Wykład 9 Monopol
" Rynek konkurencji niedoskonałej
" Przedsiębiorstwo monopolistyczne
" Popyt a funkcje ceny
" Przychody i zyski monopolu
" Przychody i zyski monopolu
" Równowaga monopolu w krótkim i długim
okresie
" Ró\
nicowanie cen
" Regulacja monopolu
Rynek niedoskonale
konkurencyjny - monopol
Struktura rynkowa którą charakteryzują:
" jedyny producent
" unikalny produkt (brak substytutów)
" unikalny produkt (brak substytutów)
" bariery wejścia na rynek (wejście praktycznie
niemo\
liwe)
" wpływ producenta na cenę (cenodawca)
Bariery wejścia na rynek
Wszelkie przeszkody które nie pozwalają nowym
firmom na konkurencję na równych zasadach z
tą, która ju\
istnieje w gałęzi:
 posiadanie strategicznych zasobów,
 posiadanie strategicznych zasobów,
 patenty (i inne prawne ograniczenia),
 korzyści skali (monopol naturalny),
 znak firmowy
 zasoby finansowe
 innowacje
Przyczyny barier
" Wyłączność dysponowania zasobem
produkcji
" Wyłączność prawa do wytwarzania dobra
" Wyłączność prawa do wytwarzania dobra
lub usługi
" Niskie koszy przy produkcji przez jednego
producenta
Monopol naturalny
AC
AC
Korzyści
skali
Produkt
Ustalanie cen w monopolu
" Monopolista ma wpływ na cenę: linia popytu
jest odgórnym ograniczeniem cenowym
" Krzywa popytu na produkt monopolisty jest
równocześnie krzywą popytu gałęzi
równocześnie krzywą popytu gałęzi
" monopolista działa na elastycznej części
krzywej popytu, bo
 spadek ceny powoduje bardziej ni\

proporcjonalny wzrost sprzeda\
y,
 zwiększa przychody całkowite
Przychód przeciętny i krańcowy
monopolisty
" Przychód przeciętny:
AR= TR/q = p
" Przychód krańcowy:
" Przychód krańcowy:
MR= "TR/"
" "
" "q
" "
" przychód przeciętny nie jest równy
przychodowi krańcowemu:
AR`" MR
Popyt (cena) i przychód krańcowy
(MR) monopolisty
Rynkowa krzywa
P
D=AR
popytu jest równocześnie
indywidualną krzywą
popytu dla monopolisty
i krzywą utargu przeciętnego
i krzywą utargu przeciętnego
Strata
Strata
efekt
cenowy
Zysk
MR
efekt
Q
produkcyjny
Popyt a przychody całkowite (TR) i
krańcowe (MR)
P
Elastyczny
Jednostkowo elastyczny
Nieelastyczny
D
D
Q
q*
MR
TR
Obszar działania monopolu
Q
q*
Równowaga monopolu
AC (K p )
P
(K k )MC
p
pm
Zysk maksymalny
(monopolowy)
D=p
qm MR
Q
Minimalizacja strat w krótkim
okresie
AC
P
MC
Minimalna strata
D
MR
Q
Złota reguła największego zysku:
działa tak\
e w monopolu
Monopolista maksymalizuje zysk (lub minimalizuje
straty) gdy wielkość produkcji określana jest przez
zrównanie kosztów krańcowych z przychodami
krańcowymi
krańcowymi
MR = MC
Brak krzywej poda\
y w
warunkach monopolu
" Wielkość sprzeda\
y monopolisty wpływa
na jego MC i MR
" dla ka\
dej ceny wielkość produkcji
monopolu zale\
y od wielkości popytu i
wielkości popytu
utargu krańcowego
" monopolista nie ma krzywej poda\
y
niezale\
nej od popytu
Brak krzywej poda\
y w monopolu
LMC
p1
D
D1
p2
MR1
Podejmując decyzję ile
produkować monopolista
D2
zawsze analizuje
kształtowanie się popytu
q2 q1
MR2
Monopol a konkurencja doskonała
P
AC
MC
p
m
E k
p
k
Em
D
Q
qm
q k
MR
Nieefektywność monopolu
P
MC
Strata
Strata
p
pms
dobrobytu
Ek
pk
Em
D
qk
qm
Q
MR
Nieefektywność monopolu
Monopol mo\
e wyznaczać takie kombinacje ceny
i ilości, które uznaje za najkorzystniejsze
" ustala wy\
sze koszty
" przechwytuje nadwy\
kę konsumenta (jałowa
strata dobrobytu)
Monopolista produkuje mniej,
sprzedaje dro\
ej
Ró\
nicowanie cen
" Sprzeda\
tych samych dóbr po ró\
nych
cenach ró\
nym konsumentom jest
sposobem na zwiększenie zysku
" Dla ró\
nicowania cen muszą być spełnione
" Dla ró\
nicowania cen muszą być spełnione
następujące warunki:
 przynajmniej dwie grupy klientów, które mo\
na
wyró\
nić i przeciwstawić sobie
 mało elastyczny popyt dla jednej grupy
 produkt nie mo\
e być odsprzedawany
Ró\
nicowanie cen dla dwóch grup
konsumentów
P P
p2
p1
AC = MC AC = MC
D D
Q Q
MR MR
Doskonałe ró\
nicowanie cen
Pobierając od ka\
dego
P
nabywcy inną cenę
monopolista uzyskuje dodatkowy
utarg ze sprzeda\
y
p1
zysk
q1
Q
Doskonałe ró\
nicowanie cen
W warunkach doskonałej
P
dyskryminacji cenowej
monopolista narzuca ró\
ne
ceny na ka\
dą jednostkę dobra
Zysk
maksymalny
S = MC = ATC
D = MR
q*
Q
Społeczne straty wynikające z
monopolu
strata nadwy\
ki konsumenta,
P
której nikt inny nie przechwytuje;
jest rezultatem monopolizacji danej gałęzi
(jałowa strata dobrobytu)
Zysk
monopolowy
S = MC = AC
D = AR
MR
Q
Regulacja monopolu
Państwowa kontrola działania monopolu
" regulacja ekonomiczna (ograniczanie siły rynkowej)
 kontrola cen
 rodzajów i wielkości produkcji
 warunków wejścia i wyjścia
 warunków wejścia i wyjścia
" regulacja społeczna (przepisy korygujące efekty zewnętrzne
 programy ochrony środowiska
 zabezpieczanie elektrowni atomowych, itp.
" przeciwdziałanie monopolom
 ustawodawstwo antymonopolowe