Autonomia galicyjska
I Geneza autonomii po 1849 roku
Autonomia jest to prawo do wydzielonej części terytorium państwa, do stanowienia o sprawach wewnętrznych poprzez własne ustawodawstwo, którego zakres rzeczowy określa ustawa zasadnicza. Jest to stan przechodni pomiędzy całkowitą zależnością a niepodległością, nadanie pewnych praw na obszar, który ich wcześniej nie posiadał.
Przyczyny nadania autonomii:
1) Osłabienie monarchii austriackiej w wyniku przegrywanych wojen z Francją i Piemontem w 1859 roku, później z Prusami w 1866 i wiążąca z tym konieczność zasadniczych reform.
2) Osłabienie sił reakcji w Europie, praktyczny rozpad Świętego Przymierza.
3) Postulaty wprowadzenia autonomii formułowane przez ziemian i konserwatystów galicyjskich.
4) Dążenia federalistyczne w Galicji.
5) wydanie przez cesarza dwóch aktów: tzw. dyplomu październikowego z 1860 r. oraz patentu lutowego z 26 lutego 1861 r. w patencie utrzymano Radę Państwa i Sejmy Krajowe, którym pozostawiono mniej ważne sprawy lokalne. Tekst tego oktrojowanego aktu konstytucyjnego liczył 43 art. w obrębie trzech rozdziałów. Na jego podstawie wydano akty prawne, które określały podstawę ustroju w królestwie Galicji i Lodomerii. Władzę reprezentował namiestnik pochodzenia polskiego, rezydujący we Lwowie. Kierował on całą administracją Galicji i podlegały mu powiaty i starostwa.
II Ustrój autonomii
Ustrój polityczny Galicji był oparty na dyplomie październikowym z 20 października 1860 r. oraz na patencie lutowym z 26 lutego 1861 r. W Galicji panował rozdział systemów władz na:
państwowe (rządowe) z mianowanym przez Cesarza namiestnikiem i podległym mu aparatem,
autonomiczne z Sejmem Krajowym.
Władze rządowe
Król Galicji w unii personalnej z Austrią (Cesarstwem Austriackim) - stał na czele władz rządowych.
Minister do spraw Galicji i "minister bez teki" - od 1871 r. stała funkcja w Wiedniu. Pierwszym ministrem był hrabia Kazimierz Grocholski.
Namiestnik - był mianowany i odwoływany; kierował administracją krajową, w imieniu rządu miał inicjatywę ustawodawczą; przedkładał monarsze uchwały Sejmu Krajowego do zatwierdzenia, formułując opinię. Podlegali mu starostowie (działali na szczeblu powiatu). Ponosił odpowiedzialność przed cesarzem. Siedzibą namiestnika był Lwów.
Władze autonomiczne
Sejm Krajowy. W jego skład wchodzili wiryliści:
trzech arcybiskupów lwowskich (rzymskokatolicki, greckokatolicki i ormiański),
trzech diecezjalnych biskupów rzymskokatolickich (krakowski, przemyski i tarnowski) i dwóch greckokatolickich (przemyski i stanisławowski)
rektorzy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Lwowskiego, od 1896 r. Politechniki Lwowskiej
prezes Akademii Umiejętności
oraz posłowie z wyboru, wybierani w systemie kurialnym w kuriach:
wielkiej własności ziemskiej,
izb przemysłowo-handlowych,
miast największych,
gmin miejskich i wiejskich.
Do kompetencji Sejmu Krajowego należało ustawodawstwo krajowe. Od 1867 r. istniało domniemanie kompetencji na rzecz sejmów krajowych - ustawy jednak wymagały sankcji cesarskiej. Inicjatywę ustawodawczą mieli: rząd (namiestnik), Wydział Krajowy, komisje sejmowe oraz co najmniej 15 posłów. Do 1871 r. przysługiwało Sejmowi Krajowemu prawo desygnowania posłów do Rady Państwa (izby niższej parlamentu wiedeńskiego).
Wydział Krajowy - organ wykonawczy Sejmu Krajowego. Przygotowywał projekty ustaw sejmowych, reprezentował kraj przed rządem austriackim, zajmował się polityką zagraniczną i sprawował kontrolę nad samorządem terytorialnym. Jego kadencja trwała 6 lat. W jego skład wchodziło 3 członków wybranych przez Sejm Krajowy i 3 członków wybranych przez kurie. Przewodniczył mu marszałek krajowy.
Rada Szkolna Krajowa - na jej czele stał z urzędu namiestnik, zastępowany z reguły przez wiceprezesa Rady. W skład Rady wchodzili członkowie mianowani przez cesarza, 5 duchownych różnych wyznań, reprezentanci Wydziału Krajowego i rad miejskich Lwowa i Krakowa. Kierowała sprawami szkolnictwa (poza uniwersytetami, które podlegały bezpośrednio Ministerstwu Oświaty w Wiedniu).
III Stronnictwa polityczne i ich programy
Sejm krajowy o większości konserwatywnej, wyrażając podziękowanie za te ustępstwa i licząc na pełne sfinalizowanie ugody z Austrią, uchwalił 10 grudnia 1866 r. głośny wiernopoddańczy adres do cesarza, kończący się słowami „Przy Tobie Najjaśniejszy Panie stoimy i stać chcemy”. Ugodowcy w Sejmie, inspirowani przez Gołuchowskiego, zalecali jednocześnie porzucenie idei gruntownej federalizacji Austrii w oparciu o sojusz z Czechami, prowadzącymi wówczas taktykę ostrej opozycji. Na miejsce programu szerokiej autonomii, nadającej Galicji niektóre cechy odrębności państwowej, przywódca ugodowców - F. Ziemiałkowski - rzucał hasło spolszczenia szkolnictwa, sądownictwa i administracji na drodze zwykłych zarządzeń rządowych, nie zaś w drodze konstytucyjnej. Stosownie do tej koncepcji delegacja polska oddała swe głosy na rzecz ugody węgierskiej i zaniechała bojkotu obrad nad ustawami zasadniczymi austriackiej części państwa, za co rząd postarał się o sankcjonowanie dwu projektów ustaw sejmu galicyjskiego, jeden o języku wykładowym w szkołach ludowych i średnich, drugi o utworzeniu Rady Szkolnej Krajowej, autonomicznego organu zarządzającego szkolnictwem podstawowym i średnim. Polityka ugody dała zatem społeczeństwu polskiemu pewne korzyści, ale zarazem ułatwiła wiedeńskim kołom rządzącym ostateczną przebudowę monarchii na państwo dualistyczne. W konsekwencji wywołała ona wśród szerszych mas ludności polskiej rozczarowanie, głównie wśród drobnomieszczaństwa, inteligencji i drobniejszej szlachty. W wyniku tych nastrojów powstało we Lwowie wiosną 1868 r. Towarzystwo Narodowo-Demokratyczne, szermujące hasłami równości politycznej i niezawisłości narodowej i dzięki temu zyskujące popularność wśród kół liberalno-demokratycznych w kraju i na emigracji postyczniowej. Przywódca Towarzystwa - Franciszek Smółka - jako najbliższe zadanie wysunął uzyskanie zgody Wiednia na przebudowę monarchii naddunajskiej w federację pięciu głównych krajów (prowincje austriackie, Węgry, Czechy, Galicja, Chorwacja).
Mimo tak połowicznych sukcesów w walce o autonomię dla Galicji grono konserwatywnych polityków młodszej generacji propagowało ugodę z rządem na łamach wydawanego w Krakowie „Przeglądu Polskiego”, ostro występując w szeregu artykułów przeciwko narastającej w miastach galicyjskich fali patriotycznych demonstracji, organizowanych przez liberałów na rzecz najszerszych swobód autonomicznych. Działacze ci: Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian, Józef Szujski, dwaj Wodziccy ostro oponowali przeciwko samej zasadzie propagowania obchodów i tłumnych manifestacji przyczyniających się do politycznej aktywizacji mas. Szermowali oni argumentem, że masowe demonstracje antyaustriackie stwarzają podatny grunt dla powstawania tajnych, rewolucyjnych związków, a niczym nieokiełznana swoboda w spiskowaniu - nazywana przez nich „liberum conspiro”, doprowadzała zawsze Polaków w czasach porozbiorowych do tragedii narodowych, podobnie jak „liberum veto” w epoce wcześniejszej doprowadziło do upadku państwo polskie. Pragnąc uzasadnić ideologicznie politykę lojalistyczną wspomniana grupa konserwatywna szeroko rozwijała pogląd, że losy narodu wtedy tylko kształtowały się pomyślnie, gdy społeczeństwo polskie bez względu na epokę i okoliczności przestrzegało zasady posłuszeństwa i lojalności wobec istniejącej władzy państwowej. Historyk J. Szujski sprecyzował bliżej te poglądy w publikacji Kilka prawd z dziejów naszych, gdzie potępił samą zasadę powstań narodowych i dał wyraz poglądowi, że rządy austriackie w Galicji stanowią legalną, zagwarantowaną traktatami międzynarodowymi kontynuację dawnej państwowości polskiej. Zasady te rozwijała potem szeroko tzw. szkoła historyczna krakowska, natomiast już obecnie, w czasie kampanii rezolucyjnej, Tarnowski, Koźmian, Szujski i Ludwik Wodzicki ogłosili w „Przeglądzie” (1869) cały szereg anonimowych listów politycznych, pisanych jakoby przez fikcyjne lub historyczne postacie, którym autorzy pamfletu nadali jednakie cechy współczesnych im działaczy politycznych. Jako uosobienie mądrości politycznej wysunięto tam postać nadwornego błazna króla Zygmunta I - Stańczyka, od nazwiska którego przylgnęła do pamfletu nazwa Teki Stańczyka, a cały ten odłam konserwatywny otrzymał w opinii publicznej nazwę stańczyków. W najbliższych dziesiątkach lat ów obóz polityczny wysunął się na stanowisko najbardziej wpływowe, obsadzając swymi ludźmi czołowe stanowiska i nadając ton polityce polskiej w Austrii. Wynikało to stąd, że zarówno konserwatywne ziemiaństwo, jak również - praktycznie biorąc - także liberalne mieszczaństwo polskie w Galicji pogodziło się z istniejącym stanem rzeczy, nawołując do zaprzestania dalszej walki o rozszerzenie autonomii i do rozpoczęcia pracy nad wewnętrznym rozwojem kraju. W takiej sytuacji wzięła w konsekwencji zdecydowanie górę ugodowa w stosunku do Wiednia koncepcja ideowo-polityczna stańczyków, która miała zostać mocniej zaatakowana dopiero w rezultacie wzrostu ruchu robotniczego i chłopskiego z końcem ubiegłego stulecia.
IV Oświata i nauka
W zaborze austriackim w pierwszej połowie XIX w. szkolnictwo było germanizowane. Ucisk narodowy był w nim obecny. szkolnictwo było tam słabo rozbudowane i o niskim poziomie. Nauczycielami zostawali przeważnie Niemcy, a język polski dopuszczony był tylko w szkołach parafialnych. Niemieckie były szkoły średnie i uniwersytet lwowski. Sytuacja zmieniła się, kiedy w okresie przekształcania monarchii austriackiej w Austro-Węgry poszczególne kraje uzyskiwały samorządy terytorialne i własne sejmy. Prawdopodobnie najszerszą autonomię miała w latach 1861 - 1873 Galicja. To dawało możliwość rozwoju kultury narodowej, w tym szkolnictwa polskiego. Z drugiej strony zacofanie gospodarcze, tych terenów i konserwatyzm elit społecznych były przeszkodą w szerzeniu oświaty wśród dzieci z warstw niezamożnych. Szkolnictwo elementarne w połowie obejmowało zaledwie 23% dzieci w wieku 6 - 12 lat. Józef Dietl (1804-1878, działacz burżuazji galicyjskiej, wybitny lekarz, profesor i rektor U.J., pierwszy autonomiczny prezydent Krakowa, poseł na Sejm Krajowy oraz członek Rady Państwa w Wiedniu) ogromnie dużo zrobił na polu reorganizacji i repolonizacji szkolnictwa w Galicji. Dzięki niemu została powołana w 1866 r Rada Szkolna Krajowa, odrębna przez pewien czas galicyjska władza oświatowa nad szkołami ludowymi i średnimi. Do jej kompetencji należał nadzór pedagogiczny, mianowanie nauczycieli, układanie programów, zatwierdzanie podręczników. Językiem wykładowym - język polski; następuje sekularyzacja szkół (nauczanie religii pozostaje); szkoła ludowa - obowiązkowa i bezpłatna - nabiera charakteru ogólnokształcącego; powstają udoskonalone seminaria nauczycielskie; rozwijają się gimnazja klasyczne; są tworzone szkoły i kursy przemysłowe oraz rzemieślnicze. Postępowym dążnościom przeciwdziała konserwatywny obóz tzw. Stańczyków (m.in. próby dzielenia szkół ludowych na dwa zróżnicowane typy : miejski i wiejski, a także zwiększenie obciążeń finansowych rodziców gimnazjalistów), lecz narastający polityczny ruch chłopski (zorganizowany pod koniec wieku w Stronnictwie Ludowym) skutecznie walczy z hamowaniem oświaty ludowej. Dzieci chłopskie stawały się coraz częściej uczniami gimnazjów, co otwierało drogę do uniwersytetu. Sprawy oświaty ludowej w Galicji były przedmiotem aktywnych starań różnych organizacji społecznych oraz związków nauczycieli. W 1882 r. Powstaje Macierz Polska we Lwowie, która publikuje tanie wydawnictwa książkowe ( ok. 250 tytułów) oraz gazety. Podobne instytucje powstają wkrótce w innych regionach, np. w Cieszynie (1885 - Macierz organizuje przede wszystkim polskie szkolnictwo; od ochronek do gimnazjów; w sumie 55 placówek) oraz w Warszawie pod nazwą Polska Macierz Szkolna (1905 - pierwotna nazwa Macierz Szkolna Królestwa Polskiego; w 1906 r. w 680 szkołach kształciła 63 tys. uczniów, prowadziła również ochronki, biblioteki, czytelnie i dokształcanie dorosłych). Lekarz Henryk Jordan, inny profesor U.J. (filantrop, działacz społeczny), założył w 1889r. w Krakowie park zabaw, którego celem było organizowanie wolnego czasu dla młodzieży. Prowadzono w nim zajęcia dla dzieci i młodzieży nie mających należytej opieki i odpowiednich warunków w domu rodzicielskim. Zajęcia te były prowadzone przez wykwalifikowanych przewodników - instruktorów. Park Jordana dał początek tzw. Jordanowskim parkom i ogrodom zabaw dla dzieci i młodzieży w całej Polsce. W zaborze austriackim działały dwa silne centra kultury i nauki: Kraków i Lwów. Uniwersytet krakowski - po okresie zniemczenia - wraca w 1870 r. do polskiego języka wykładowego i zaczyna świetnie się rozwijać, gromadząc zawsze spore grono znakomitych uczonych. Od 1897r. dopuszczono do studiów również kobiety. W 1900r. wśród 1405 studentów było 88 kobiet oraz 224 synów chłopskich. Równie aktywnie działał uniwersytet lwowski, spolszczony na początku lat siedemdziesiątych. Utworzona z Akademii Realno - Handlowej, powstałej w 1835r. - Akademia Techniczna we Lwowie zostaje przekształcona w 1877r. w czterowydziałową uczelnię techniczną pod nazwą Szkoła Politechniczna (od 1919 Politechnika Lwowska). Była to pierwsza - i od 1915r. jedyna - politechnika na ziemiach polskich. W Dublinach pod Lwowem na bazie założonej w 1856r. przez Galicyjskie Towarzystwo Gospodarcze Szkoły Gospodarstwa Krajowego powstaje 1882r. Krajowa Wyższa Szkoła Rolnicza (później Akademia Rolnicza, od 1919 wcielona do Politechniki Lwowskiej). Z inicjatywy uniwersytetu organizuje się w 1815r. Towarzystwo Naukowe Krakowskie, które od 1872r. staje się Akademią Umiejętności (1919 Polska Akademia Umiejętności), czyli polską akademią nauk, prowadzącą intensywne badania naukowe w wielu dziedzinach i jednocześnie bardzo bogatą działalność wydawniczą w zakresie publikacji naukowych. W okresie niepodległości zostaje uznana przez rząd jako instytucja uprawniona do reprezentowania nauki polskiej.
V Polacy w rządzie wiedeńskim
Agenor Romuald Onufry hrabia Gołuchowski herbu Leliwa (ur. 8 lutego 1812, zm. 3 sierpnia 1875 Skała Podolska), arystokrata polski, austriacki polityk konserwatywny, minister spraw wewnętrznych Austrii w latach 1859-1861, namiestnik Galicji w latach 1849-1859, 1866-1868 oraz 1871-1875 i I ordynat na Skale. Był synem ziemian Wojciecha Gołuchowskiego (1772-1840) i jego żony Zofii z Czyżów (1785-1846). Jego starszym bratem był Artur Gołuchowski. Jako minister stanu wykonawca tzw. dyplomu październikowego z 1860 roku, autorstwa konserwatystów węgierskich. Odziedziczywszy majątek po ojcu wszedł do Sejmu Stanowego, a w 1843 roku został członkiem Wydziału Stanowego. Należał do przeciwników reformy włościańskiej, a tym bardziej ruchu spiskowego. W maju 1846 roku powołany do komisji gubernialnej, współdziałał w przygotowaniu projektu zniesienia pańszczyzny, który ochraniał interesy wielkiej własności. W 1849 roku jako namiestnik cesarski w Galicji lojalnie współpracował z władzami austriackimi, dbając jedynie o interesy ziemiaństwa. Prowadząc walkę o język wykładowy w szkołach, godził się na ustępstwa na rzecz niemczyzny w Galicji zachodniej, w zamian za równorzędne z ukraińskimi prawa języka polskiego we wschodniej części kraju. Jako austriacki minister spraw wewnętrznych od 1859 roku rugował wpływy biurokracji niemieckiej, uzyskał cząstkowe uprawnienia dla języka polskiego w sądach i urzędach. Będąc namiestnikiem po raz drugi, w ciągu roku oczyścił Galicję z niemieckiej biurokracji, oddając administrację w ręce szlachty. W ostatnim okresie swoich rządów, po 1871 roku, poświęcił więcej uwagi administracji i wprowadzaniu w życie ustaw sejmowych: szkolnej, drogowej, wodnej, hodowlanej. Pilnując zawsze interesów materialnych ziemiaństwa doprowadził do końca likwidację serwitutów i poparł korzystną dla dworów ustawę o wykupie propinacji w 1875 roku. Przyczynił się do ufundowania Akademii Umiejętności w Krakowie i Politechniki Lwowskiej.
Agenor Maria Gołuchowski (ur. 25 marca 1849, zm. 28 marca 1921) - polski prawnik, dyplomata i konserwatywny polityk, II ordynat na Skale. Członek bardzo wpływowej w Galicji rodziny Gołuchowskich. Wywodził się z rodziny arystokratycznej, zaangażowanej w politykę Austro-Węgier. Jego ojcem był Agenor Gołuchowski, minister spraw wewnętrznych Cesarstwa Austriackiego i I Ordynat na Skałce, matką hrabianka Maria Karolina Baworowska (1823-1906). Brat Adam Gołuchowski, był posłem i marszałkiem krajowym Galicji. Od 1872 pracował w austriackiej służbie dyplomatycznej, w latach 1895-1906 był ministrem spraw zagranicznych i ministrem dworu Austro-Węgier. W 1901 interweniował u rządu niemieckiego w sprawie dzieci wrześnieńskich, w 1902 podpisał traktat z Niemcami i Włochami o odnowieniu Trójprzymierza. Od 1907 w Izbie Panów, gdzie przewodniczył polskiej grupie. W czasie I wojny światowej był przewodniczącym Komisji Politycznej Koła Polskiego. Honorowy obywatel miasta Krakowa, Rzeszowa oraz Oświęcimia. W 1871 r. Agenor Gołuchowski po raz trzeci objął urząd namiestnika , a w Wiedniu utworzono ministerstwo dla Galicji , którego pierwszym szefem został Kazimierz Grochowski. Minister dla Galicji wydawał opinie o ważniejszych sprawach krajowych , choć nie mógł ich rozstrzygać , był więc tylko " opiekunem i orędownikiem kraju " w rządzie . Nie miał tam jednak łatwego zadania : zobowiązany do bronienia interesów Galicji wobec rządu , równocześnie , jako pełnoprawny członek gabinetu , musiał solidarnie popierać jego politykę . Od roku 1888 r urząd ten obejmuje Florian Ziemiałkowski , wytrawny , doświadczony polityk . W Wiedniu Ziemiałkowski , a we Lwowie Gołuchowski starali się utrzymać zakres autonomii , a także własne wpływy polityczne . W Galicji Wschodniej mieli poparcie szlachty i mieszczaństwa , a także lwowskiej , demokratycznej " Gazety Narodowej " Jana Dodrzyńskiego oraz liberalnego " Dziennika Polskiego " , kierowanego przez Jana Lama i Henryka Rewakowicza . Gorzej było w Galicji Zachodniej , gdzie obaj musieli się zmagać z silnymi konkurentami - stańczykami , którzy pojawili się na scenie politycznej w roku 1869 .Stańczycy dokonali przełomu w polskiej myśli politycznej - zerwali z romantyzmem . Nie kwestionowali najważniejszego celu , jakim było odzyskanie niepodległości , ale uważali ,że do tego należy polskie społeczeństwo przygotować .
Kazimierz Feliks hrabia Badeni (ur. 14 października 1846 w Surochowie, zm. 9 lipca 1909 koło Rzeszowa) - polityk polski, prawnik i premier austriackiego rządu. Pochodził z rodziny Badenich pieczętującej się herbem Bończa pochodzenia wołoskiego, która została nobilitowana w XVIII wieku. Karierę polityczną rozpoczął jako starosta w Żółkwi, następnie w Rzeszowie oraz Krakowie. W latach 1888-1895 był namiestnikiem Galicji. Starał się złagodzić konflikt polsko-ukraiński. Zawarł porozumienie z ruchem ukraińskim, ostro zwalczał rodzący się ruch socjalistyczny i ludowy (chrześcijańsko-społeczny ks. Stojałowskiego). W latach 1895-1897 był premierem Austrii. Jego rząd upadł pod wpływem oporu Niemców i socjalistów po tym jak wprowadził w Czechach równouprawnienie języków czeskiego i niemieckiego. Cesarz udzielił mu dymisji (28 listopada 1897) po zamieszkach ludności robotniczej Wiednia wywołanych usunięciem przy pomocy sił policyjnych posłów opozycji (zgodnie z obowiązującym: „lex Falkenhayn”). Badeni zmarł po wielu latach choroby umysłowej. Był politykiem konserwatywnym. W 1894 jako namiestnik brał aktywny udział w urządzaniu wielkiej wystawy krajowej we Lwowie. Rozwijał szkolnictwo. Wymógł na cesarzu Franciszku Józefie zgodę na sprowadzenie zwłok Adama Mickiewicza na Wawel. Honorowy obywatel Rzeszowa.
Leon Biliński - ur.15 czerwca 1846 w Zaleszczykach, zm. 6 czerwca 1923 w Wiedniu) - polityk polski, ekonomista, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego. Był synem Wiktora (ziemianina) z Bilińskich herbu Sas przydomku Mielesiewicz Wołczak i baronówny Malwiny Brunickiej. Uczęszczał do szkoły ludowej w Trembowli, następnie do gimnazjów w Buczaczu, Stanisławowie i Tarnopolu. W latach 1863-1867 studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim; w 1867 został doktorem praw, a rok później docentem ekonomii społecznej na tej uczelni. Od 1871 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Ekonomii Społecznej, od 1877 profesorem zwyczajnym. Trzykrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa Uniwersytetu Lwowskiego (1876/1877, 1882/1883, 1886/1887), w roku akademickim 1879/1880 był prorektorem, a 1878/1879 rektorem. Wykłady na uczelni prowadził do 1892. W latach 1867-1871 był członkiem Namiestnictwa i Rady Szkolnej we Lwowie, a 1880-1882 członkiem Rady miasta. Od 1883 sprawował mandat poselski do Rady Państwa (parlamentu austriackiego) w Wiedniu, był wiceprezesem (1897-1900) i prezesem (1911-1912, 1915-1918) Koła Polskiego w Radzie Państwa. W latach 1916-1920 stał na czele Naczelnego Komitetu Narodowego. Reprezentował postawę patriotyczną, działając m.in. na rzecz repolonizacji Uniwersytetu Lwowskiego, ale był zarazem zwolennikiem cesarza Franciszka Józefa i pełnił szereg funkcji w administracji austro-węgierskiej. W latach 1895-1897 i 1909-1910 był ministrem skarbu Austrii, 1912-1915 wspólnym ministrem skarbu Austro-Węgier (do jego kompetencji należała także administracja cywilna Bośni i Hercegowiny), a 1900-1909 gubernatorem Banku Austro-Węgierskiego. Po odzyskaniu niepodległości pełnił krótko funkcję ministra skarbu w rządzie premiera Paderewskiego (1919). W ostatnich latach życia aktywnie działał na rzecz nawiązania stosunków ekonomicznych polsko-austriackich. Jako polityk reprezentował poglądy konserwatywne; z życzliwością początkowo interesował się socjalizmem, ale w późniejszym okresie występował zdecydowanie przeciwko ekonomii socjalistycznej.
Dawid Abrahamowicz (1839-1926) - polski konserwatywny polityk i działacz społeczny; związany z ugrupowaniem podolaków. Podolski ziemianin pochodzenia ormiańskiego. Pomimo braku formalnego wykształcenia był bardzo zdolnym i aktywnym politykiem.
1912 - mianowany dożywotnim członkiem Izby Panów
Fundator Bursy Abrahamowiczów we Lwowie - zakładu szkolno-wychowawczego dla niezamożnej młodzieży (przeznaczył na ten cel a także na zakup dzieł sztuki dla odbudowanego Zamku Królewskiego na Wawelu cały swój majątek).
Mateusz Klempert 16.05.2009 r.
Historia Nowoczesna Polski - Autonomia galicyjska
7