POLITYKA CELNA
Unia celna:
Obszar, wewnątrz którego zniesiono cła i inne opłaty na wszystkie lub niektóre towary i ustalono wspólną zewnętrzną taryfę celną na te towary
Historia unii celnej:
01.01.1958r. - wejście w życie Traktu Rzymskiego, który stworzył ramy prawne dla unii celnej,
01.07.1968 r. - ostateczna likwidacja ceł - utworzenie unii celnej
31.12.1969r. - ostateczna likwidacja opłat o podobnym skutku (takie które zakłócają swobodny przepływ towarów):
opłaty administracyjne za odprawę graniczną,
opłaty za przepisowe badania fitosanitarne,
opłaty za poświadczenie bezpieczeństwa.
Zasady działania unii celnej
Unia celna oparta jest na:
zakazie pobierania ceł i opłat podobnych do ceł
zakazie wprowadzania dyskryminacyjnych lub protekcyjnych regulacji prawa krajowego wobec wszelkich towarów wspólnotowych (także towarów tego samego rodzaju oraz tych, które mogą ze sobą konkurować na zasadzie substytucji)
zakazie wprowadzania ograniczeń ilościowych w handlu towarami lub też środków podobnych do ograniczeń ilościowych.
POLITYKA CELNA
Polityka - działalność wielkich grup społecznych,związana ze zdobyciem i sprawowaniem władzy państwowej lub wywieraniem na nią dominującego wpływu po to by w procesie rozstrzygania rozbieżności interesów zapewnić nadrzędność interesów własnych w stosunku do innych interesów grupowych
Cło- świadczenie pieniężne o charakterze daninowym, którego pobór związany jest z faktem przywozu, wywozu lub przewozu towarów przez granicę obszaru pokrywającego się z reguły z obszarem państwa.
Polityka celna- całokształt działalności państwa lub organizacji międzynarodowej i jego/jej organów związany z rozstrzyganiem sprzeczności i ochroną oraz promocją interesów narodowych lub państw członkowskich oraz ugrupowania integracyjnego jago całości, w międzynarodowym obrocie towarowym, polegający na tworzeniu norm i regulacji prawnych autonomicznych lub przyjmowaniu międzynarodowych standardów wynikających z umów oraz wprowadzania ich do własnej praktyki życia społeczno gospodarczego, po to, by zapewnić nadrzędność interesów własnych nad interesami wielkich grup społecznych zorganizowanych w państwa i/lub sojusze międzynarodowe.
PODZIAŁ CEŁ:
Możemy wyróżnić kilka rodzajów ceł:
Cła wychowawcze - są one nakładane na towary wybranej gałęzi produkcji, które w początkowym okresie działalności otoczone są przez państwo protekcyjną ochroną ceł. Ochrona ta maleje w miarę upływu czasu, aż do całkowitego zaniku.
W latach 90-tych cła ochronne wprowadzono w Polsce na produkty przemysłu petrochemicznego i rafineryjnego i dzięki tej ochronie zmodernizowane zostały zakłady petrochemiczne w Płocku zbudowane w oparciu o przestarzałą technologię radziecką. Największym inwestorem w latach 90-tych była Petrochemia Płock.
Cła protekcyjne - mają charakter stały i są nakładane na towary importowane w celu podwyższenia ich ceny do poziomu cen towarów wytwarzanych w kraju. Mają one na celu przede wszystkim ograniczenie importu określonych towarów. Władze państwowe uznają, że z jakiś względów towary te powinny być wytwarzane w kraju mimo, że koszty produkcji krajowej są wyższe od kosztów produkcji zagranicznej.
Cła prohibicyjne nazywane także zaporowymi - cła te są wyjątkowo wysokie i zmierzają do stworzenia bariery dla importu niektórych rodzajów towarów. Mianowicie w tym przypadku władze państwowe uznają, że import tych towarów jest niepożądany.
Te cła zaporowe na dużą skalę zaczęto wprowadzać w Polsce na produkty rolnicze i przemysłu rolno-spożywczego, gdy premierem był Waldemar Pawlak.
Cła zaporowe są niebezpieczne ponieważ w handlu danego kraju obowiązuje zasada wzajemności. Jeżeli dany kraj dyskryminuje jakieś towary importowane z innego kraju wówczas towary importowane przez dany kraj są dyskryminowane na rynkach zagranicznych.
Odmianą ceł prohibicyjnych są cła odwetowe, dzielimy je na:
antydumpingowe
antydyskryminacyjne
antypremiowe
Cła antydumpingowe - stosowane są w odniesieniu do importu towarów z takich krajów, które uprawiają w handlu międzynarodowym dumping, polega on na sprzedaży towarów w danym kraju po cenie niższej od kosztu wytworzenia. Jest on uprawiany w celu doprowadzenia do bankructwa producentów krajowych i pełnego opanowania danego rynku zbytu.
Kodeks Celny przewiduje wprowadzenia w Polsce ceł antydumpingowych, ale Polska z tej możliwości jeszcze nie skorzystała. Natomiast w krajach UE i krajach USA w ostatnich latach wstrzymano postępowanie antydumpingowe przeciwko „polskim” przedsiębiorstwom (cementowanie, producenci stali).
Cła antydyskryminacyjne - mają wyraźnie odwetowy charakter i stosowane są w odniesieniu do importu towarów z takich krajów, które dyskryminują eksport rozpatrywanego kraju.
Cła antypremiowe - są stosowane w odniesieniu do importu towarów z takich krajów, które substydiują eksport niektórych towarów. Wymiar cła w odniesieniu do poszczególnych towarów jest konkretyzowany w taryfie celnej.
POLITYKA CELNA W UE
Polityka celna Unii Europejskiej jest fundamentem Unii i podstawowym elementem funkcjonowania. Jej główne cele to:
Popieranie handlu światowego,
Promocja uczciwego handlu,
Podnoszenie atrakcyjności UE dla inwestycji przemysłowych ,
Sprzyjanie tworzeniu nowych miejsc pracy ,
Promocja wszechstronnego rozwoju,
Zapewnienie unijnym obywatelom ochrony,
Praktyczne ułatwienie systemu poboru dochodów i zbierania podstawowych danych statystycznych.
Prawo celne UE:
Wspólnotowy Kodeks Celny,
Wspólnotowy Kodeks Celny Wykonawczy (przepisy wykonawcze do WKC)
narodowe ustawodawstwo celne.
ORGANY WŁAŚCIWE W SPRAWACH CELNYCH
Minister Finansów:
Sprawuje nadzór w sprawach celnych,
Współdziała w kształtowaniu polityki celnej państwa,
Realizuje budżet państwa w zakresie określonym dla organów celnych ,
Kształtuje politykę kadrową i szkoleniowa w organach celnych,
Prowadzi postępowanie w sprawach celnych określonych w przepisach szczególnych,
Wykonuje inne zadania określone w ustawie oraz przepisach odrębnych.
Dyrektor izby celnej:
Realizacja polityki celnej państwa,
Sprawowanie nadzoru nad naczelnikami uc,
Rozstrzyganie w II instancji w sprawach należących w I instancji do naczelników uc,
Rozstrzyganie w I instancji w sprawach celnych określonych w przepisach odrębnych,
Realizacja polityki kadrowej i szkoleniowej w podległych jednostkach organizacyjnych Służby Celnej,
Sprawowanie dozoru celnego i wykonywanie kontroli celnej,
Zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych w zakresie ustalonym w KKS.
Wykonywanie innych zadań określonych w przepisach odrębnych.
Naczelnik urzędu celnego:
Nadawanie towarom przeznaczenia celnego, oraz wykonywanie innych czynności przewidzianych przepisami prawa celnego,
Dokonywanie wymiaru i poboru należności celnych,
Dokonywanie wymiaru i poboru podatku akcyzowego,
Dokonywanie wymiaru i poboru podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów,
Sprawowanie dozoru celnego i kontroli celnej ,
Zwalczanie i ściganie przestępstw i wykroczeń w zakresie ustalonym w KKS,
Wydawanie decyzji w postępowaniu celnym, w normalnym toku instancji jako organ pierwszej instancji,
Wykonywanie innych zadań zleconych w przepisach odrębnych.
POLITYKA CELNA A CZŁONKOWSTWO W UE:
Od l stycznia 1990 r. zaczął funkcjonować nowy system gospodarczy związany z faktem wejścia w życie tzw. planu Balcerowicza.
Od l stycznia 1990 r. zaczęła obowiązywać nowa ustawa Prawo celne, która zainicjowała proces transformacji w polskiej polityce celnej i stworzyła fundamenty racjonalnego funkcjonowania sfery obrotu towarowego z zagranicą w ramach gospodarki rynkowej.
Od grudnia 2002 r. na szczycie w Kopenhadze, zostały zamknięte negocjacje w sprawie akcesji Polski do Unii Europejskiej, które stanowiły integralną część procesu transformacji naszego kraju.
Od 1 stycznia 2003r. w Polsce obowiązuje nowa taryfa celna przygotowana w związki z koniecznością realizacji zobowiązań w ramach starań o członkostwo w UE a także wynikającą z członkostwa Polski w Światowej Organizacji Handlu.
Wzorem Wspólnej Taryfy Celnej Unii Europejskiej oraz w związku z dostosowaniem ustawodawstwa polskiego do obowiązującego w UE w załączniku art.. 13 Kodeksu Celnego zostały zawarte postanowienia dotyczące sposobu, warunków i zakresu stosowania stawek celnych, wykaz krajów regionów, Ogólne Reguły Interpretacji Polskiej Nomenklatury Scalonej oraz jednostki miar.
Od 1 maja 2004 r. koniec autonomicznej polskiej polityki celnej.
W odniesieniu do stawek celnych w taryfie utrzymano ich dotychczasowe generalne zasady ustanowienia i pobierania. W rozporządzeniu określono pięć rodzajów stawek celnych:
Autonomiczne stosowane są w odniesieniu do następujących towarów: towarów pochodzących z krajów i regionów, które nie mają przyznanej klauzuli najwyższego uprzywilejowania i nie należą do Światowej Organizacji Handlu
niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych. W przypadku tych towarów w taryfie celnej przewidziana jest jedynie stawka autonomiczna, a stawka preferencyjna w ogóle nie została określona
niektórych towarów pochodzących z państw i regionów nie zaliczonych do krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych
w Polsce stawka celna autonomiczna jest swobodnie kształtowana i nie respektuje zobowiązań podjętych przez nasz kraj na forum Światowej Organizacji Handlu
stawka ta jest z reguły co najmniej dwu-krotnie wyższa w odniesieniu do tych towarów w stosunku, do których określono stawkę celną konwencyjną.
w przypadku towarów, w których kraju lub regionu nie można określić stosuje się stawkę autonomiczną podwyższoną o 100%
Stawki celne konwecyjne - stosowane są w odniesieniu do towarów pochodzących z krajów i regionów, którym Polska przyznała klauzulę najwyższego uprzywilejowania i należących do Światowej Organizacji Handlu. Stawki te respektują zobowiązania Polski przyjęte na forum Światowej Organizacji Handlu.
Stawki celne preferencyjne - stosowane są w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów rozwijających się i najmniej rozwiniętych.
Stawki obniżone - w odniesieniu do niektórych towarów pochodzących z krajów i regionów, z którymi Polska podpisała umowę o utworzeniu strefy wolnego handlu.
PRAWO CELNE POLSKI
1 maj 2004r. - Polskie prawo celne uległo bardzo znaczącym zmianom co związane jest z przystąpieniem Polski do Unii Celnej tworzonej przez państwa członkowskie UE.
Z dniem wejścia Polski do UE zaczęło w Polsce obowiązywać prawo wspólnotowe, regulujące zagadnienia celne.
Podstawowymi aktami prawnymi z zakresu prawa celnego są:
Wspólnotowy Kodeks Celny
Przepisy Wykonawcze do Wspólnotowego Kodeksu Celnego.
Oba akty mają rangę rozporządzeń wspólnotowych.
Na poziomie krajowym przepisy wspólnotowe uzupełniane są przez regulacje zawarte w ustawie z 19 marca 2004 - Prawo celne.
OBSZAR NEGOCJACJI UNII CELNEJ
Dotyczy międzynarodowej współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych.
Zwalczanie obrotu towarami podrabianymi i pirackimi oraz technicznego i organizacyjnego przygotowania służb celnych
Obejmuje problematykę przepisów dotyczących Nomenklatury Scalonej UE
Kwestie związane z konwencjami i zwolnieniami celnymi, kontyngentami taryfowymi oraz plafonami.
POLSKA SCALONA NOMENKLATURA TOWAROWA HANDLU ZAGRANICZNEGO
Polska Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego (PCN) -
została opracowana przez ścisłe wykorzystanie systemu Nomenklatury Scalonej (CN), stosowanej w krajach Unii Europejskiej, która stanowi rozwinięcie Zharmonizowanego Systemu Oznaczania i Kodowania Towarów (HS). Jest klasyfikacją sześciopoziomową. Pierwsze cztery poziomy klasyfikacyjne są powtórzeniem układu klasyfikacyjnego przyjętego w HS, pierwszych pięć poziomów stanowi powtórzenie CN, szóstym poziomem jest pozycja dziewięcioznakowa wprowadzona dla potrzeb krajowych. Pozycje niepodlegające podziałowi na poziomie krajowym uzupełniane są cyfrą 0.
Polska Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego (PCN) znajdowała zastosowanie w statystyce i ewidencji handlu zagranicznego oraz dla potrzeb celnych (SAD, Taryfa Celna).
Nomenklatura PCN obowiązywała od roku 1994 do 30 kwietnia 2004 roku.
REZULTATY NEGOCJACJI AKCESYJNYCH
Polska nie występowała o rozwiązania przejściowe w tym obszarze, gdyż przepisy prawa polskiego w znacznej mierze były zbliżone z prawem wspólnotowym.
Jednak Unia Europejska kładła szczególny nacisk na takie aspekty jak:
Efektywną implementacje regulacji celnych
Wykorzystanie w działalności urzędów celnych
nowoczesnej techniki informatycznej
Podniesienie sprawności i przejrzystości
pracy służb celnych.
Miało to na celu dostosowanie Polski do odpowiedzialności za kontrolę zewnętrznej granicy Unii
Europejskiej, którą po uzyskaniu członkowstwa została wschodnia granica naszego kraju.
FUNKCJE SŁUŻBY CELNEJ
Do podstawowych zadań służby celnej należy:
sprawowanie kontroli celnej obrotu towarowego zagranicą,
wymiar i pobór należności celnych podatkowych w części naliczanej na granicy państwa (VAT, akcyza),
zwalczanie przemytu i przeciwdziałanie oszustwom celnym.
W celu realizacji zadań i spełnieniu ww. funkcji służba celna współpracuje:
· z innymi służbami w kraju, takimi jak: policja, Straż Graniczna, organy podatkowe, itp.,
· ze służbami celnymi i śledczymi innych państw,
· ze środowiskami gospodarczymi,
· z instytutami naukowymi, badawczymi, uczelniami innymi środowiskami o podobnym profilu.
W Dzienniku Ustaw Nr 137 poz. 1302 opublikowana została Ustawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
Ustawa ta, z dniem 1 września 2003r., rozszerzyła uprawnienia Służby Celnej o następujące zadania:
1. wykonywanie szczególnego nadzoru podatkowego w zakresie produkcji i obrotu wyrobami akcyzowymi (nadzór nad gorzelniami, winiarniami, fabrykami papierosów, itp.);
2. wykonywanie szczególnego nadzoru podatkowego w zakresie w zakresie gier losowych (kontrola kasyn gry, salonów gier na automatach, videoloterii, automatów o niskich wygranych);
3. uprawnienia organu podatkowego w zakresie podatku VAT i akcyzowego w imporcie;
4. uprawnienia organu podatkowego w zakresie akcyzy krajowej;
5. uprawnienia w zakresie kontroli legalności wykonywania pracy przez cudzoziemców.
Służba celna spełnia szereg funkcji, z których do najistotniejszych, poza - oczywiście - fiskalną, należą:
funkcje ochronne:
przemysłu krajowego - przed napływem towaru stanowiących nieuczciwą konkurencję,
środowiska naturalnego - przed wwozem substancji i mikroorganizmów szkodliwych,
światowej fauny lub flory - przed rabunkowym obrotem gatunkami ginącymi,
konsumenta - przed pojawieniem się na rynku towarów niespełniających polskich norm jakościowych lub przeterminowanych,
społeczeństwa - przed wywozem towarów, przedmiotów lub urządzeń stwarzających zagrożenia dla życia, bezpieczeństwa i zdrowia obywateli lub zagrażających obronności kraju (np. broni, gazów obezwładniających, paralizatorów, itp.),
państwa - przed utratą dziedzictwa kulturowego (głównie przed wywozem dóbr kultury),
twórców, artystów, przemysłowców i handlowców - przed naruszeniem praw własności intelektualnej, znaków towarowych, praw patentowych, itp.,
funkcje kontrolne:
w zakresie instrumentów polityki celnej państwa regulujących kierunki i wielkość obrotu towarowego z zagranicą (np. monitorowanie realizacji kontyngentów celnych),
w zakresie przestrzegania przepisów krajowych i międzynarodowych związanych z ograniczeniami i zakazami w obrocie towarowym z zagranicą,
w zakresie przestrzegania przez przewoźników dopuszczalnych obciążeń pojazdów w celu właściwej eksploatacji dróg,
w zakresie przestrzegania przez Polskę międzynarodowych porozumień dotyczących preferencji celnych,
w zakresie kontroli dewizowej, w tym przeciwdziałanie tzw. praniu brudnych pieniędzy.
ZMIANY JAKIE NASTĄPIŁY
Zniesiono opłaty manipulacyjne tj.: opłaty za pobieranie próbek, dokonywanie oględzin towarów, dokonywanie kontroli zamknięć celnych, badanie dokumentów do zgłoszenia celnego, kontrole środków transportu.
Wprowadzono przepisy o służbie celnej tworzące ramy prawne rozwoju i utrzymania profesjonalnej i stabilnej kadry w służbie celnej. Szczególne znaczenie mają przepisy dotyczące odgraniczeniu działań korupcyjnych.
Utworzono nowe centralne laboratoria wyposażone w nowoczesny sprzęt umożliwiający przeprowadzenie specjalistycznych testów i badań.
Zabezpieczono terytorium Polski przed przywozem i wywozem towarów, których obrót jest zabroniony lub podlega restrykcjom ze względu na ochronę życia ludzkiego, zwierząt oraz dziedzictwa narodowego
Dostosowano ustawę o o obrocie towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym w celu zagwarantowania bezpieczeństwa.
Umożliwiono stosowanie uproszczonych procedur w przewozach przesyłek zbiorczych.
Zwiększono uprawnienia służby celnej w celu bardziej efektywnego zwalczania przestępczości celnej.
Rozpoczęto modernizację urzędów celnych na granicy wschodniej i północnej.