PRYMAT POZNANIA WZGLĘDEM EMOCJI:
ocena poznawcza
u podstaw emocji → rozpoznanie przez podmiot danego zdarzenia
koncepcja Weinera
dot. emocji w sytuacjach społecznych; → kluczową rolę odgrywa „wymiar kontrolowalności”→ nieszczęścia, na których pojawienie się ludzie mają niewielki wpływ, rodzą więcej współczucia i mniej złości niż te, które uważa się za zawinione przez podmiot
NIEZALEŻNOŚĆ POZNANIA I EMOCJI:
Izard: dla przeżycia organizm musi dysponować sprawnym aparatem
Argument 1. za niezależnością: tzw. emocje niemające swego przedmiotu
Plutchik: emocje wczesne w ontogenezie nie mają swych podstaw w procesach poznawczych
- Argument2.
efekt ekspozycji
zmiana oceny obiektu wskutek wzrostu częstości z nim kontaktów (Zajonc)
→bodziec eksponowany jest na tyle krótko, że niemożliwe jest jego świadome rozpoznanie
PRYMAT EMOCJI WZGLĘDEM POZNANIA
Zajonc
Doznania afektywne są uniwersalne międzygatunkowo i mają większe znaczenie adaptacyjne.
Jeśli emocje są silne, to nie możemy zawiesić ich
Niektóre stany emocjonalne (np. nastroje) mogą być całkowicie pozbawione treści poznawczych.
Preferencje wobec różnych obiektów pojawiają się zanim jeszcze dotrą do nas informacje o obiektywnych parametrach tych obiektów.
*paradygmat torowania
prezentacja krótka,niemożliwa do świadom zarejest → bodziec ma tzw. suboptymalny charakter
prezentacja długa, możliwe świadome zarejestr i późniejsze rozpoznanie → bodziec ma tzw. optymalny charakter
WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE NA SIEBIE EMOCJI I POZNANIA
mechanizm oceny niemal nigdy nie jest czysto poznawczy→zwykle nasycony elementami ewaluatywnymi
w wypadku bardziej zróżnicowanych emocji konieczne może być pojawienie się pewnego rodzaju oceny poznawczej
oddzielenie emocji i poznania rzadko jest możliwe
*badania Bornsteina
-dot. związku między świadomością percepcji bodźców a siłą reakcji emocjonalnej
*badania Bornsteina
- dot. wpływu efektu ekspozycji w kontekście interpersonalnym
WPŁYW EMOCJI I NASTROJU NA PRZEBIEG PROCESÓW POZNAWCZYCH
wpływ ten może mieć charakter informacyjny (modyfikuje to, co ludzie myślą) albo procesualny (modyfikuje to, jak myślą)
eksperyment Bowera
-Wpływ nastroju na procesy pamięci
- - ZASADA ZGODNOŚCI POZNANIA Z NASTROJEM (Bower):
Blaney
- zdarzenia o charakterze emocjonalnym, których człowiek doświadczył w życiu, są przez niego najlepiej przypominane, gdy znajduje się on właśnie w takim stanie emocjonalnym, jaki przeżywał podczas wspomnianych zdarzeń
badania „niezgodne” z regułą zgodności, Worth, Mackie
- Nastrój neutralny (i negatywny) sprzyja tzw. systematycznemu trybowi przetwarzania informacji
- Nastrój pozytywny sprzyja skróconemu, uproszczonemu trybowi przetwarzania informacji
REGULACJA EMOCJI
ludzie chcą być podmiotem emocji, a nie tylko przedmiotem
podejmują działania korygująco - kontrolujące, gdy emocje się pojawiają, oraz działania antycypacyjne - zanim one wystąpią
regulacja: tłumienie narzuconej przez emocję „pilności” danego zadania / wzmocnienie tej pilności i ważności zadania / regulacja reakcji mimicznych, zachowań werbalnych i niewerbalnych
regulacja (def.)
proces inicjujący, modulujący i podtrzymujący doświadczanie emocji oraz operacji poznawczych i zachowań z tym doświadczaniem związanych
AUTOMATYCZNA REGULACJA PRZEBIEGU EMOCJI
nieświadoma i automatyczna
niemowlęta: reakcje samouspokajające (ssanie kciuka, fiksacja wzrokowa na 1 obiekcie), wzywanie „pomocy” od otoczenia (krzyk lub płacz sygnalizujący dyskomfort)
z czasem bardziej złożone, zindywidualizowane, coraz mniej automatyczne sposoby regulacji emocji
reakcja zamrożenia: całkowite znieruchomienie organizmu w warunkach przeżywania silnego strachu
reakcja zawężania pola percepcyjnego w warunkach zagrożenia (koncentracja tylko na bodźcu zagrażającym)
mechanizm zaprzeczania: po traumatycznych zdarzeniach → ludzie zachowują się tak, jakby nie docierała do nich informacja o tym, co się stało
lęk, depresja, nieśmiałość w obliczu zagrożenia poczucia własnej wartości
PODMIOTOWA SAMOKONTROLA EMOCJI
samokontrola emocji (def.)
-relatywnie stała właściwość osobowości
-decyduje o częstości i natężeniu emocji (myśli i zachowań z nimi związanych), które są zgodne ze standardami społecznymi lub standardami aprobowanymi przez podmiot
-czynności/reakcje samokontroli - przejawiane przez podmiot zachowania zgodne ze wspomnianymi standardami
-procesy/mechanizmy samokontroli - reakcje inicjowane przez podmiot, za pomocą których osiąga on zbieżność między własnymi emocjami, myślami, zachowaniem a akceptowanymi standardami zewnętrznymi lub wewnętrznymi
-np. operacje o charakterze poznawczym (selekcja, modyfikacja napływających informacji, odpowiednia interpretacja)
-na 3 poziomach:
recepcji inf. → unikanie sytuacji, w których mogą się pojawić niepożądane emocje;poszukiwanie sytuacji sprzyjających pożądanym emocjom; odpowiednie ukierunkowanie aparatu poznawczego
procesów intrapsychicznych →poznawcze operacje na informacjach, które już dotarły; korzystne interpretacje (np.mechanizm izolacji - człowiek ma świadomość zagrożenia; reinterpretuje, stawia się obok wydarzeń reinterpretacje obronne; reinterpretacje konstruktywne→ wszystko to bywa skuteczne, a bywa szkodliwe
ekspresji emocji i działań → reguły okazywania emocji kontrola mimiki, tego, co i jak mówimy; świadome lub nieświadome; często zautomatyzowane
STRATEGIE POPRAWIANIA NASTROJU
-poszukiwanie dystraktorów
-podejmowanie aktywności o charakterze interpersonalnym
-zjedzenie czegoś smacznego
-praktyki religijne
-ćwiczenia fizyczne
-robienie zakupów
koncepcja Thayera
-nastrój związany jest z ogólnym pobudzeniem organizmu
-pobudzenie składa się z dwóch subiektywnie odczuwanych zjawisk: 1) energetycznego i 2) związanego z napięciem (napięcie vs uspokojenie)
- wymiar energetyczny: dwa przeciwstawne bieguny → energii i zmęczenia
- samoregulacja nastroju - przejawianie zachowań, które doprowadzają napięcie i energię do stanów optymalnych → zwiększyć energię, zmniejszyć napięcie (lub obie te zmiany jednocześnie)
kobiety - metody pasywne, kawa, słodycze, spanie, obwinianie się, rozmyślanie o problemach (prowadzące nawet do depresji)
mężczyźni - metody aktywne, sport; alkohol, narkotyki
1