MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Janina Żurek
Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych
744[01].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Marian Grabkowski
dr inż. Jacek Przepiórka
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Janina Żurek
Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[01].O1.03
 Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu kaletnik744[01].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Rysunek techniczny  wiadomości ogólne 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Rysunek techniczny 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rysunek odręczny 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 18
7. Literatura 28
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kaletnik 744[01].
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne,
 wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
 wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
 pokazu z objaśnieniem,
 tekstu przewodniego,
 metody projektów,
 ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów, do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
 plan testu w formie tabelarycznej,
 punktacje zadań,
 propozycje norm wymagań,
 instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
 instrukcjÄ™ dla ucznia,
 kartÄ™ odpowiedzi,
 zestaw zadań testowych.
Miejsce jednostki modułowej w strukturze modułu 744[01].O1  Podstawy zawodu jest
wyeksponowane na schemacie strukturalnym zamieszczonym na stronie 4.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
744[01].O1
Podstawy zawodu
744[01].O1.01
Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska
744[01].O1.02
Charakteryzowanie wyrobów
kaletniczych
744[01].O1.04
744[01].O1.03
Sporządzanie rysunków Stosowanie maszyn, urządzeń
technicznych i narzędzi kaletniczych
i odręcznych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
 uczestniczyć w dyskusji, prezentacji i ochronie prezentowanego przez siebie stanowiska,
 współpracować w grupie,
 rozpoznawać kształty figur i brył geometrycznych,
 rozpoznawać i nazywać kształty wyrobów kaletniczych,
 posługiwać sie techniką komputerową.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- określić rodzaje rysunków technicznych i zasady ich wykonywania,
- dobrać materiały i przybory kreślarskie do rysowania,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami ergonomii,
- posłużyć się przyborami kreślarskimi,
- dobrać rodzaj i grubość linii do określonych rysunków,
- zastosować zasady normalizacji w rysunku,
- opisać pismem technicznym rysunki elementów maszyn, urządzeń i wyrobów
kaletniczych,
- wykonać rysunki rozwinięć i przekrojów brył,
- wykonać rzuty aksonometryczne i prostokątne brył,
- sporządzić rysunki przekrojów prostych części maszyn i urządzeń,
- zastosować symbole graficzne w schematach kinematycznych, zwymiarować na
rysunkach części składowe wyrobów oraz proste części maszyn i urządzeń,
- odczytać rysunki techniczne złożeniowe wyrobów kaletniczych,
- przedstawić w perspektywie zbieżnej figury, bryły i wyroby kaletnicze,
- wykonać odręczne rysunki brył i wyrobów kaletniczych,
- zastosować zasady kolorystyki i kompozycji w projektowaniu wyrobów kaletniczych,
- dobrać barwy do projektowanych wyrobów,
- zaprojektować ornamenty w wyrobach kaletniczych,
- określić wielkości i proporcje wyrobów odpowiednio do przeznaczenia,
- określić kierunki mody dotyczące wyrobów kaletniczych, na podstawie analizy żurnali,
czasopism i pokazów,
- zastosować różne techniki kopiowania rysunków żurnalowych,
- zastosować techniki projektowania wyrobów kaletniczych,
- wykonać projekty wyrobów kaletniczych z uwzględnieniem aktualnej mody oraz wzorów
historycznych i ludowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kletnik 744[01]
Moduł: Podstawy zawodu 744[01].O1
Jednostka modułowa:  Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych
744[01].01.03
Temat: Formaty arkuszy.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności dobierania i dzielenia formatów arkuszy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 dobrać odpowiednie przybory kreślarskie (linijka ołówek),
 ustalić wymiary kolejnych formatów,
 znać wymiary arkusza A4,
 rozrysować wzór arkusza A0.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna.
Czas: ustala na bieżąco nauczyciel w zależności od umiejętności uczniów.
Åšrodki dydaktyczne:
 linijka,
 ołówek,
 blok techniczny,
 wybrane Polskie Normy.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja zajęć:
 uczeń zapoznaje się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy,
 uczeń dobiera odpowiednie przybory kreślarskie,
 uczeń odszukuje i odczytuje w polskich normach wymiary formatu A4,
 uczeń rysuje format arkusza o prawidłowych wymiarach,
 uczeń ustala wymiary kolejnych formatów,
 uczeń rysuje format arkusza A0.
5. Po wykonaniu wszystkich czynności uczeń porządkuje stanowisko pracy.
6. Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
7. Nauczyciel sprawdza pracę uczniów i stwierdza czy wykonali ją poprawnie.
8. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy w kolejności wykonywania.
9. Uczeń wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Praca domowa
Wyszukaj w literaturze informacje o przyborach kreślarskich stosowanych w rysunku
technicznym.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
 odpowiedzi ustne i dyskusja z uczniami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kaletnik 744[01]
Moduł: Podstawy zawodu 744[01].O1
Jednostka modułowa:  Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych
744[01].01.03
Temat: Kopiowanie rysunków żurnalowych za pomocą kalki technicznej i siatki
rysunkowej.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności kopiowania rysunków żurnalowych za pomocą
kalki technicznej i siatki rysunkowej.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 dobrać odpowiednie przybory kreślarskie (arkusz papieru, ołówek, linijka, kalka
techniczna),
 na oryginalnym rysunku wykreślić siatkę rysunkową kwadratową lub prostokątną,
 oznaczyć pola siatki rysunkowej,
 ustalić w jakiej skali powiększyć lub zmniejszyć rysunek oryginalny,
 nałożyć na wybrany model żurnalowy kalkę techniczną,
 narysować wszystkie linie widoczne przez kalkę techniczną.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna.
Strategia: uczenie się przez pokaz z objaśnieniem i ćwiczenia praktyczne.
Czas: ustala na bieżąco nauczyciel w zależności od umiejętności uczniów.
Åšrodki dydaktyczne:
 arkusz papieru,
 ołówek,
 linijka,
 kalka techniczna.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja zajęć:
 uczniowie zapoznają się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy,
 uczniowie dobierają odpowiednie przybory kreślarskie,
 uczniowie wykreślają siatkę rysunkową na oryginalnym rysunku,
 uczniowie oznaczajÄ… pola siatki rysunkowej,
 uczniowie ustalają skalę powiększenia lub pomniejszenia rysunku oryginalnego,
 uczniowie nakładają kalkę techniczną na wybrany model żurnalowy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 uczniowie rysujÄ… linie widoczne przez kalkÄ™ technicznÄ….
5. Uczniowie dokonują opisu budowy i zasady działania korzystając ze sporządzonych
notatek.
6. Nauczyciel sprawdza pracę uczniów.
7. Uczniowie prezentują swojej prace w kolejności wyznaczonej przez nauczyciela.
8. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny pracy.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Wykonaj kopiÄ™ modnego wyrobu kaletniczego przeznaczonego na specjalnÄ… okazjÄ™ i do
określonego ubioru, stosując przy tym kalkę techniczną. Przerysuj na arkusz papieru
i wykończ rysunek tuszem oraz pomaluj akwarelą.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
 odpowiedzi ustne i dyskusja z uczniami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Rysunek techniczny  wiadomości ogólne
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz na swoim stanowisku pracy przybory kreślarskie potrzebne do wykonania
rysunku technicznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat przyborów kreślarskich,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscu gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować przyrządy pomiarowe,
5) zorganizować przyrządy kreślarskie,
6) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przyrządy kreślarskie: linijka, ekierka, cyrkiel, ołówki, kątomierz, itp.,
 przybory do pisania,
 blok lub karton,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Dokonaj podziału formatu arkusza A, zgodnie z obowiązującymi zasadami
i normami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat formatów arkuszy,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscu gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
3) zapoznać się z zasadami i instrukcją bezpiecznej pracy na stanowisku,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przyrządy pomiarowe i kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
6) przygotować arkusz (karton) o formacie A,
7) przygotować normy,
8) dokonać podziału arkusza o formacie A,
9) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stół roboczy,
 przybory do rysowania i pisania,
 arkusz o formacie A,
 normy,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Wykonaj wielkimi literami napis wskazany przez nauczyciela lub wymyślony
samodzielnie zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi normami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat pisma technicznego,
2) wysłuchać wykładu na temat pisma technicznego,
3) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscu gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
4) zapoznać się normami stosowanymi w piśmie technicznym,
5) przygotować papier milimetrowy lub siatkę wykonaną samodzielnie,
6) przygotować ołówki i przybory kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
7) wykonać napis zgodnie z zasadami,
8) przedstawić nauczycielowi do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
papier milimetrowy lub blok techniczny,
normy,
ołówki,
przybory kreślarskie,
literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Rysunek techniczny
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj podział odcinka na równe części stosując zasady rysunku technicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat podziału odcinka,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować przyrządy kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować blok lub karton,
6) wykonać podział odcinka na równe części zgodnie z zasadami rysunku technicznego,
7) uwagi i wnioski zapisać w zeszycie,
8) wykonane ćwiczenie przedstawić do oceny.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
stół kreślarski,
blok lub karton,
przybory kreślarskie: linijka, ekierka, kątomierz, ołówki,
literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Narysuj pasek męski i zaznacz miejsce do montażu sprzączki i wykonania dziurek
zgodnie z zasadami rysunku technicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat podziału elementów wyrobów,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni
gdzie będzie realizowane ćwiczenie,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4) zorganizować przybory kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
5) zorganizować karton lub blok rysunkowy,
6) narysować pasek i oznaczyć wskazane miejsca zgodnie z zasadami rysunku
technicznego,
7) uwagi i wnioski zapisać w zeszycie,
8) wykonane ćwiczenie przedstawić nauczycielowi do oceny,
9) wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu zajęć.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stół kreślarski,
 przybory kreślarskie: linijka, ekierka, kątomierz, ołówki,
 blok lub karton,
 literatura rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Wykonaj rysunek teczki męskiej w perspektywie zbieżnej krawędziowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat perspektywy zbieżnej,
2) zapoznać się z obowiązującymi zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku,
3) wysłuchać wskazówek o sposobie wykonania ćwiczenia,
4) przygotować blok rysunkowy lub techniczny do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek teczki męskiej w perspektywie zbieżnej,
7) zapisać poznane wiadomości w zeszycie,
8) przedstawić wykonane ćwiczenie do oceny,
9) wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu zajęć.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenie praktyczne,
tekstu przewodniego.
Åšrodki dydaktyczne:
przybory kreślarskie: linijka, ekierka, ołówki,
blok lub karton rysunkowy,
instrukcja bezpiecznej pracy na stanowisku do kreślenia,
literatura rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Rysunek odręczny
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj rysunek z natury wskazanego wyrobu kaletniczego oraz dobierz kolory do
wyrobu stosując barwy ciepłe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat rysunków odręcznych
i kolorystyki,
2) wysłuchać wykładu i wskazówek na temat sposobu rysowania odręcznego,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować wyrób do wykonania rysunku z natury,
5) przygotować karton lub blok rysunkowy,
6) przygotować ołówki,
7) przygotować farby lub kredki,
8) wykonać rysunek i kolorystykę wyrobu,
9) przedstawić do oceny,
10) podzielić się uwagami z innymi.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 wyrób kaletniczy,
 blok lub papier rysunkowy,
 ołówki,
 kredki lub farby,
 koło barw (układ barw ciepłych i zimnych),
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Zaprojektuj ornament i zastosuj go do ozdobienia klapy w wyrobie kaletniczym.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
 Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat budowy i zastosowania
ornamentu,
2) wysłuchać wykładu i wskazówek na temat technik powstawania ornamentu
i zastosowania w wyrobach kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować przybory kreślarskie,
5) przygotować karton do wykonania rysunku,
6) zaprojektować motyw,
7) zaprojektować i wykonać ornament,
8) wykonać rysunek klapy wyrobu z ornamentem,
9) podzielić się uwagami z innymi,
10) przedstawić do oceny,
11) wziąć udział w dyskusji i podsumowaniu zajęć.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
tekstu przewodniego,
ćwiczeń praktycznych.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do rysowania, ołówki,
 karton do rysowania,
 przykładowe ornamenty,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Wykonaj kopiowanie wyrobu kaletniczego z żurnala za pomocą kalki technicznej
stosujÄ…c zasady kopiowania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odszukać w materiale dydaktycznym informacji na temat technik kopiowania,
2) zapoznać się z obowiązującymi zasadami bezpiecznej pracy na stanowisku,
3) wysłuchać wykładu i wskazówek na temat technik kopiowania,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować żurnale z wyrobami kaletniczymi,
6) przygotować przybory kreślarskie potrzebne do wykonania ćwiczenia,
7) przygotować kalkę do kopiowania,
8) wybrać wyrób z żurnala do kopiowania,
9) wykonać kopiowanie zgodnie z zasadami,
10) przedstawić wykonane ćwiczenie do oceny,
11) podzielić się wiadomościami z innymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
tekstu przewodniego,
ćwiczeń praktycznych.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory kreślarskie: ołówki,
 kalka do kopiowania,
 żurnale z wyrobami kaletniczymi,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Sporządzanie rysunków
technicznych i odręcznych
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 13, 15,16, 18, 19, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania 7, 12, 14, 17, sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczający  za uzyskanie co najmniej 10 punktów,
 dostateczny  za uzyskanie co najmniej 13 punktów, w tym co najmniej 2 punkt
z poziomu ponadpodstawowego,
 dobry  za uzyskanie 16 punktów, w tym 4 punkty z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry  za uzyskanie 18 punktów.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. c, 6. d, 7. b, 8. b, 9. c, 10. c, 11. a,
12. d, 13. c, 14. a, 15. b, 16. d, 17. a, 18. b, 19. d, 20. c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozróżnić rodzaje formatów papieru A P
c
2 Rozróżnić linie rysunkowe A P
d
3 Określić lokalizację tabliczki rysunkowej A P
b
4 Rozróżnić litery w piśmie technicznym B P
a
5 Rozróżnić nazwy podziałek B P
c
6 Rozróżnić rodzaje rysunków B P
d
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Określić stosunek grubości linii względem
7 C PP
b
siebie
8 Rozróżnić rodzaje pisma A P
b
9 Określić kąt nachylenia pisma B P
c
10 Rozpoznać rodzaje rzutów A P
c
11 Rozróżnić symbole ołówków twardych B P
a
12 Określić kąty ekierki równoramiennej C PP
d
13 Dobrać narzędzia kreślarskie B P
c
14 Dobrać ilość rzutni C PP
a
15 Rozróżnić rodzaje rysunku technicznego B P
b
16 Określić zastosowanie kątomierza A P
d
17 Dobrać sposób rysowania w projektowaniu C PP
a
18 Rozróżnić temperatury barw A P
b
19 Określić barwy ciepłe B P
d
20 Dobrać sposób kopiowania B P
c
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę rozwiązywania testów z zadaniami wielokrotnego
wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom warunki do samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi oraz podaj czas
przeznaczony na rozwiÄ…zanie testu.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania testu (rozładuj
niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących dokonywania rozkroju materiałów. Wszystkie
pytania sÄ… pytaniami wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
 w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem
X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową),
odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję
z wykonanego zadania,
trudności mogą przysporzyć Ci zadania: 7, 12, 14, 17 gdyż są one na poziomie
trudniejszym niż pozostałe,
kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
6. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Według normy PN  EN ISO 5457 : 2002 podstawowym formatem papieru jest
a) A2.
b) A3.
c) A4.
d) A5.
2. Linie rysunkowe ze względu na grubość podzielić można na linie
a) cienkie, średnie, grube.
b) cienkie, średnie, bardzo grube.
c) chude, średnie, grube.
d) cienkie, grube, bardzo grube.
3. Tabliczkę rysunkową, zgodnie z normą PN - EN ISO 7200 : 2007, kreśli się na arkuszu w
a) prawym górnym rogu.
b) prawym dolnym rogu.
c) lewym dolnym rogu.
d) lewym górnym rogu.
4. Litery w piśmie technicznym dzielą się na
a) wielkie, małe wysokie, małe niskie.
b) duże, małe wysokie, małe.
c) wysokie, średnie, niskie.
d) wielkie, wysokie, niskie.
5. Według normy PN - EN ISO 5455 : 1998 stosuje się trzy rodzaje podziałek
a) stała, zmienna, dowolna.
b) pomniejszająca, dowolna, powiększająca.
c) powiększająca, stała, zmniejszająca.
d) zmniejszająca, dowolna, zwiększająca.
6. Rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje rysunków
a) techniczny, odręczny, szkicowy.
b) profesjonalny, amatorski, dziecięcy.
c) profesjonalny, ilustracyjny, techniczny.
d) artystyczny, ilustracyjny, techniczny.
7. Zgodnie z PN - EN ISO 128  20 : 2002 grubość linii cienkiej, średniej i grubej mają się do
siebie w stosunku
a) 1:2:3 lub 1:2:6.
b) 1:2:4 lub 1:3:6.
c) 1:2:5 lub 1:3:6.
d) 1:2:6 lub 1:3:9.
8. W zależności od stosunku grubości pisma d do wysokości pisma h, rozróżnia się dwa
rodzaje pisma oznaczone literami
a) C, B.
b) A, B.
c) B, C.
d) C, D.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
9. Pismo pochyłe w rysunku technicznym jest nachylone do podstawy wiersza pod kątem
a) 30o.
b) 45o.
c) 75o.
d) 90o.
10. Rzut z boku obiektu przedstawia rysunek
a) A. b) B. c) C. d) D.
11. Ołówki twarde oznacza się symbolem
a) H.
b) B.
c) HB, F.
d) F.
12. Do przyborów kreślarskich zalicza się m. in. ekierkę. Ekierka równoramienna posiada
kÄ…ty
a) 45o /60 o /75 o.
b) 75 o /75 o /90 o.
c) 60 o /60 o /90 o.
d) 45 o /45 o /90 o.
13. Do kreślenia łuków i okręgów o małych promieniach (do 5 mm) stosuje się
a) cyrkiel.
b) krzywik.
c) zerownik.
d) kÄ…tomierz.
14. W celu poprawy czytelności rysunku wykonuje się
a) wykonuje siÄ™ dwa rzuty.
b) wykonuje siÄ™ trzy rzuty.
c) wykonuje siÄ™ cztery rzuty.
d) nie wykonuje się żadnego rzutu.
15. Ze względu na sposób wykonania rysunku technicznego rozróżnia się dwa rodzaje
rysunku
a) odręczny i artystyczny.
b) odręczny i szkicowy.
c) szkicowy i artystyczny.
d) ilustracyjny i artystyczny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
16. Kątomierz służy do pomiaru kątów zawartych pomiędzy
a) dwoma liniami przecinającymi się w dwóch punktach.
b) trzema liniami przecinającymi się w dwóch punktach.
c) trzema liniami przecinajÄ…cymi siÄ™ w jednym punkcie.
d) dwoma liniami przecinajÄ…cymi siÄ™ w jednym punkcie.
17. Podczas projektowania nowych wyrobów kaletniczych stosowany jest rysunek z
a) wyobraz
ni.
b) natury.
c) pamięci.
d) ilustracji.
18. Rozróżniamy następujące temperatury barw
a) zimne, gorÄ…ce.
b) ciepłe, zimne.
c) ciepłe, chłodne.
d) zimne, obojętne.
19. Do ciepłych barw zaliczamy kolory
a) czerwony, fioletowy, żółty.
b) pomarańczowy, fioletowy, czerwony.
c) żółty, zielony, pomarańczowy.
d) czerwony, pomarańczowy, żółty.
20. Do ręcznego kopiowania rysunków służy
a) ksero.
b) skaner.
c) kalka techniczna.
d) kalka ołówkowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
TEST 2
Test praktyczny typu ,,próba pracy do jednostki modułowej
 Sporządzanie rysunków technicznych i odręcznych 744[01].O1.03
Treść zadania
Wykonaj kopiowanie wyrobu kaletniczego z żurnala za pomocą siatki rysunkowej
w skali 2 1 stosujÄ…c zasady kopiowania.
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia, w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu  próba
pracy . Zadanie jest tak dobrane, aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności w zakresie wiedzy teoretycznej i sprawności praktycznego wykonywania
czynności z zakresu rysunku zawodowego.
Uczniowie powinni wykonać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie możliwość
samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych umiejętności i dokonania
podjętych działań praktycznych.
Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie
zadania zgodnie z zaleceniami i w określonym czasie. Należy stworzyć możliwość inwencji
w zaplanowaniu poszczególnych etapów wykonywania zadania:
zorganizowania stanowiska pracy,
doboru odpowiednich materiałów do wykonania zadania,
wykonanie podstawowych czynności umożliwiających wykonaniem zadania,
wskazania umiejętności służących do wykonania zadania.
Uczeń powinien mieć udostępnione:
stanowisko pracy związane z możliwością praktycznego wykonania zadania,
instrukcjÄ™ stanowiskowÄ…,
określony czas na wykonanie zadania,
zdjęcie z katalogu lub żurnala wyrobu kaletniczego,
przybory kreślarskie: linijka, ekierka, ołówki,
blok techniczny lub rysunkowy,
stanowisko do wykonania zadania.
Przed rozpoczęciem wykonania zadania nauczyciel powinien:
1. zadbać o przygotowanie odpowiedniego stanowiska pracy do wykonania zadania,
2. przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku do kreślenia,
3. skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,
4. określić czas wykonania zadania,
5. przydzielić uczniom stanowisko do wykonania zadania,
6. przydzielić uczniom niezbędne materiały do wykonania zadania: blok, przybory
kreślarskie, żurnale lub zdjęcia katalogowe,
7. zatwierdzić ustalony przez uczniów plan i kolejność działań, na przykład:
przygotować stanowisko pracy,
sprawdzić jakość przydzielonych materiałów do wykonania zadania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
 przygotować wyrób katalogowy ( zdjęcie) do wykonania zadania,
przygotować przybory kreślarskie sprawdzić ich stan,
określić wielkość kratki potrzebnej do wykonania siatki np. 5mm,
określić kryteria oceny wykonanego zadania,
8. na bieżąco nadzorować pracę uczniów,
9. dokonać oceny wykonanej pracy.
Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
dobrać i założyć odzież ochronną,
zapoznać się z zadaniem,
zapoznać się z materiałami przydzielonymi do wykonania zadania,
przygotować stanowisko pracy,
zapisać plan działania oraz kolejność wykonywanych czynności zgodnie z zasadami
kopiowania za pomocą siatki rysunkowej, rysunków żurnalowych.
Plan przedstawić do zatwierdzenia nauczycielowi:
przygotować stanowisko pracy,
sprawdzić jakość przydzielonych materiałów do wykonania zadania,
przygotować wyrób katalogowy (zdjęcie) wykonania zadania,
przygotować przybory kreślarskie sprawdzić ich stan,
obrać wielkość kratki np. 5mm,
dokonać podziału zdjęcia na równe części zgodnie z zasadami kopiowania za pomocą
siatki rysunkowej,
wpisać odpowiednie oznaczenia ( poziomo i pionowo),
narysować drugą siatkę rysunkową zgodnie z wskazaną skalą,
wpisać odpowiednie oznaczenia ( poziomo i pionowo) na siatce,
przenieść obraz wyrobu na drugą siatkę zgodnie z zasadami kopiowania,
posprzątać stanowisko pracy,
wykonać ocenę jakości wykonanego zadania,
zaprezentować i omówić wykonane zadanie,
przedstawić wykonane zadanie nauczycielowi do oceny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Umiejętności podlegające ocenie
Lp. Czynność wykonywana przez ucznia Punkty do Punkty
uzyskania uzyskane
1. Dobranie odpowiednich materiałów do wykonania zadania 5
2. Zaplanowanie kolejnych czynności ( plan działania) 15
3. Przygotowanie stanowiska pracy:
czystość i porządek na stanowisku pracy,
sprawdzenie i zabezpieczenie pod względem BHP, 10
przygotowanie potrzebnych przyborów i materiałów do
wykonania zadania
4. Wykonanie zadania:
przygotowanie wyrobu katalogowego (zdjęcie) do
wykonania zadania,
przygotowanie przyborów kreślarskie sprawdzić ich stan,
obranie wielkości kratki np. 5mm,
dokonanie podziału zdjęcia na równe części zgodnie 55
z zasadami kopiowania za pomocÄ… siatki rysunkowej,
wpisanie odpowiednich oznaczeń ( poziomo i pionowo),
narysowanie drugiej siatki rysunkowej zgodnie ze
wskazanÄ… skalÄ…,,
wpisanie odpowiednich oznaczeni ( poziomo i pionowo)
na drugiej siatce,
przeniesienie obrazu wyrobu na drugÄ… siatkÄ™ zgodnie
z zasadami kopiowania
5. UporzÄ…dkowanie stanowiska pracy:
odłożenie przyrządów i materiałów niepotrzebnych na
wyznaczone miejsce 7
6. Zaprezentowanie wykonanego zadania z oceną jakości 8
Razem 100
Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
niedostateczny 0÷60
dopuszczajÄ…cy 61÷70
dostateczny 71 ÷80
dobry 81÷ 90
bardzo dobry 91÷100
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
7. LITERATURA
1. Christ J. W.: Kaletnictwo  Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991
2. Jasiński S. Topolski J. Słowiński A.: Rysunek techniczny z zagadnieniami
uzupełniającymi Bełchatów 1998
3. Korczak K. Szymańska J.: Rysunek zawodowy dla szkół przemysłu skórzanego
Warszawa 1988
4. Kubalska-Sulkiewicz K. (red.): Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2004
5. Moda skórzana  kwartalnik Wyd. TWiL Warszawa
6. Odzież  miesięcznik Wyd. NOT
7. Olszewski A.: Kompozycje plastyczne w projektowaniu obuwia. Skrypt WSI Radom
1993
8. www.vipfirma.com.pl/rysunki/torebki.jpg
9. www.vip-firma.com.pl/ rysunki/pucinni1800.jpg
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28