PROFESJONALNY MASAŻ
Współczesny masaż
Terapia,
profilaktyka, relaksacja
zaliczane do tzw. innych metod fizykal-
 Współczesny masaż nie jest określeniem ani też terminem, którym możemy
nych. Ponadto faktem jest, iż w Europie
posługiwać się w medycynie. Jest to jednak pojęcie, które zawiera w sobie to
w praktyce masażu mamy do czynienia
wszystko, co obecnie kojarzy się z praktyką profesjonalnego masażu.
z elementami oraz modyfikacjami wielu
metod, często wyjętych z kontekstu.
W wielu przypadkach praktykowanie
asaż manualny, czyli wykonywany  kosmetycznym (oczyszczającym, pielę- orientalnych metod  choć dalekie od
Mręcznie, jest jedną z najbardziej gnacyjnym, modelującym ciało), z
ródeł  jest uzupełnieniem praktyki
rozpowszechnionych, naturalnych metod  relaksacyjnym (odprężającym, uspo- terapeutycznej.
leczenia, usprawniania oraz profilaktyki kajającym lub też podnoszącym siły Jeszcze kilka lat temu masażyści i fizjote-
zdrowia o potwierdzonej licznymi ba- witalne), rapeuci hasło  masaż leczniczy kojarzyli
daniami klinicznymi skuteczności. Jest  sportowym. głównie z masażem klasycznym i jego
także jedną z najstarszych metod leczenia Wyodrębniane ostatnio nurty to: pochodnymi. Dziś polscy terapeuci coraz
fizykalnego znaną zarówno na Zachodzie,  masaż w odnowie psychosomatycznej częściej pracują w krajach Unii Europej-
jak i na Wschodzie. Jednak, aby zrozumieć (zastosowania w profilaktyce i leczeniu skiej i dla nich masaż leczniczy nie jest
istotę i różnorodność masażu, musimy zmian w tkankach miękkich wywo- już utożsamiany jedynie z klasycznym, ale
najpierw pozbyć się egocentrycznego, łanych stresem lub też negatywnymi także z japońskim Shiatsu czy chińskim
europejskiego, aby nie rzec zachodniego, stanami emocjonalnymi), Tui-na. Podróżując, spotykamy się także
punktu widzenia i pojmowania tej manu-  zastosowanie specjalistycznych metod z różnicowaniem masażu ze względu
alnej, zróżnicowanej metody. masażu w medycynie estetycznej, na pochodzenie, kraj lub region, mamy
w profilaktyce i leczeniu defektów tzw. metody orientalne, wschodnie oraz
Różnorodność metod estetycznych. masaże azjatyckie. Najbardziej znane to:
Wyznaczenie stałej granicy pomiędzy chiński masaż klasyczny, akupresura, Tui-
poszczególnymi metodami oraz techni- Choć nie wszystkie metody są powszech- -na, japońskie Shiatsu w tym Zen Shiatsu,
kami jest bardzo trudne. Różnorodność nie uznawane, w praktyce spotykamy się hinduski masaż głowy oraz masaż ayurwe-
technik i ich częste zapożyczanie w prak- z coraz większą popularnością specja- dyjski. Ponadto odnajdziemy regionalne
tyce stanowi obecnie swoistą  jedność listycznych, autorskich opracowań lub terminy, takie jak masaż tybetański czy
celu w różnorodności metod . Czasem metod masażu. tajski (Joga). Istnieją także regionali-
pod względem wizualnym wiele technik zmy w postaci masażu wietnamskiego,
wygląda podobnie i dopiero praktyk jest Pamiętajmy, iż dla osób wychowanych malezyjskiego bądz
singapurskiego;
w stanie je rozróżnić. Dlatego też złudne w zachodnim kręgu kulturowym podsta- inne to masaż indonezyjski, egipski czy
wydaje się przekonanie, że danej metody wowe pojęcia to masaż klasyczny szwedzki berberyjski. Odmienną grupę stanowią
masażu można się nauczyć z książki czy w zdecydowanej mierze rozumiany jako masaże polinezyjskie oraz tradycyjny
z płyt DVD. Niektóre metody rzeczywiście podstawowy masaż leczniczy. Zaś dla osób masaż w tureckiej łaz
ni. W wielu meto-
są bardzo do siebie podobne, mają wspólny z krajów azjatyckich masaż utożsamiany dach terapeutycznych masaż jest częścią
rdzeń, inne natomiast diametralnie się od jest nie tylko z pojedynczym zabiegiem, zabiegu, bywa też odwrotnie, niektóre
siebie różnią. ale z określonym systemem zachowań do- metody masażu zawierają elementy ćwi-
Obecnie funkcjonuje wiele kategorii, tyczących zarówno zdrowia psychicznego, czeń, a nawet terapii manualnej. Nie jest
podziałów masażu, m.in. ze względu na jak i fizycznego, czasem także w powiąza- to bynajmniej przyczyną nieporozumień,
sposób wykonania, środowisko fizykalne, niu z aspektem energetycznym, a nawet wprost przeciwnie, świadczy o skali
wykorzystane urządzenia, a także po- duchowym. pojęcia, które bierze swój rodowód od
chodzenie metod. Niemniej mimo coraz fenomenu ludzkiego dotyku.
bardziej szczegółowej systematyki masa- Metody z grupy body work oraz
żu nie da się sztucznie zaszufladkować. tzw. inne metody fizykalne Nowe metody
Wśród różnorodnej terminologii ostatnio W krajach anglojęzycznych obok pojęcia Wiele osób zdaje sobie sprawę jak sze-
najczęściej występuje podział ze względu therapeutic massage  masaż leczniczy, rokie zastosowanie ma masaż zarówno
na kryteria stosowania. W oparciu o nie stosuje się pojecie body work  określają- w lecznictwie, relaksacji, kosmetyce, jak
najczęściej mówimy o masażu: ce różne metody  pracy z ciałem , także i sporcie. Masaż jest dziedzictwem całej
 leczniczym (usprawniającym, rehabili- poprzez ciało, w tym i masaż. Bywa, iż ludzkości. Stwierdzenie, iż ktoś  stworzył
tacyjnym), w różnych krajach te same metody są lub wynalazł kolejną metodę masażu
34 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
PROFESJONALNY MASAŻ
lub terapii jest  zważywszy, iż  odkrywca w tym przypadku
czerpie z doświadczeń swoich poprzedników i nimi się inspiruje
 pojęciem niedokładnym, ale wartym uwagi. Najczęściej jest to
związane z obserwacjami zjawisk fizjologicznych, somatycznych
lub też psychosomatycznych oraz ukierunkowaniem masażu na
konkretny problem, np. ból mięśniowy, podrażnienie nerwów,
stymulację układu immunologicznego, problemy pojawiających
się obrzęków czy też stresu, depresji, negatywnych emocji, na
problemach natury estetycznej kończąc.
Dostępne są udokumentowane prace świadczące o nowych,
absolutnie rewelacyjnych odkryciach, które wpływają na losy
masażu i ludzi, którzy go wykonują, jednak bardziej na miejscu
jest użycie terminów: metoda autorska lub opracowanie metody
masażu niż stworzenie metody. Niemniej jednak autorzy mają
prawo do zachowania wyłączności i praw autorskich do dane-
go opracowania lub metody autorskiej. Wartość intelektualna
w większości krajów jest prawnie chroniona.
Stan obecny a najnowsze trendy
W naszym kręgu kulturowym do najczęściej stosowanych przez
masażystów metod w większości respektowanych przez systemy
ubezpieczeniowe należą: klasyczny masaż leczniczy, masaż seg-
mentarny, manualny drenaż limfatyczny, masaż tkanki łącznej
i okostnowej oraz masaż izometryczny. Ponadto terapeuci wyko-
rzystują także metody: myofascial release, praktyka T.P.  trigger
points i techniki nerwowo-mięśniowe (NMT). Rozpowszechnione
są również różne metody uciskowe: refleksoterapia, Shiatsu oraz
akupresura.
Masażyści i fizjoterapeuci stosują także masaże z wykorzystaniem
urządzeń mechanicznych lub z zastosowaniem wody, masaż me-
todą uciskową (aparaty podciśnieniowe), masaże z elementami
termoterapii (głowice rozgrzewające wspomagające masaż), man-
kiety uciskowe etc. Osobną grupę stanowią masaże wibracyjne
oraz prowadzone w środowisku wodnym: masaż podwodny,
natryski, bicze szkockie, masaż wirowy i perełkowy z elementami
aromatoterapii.
Co wpływa na rozwój masażu:
 bezpośrednia wymiana doświadczeń terapeutów praktyków:
masażystów, fizjoterapeutów, a także lekarzy,
 badania naukowe  najwięcej prac w zakresie badań masażu
związanych jest dzisiaj z jego wpływem na tkanki miękkie;
rejestrujemy opracowania dotyczące metod, w których wyko-
rzystuje się zarówno masaż klasyczny z elementami masaży
punktowych, jak i łączenie masażu z elementami manipulacji
tkankami miękkimi,
 zwracanie uwagi w procesie rehabilitacji nie tylko na procesy
neurofizjologiczne, ale także psychosomatyczne,
 świadomy masaż  informowanie pacjenta o roli, przebiegu
oraz reakcjach organizmu po wykonanym masażu; obserwa-
cja i analiza tych reakcji ułatwia optymalizowanie stosowa-
nych metod,
 niezależność od czasu i miejsca, gdzie wykonujemy masaż
 coraz częściej masażyści pracują także w domu pacjenta,
gdzie bezpośredni wypoczynek po masażu pozytywnie wpływa
na końcowe efekty zabiegów,
 pracujemy razem (wspólna praca?)  czynne włączenie rodzi-
ny w proces rehabilitacji pacjenta,
 wkład badań lekarskich i prowadzonych przez psychotera-
peutów nad wykorzystaniem dotyku oraz bioenergetyki (nie
mylić z bioterapią), gdy nie możemy zastosować bezpośrednie-
go, pełnego masażu,
 adaptowanie na potrzeby terapii  jako uzupełniających
 metod orientalnych,
 powroty  po latach olbrzymiego zainteresowania sprzętem
wspomagającym masaż, następuje radykalny powrót do ma-
sażu manualnego, czyli wykonywanego ręcznie.
35
REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006
PROFESJONALNY MASAŻ
Masaż poza szpitalami,
W dniu dzisiejszym dużą rolę w propagowaniu masażu odgrywają Stowarzyszenia
ambulatoriami i sanatoriami
Masażystów, pracujące m.in. nad ujednoliceniem nazw i terminologii oraz przyczy-
Warto także zwrócić uwagę na rozwój
niające się do rozpoznania i docenienia roli masażu, jak i samego dotyku. Pod uwagę
masażu w pojawiających się coraz liczniej
bierze się zarówno tzw.  czynniki obiektywnych i subiektywnych odczuć podczas
ośrodkach Wellnes i SPA. Ze swoistą mozai-
samego masażu, jak i już po jego wykonaniu. Dla praktyków kryteria badań klinicz-
ką masaży mamy także do czynienia w ko-
nych, akademickich w zachodnim rozumieniu tego słowa, stają się czasem tak samo
smetyce, gdzie bywają one łączone z innymi
ważne jak obserwacje samego pacjenta i jego doświadczenia podczas terapii.
zabiegami pielęgnacyjnymi. Faktem jest,
Ważnym obszarem działania stowarzyszeń jest promocja masażu prowadzona m.in. iż wiele autorskich metod przewidzianych
podczas wielu otwartych spotkań, w których uczestniczą nie tylko specjaliści. Moż- do zastosowania zwłaszcza w ośrodkach
odnowy i gabinetach kosmetycznych, mimo
liwość poddania się masażowi coraz częściej stwarza się uczestnikom wielu spotkań
że nie ma gruntownych opracowań bądz
też
biznesowych, zjazdów i szkoleń, co przyczynia się do popularyzacji programów
badań nad ich oddziaływaniem, cieszy się
związanych z profilaktyką zdrowia na terenie firm.
dużym zainteresowaniem klientów. Może
Na rynku dostępnych jest wiele publikacji na temat samego masażu, jak i badań nad
ich odprężający, relaksacyjny, a czasem
jego wpływem na organizm ludzki. Wydaje się jednak, iż faktyczna wymiana do-
i  zmysłowy charakter sprawia, że od-
świadczeń odbywa się przede wszystkim podczas zjazdów i kongresów medycznych.
powiadają coraz bardziej zestresowanym
Książki, publikacje, periodyki czy też prace naukowe są bardzo ważne, ale zawierają
i przemęczonym klientom.
raczej informacje natury poglądowej. Istotne znaczenie mają także prace związane
Medycyna i psychologia popierają za-
ze zrozumieniem roli masażu w historii medycyny. Dostępnych jest wiele publikacji
stosowanie masażu w profilaktyce tzw.
poświęconych temu zagadnieniu.
chorób cywilizacyjnych oraz w terapii
Z historii wiemy, iż wiele badań prowadzonych przez polskich lekarzy i masażystów
zmian w tkankach miękkich powstałych
przypadło na okres zaborów, stąd też w literaturze polskim autorom przypisywane
w wyniku długotrwałego stresu, jak
bywa czasami obywatelstwo innych krajów. Odrodzenie masażu w Polsce to okres
i negatywnych stanów emocjonalnych.
międzywojenny, a faktyczny wzrost zainteresowania nim  zwłaszcza w praktycznej Niestety, podczas rehabilitacji nagminnie
zapomina się o tym tak ważnym walorze
rehabilitacji  przypada na okres powojenny.
terapeutycznym.
Duże zasługi dla rozwoju masażu w Polsce miała tzw. Szkoła Krakowska dla Niewido-
mych, znana póz
niej jako Medyczne Studium Masażu  Wydział Masażu Leczniczego
PIOTR SZCZOTKA, MGR EWA MIKUA
A
w Krakowie, placówka o ponad 50-letniej tradycji. Dzisiaj masażu można się uczyć
Szkoła Masażu Bodywork
także na innych medycznych studiach zawodowych, jest to również przedmiot za-
www.bodywork.com.pl, tel. [phone]
wodowy na uczelniach na wydziałach fizjoterapii. Specjalistycznych metod masażu
współpraca Klinika Estetyki Ciała
uczy się także na rozlicznych kursach.
w Poznaniu
36 REHABILITACJA W PRAKTYCE 2/2006