Wykład 1
Etyka ogólna. Etyka zawodowa. Etyka pielęgniarstwa
Ethos.
Filozoficzna i normatywna teoria moralności.
Przedmiotem zainteresowań etyka jest czyn (ludzkie działanie i postępowanie).
Etyk interesuje się czynem pod katem jego wartości moralnej,(moralnie dobry, moralnie zły).
Określenie wartości moralnej czynu wymaga odniesienia do pewnego kryterium, które wskazuje na źródło owej wartości.
W etyce takie kryterium zwykło nazywać się normą moralną.
Norma moralna więc, to źródło i kryterium moralnej wartości (powinności ) działania
W tradycji filozoficznej odróżnia się trzy rodzaje dóbr:
Użyteczne
Przyjemne
Godziwe
ETYKA NORMATYWNA Inne określenie, właściwa, ustala co jest dobre moralnie. Formułuje zasady i normy dobrego pod względem moralnym postępowania. Poglądy moralne wiążą się głęboko:
z naszymi przekonaniami religijnym
przekonaniami światopoglądowymi,
z tradycją kulturową
wykształceniem,
z wpływami środowiska
temperamentem
ETYKA FILOZOFICZNA - kim człowiek jest, czy i czym wyróżnia się on wśród innych istot na tej ziemi, co stanowi o jego moralnym, a więc specyficznym człowieczym rozwoju?
Są to pytania ściśle filozoficzne - w tym więc sensie i z tych powodów etyka jest nauką filozoficzną.
KLASYFIKACJA ORAZ PRZEGLĄD TEORII ETYCZNYCH
Najprostszym ze sposobów jest podział historyczny: na klasyczne oraz współczesne teorie etyczne.
ETYKA PIELĘGNIARSKA
Pielęgniarstwo jest wyjątkowym zawodem, któremu przypisuje się rangę powołania, tak jak wszystkim profesjom humanistycznym, stanowiącym „ochronę wielkich wartości ludzkich”(11). Zawody medyczne charakteryzują się wspólną dewizą: „służba życiu i zdrowiu człowieka”. Dla pielęgniarek równie istotną zasadą jest: „dobro chorego najwyższym prawem”. Wskazują one, iż dobro podopiecznego jest ważniejsze od dobra własnego.
ETYKA ZAWODOWA
Każda etyka zawodowa jest przedstawiona w formie etyki normatywnej. Tak samo jest z etyką zawodu pielęgniarki. Z definicji, jaką podaje mały słownik teologiczny „etyka zawodowa jest zespołem zasad i norm określających, jak z moralnego punktu widzenia powinni zachowywać się przedstawiciele danego zawodu”.
Etyka normatywna pielęgniarstwa, ze względu na przedmiot rozważań, dzieli się na aretologie (naukę o cnotach moralnych), deontologię (naukę o powinnościach moralnych) oraz aksjologię (nauka o wartościach moralnych).
Deontologia pielęgniarstwa
Deontologia pochodzi od greckiego słowa „deon” (to, co niezbędne, właściwe, obowiązkowe) i „logos” ( mowa, słowo), zatem jest nauką o powinnościach i obowiązkach. Jest to dział etyki normatywnej, zajmujący się postępowaniem moralnym i klasyfikujący uczynki w kategoriach moralnych. (25)
Deontologia pielęgniarstwa jako nauka stosowana zajmuje się ustaleniem i kodyfikowaniem obowiązków moralnych i praw przysługujących pielęgniarce na czterech głównych płaszczyznach:
Aksjologia pielęgniarstwa
W encyklopedii popularnej wartość definiowana jest jako „podstawowa kategoria aksjologii, oznaczająca wszystko to, co cenne i godne pożądania, co stanowi cel dążeń ludzkich” (6). Odnosząc tę definicję do etyki zawodu pielęgniarki trzeba znaleźć podstawową, nadrzędną wartość, jaką powinny kierować się pielęgniarki, aby przestrzegać etyki zawodowej, czyli określić dobro najwyższe.
Irena Wrońska przedstawia pięć najważniejszych wartości w zawodzie pielęgniarki:
2