochrony środowiska podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń
drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca: ..............................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01].
Moduł: Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych 833[01].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń
drogowych 833[01].Z1.04
Temat: Naprawa w układzie chłodzenia maszyny drogowej.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności lokalizowania, demontażu, naprawy elementów
układu chłodzenia, a następnie montażu i sprawdzenia poprawności działania
układu chłodzenia.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zaplanować kolejność działań,
 zgromadzić niezbędne narzędzia i urządzenia kontrolno-pomiarowe,
 przygotować stanowisko pracy,
 wskazać rozmieszczenie poszczególnych elementów układu chłodzenia,
 wykonać przegląd maszyny w ramach obsługi codziennej,
 sprawdzić poprawność działania poszczególnych układów,
 zdemontować i zamontować element układu chłodzenia,
 zapisać wnioski z wykonanego ćwiczenia,
 zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
Metody nauczania uczenia się:
- wykład,
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach 2 3 osobowych.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń drogowych.
Środki dydaktyczne:
- literatura dotycząca układów chłodzenia,
- pojazd samochodowy, maszyna drogowa lub makieta, materiały eksploatacyjne,
- zestaw narzędzi,
- przyrządy kontrolno-pomiarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik.
Przebieg zajęć:
Zadanie dla ucznia
Dokonaj sprawdzenia płynu chłodzącego w maszynie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
FAZA WST
PNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, wyjaśnienie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów
z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.
FAZA WA
AŚCIWA
INFORMACJE
1. Jakie zadanie w maszynie spełnia układ chłodzenia?
2. Czy potrafisz zlokalizować uszkodzone elementy układu chłodzenia?
3. Czy potrafisz zgromadzić odpowiednie narzędzia i przyrządy kontrolno-pomiarowe do
wykonania zadania?
4. Czy potrafisz usunąć usterkę w układzie chłodzenia?
5. Czy potrafisz sprawdzić poprawność działania układu chłodzenia danej maszyny?
PLANOWANIE
1. Określ miejsce wykonania ćwiczenia.
2. Ustal stan techniczny układu chłodzenia.
3. Przeanalizuj DTR maszyny.
4. Zaplanuj kolejność czynności wykonania naprawy układu chłodzenia.
5. Zaplanuj narzędzia do wykonania ćwiczenia.
UZGODNIENIE
1. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.
WYKONANIE
1. Określ stan techniczny układu chłodzenia.
2. Ustal usterkę w układzie chłodzenia.
3. Zdemontuj uszkodzony układ.
4. Napraw lub wymień uszkodzony element układu chłodzenia.
5. Zamontuj sprawny technicznie element układu chłodzenia.
6. Sprawdz
poprawność działania układu.
7. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.
SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie została ustalona usterka układu chłodzenia?
2. Czy poprawnie została wykonana naprawa?
3. Czy prawidłowo zostały zamontowane poszczególne elementy układu chłodzenia?
4. Czy prawidłowo zostało wykonane sprawdzenie poprawności działania?
5. Czy prawidłowo został napełniony układ chłodzenia maszyny?
6. Czy płyn chłodzący spełnia warunki eksploatacji?
ANALIZA
Uczniowie wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej trudności. Nauczyciel
podsumowuje całe ćwiczenie, określa jakie nowe umiejętności zostały ukształtowane, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i sposoby ich unikania w przyszłości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
FAZA KOC
COWA
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości dotyczących budowy i zasady działania układu
chłodzenia maszyny drogowej. Na podstawie zgromadzonych informacji wypisz typowe
usterki. Opisz możliwe sposoby naprawy lub wymiany.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca: ..............................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych 833[01].
Moduł: Eksploatacja maszyn i urządzeń drogowych 833[01].Z1
Jednostka modułowa: Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń
drogowych 833[01].Z1.04
Temat: Diagnostyka i naprawa układów ładowania akumulatora.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności diagnozowania, analiza usterek, napraw, oraz
poprawnego montażu i sprawdzania poprawnego działania w układach
ładowania akumulatora.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zaplanować kolejność operacji podczas diagnozowania układu ładowania,
 dobrać narzędzia i przyrządy,
 przygotować potrzebne części zamienne,
 zorganizować stanowisko do naprawy i pomiarów ładowania akumulatora w maszynie,
 rozpoznać zakres uszkodzenia przy pomocy przyrządów kontrolno-pomiarowych,
 dobrać technologię naprawy, stosując kryteria ekonomiczne, techniczne i organizacyjne,
 wykonać poszczególne czynności zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
 posprzątać stanowisko ćwiczeniowe,
 zaprezentować wykonaną pracę.
Metody nauczania uczenia się:
- pokaz z instruktażem,
- ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- indywidualna.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń drogowych.
Środki dydaktyczne:
 maszyna drogowa lub makieta,
 miernik uniwersalny,
 zestaw narzędzi,
 części zamienne do układu ładowania akumulatora,
 przybory do pisania,
 notatnik.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów i przebiegu zajęć.
3. Omówienie zasad diagnozowania i naprawy układu ładowania akumulatora.
4. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
5. Realizacja zajęć:
- uczeń otrzymuje zestaw narzędzi i miernik uniwersalny,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
- uczeń po przeczytaniu instrukcji przystępuje do oględzin i pomiarów układu
ładowania, (w razie trudności korzysta z pomocy nauczyciela),
- uczeń wymienia uszkodzone elementy układu,
- nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga przy wymianie i pomiarach.
6. Po wykonaniu pracy uczeń analizuje wykonane ćwiczenie.
7. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
8. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy została poprawnie wykonana.
9. Uczniowie prezentują pracę w kolejności wykonywania.
10. Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Na podstawie ćwiczenia wykonanego na zajęciach wypisz typowe usterki uszkodzeń
układów ładowania akumulatora w maszynie drogowej, możliwe sposoby naprawy lub
wymiany, rodzaje zabezpieczeń instalacji.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i nabytych umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5. Ćwiczenia
5.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona przeciwpożarowa
i ochrona środowiska podczas wykonywania przeglądów
okresowych maszyn i urządzeń drogowych
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału wymagań i zakazów związanych z zagrożeniami występującymi
podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymagań i zakazów
związanych z zagrożeniami podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn
i urządzeń drogowych,
2) przeanalizować instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz
udzielania pierwszej pomocy,
3) wypisać w notatniku wymagania i zakazy związane z zagrożeniami występującymi
podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje przeciwpożarowe oraz bezpieczeństwa i higieny pracy,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca wymagań i zakazów związanych z zagrożeniami
występującymi podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń
drogowych.
Ćwiczenie 2
Wskaż z
ródła zagrożeń jakie mogą wystąpić podczas wykonywania przeglądów
okresowych maszyn i urządzeń drogowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymagań i zakazów
związanych z zagrożeniami podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn
i urządzeń drogowych,
2) przeanalizować instrukcje, znaki bezpieczeństwa i tablice ostrzegawcze,
3) wskazać i zapisać miejsca, w których występują zagrożenia, a następnie dobrać środki
zapobiegające sytuacjom niebezpiecznym,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe i ostrzegawcze dotyczące z
ródeł zagrożeń, jakie mogą wystąpić
podczas wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych,
- instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca z
ródeł zagrożeń, jakie mogą wystąpić podczas
wykonywania przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Przeglądy bieżące i okresowe maszyn i urządzeń drogowych
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż, nazwij i opisz podstawowe układy, które występują w maszynie lub urządzeniu
drogowym. Określ stan techniczny elementów poszczególnych układów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące podstawowych układów
występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) wskazać podstawowe układy występujące w pojez
dzie,
3) nazwać podstawowe układy występujące w pojez
dzie,
4) opisać układy w notatniku,
5) określić stan techniczny elementów poszczególnych układów,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 pojazd, maszyna drogowa lub makieta,
 odzież ochronna i robocza przewidziana na danym stanowisku pracy,
 dokumentacja techniczna pojazdu lub maszyny,
 przybory do pisania,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych układów występujących w maszynie lub
urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 2
Wskaż, nazwij i opisz podstawowe układy i podzespoły maszyny lub urządzenia
drogowego wskazanego Ci przez nauczyciela, które wchodzą w zakres obsługi codziennej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące podstawowych układów
występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi
codziennej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
2) wskazać podstawowe układy i podzespoły w maszynie lub urządzeniu drogowym,
3) nazwać podstawowe układy i podzespoły w maszynie lub urządzeniu drogowym,
4) opisać układy i podzespoły wchodzące w zakres obsługi codziennej w notatniku,
5) określić stan techniczny poszczególnych układów,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- pojazd, maszyna drogowa lub makieta,
- odzież ochronna i robocza przewidziana na danym stanowisku pracy,
- dokumentacja techniczna pojazdu lub maszyny,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych układów występujących w maszynie lub
urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi codziennej.
Ćwiczenie 3
Wykonaj prace z zakresu obsługi technicznej (OT-1), przy maszynie lub urządzeniu
drogowym wskazanym Ci przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące podstawowych układów
występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi
technicznej,
2) zaplanować kolejność czynności, zgromadzić narzędzia i urządzenia niezbędne do
wykonania ćwiczenia,
3) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) wykonać ćwiczenie zgodnie ze sporządzonym planem,
5) uporządkować stanowisko pracy,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- makieta, maszyna lub urządzenie drogowe,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
- zestaw narzędzi monterskich,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- kliny samochodowe,
- fartuchy ochronne,
- miernik uniwersalny,
- próbnik napięcia,
- środki ochrony osobistej,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca podstawowych układów występujących w maszynie lub
urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi technicznej.
Ćwiczenie 4
Dobierz odpowiednie materiały eksploatacyjne do maszyny lub urządzenia drogowego,
które należy zastosować podczas przeglądu okresowego OT-2, przy użyciu dokumentacji
techniczno-eksploatacyjnej danej maszyny lub urządzenia drogowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące podstawowych układów
występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi
okresowej OT-2,
2) przeanalizować przepisy i instrukcje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
przeciwpożarowe podczas prac pod napięciem,
3) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować dokumentację techniczno-eksploatacyjną danej maszyny lub urządzenia,
5) znalez
ć w dokumentacji parametry jakie powinny posiadać materiały eksploatacyjne,
6) dobrać odpowiednie materiały eksploatacyjne,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zapisać wnioski i spostrzeżenia z wykonanego ćwiczenia,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe oraz tablice poglądowe
oraz ostrzegawcze,
- dokumentacja techniczno-eksploatacyjna maszyny lub urządzenia drogowego,
- sprzęt ochrony osobistej,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca podstawowych układów występujących w maszynie lub
urządzeniu drogowym, wchodzących w zakres obsługi okresowej OT-2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Smarowanie układów mechanicznych, zużycie i starzenie
części maszyn
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż i nazwij podstawowe układy, które występują w maszynie lub urządzeniu
drogowym wskazanym Ci przez nauczyciela, sprawdz
czy w czasie eksploatacji wymagają
smarowania. Opisz je w notatniku. Określ stan techniczny elementów poszczególnych
układów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące smarowania
podstawowych układów występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) wskazać podstawowe układy występujące w pojez
dzie, maszynie drogowej, które
w czasie eksploatacji wymagają smarowania,
3) wykonać opis układów w notatniku,
4) określić stan techniczny elementów poszczególnych układów,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- pojazd, maszyna drogowa lub makieta,
- odzież ochronna i robocza przewidziana na danym stanowisku pracy,
- dokumentacja techniczna pojazdu lub maszyny,
- przybory do pisania,
- notatnik,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca smarowania podstawowych układów występujących
w maszynie lub urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 2
Wykonaj analizę starzenia się poszczególnych części maszyny pod wpływem jej
eksploatacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące starzenia się
poszczególnych części występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) przeanalizować warunki w jakich pracują poszczególne podzespoły maszyny,
3) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) sporządzić plan,
5) wykonać ćwiczenie zgodnie ze sporządzonym planem,
6) uporządkować stanowisko pracy.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 makieta, maszyna lub urządzenie drogowe,
 instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
 dokumentacja techniczno-eksploatacyjna maszyny,
 instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe,
 zestaw narzędzi monterskich,
 fartuchy ochronne,
 środki ochrony osobistej,
 przybory do pisania,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca starzenia się poszczególnych części występujących
w maszynie lub urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 3
Dobierz odpowiedni olej silnikowy do maszyny lub urządzenia drogowego przy użyciu
dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej danej maszyny lub urządzenia drogowego. Zapisz
w notatniku, jaki olej wybrałeś i dlaczego. Dokonaj wymiany oleju na stanowisku.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące smarowania
poszczególnych części występujących w maszynie lub urządzeniu drogowym oraz
wymiany oleju,
2) przygotować dokumentację techniczno-eksploatacyjną danej maszyny lub urządzenia,
3) znalez
ć w dokumentacji parametry jakie powinien posiadać olej silnikowy,
4) dobrać odpowiedni olej,
5) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) dokonać wymiany oleju,
7) uprzątnąć stanowisko pracy,
8) zapisać wnioski i spostrzeżenia z wykonanego ćwiczenia,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe oraz tablice poglądowe
oraz ostrzegawcze,
- dokumentacja techniczno-eksploatacyjna maszyny lub urządzenia drogowego,
- sprzęt ochrony osobistej,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 6 dotycząca smarowania poszczególnych części występujących
w maszynie lub urządzeniu drogowym oraz wymiany oleju.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Wymiana płynów hydraulicznych i eksploatacyjnych,
odwadnianie i czyszczenie układów pneumatycznych oraz
obsługa układów roboczych maszyn i urządzeń drogowych
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj wymiany płynu chłodzącego w układzie chłodzenia maszyny drogowej,
wskazanej przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymiany płynu
chłodzącego w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, które należy stosować podczas
wymiany płynu w układzie chłodzenia,
3) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową maszyny, wskazanej przez
nauczyciela,
4) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) zgromadzić potrzebne narzędzia,
6) dokonać wymiany płynu w układzie chłodzenia maszyny lub urządzenia drogowego,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 książka naprawy pojazdu,
 maszyna drogowa lub makieta,
 poradniki serwisowe,
 płyn eksploatacyjny do chłodzenia silnika,
 środki ochrony osobistej,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wymiany płynu chłodzącego w maszynie lub
urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 2
Wymień, a następnie wypisz w notatniku wszystkie przyrządy i urządzenia potrzebne do
wymiany płynu hamulcowego w układzie hamulcowym maszyny, wskazanej przez
nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wymiany płynu
hamulcowego w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową danej maszyny,
3) wykonać opis układu hamulcowego maszyny drogowej,
4) wypisać wszystkie urządzenia i przyrządy potrzebne do wymiany płynu,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- wykład z pokazem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 instrukcje stanowiskowe obsługi urządzeń,
 dokumentacja techniczno-ruchowa maszyny lub urządzenia,
 maszyna lub makieta maszyny drogowej,
 kliny pod koła,
 notatnik,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca wymiany płynu hamulcowego w maszynie lub
urządzeniu drogowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5.5. Diagnostyka układów rozruchowych, układów ładowania
akumulatora oraz konserwacja układów elektronicznych
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż na modelu rozrusznika poszczególne jego elementy, nazwij je, a następnie opisz
w notatniku. Oceń ich stan.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy rozrusznika
w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) wskazać elementy budowy rozrusznika,
3) wykonać opis elementów w notatniku,
4) ocenić stan elementów budowy rozrusznika,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 model rozrusznika,
 rozruszniki eksploatowane,
 przybory do pisania,
 notatnik,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy rozrusznika w maszynie lub urządzeniu
drogowym.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj przedstawione elementy alternatora i wymień, a następnie opisz funkcje, jakie
spełniają.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy alternatora
w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) przeanalizować budowę alternatorów różnego typu,
3) rozpoznać elementy alternatora,
4) wymienić nazwy elementów budowy alternatora,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5) opisać w notatniku elementy i ich zadania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- alternatory przeznaczone do demontażu,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy alternatora w maszynie lub urządzeniu
drogowym.
Ćwiczenie 3
Wykonaj demontaż/montaż alternatora z maszyny lub urządzenia drogowego,
wskazanego Ci przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zaplanować kolejność czynności, zgromadzić narzędzia i urządzenia niezbędne do
wykonania ćwiczenia,
2) przygotować stanowisko pracy (może zaistnieć potrzeba skorzystania z podnośnika),
zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) wykonać ćwiczenie zgodnie ze sporządzonym planem działania,
4) uporządkować stanowisko pracy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- stanowisko do wykonania ćwiczenia,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- kompletna maszyna drogowa lub makieta,
- zestaw narzędzi monterskich,
- kliny samochodowe,
- fartuchy ochronne,
- sprzęt kontrolno-pomiarowy,
- środki ochrony osobistej,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy alternatora w maszynie lub urządzeniu
drogowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Ćwiczenie 4
Dokonaj sprawdzenia i regulacji regulatora napięcia i prądu. Odnotuj wartość natężenia
prądu, utrzymywanego przez regulator prądu w całym zakresie obrotów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy i zasady działania
regulatora napięcia w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) przeczytać instrukcję do przeprowadzenia ćwiczenia,
3) wykonać montaż badanego urządzenia i niezbędnych połączeń,
4) dobrać odpowiednie narzędzia i przyrządy pomiarowe,
5) zmierzyć wskazane wielkości,
6) zapisać w notatniku lub protokole badań wyniki pomiarów i swoje wnioski,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne,
 pokaz z objaśnieniem.
Środki dydaktyczne
- prądnice przeznaczone do badań,
- regulator prądnicy,
- instrukcje do wykonania ćwiczenia i stanowiskowa, przygotowane przez nauczyciela,
- zestaw narzędzi monterskich,
- przyrządy pomiarowe,
- dane techniczne badanej prądnicy,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i zasady działania regulatora napięcia
w maszynie lub urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 5
Zlokalizuj w pojez
dzie obwody elektryczne i układy elektroniczne narażone na
uszkodzenia.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obwodów elektrycznych
i układów elektronicznych w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) przeanalizować instrukcje i dokumentację techniczną maszyny,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
3) zapoznać się z przyrządami kontrolno-pomiarowymi,
4) zlokalizować obwody elektryczne i układy elektroniczne narażone na uszkodzenia
w maszynie lub urządzeniu drogowym,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- tablice poglądowe i ostrzegawcze przedstawiające obwody elektryczne narażone na
uszkodzenia,
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i przyrządów,
- przyrządy pomiarowe,
- dokumentacja techniczno-eksploatacyjna,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca obwodów elektrycznych i układów elektronicznych
w maszynie lub urządzeniu drogowym.
Ćwiczenie 6
Za pomocą miernika napięcia sprawdz
stan naładowania akumulatora.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy i zasady działania
akumulatora w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) przeczytać instrukcję do zadania,
3) przeanalizować przepisy i instrukcje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
przeciwpożarowe podczas prac pod napięciem,
4) zgromadzić narzędzia i urządzenia niezbędne do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) sprawdzić stan naładowania akumulatora w maszynie lub urządzeniu drogowym,
7) uporządkować stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy i przeciwpożarowe, tablice poglądowe oraz
ostrzegawcze,
- sprzęt kontrolno-pomiarowy do sprawdzania akumulatora,
- sprzęt ochrony osobistej,
- notatnik,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i zasady działania akumulatora w maszynie lub
urządzeniu drogowym
Ćwiczenie 7
Wykonaj demontaż/montaż akumulatora z maszyny lub urządzenia drogowego,
wskazanego Ci przez nauczyciela.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące budowy i zasady działania
akumulatora w maszynie lub urządzeniu drogowym,
2) zgromadzić narzędzia i urządzenia niezbędne do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) wykonać ćwiczenie zgodnie ze sporządzonym planem działania,
5) uporządkować stanowisko pracy,
6) zapisać wnioski i spostrzeżenia z wykonanego ćwiczenia,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania uczenia się:
- pokaz z objaśnieniem,
- ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
- instrukcje stanowiskowe dla urządzeń i narzędzi,
- instrukcje bhp i ppoż. oraz tablice poglądowe i ostrzegawcze,
- maszyna drogowa lub makieta,
- akumulator,
- zestaw narzędzi monterskich,
- kliny,
- fartuchy ochronne,
- sprzęt kontrolno-pomiarowy,
- środki ochrony osobistej,
- notatnik,
- przybory do pisania,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca budowy i zasady działania akumulatora w maszynie lub
urządzeniu drogowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Wykonywanie przeglądów
okresowych maszyn i urządzeń drogowych.
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1 17 są z poziomu podstawowego,
- zadania 18 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. b, 4. b, 5. b, 6. a, 7. a, 8. d, 9. b, 10. a, 11. d,
12. c, 13. c, 14. a, 15. d, 16. c, 17. d, 18. c, 19. a, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozpoznać urządzenia i podzespoły A P d
2 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe B P a
3 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe C P b
4 Ustalić narzędzia kontrolno-pomiarowe C P b
5 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe C P b
6 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe C P a
Rozróżnić zasady odbioru prac obsługowo-
7 C P a
naprawczych
8 Zastosować narzędzia kontrolno-pomiarowe C P d
9 Rozróżnić funkcje podzespołów i urządzeń B P b
10 Rozróżnić symbole elektryczne na rysunku B P a
11 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe C P d
12 Ustalić funkcje podzespołów i urządzeń C P c
Rozróżniać zasady odbioru prac obsługowo-
13 C P c
naprawczych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
14 Rozróżnić przepisy bhp B P a
15 Ustalić czynność zgodnie z przepisami bhp B P d
16 Wymagania techniczne dotyczące montażu B P c
17 Określić funkcje podzespołów i urządzeń B P d
Określić warunki dopuszczenia urządzenia do
18 C PP c
eksploatacji
Ustalić wymagania techniczno-
19 C PP a
eksploatacyjne pojazdu
Ustalić wymagania techniczno-
20 C PP a
eksploatacyjne pojazdu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
8. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
9. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
10. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
11. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
12. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
13. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna: wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz za
poprawną.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz
, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Podstawowym warunkiem bezpiecznej pracy pod samochodem uniesionym za pomocą
przenośnego podnośnika hydraulicznego jest
a) wyjęcie ze stacyjki kluczyka.
b) ustawienie dz
wigni zmiany biegów w położeniu neutralnym.
c) zwolnienie dz
wigni hamulca awaryjnego (ręcznego).
d) ustawienie podstawek pod punktami podparcia spodu pojazdu.
2. Klucze specjalistyczne stosowane w autoryzowanych stacjach służą do
a) utrudnienie dostępu osobom niepowołanym oraz ułatwienie prac podczas obsługi.
b) dokręcania śrub i nakrętek określonym momentem siły.
c) dokręcania śrub i nakrętek o określony kąt.
d) odkręcania śrub i nakrętek o określony kąt.
3. Napięcie bezpieczne prądu stałego, nawet przy bezpośrednim kontakcie biegunów
akumulatora z ciałem ludzkim wynosi
a) 12 V.
b) 24 V.
c) 60 V.
d) 120 V.
4. W najnowszych instalacjach przed demontażem akumulatora z samochodu należy
a) wyłączyć stacyjkę.
b) wyłączyć wszystkie odbiorniki.
c) zresetować pamięć modułu zapłonu i wtrysku.
d) dołączyć do instalacji dodatkowe z
ródło.
5. Podczas pomiaru nieznanej wartości wielkości elektrycznej (np. napięcia ładowania),
przyrząd pomiarowy należy ustawić na
a) dokładnie środkowy zakres pomiarowy.
b) maksymalny zakres pomiarowy.
c) minimalny zakres pomiarowy.
d) dowolny zakres pomiarowy.
6. W pojazdach samochodowych wyposażonych w elektroniczny układ zapłonowy zaleca
się wyłączenie zapłonu podczas
a) pomiaru napięcia akumulatora.
b) podłączenia lampy stroboskopowej.
c) sprawdzania gęstości elektrolitu.
d) wymiany żarówki świateł mijania.
7. Podstawą do obliczenia wykonanej usługi naprawy lub przeglądu pojazdu jest
a) zlecenie na wykonanie usługi wraz z kompletem dokumentów.
b) akt zdawczo-odbiorczy.
c) protokół zdawczo-odbiorczy.
d) paragony, faktury, rachunki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
8. Własności płynu chłodzącego możemy mierzyć
a) areometrem.
b) analizatorem.
c) omomierzem.
d) reflektometrem.
9. Przedstawiony poniżej na rysunku przyrząd ZN-12 służy do
a) pomiaru napięcia w instalacji.
b) zabezpieczania urządzeń elektronicznych.
c) pomiaru gęstości elektrolitu akumulatora.
d) pomiaru temperatury wrzenia cieczy.
10. Przedstawiony poniżej symbol oznacza
a) silnik prądu stałego.
b) regulator.
c) prądnicę.
d) kondensator.
11. Oscyloskop to urządzenie diagnostyczne służące do pomiaru
a) prędkości obrotowej.
b) pojemności elektrycznej.
c) stanu izolacji przewodów.
d) skoków napięcia w instalacji.
12. Przełącznik 12/24 V służy
a) do szybkiej jazdy.
b) zmiany napięcia w instalacji.
c) zasilania rozrusznika.
d) zwiększa moc urządzeń w samochodzie.
13. Skróconą formą dokumentacji przyjęcia pojazdu do naprawy lub przeglądu jest
a) akt zdawczo odbiorczy.
b) umowa ustna.
c) zlecenie.
d) protokół zdawczo-odbiorczy.
14. Aby zapewnić pracownikowi swobodę poruszania się i wykonywania prac minimalna
przestrzeń z każdej strony pojazdu do przeszkody powinna wynosić
a) 1,5 m.
b) 0,9 m.
c) 0,5 m.
d) 1,2 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
15. W trakcie czynności regulacyjnych wykonywanych w pomieszczeniu, a wymagających
uruchomienia silnika należy
a) podłączyć wyciąg spalin.
b) założyć maskę ochronną.
c) otworzyć okna i drzwi.
d) nie podejmować żadnych działań.
16. Wymontowane z pojazdu części i podzespoły powinny być przed naprawą i ponownym
montażem
a) umyte w rozpuszczalnikach.
b) umyte w benzynie ekstrakcyjnej.
c) umyte przy użyciu specjalistycznych urządzeń myjących.
d) pozostawione bez mycia.
17. Podstawowym podzespołem obwodu rozruchu jest
a) półoś napędowa.
b) cewka zapłonowa.
c) alternator.
d) rozrusznik.
18. Obowiązek indywidualnego odbioru podnośnika w celu dopuszczenia go do eksploatacji
spoczywa na
a) pracowniku warsztatu.
b) Urzędzie Dozoru Technicznego.
c) przyszłym użytkowniku urządzenia.
d) Urzędzie Miar i Jakości.
19. Podczas OC należy przede wszystkim
a) sprawdzić olej w silniku.
b) umyć wnętrze pojazdu.
c) sprawdzić stan lakieru pojazdu.
d) sprawdzić widoczność.
20. Pod pojęciem obsługa sezonowa letnia rozumiemy
a) przygotowanie pojazdu, maszyny na okres letni.
b) przygotowanie maszyny na zimę.
c) przygotowanie pojazdu do eksploatacji.
d) przygotowanie maszyny do OT-2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Wykonywanie przeglądów
okresowych maszyn i urządzeń drogowych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 1 14 są z poziomu podstawowego,
- zadania 15 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. c, 5. a, 6. c, 7. b, 8. a, 9. d, 10. b, 11. b,
12. a, 13. c, 14. b, 15. c, 16. c, 17. d, 18. d, 19. c, 20. d.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe B P c
2 Rozpoznać przyczynę usterki C P b
3 Rozróżnić urządzenia i podzespoły B P d
4 Zastosować przyrządy kontrolno-pomiarowe B P c
5 Rozróżnić materiały eksploatacyjne A P a
6 Ustalić zgodnie z przepisami bhp B P c
7 Zapoznać się z DTR maszyny B P b
8 Określić substancje szkodliwe A P a
9 Rozróżnić przepisy BHP B P d
10 Określić parametry z DTR B P b
11 Rozróżnić przepisy BHP B P b
12 Ustalić środki ochrony osobistej B P a
13 Parametry pracy podzespołów maszyny C P c
14 Rozpoznać zjawiska chemiczne C P b
15 Rozróżniać przepisy BHP C PP c
16 Dobrać narzędzie kontrolno - pomiarowe D PP c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Przewidzieć przyczynę usterki, zgodnie z
17 D PP d
BHP
18 Określić własności olejów C PP d
19 Określić zjawiska fizyczne C PP c
20 Rozróżnić właściwości olejów C PP d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedz
możesz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna: wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uważasz
za poprawną.
8. Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru: Część I zadania 1 14 (poziom
podstawowy), część II zadania 15 20 (poziom ponadpodstawowy).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdz
, czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na
KARCIE ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Pomiarem wielkości elektrycznej nie jest
a) pomiar rezystancji.
b) pomiar napięcia.
c) analiza spalin.
d) pomiar natężenia.
2. Jeżeli w trakcie przeglądu technicznego układu rozruchu zauważymy uszkodzoną
izolację to należy
a) wymienić przewód na nowy na całej jego długości.
b) niezwłocznie zaizolować uszkodzone miejsce.
c) wymienić całą wiązkę przewodów elektrycznych.
d) zbagatelizować uszkodzenie izolacji.
3. Obwód, który jest zasilany bezpośrednio, z pominięciem bezpieczników, to
a) wycieraczki elektrycznej.
b) spryskiwaczy.
c) ogrzewania tylnej szyby.
d) rozrusznika.
4. Przy pomiarach miernikiem analogowym należy unikać
a) pomiarów pod napięciem.
b) pomiaru izolacji.
c) potrząsania przyrządem.
d) częstych pomiarów prądu.
5. Odpadem stałym powstającym w warsztacie samochodowym nie jest
a) płyn hamulcowy.
b) opakowania szklane
c) opiłki, wióry.
d) złom metalowy.
.
6. W trakcie wykonywania obsługi układu ładowania akumulatora pod napięciem należy
posługiwać się narzędziami o izolowanych uchwytach ze względu na
a) skrócenie czasu naprawy.
b) estetyczny wygląd.
c) bezpieczeństwo pracy.
d) ochronę przeciwpożarową.
7. Przed przystąpieniem do wykonywania przeglądu okresowego maszyny należy
a) usunąć zbędne przedmioty ze stanowiska.
b) zapoznać się z dokumentacja techniczno-ruchową maszyny.
c) umyć obudowę akumulatora.
d) sprawdzić stan techniczny instalacji elektrycznej pojazdu.
8. Tlenek węgla zawarty w spalinach jest gazem
a) bezwonnym nietrującym.
b) bezwonnym trującym.
c) wonnym trującym.
d) wonnym nietrującym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
9. Gaśnica oznaczona symbolem C służy do gaszenia pożaru
a) ciał stałych pochodzenia organicznego (drewno, papier).
b) cieczy palnych (np. benzyny).
c) metali (magnez, sód, potas).
d) gazów (metan, acetylen, wodór).
10. Wykonując naprawę systemu ABS skorzystasz segregatora dokumentacji serwisowej
a) układu kierowniczego.
b) mechanika.
c) przeniesienia napędu.
d) wyposażenia.
11. Obowiązek ochrony przeciwpożarowej zakładu pracy spoczywa na
a) pracowniku.
b) pracodawcy.
c) Straży Pożarnej.
d) Policji.
12. Nieprawidłowa zasada bezpiecznej pracy związanej z diagnostyką samochodu to
a) stosowanie benzyny do mycia części.
b) używanie lamp przenośnych o napięciu wyższym niż 24V.
c) regulacja silnika w pomieszczeniu powinna odbywać się z nałożonym na rurę
wydechową przewodem odprowadzającym spaliny.
d) nie naprawiać uszkodzonych bezpieczników.
13. Dopuszczalne napięcie ładowania powinno wynosić
a) 12,4 V.
b) 13,4 V.
c) 14,4 V.
d) 15,4 V.
14. Prawidłowa wartość gęstości elektrolitu akumulatora kwasowego wynosi
a) 0,128 g/cm 3.
b) 1,28 g/cm 3.
c) 12,8 g/cm 3.
d) 128 g/cm 3.
15. Podczas napełniania akumulatora elektrolitem nie ma obowiązku używania
a) okularów ochronnych.
b) rękawic kwasoodpornych.
c) nakrycia głowy.
d) ubioru ochronnego.
16. Przedstawiony na rysunku przyrząd służy do pomiaru
a) temperatury krzepnięcia cieczy w układzie chłodzenia.
b) procentowej zawartości wody w płynie hamulcowym.
c) gęstości elektrolitu akumulatora.
d) temperatury wrzenia cieczy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
17. Ze względów BHP przed przystąpieniem do demontażu alternatora z pojazdu należy
rozłączyć
a) przewody wysokiego napięcia.
b) urządzenie sterujące.
c) oświetlenie pojazdu.
d) akumulator.
18. Najważniejszy parametr, który charakteryzuje olej silnikowy, to
a) temperatura.
b) odporność na ścieranie.
c) palność.
d) lepkość.
19. Zjawisko fizyczne, które powoduje zużywanie się współpracujących ze sobą części
mechanicznych, to
a) zginanie.
b) skręcanie.
c) tarcie
d) ścinanie.
20. Symbol oleju 15W/40 oznacza
a) olej roślinny.
b) olej syntetyczny.
c) olej zwierzęcy.
d) olej mineralny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie przeglądów okresowych maszyn i urządzeń drogowych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
7. LITERATURA
1. Blok Cz., Jeżewski W.: Mały podręcznik kierowcy. WKiA
, Warszawa 1986
2. Dudek A.: Oleje smarowe. Wyd. Rafineria Gdańska, Gdańsk 1999
3. Grzybek S. (red.): Budowa pojazdów samochodowych. Część I. REA, Warszawa 2003
4. Hebda M. Niziński S.: Podstawy diagnostyki pojazdów mechanicznych. WKiA
,
Warszawa 1994
5. Hebda M. Mazur T.: Podstawy eksploatacji pojazdów mechanicznych. WKiA
, Warszawa
1994
6. Herner A., Riehl H.J.: Elektrotechnika i elektronika w pojazdach samochodowych. Wyd.
WKiA
, Warszawa 2003
7. Jodłowski M.: Operator maszyn do robót drogowych. WiHK  Kabe s.c., Krosno 2003
8. Kijewski J.: Silniki spalinowe. WSiP, Warszawa 1982
9. Ocioszyński J.: Elektrotechnika i elektronika pojazdów samochodowych. WSiP,
Warszawa 1996
10. Sawicki E.: Technologia robót w budownictwie drogowym. WSiP Warszawa 1996
11. Seliskar A.: Obsługa akumulatora. WKiA
, Warszawa 2001
12. Sitek K.: Wyposażenie stacji obsługi WKiA
Warszawa 2000
13. Trzeciak K.: Diagnostyka samochodów osobowych. WKiA
, Warszawa 1983
14. Uzdowski M., Abramek K., Garczyński K.: Eksploatacja techniczna i naprawa. WKiA
,
Warszawa 2003
15. www.jcauto/pl/jcauto_wyposazenie_serwisowe
16. www.activit.pl/sklep
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41