semestr letni 2011_12
Wykład 4 Rachunek kosztów normalnych
Dr Małgorzata Krysik
Koszt wytworzenia produktów
Koszt wytworzenia według UoR (art.
według UoR (art. 28 ust 3)
28 ust 3) nie obejmuje:
- obejmuje koszty pozostajÄ…ce w bezpoÅ›rednim lð kosztów niewykorzystanych zdolnoÅ›ci produkcyjnych
zwiÄ…zku z danym produktem i strat produkcyjnych,
lð kosztów ogólnego zarzÄ…du, które nie sÄ… zwiÄ…zane
- oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio
z doprowadzeniem zapasów do postaci i miejsca, w
zwiÄ…zanych z wytworzeniem tego produktu.
jakich siÄ™ znajdujÄ… w momencie wyceny,
lð kosztów magazynowania wyrobów gotowych
i półproduktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest
niezbędne w procesie produkcji,
lð kosztów sprzedaży.
Do uzasadnionej części kosztów Co oznacza normalny poziom
pośrednich zalicza się: zdolności produkcyjnych?
lð zmienne poÅ›rednie koszty produkcji Zgodnie z art.28 ust 3 UoR za normalny poziom
lð oraz tÄ™ część staÅ‚ych, poÅ›rednich kosztów produkcji, wykorzystana zdolnoÅ›ci produkcyjnych uznaje siÄ™
które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy przeciętną, zgodną z oczekiwaniami w typowych
normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. warunkach wielkość produkcji za daną liczbę okresów
lub sezonów, przy uwzględnieniu remontów,
zmianowości, itp..
1
semestr letni 2011_12
Analiza rozmiarów działalności
Zdolności produkcyjne ( potencjał)
przedsiębiorstwa
mogą być wyrażane jako:
Teoretyczny
20.000 r/h
Praktyczny
" liczba dostępnych roboczogodzin czasu pracy pracowników,
" liczba dostępnych maszynogodzin czasu pracy maszyn i urządzeń,
Normalny
" liczba godzin dostępnego czasu procesu produkcyjnego,
15.000 r/h
" wydajność linii produkcyjnej mierzona rozmiarami produkcji.
(kg,sztuki,litry),
Oczekiwany
" liczba m² powierzchni produkcyjnych, liczba wykonywanych
10.000 r/h
operacji itp.
Rzeczywisty
Pomiar zdolności może nastąpić na poziomie:
- całego zakładu produkcyjnego,
- jednostek organizacyjnych np. wydziałów,
- stanowisk roboczych w ramach wydziałów,
- pojedynczych zasobów ( maszyn, ludzi, pomieszczeń).
Oczekiwany poziom wykorzystania zbliżony jest do normalnego,
rzeczywiste wykorzystanie zwykle różni się od oczekiwanego.
Analiza planowanych rozmiarów działalności 
Analiza planowanych rozmiarów działalności 
Teoretyczne zdolności produkcyjne
Praktyczne zdolności produkcyjne
Maksymalny poziom zakładający osiągnięcie 100 proc. wydajności Maksymalny, możliwy do osiągnięcia w praktyce poziom, przy którym wydajność
wykorzystywanych zasobów (brak  wąskich gardeł , przerw i usterek), poziom
jest poniżej 100% teoretycznych zdolności z powodu takich zdarzeń jak:
określony zwykle przez projektantów lub producentów.
planowane i nieplanowane przestoje, różna wydajność poszczególnych urządzeń.
Analiza planowanych rozmiarów działalności 
Rachunek kosztów normalnych pozwala ustalić
Normalne zdolności produkcyjne
koszty niewykorzystanych zdolności
Przeciętny poziom działalności, osiągany w typowych warunkach na przestrzeni
produkcyjnych
ostatnich okresów oraz oczekiwany w następnych okresach. Zakłada zarówno
ograniczenia zewnętrznego popytu, jak i praktycznych zdolności
produkcyjnych.
Rachunek Rachunek kosztów Rachunek kosztów
kosztów normalnych standardowych
rzeczywistych
Koszty bezpośrednie rzeczywiste rzeczywiste planowane
Koszty pośrednie rzeczywiste planowane planowane
Rachunek kosztów rzeczywistych ma zastosowanie: gdy koszty pośrednie ponoszone
są równomiernie w ciągu roku, oraz wielkość produkcji jest stabilna i brak
niewykorzyst. zdolności pod.
Styczeń 15.000 szt., Luty 15.000 szt., Marzec 15.500 szt., Kwiecień 14.800 szt.
Rachunek kosztów normalnych pozwala ustalić koszty niewykorzystanych zdolności
produkcyjnych.
2
semestr letni 2011_12
Rachunek kosztów normalnych zakłada
Koszt jedn. skalkulowany przy wykorzystaniu r. k.
rzeczywistych może zawierać nieuzasadnioną część normatywy dla pośrednich kosztów stałych i
kosztów pośrednich
zmiennych
Produkt przedsiębiorstwa - dyskietka Koszty ponoszone w przedsiębiorstwie
Planowana stawka stałych kosztów produkcyjnych =
Koszty bezpośrednie
Planowane stałe pośrednie koszty produkcyjne
Koszty pośrednie
=
Normalne zdolności produkcyjne
Klient nie może zostać obciążony kosztem
Koszt wytworzenia
niewykorzystanego potencjału Planowana stawka zmiennych kosztów produkcyjnych =
sprzedanych
przedsiębiorstwa
produktów
Aktywowany w zapasach koszt
Planowane zmienne pośrednie koszty produkcyjne
niewykorzystanego potencjału
=
Wartość zapasów
nie stanowi dla przedsiębiorstwa
Normalne zdolności produkcyjne
przyszłych korzyści ekonomicznych
Niepełne wykorzystanie potencjału jest ryzykiem prowadzenia działalności
gospodarczej dlatego, jego koszty powinny obciążać okres w którym ono wystąpiło. Aby ustalić uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji, należy z ogółu kosztów
pośrednich produkcji wydzielić koszty stałe i zmienne produkcji
Ujmowanie kosztów niewykorzystanych
Rachunek kosztów normalnych spełnia
zdolności
wymagania sprawozdawczości finansowej
- w kosztach okresu tzn. w kosztach wytworzenia sprzedanych
produktów ( gdy stosowany jest wariant kalkulacyjny rachunku zysków
Skalkulowany przy wykorzystaniu rachunku kosztów normalnych koszt
i strat), bÄ…dz
wpływają na zmianę stanu produktów w wersji
jednostki produktu nie zawiera nieuzasadnionej części kosztów pośrednich
porównawczej rzis)
Produkt przedsiębiorstwa - dyskietka Koszty ponoszone w przedsiębiorstwie
Popyt na
produkty
przedsiębiorstwa
Koszty bezpośrednie
Planowane zmienne
Czas
koszty pośrednie
Planowane stałe
- chyba że zgodnie z treścią ekonomiczną zdarzeń właściwsze jest
koszty pośrednie
ich ujęcie jako pozostałych kosztów operacyjnych :
Koszty niewykorzystanego
potencjału produkcyjnego
lðAwaria maszyny,
nieplanowane przestoje
Koszty bieżącego okresu
Informacja o kosztach niewykorzystanego
Informacja o kosztach
potencjału ma bardzo duże znaczenie dla
zarządzania zasobami niewykorzystanych zasobów może
lð Administrator budynku  odpowiedzialny za koszt zasobów
posłużyć jako podstawa do:
w firmie komputerowej (usługowej)
lð podniesienia cen (wyższa marża zysku),
Konieczność redukcji nie
wykorzystywanej powierzchni
lð zwiÄ™kszenia wykorzystania dostÄ™pnych zdolnoÅ›ci w
krótkim czasie (np.szybkie wprowadzenie nowych
asortymentów, świadczenie usług przerobu itp..),
lð likwidacji zbÄ™dnych zdolnoÅ›ci (gdy nie ma szans na
zwiększenie popytu),
Wynajem innym lð godzenia siÄ™ na krótkookresowe straty.
przedsiębiorstwom
lub
rozszerzenie
działalności
3
Biura
Powierzchnia
niewykorzystana
semestr letni 2011_12
Przykład 1 Zastosowanie rachunku
Przykład 1 Zastosowanie rachunku
kosztów normalnych cd&
kosztów normalnych
1. Przedsiębiorstwo produkuje wiertarki. Normalne miesięczne zdolności
produkcyjne wynoszÄ… 3.000 szt. Wyprodukowanie jednej sztuki produktu
wymaga 1 m/h czasu pracy maszyn.
Planowana stawka pośrednich kosztów
zmiennych na 1 szt: 18.000 zł / 3.000 szt. = 6,00 zł
2. W ostatnim miesiącu, z powodu nieplanowanych kłopotów z dostawcami,
Planowana stawka pośrednich kosztów
wyprodukowano tylko 2.000 szt. wiertarek, z czego sprzedano 1.500 szt.
stałych na 1 szt: 9.000 zł / 3.000 szt. = 3,00 zł
Koszty przedstawiają się następująco:
Jednostkowy koszt
koszty bezpośrednie rzeczywiste 12 zł / szt.
wytworzenia w rach. k. normal.:
k.bezp. rzecz. 12,00 zł + k. pośr. pl. 9,00 zł = 21,00 zł
planowane koszty pośrednie dla produkcji 3.000 szt. 27.000 zł
- w tym zmienne 18.000 zł
rzeczywiście poniesione koszty pośrednie 22.000 zł
- w tym zmienne* 13.000 zł
* - wzrost zmiennych kosztów pośrednich wynikał ze wzrostu cen materiałów pośrednich.
Przykład 1. Zastosowanie rachunku kosztów
Przykład 1. Zastosowanie rachunku kosztów
normalnych cd&
normalnych cd&
Aby ustalić jednostkowy koszt wytworzenia do sprawozdania finansowego trzeba
rozliczyć jeszcze odchylenia budżetowe dotyczące kosztów pośrednich prod.
lð Prezentacja w sprawozdaniu finansowym
( w tym zad. występują tylko odchyl. budżetowe kosztów pośrednich zmiennych)
Aktywa:
lð
Planowana stawka pośrednich kosztów
Zapas 500 szt.: 21,50 zł * 500 szt. = 10.750 zł
Odchylenia
zmiennych na 1szt : 18.000 zł / 3.000 szt. = 6,00 zł
dt 0,50
zł/szt
Rzeczywista stawka pośrednich kosztów
zmiennych na 1 szt: 13.000 zł / 2.000 szt. = 6,50 zł Rachunek zysków i strat:
Koszt wytworzenia sprzedanych
lð Planowane poÅ›rednie koszty
produktów 1.500 szt.: 21,50 zł * 1.500 szt. = 32.250 zł
stałe 9.000 zł
Odchylenia
lð Rzeczywiste poÅ›rednie koszty 0 zÅ‚
stałe 9.000 zł
Koszt niewykorzystanych
zdolności: 3,00 zł * 1.000 szt. = 3.000 zł
lð Jednostkowy koszt
wytworzenia wiertarki: 12,00 zł + 6 zł + 0,5 zł odchyl. + 3 zł + 0 zł odchyl.= 21,50
zł
Odchylenia w rachunku kosztów
Przykład 2
normalnych
lð Teoretyczne zdolnoÅ›ci produkcyjne kopalni wÄ™gla wynoszÄ… 4 mln ton wÄ™gla
Normalne koszty Planowane koszty Rzeczywiste
rocznie. Wartość tę ograniczają :
pośrednie obciążające pośrednie dla koszty
lð  planowane remonty 400.000 ton rocznie
wykonaną produkcję wykonanej produkcji pośrednie
lð - czasowe wyÅ‚Ä…czenia wydobycia z powodu zagrożenia wybuchu gazu 100.000 ton
9 zł x2000 szt = 18.000 6 zł x 2.000 szt 13.000 zł + 9.000 zł =
rocznie,
+ 9.000 = 21.000 22.000 zÅ‚ lð - absencje chorobowe pracowników prod. 300.000 ton rocznie,
lð przerwy w pracy pracowników (w tym czas przygotowawczo  zakoÅ„czeniowy)
200.000 ton rocznie.
Odchylenie Odchylenia budżetowe*
Planowane stałe koszty pośrednie produkcji przy normalnym poziomie zdolności prod.
z tytułu
(cenowe, zużycia,
wynoszą 360 mln zł. Faktycznie z powodu awarii maszyny wydobyto w ciągu roku
niewykorzystania
efektywności, itd.)
2,5 mln ton węgla ponosząc przy tym koszty pośrednie produkcji stałe na
zdolności
poziomie:
produkcyjnych 1.000 zł
- wariant a) 360 mln zł , wariant b) 390 mln zł, wariant c) 330 mln zł.
3.000 zł
Polecenie: Ustalić koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych. Gdzie
Odchylenia budżetowe- mogą dotyczyć stałych i zmiennych kosztów pośrednich
należy je ująć w sprawozdaniu finansowym?
produkcji. Rozliczane sÄ… na zapasy, produkty sprzedane ( a w przypadku gdy dotyczÄ…
kosztów stałych jeszcze na koszty niewykorzystanych zdolności). Jeśli są niewielkie, w
całości obciążają sprzedane produkty.
4