1. Władza - definicje

-jest to relacja społeczna której istotą jest zależność stron, jest to

specyficzny stosunek społeczny. Nie zawsze cechuje go relacja asymetryczna. Uzasadnienie może odnosić się do boga, tradycji, prawa, procedury

-Roderick porównał władzę do miłości: termin często uzywany, rozumiany instytucjonalnie, rzadko definiowany

-Istnieją 2 modele definiowania władzy: władza jako właściwość i

władza jako relacja rzadzących i rządzonych (dominuje obecnie)

a) etymologia słowa Grecja -->arche (możność rozpoczęcia czegos)

i pottere (możność czynienia czegoś)

-„władza do” możność uczynienia czegoś, spowodowania że ktoś zrobi coś wbrew swojej woli, J.Locke

-„władza nad” władza nad ludzkimi pragnieniami, decydowania o hierarchi wartości innego podmiotu, tworzenie sytuacji wyboru. Nie jest to rozkazywanie ale wykreowanie potrzeby (Marks wartośc dodana- kupując czujemy wzrost własnej wartości, Marks twierdzil tez że władzę może sprawować ten co ma właśność)

b) Max Weber „ Gospodarka i społeczeństwo” 1919r

-Macht : władza czynienia czegoś, możność korzystania z pewnych

środków do osiągniecia celu (jest to ujecie substancjonalne Hobbes w „Lewiatanie”) ten sposób nazywamy decyzjonizmem.

To możliwość podjęcia decyzji o czyimś zachowaniu, stosowaniu przymusu, uchylaniu obowiązującego prawa.

Macht jest bliskie domination, oznacza realną możliwość czynienia

czegoś i posługiwanie się autorytetem. Władza to także możliwość

decydowania o podziale dóbr. Niezbędna jest asymetryczność i konflikt, władza odnosi się do rzeczywistości fizycznej

-Herrschaf- Jest to panowanie, legitime hersch.- panowanie legalne i uprawomocnione jest to co innego u autora, Jest to władza formalnie zinstytucj., odnosi się do rzeczywistości społecznej

c) J.S.Mill „O wolności” bezwzględne powiązanie władzy z woln.

e) Arendt : możność wpłynięcia na pragnienia innych

f) Taltod Parsons:. Władza to uogólniona zdolność zapewniająca wykonanie przez jednostki nałożonych obowiązków w systemie zbiorowego wykonywania zobowiązań, którą legitymizuje odnoszenie się do wspolnych celów i możność przymusu za zgodą

i na podstawie normy pr..Źródlem wł jest umowa społeczna

g) S.Lukes „Władza spojrzenie radykalne”

-koncepcje 1wymiarowe: zdolność do powodowania działań innych

-2wymiarowe: kształtowanie systemów wartości, przekonań

-3wymiarowe: potencjalna zdolność do kształtowania pragnień,

władza nad symbolami-informacjami (uwodzenie), kreowanie potrzeb

h) L.Kaplan : „władza jako relacja” , podmiot A ma wladzę na B

w odniesieniu do wartości W o ile A bierze udział w podejmowaniu decyzji dot. W. Łaczy się z oporem, gdzie niema oporu nie ma władzy

i) teorie ekskluzywne: oparte na wyłaczaniu, władza oparta o przymus, centralny ośrodek władzy, charyzmatyczny przywódca i aparat władzy

j)M.Mann: ekonomiczna, symboliczna, militarna, polityczna

2. Przymus

- Weber Macht : przymus związany z mozlwościa decydowania

-Locke: uprawomocniona możność stosowania środków przymusu

-Parsons: przymus za zgodą rządzonych

-Kant: przymus lezy w interesie ludzi, zabezpiecza ich prawa

-teorie ekskluzywne mówią o stosowaniu środków przymusu

-Mann wśród źródeł władzy wymienił przymus

-lata 60 władza jako uwodzenie, zamiast przymusu lepsza jest reklama

-Arendt: przymus niszczy władzę, autorytet bez przymusu

a)cechy przymusu państwowego (władzy politycznej) :

-zinstytucjonalizowany

skupiony w rękach organów upoważnionych przez prawo,

-sformalizowany: wskazuje kto, kiedy i w jakich okolicznościach może go stosować

-monopol : nie może być konkurencyjnych ośrodków stosujących

-potenjcalny : istnieje możliwość (Locke) ale nie obligatoryjność

3 KONFLIKT

-agonistyczna koncepcja władzy wg Webera

-socjotechnika wyborcy traktowani jako cel, konflikt jest niekonieczny, zalezy to też jak go pojmujemy

-teorie ekskluzywne : istnieje konflikt, społeczeństwa rywalizacyj.

-eliminowanie konfliktu: władza ma się opierać na przekonywaniu

a nie na konflikcie

-Bachract i Baratz - nie ma włądzy bez konfliktu, jest on nieodłącznym elementem sprawowania władzy

-obecnie dominuje konflikt co do sposobu postępowania między tymi co rządzą i rządzonymi

a)J.C.Isaac : konflikt na 3 płaszczyznach

-otwarty :sprawujący władzę przełamuje wole tego nad kim ma W, podmiot władczy może określać zachowanie, które jest niezgodne z jego rzeczywistym interesem, należy takich konfliktów unikać

-stłumiony: dany podmiot wyłączony jest z udziału w pewnych relacjach życia społ., odwołuje się do urazów , teorii spiskowych,

uprzedzeń. Działanie polega na niedopuszczeniu do pewnych zachowań jednostki, władza polega na mobilizacji takich postaw które nie prowadzą do konfliktów, jednostka nie będzie skłonna do uznawania decyzji władzy za obcą

- manipulacja świadomością podmiotu podporządkowanego, wytworzenie takiego przekonania że interes rządzącego jest interesem rządzonego, brak własnej woli

b) współczesne koncepcje: porozumienie między podmiotem władczym a przedmiotem władzy, działanie dla dobra, komunikacja, demokracja konsensualna

4. ASYMETRYCZNOŚĆ

-Weber: jest niezbędna przy władzy politycznej , ale nie przy władzy jako normatywnym stosunku społecznym

-socjotechnika: wyborcy jako grupa docelowa, nie musi być as.

a)Szmulik:

-stosunek społ, jest symetryczny gdy jego realizacja jest niezalezna od stopnia podmiotowości społecznej i gdy realizacja tego stosunku nie wpływa na stopień podmiotowości tego stosunku

-jest asymetryczny gdy podmioty maja nierówny stopień podmiotowości społ. w dziedzinie w której realizują ten stounek

uprzedmiotowienie jednej ze stron

-władza to taki stosunek asymetryczny społeczny który umożliwia

umożliwia jednemu podmiotowi osiąganie celów poprzez kształtowanie podmiotowości drugiego (upodmiotowienie lub uprzedmiotowienie)

Nie można całkowicie odebrać podmiotowości- traktowanie jako narzędzie, unicestwienie elementu społ., zależność faktyczna

5. WŁADZA POLITYCZNA

-to taka władza która poprzez zinstytucjonalizowanie , upodmiot.,

lub uprzed. jednostek kreuje , ochrania lub dokonuje podziału dóbr publicznych, realizowanie takiej władzy to podejmowanie decyzji władczych i kontrolnych w ramach władzy kompetencyjnej na podstawie regulacji normatywnej

-przestrzęń kompetencyjna: obszar władzy potencjalnej , przestrzeń między max uprawnień a min obowiązków danej władzy,

a)rozmiar władzy uzależniony od regulacji normatywnej

-normy polityczne: reguły gry politycznej (normy partii), reguły rządzenia (zasady konstytucyjne). normy imperialne (władcze, określają podejmowanie decyzji sposób podejmowania)

-przyzwolenie społeczne : lojalność (gdy system skuteczny),

legalizm (przyzwolenie realizowane prze procedury, wybory),

przekonanie o legitymizacyjnej sile władzy

b) zob. B.Szmulik asymetryczność władzy

c)D.Held stabilność systemu polit: przymus, tradycja, apatia, pragmatyczne przyzwolenie, akceptacja, normatywna zgoda,

d)Easton: władza to system relacji horyzontalno-wertykalnych, wykonywanie władzy to podejmowanie czynności przez rządzących na podstawie kompetencji, w imie dobra publ.

6. H.ARENDT -KONCEPCJA WŁADZY

-koncepcja władzy jako uprawomocniona zdolność, nawiązuje do Arystotelesa

-władza nie istnieje jako tak ale jest każdorazowo aktualizowana

-celem życia człowieka jest aktywność w sferze publicznej, polityka jest sztuką właściwego życia, przestrzeń plityczna jest wytworem człowieka, przejawia się w czynach człowieka poprzez które powstają relacje społeczne

-polityka jest celem samym w sobie (autonomiczna-samocelowa)

nie jest sferą uprawnioną do władzy, rządzi dlatego że to naturalna sfera funkcjonowania woli

-wladza jest legitymizowana przez umowę społeczną więc wymaga zgody rządzonych. Może być leg. jedynie przez jednostki wolne, autonomiczne i świadome,

-pierwszeństwo jednostki przed społ. inaczej niż obecnie

-podstawową wartością działanie dla dobra wspólnoty, dążenie do cnoty mądrości, nawet wbrew powszechnej opinii (odważ się być mądrym)

-istota władzy nie jest narzucanie woli, lecz zdolność łączenia się ludzi w działania wolne od przymusu

-istnienie autonomicznej opinii publicznej

7. PIERRE BOURDIEU

-władza jako uwodzenie, władza nad symbolami, tworzenie nowych wartości i potrzeb (ujecie socjologiczne)

-tworzenie pożądanych symboli społ, kontrola relacji międzyludzk. w sferze kultury, zamiast terminu aparat -pole (płaszczyzna)

-relacje podmiotów pełniących różne role społeczne, prowadzą do porozumienia,

-panowanie nad kulturą, jezykiem, sferą komunikacji (media 4 wł.)

-zamiast represji kieruje nami uwodzenie, zamiast nadzoru policyjnego-public relations, zamiast autorytetu-reklama

-prawa rynku kształtują nasze zachowania kulturowe, polityki państw

-państwo nie rządzi lecz zarządza

-polityka traktowana jak każdy towar na rynku

-era ideologii przechodzi w erę imagologów (obrazy nad idee, wizerunek na sprzedaż)

-tradycyjne podmioty tracą władzę na rzecz ekspertów, instytucji, organizacji międzynarodowych *globalizacja

-upadek autorytetu i społecznego zaufania do państwa

-elitaryzacja władzy

8. HABERMAS

-demokracja deliberująca-wyższy stopień demokracji konsensualn.

-dyskurs teoretyczny (uzgadnianie twierdzeń) i praktyczny (norm )

a)Habermas mówi o 2 wizjach

-wywodząca się z liberalizmu, wolność wpływa na określenie sfery polityki i uprawomocnienie władzy, rola jednostki kończy się na wyrażeniu zgody na wykonywanie władzy, następuję legitymacja przez wybory (racjonalno-legalna). Władza legitymizowana uprawomocniona to jednocześnie władza legalna

-w wyniku skomplikowanej rzeczywistości jednostka nie jest w stanie zrozumieć zmian , może kierować się głosem ekspertów, gdy nie może dokonać wyboru głosuje iracjonalnie (zaburzenia percepcji)

prywatywizm- odwrócenie się od sfery publicznej, przesunięcie do sfery konsumpcyjnej i prywatnej sensu stricte, erozja społecz.obyw

b)rzeczywistość społeczna

-świat życia (kultura, relacje społ, kompetencje podmiotu)

-systemy (władza, rynek, media, aparat )

Wzrost złożoności rzeczywistości to zakłocenia świata zycia i uniezależnienie się systemów od siebie. Sfera indywidualna to normy, władza adm. opiera się na środkach przymusu. Nastepuje utożsamianie pojęć władza i uprawomocnione prawo

c)działania społeczne

-komunikacyjne : nastawione na uzyskanie porozumienia, niekoniecznie zgody, oparte na szczerości i racji argumentów , wykluczają manipulację, opiera się na tym funk w sferze życia

-instrumentalne : oparte na technicznie użytecznej wiedzy empirycznej, są to działania strategiczne w których uwzględnia się postępowanie innych osób (jawne i niejawne), kryterium oceny to skuteczność działania

d) roszczenia ważności: zrozumiałość, prawdziwość, szczerość, słuszność (dyskurs zapewnia porozumiewanie się)

e)idealna sytuacja mowy : przestrzeganie w dyskursie elementarn. wymogów sprawiedliwości proceduralnej, równość partnerów,

wymienialność ról dialogowych, zakaz cenzury i dyskryminacji

9.TEORIE LEGITYMIZACJI WŁADZY

-legitymizacja: proces uprawomocniania się władzy

a)Max Weber

-tradycyjna :uzasadniona pewną trwałością której przyczyn nie da się racjonalnie uzasadnić (chodzi o wskazanie podstaw porządku publicznego) usprawiedliwienie -podanie racji aksjologicznych

-charyzmatyczna: oddziaływanie na podporządkowanych

-racjonalno-legalna: powszechna akceptacja że podporządkowanie należy się tylko tym, którzy pochodzą z wyborów, oparte na obowiązującym prawie i procedurach

b)Lipset : legitymizacja to zdolność do wytwarzania i urzymania przekonania że obecna sytuacja jest naj (wiara leg)

c)Schumpeter: Legitymizacja nie nastepuje w drodze wyborów, lecz wspólnego przekonania podmiotów co do słuszności norm i wartości wspólnie przyjętych. Legitymizacja od strony podmiotu podporządkowanego to uzasadnienie władzy, od strony władzy to wytworzenie wrażenia słuszności decyzji. Zwieksza to stabilność i skuteczność

skuteczność)

d) koncepcja państwa prawnego (Habermas) aspekty leg:

--procesulany: prawo leg. gdy zawiera społecznie zracjonalizowany system wartości

-analityczny: uzasadnione są efekty prawne (podstawa aksjolog.,

logiczność, jasnośc, skutki przestrzegania prawa)

-polityczny: skutki działania organów stanowiących i stosujacych

e) Luhmann: legitymizacja procedur: polityczne, ust., sądowe

f)poziomy legitymizacji: reguły, przekonania, zachowania

10. ZACHOWANIA WYBORCZE

-wybory to utworzenie rządu i odzwierciedlenie opinii publicznej

(model kaskadowy Deutcha- elity, media, przywódcy, ogół)

-kreowanie opozycji publicznej, realna możliwość wpływów pol.

-funkcje:kreacyjna,legitym., odzwierciedlenie, integr, edukacja,

a)elektorat-tłum wyborczy,

-grupowy: może być ustrukturyzowany, przynależny do klasy społ, religii. Lata 70 Rokkan- teza o zamrożeniu podziałów socjopolit.,

podziały są trwałe i wyborcy głosują lojalnie. Paradygmat społ-ek i religijny ludzie głosują na tych z tej samej klasy. Lata 80 okazało się jednak że podziały socjalpolityczne nie są zamrożone. Zmiany lojalności: krytyczne (Dania 1973), stopniowe (klasowe SPD 70-80

i środowiskowe Włochy 70 urbanizacja)

b)teoria atomizacji społeczeństwa :

rozpad tradycyjnych więzi społ,

społeczeństwo indywidualnych jednostek, każdy zajał się własnymi sprawami a nie dobrem wspólnoty, istnieje chwiejność głosów

c)teoria zaniku konfliktu klasowego:

nie ma już k. klasy robotniczej

i mieszczaństwa bo rob. przejęła system klasy średniej, mamy też koniec partii chłopskiej. Wzrost roli usług, handlu, nastąpiło połaczenie się niektórych partii rywalizujących (Niemcy). Prasa i religia znowu zaczęły odgrywać ważną rolę (4władza)

d)teoria zmiany wartości

wiązano ją z przemianami ekonomicznymi w państwach zachod., po osiągnieciu poziomu ekonomicznego zwraca się uwage na inne rzeczy np. sprzeciw wobec narastającego konsumeryzmu, bezpiecz.

ekologiczne. Te nowe wartości doprowadziły do zaniku lojalnych głosów wyborców

A.Parisi i G,Pasquino

1-głos przynależności partyjnej (utożsamianie partyjne nie progr.)

2-głos wymiany (dostać coś w zamian)

3-głos absencji (niegłosowanie to też wybór)

4-głos opinii (najlepsze rozwiązanie problemu)

11. ELEMENTY SYSTEMU WYBORCZEGO

a)kształt i rozmiar ok.ręgu wyborczego (ogół wyborców zamieszkujących dane terytorium uprawnionych do głosowania na tych samych kandydatów; kształt - gęstość zaludnienia, miejskość, wiejskość, ludności, rozmiar - liczba mandatów, które rozdziela ta sama grupa wyborców),okręgi specjalne , instytucja rejestrów i spisów wyborczych

okręgi 1 i wielomadatowe

b)przeciętny koszt uzyskania 1 mandatu

c)uprawnienia wyborcy

czynne prawo wyborcze (wiek, pełnia praw, obywatelstwo, zdoln.)

bierne (czynne i wiek 18, 21, 30, 35)

instytucja protestu wyborczego

-porządkujące: oznaczenie kolejności, przestawienie, kumulacja głosów, zestawienie kandydatów z wielu list

-kategoryczne: 1głos na 1 kandydata lub listę partyjną

d)formuła wyborcza

(reguła rozstrzygająca który kandydat zostaje wybrany w danym okręgu oraz w jaki sposób następuje przetworzenie liczby uzyskanych przez daną partię głosów na liczbę przypadających jej mandatów, to główne źródło deformacji wyniku wyborczego, oprócz metody przeliczania głosów w jej skład wejść mogą dodatkowo:

klauzula zaporowa (sztuczny próg poparcia)

wyrównawcza dystrybucja mandatów (możliwość dokonania korekty wyników na poziomie krajowym, aby zmniejszyć straty partii które są podreprezentowane)

d'Hondt -wielkie nazwiska jako1, uprzywilejowanie partii dużych

Saint-Lague , Hagenbach-Bishoff, Hare-Niemeyer

e) systemy głosowania

-pluralistyczne 1.1 mandatowe i względna większość 2.wielomand.

i kilka głosów, kolejno najwieksza ilość głosów

-większość absolutna (ponad 50%) z drugą turą lub głosowaniem alternatywnym, większość względna (od każdego z pozostałych)

-semiproporcjonalne :1 głos, okręgi wielo, kolejno z największą.

-proporcjonalne : system list wyborczych (wybór listy i preferowan

kandydatów, podział na szczeblu okręgu wyborczego z dystrybucją

wyrównawczą na pziomie ogólnokrajowym)

system STV (ok.ręgi wielomandatowe)

12. DEFORMACJE WYBORÓW

a) Systemy większościowe preferują partie silne, duże, sprzyjają silnemu gabinetowi, zapewniają stabilność rządów, ale deformują wyniki wyborów w większym stopniu i gorzej chronią interesy małych partii. Najbardziej deformujący jest system większości bezwzględnej.

Systemy proporcjonalne sprzyjają rozdrobnieniu partii, dają mniejszą stabilność rządów, ale mniej deformują. Krytycy systemu proporcjonalnego uważają, że stanowią one zachętę do mnożenia partii politycznych oraz podziału już istniejących na frakcje, co może prowadzić do destabilizacji politycznej. W związku z tym stosuje się systemy mieszane proporcjonalno -większościowe czyli połączenie list krajowych z podziałem na okręgi.

Potrzebę wprowadzenia systemu proporcjonalnego widział Kelsen, gdyż według niego to wymóg sprawiedliwej reprezentacji i sprzyja on osiąganiu kompromisu, stając się narzędziem tworzenia rządu opartego o konsens oraz narzędziem powstawania decyzji politycznych wyłaniających się z dyskusji, a Mill wskazywał iż system proporcjonalny gwarantuje reprezentacje wielu nurtów opinii, zapewniając reprezentację mniejszości w parlamencie

b) Powodują deformację wyników, pewne partie wtedy są nadreprezentowane inne podreprezentowane. Deformacja jest silniejsza w systemach większościowych, a słabsza w proporcjonalnych. Świadomość tego faktu wpływa na zachowania w toku wyborów. Prawidłowość tę sformułował DUVERGER wyróżniając:

- mechaniczny efekt prawa wyborczego, polegający na tym, że wszystkie uczestniczące w wyborach partie, z wyjątkiem dwóch najsilniejszych są permanentnie podreprezentowane,

- psychologiczny efekt prawa wyborczego, sprowadzający się do tego, że wyborcy skłonni są głosować na partie silniejsze, w obawie przed obniżeniem znaczenia swego głosu.(implementacja)

Najmniejsza deformacja

- alokacja wyrównawcza

- duży rozmiar okręgu wyborczego

- proporcjonalna formuła wyborcza

- stabilizacja systemu partyjnego

13. HOBBES UMOWA SPOŁECZNA

-Monarcha władzą najwyższą, brak prawa oporu, absolutyzm oświecony (ograniczony prawem boskim lub naturalnym), mechanistyczna wizja jednostki ludzkiej

-traktat „O obywatelu” najpierw jest stan natury , homo homoni lapus est, stan wojny wszystkich ze wszystkimi. Po to umowa społ. aby oddać częśc uprawnień i wolności drugiej osobie i 2os robi to samo, podział dóbr, umowa o rozbrojeniu

potrzebny jest suweren który przymusi tych co nie chcą się podporządkować (osoba która nie chce jest szaleńcem). Władza suwerena absolutna, ma prawo karać nie przestrzegających prawa. Zawarcie umowy jest przejściem ze stanu natury do stanu społ.

- następuje wyjście ze stanu natury i powstaje społeczeństwo obywatelskie: powołane przez rozsądne jednostki (konwencja unii); zapewnienie bezpieczeństwa, którego brak w stanie natury;

władza - zrzeczenie się jej przez strony kontraktu, przekazanie �osobie trzeciej�; w ramach aktu posłuszeństwa (pactum subjectionis)

suweren ma maksymalna władzę nad gospodarką (dominium) oraz aparatem władzy i przymusu (imperium); nie jest ograniczony prawem, bo sam je tworzy: prawa natury przestają istnieć - pojawia się prawo pozytywne: rzeczywistość �techniczna�, retoryczna; prawo to zasady realizacji danego celu w danych warunkach, ale tylko suweren może te zasady określić; legalizm etyczny - sankcja moralna: słuszne jest to, co ustanowi suweren (kradzież w ramach wojny �sprawiedliwej�); obraz Lewiatana z księgi Hioba - władza, której na ziemi nikt nie posiada

nieodwołalność władzy; suweren odpowiada jedynie przed Bogiem

-pr. naturalne: zach. pokoju, samoograniczenie, dopełnienie umów,

wdzięczność, sprawiedliwość dystrybutywna, przebaczenie, równość i poszanowanie innych

14. J.LOCKE UMOWA SPOŁECZNA

Stan natury4 według Lockea: brak wspólnego posiadającego autorytet sędziego wprowadza wszystkich ludzi w stan natury�

nie ma tu kwestii istnienia rządu, państwa, �trzeciej strony� w kontrakcie stan natury ma sens moralny: samozachowanie, wolność, słuszność; obowiązki w oparciu o to; oparcie na Bogu

-Celem zawarcia1. pactum unionis jest umowa o samorozbrojeniu,

zyskanie pewności , nie można tego osiągnąć w stanie natury bo brak jest prawa stanowionego i sędziów, egzekucji praw. Uważa że potrzebna jest druga umowa o rządzeniu za zgodą większości (ust., wyk i federacyjna) która przydzielała władzy kompetencje do rozsądzania sporów i wymierzania sprawiedliwości. Ludzie nie zrzekli się wolności ale powiększyło się poczucie bezp.

-umowa każdego z każdym o dobrowolnym charakterze

15. KANT UMOWA SPOŁECZNA

-w stanie natury człowiek był wolny, była to wolność absolutna, granice wolności człowiek ustalał sam i zaczał kierować się egoizmem, groźba wybuchu wojny doprowadziła do zawarcia umowy społecznej i wyjścia ze stanu prawa natury, była ona 1 et.

od razu powstało społeczeństwo i państwo.,

-idea stanu natury i stanu obyw. jest ideą czysto rozumową, wszyscy podporządkowani prawu poz. w społ. obywatelskim

-założenia rozumowe stanu obywatelskiego: wolność każdego do życia szczęśliwego, równość wobec prawa członków społ.(nie ek)

-wymóg bezpośredniego i bezwzględnego podporządkowania władzy, samodzielność jednostki (własność),

-prawodawca pochodzi z zew. stanowi prawo dla dobra wspólnoty, nie jest możliwe prawo oporu, nawet przy naruszeniu umowy pierw

-cel wspólnoty- zagwarantowanie wolności jednostki

16. J.J.ROUSSEAU UMOWA SPOŁECZNA

-umowa: idealne porozumienie o podporządkowanie, koncepcja normatywna, nie jak jest ale jak ma być, zawarcie umowy o samoograniczeniu, w wyniku poddania się wspólnocie tworzy się ciało polityczne

-W stanie natury wszyscy są wolni i równi, jedna umowa, podbudowa etyczna. Przed zawarciem pactum unionis ma powstać wola powszechna , urzeczywistniona przez ustawy (a nie wola wszystkich. Odrzuca demokracje przedstawicielską gdy jednostki tworza prawo pod wpływem poczucia sprawiedliwości

-Państwo powinno być jak najsilniejsze. Władca pochodzi z zew., nie jest związany z wolą, w każdy sposób uzasadnia władzę , jest idealny nie kieruje się egoizmem, nie ma prawa do oporu bo suweren nie byłby władzą najwyższą. Państwo musi być odizolowane od innych przed złymi wpływami.

-bezwzględne podporządkowanie jednostki wspólnoty, wszystkie prawa przekazuje wspólnocie, prawo coraz lepsze i moralne, prawodawca działa na korzyść wspólnoty

-jawi się jako zwolennik demokracji bezp, przeciwnik partii, najlepszą formą rządów zgr.ludowe, Wspólnota powstaje aby zabezpieczyć wolności i równość, jednostki stają się obywatelami

(uczestniczy, podporządkuje się)

-cechy wspólnoty idealnej : zamkniętość, podporządk., moralność

17. J.RAWLS UMOWA SPOŁECZNA

-szukał zasad sprawiedliwego podziału dóbr, musi być dobrze ułożone, wszyscy członkowie posługują się jakąś koncepcją sprawiedliwości (zdolność), wiedzą też że inni posługują takimi koncepcjami

a)procedura (czysto proceduralne ujęcie us)

-porozumienie w sytuacji pierwotnej- zasłona niewiedzy, umawiający są równi proceduralnie -tylko to uzasadnia poddanie się woli innych, ale nie są równi proceduralnie. Dobra pierwotne to

szczęście , bogactwo, uroda do ich realizacji dąży się kosztem innych dóbr

-jednostki są racjonalne dąża do zdobycia dóbr dla siebie, nie znają zazdrości, każdy ma określony plan życia i dobiera reguły do dobranego dobra pierwotnego

Każda osoba ma mieć równe prawo do jak najszerszej podstawy wolności możliwej do pogodzenia z podobną wolnością dla innych

(podstawowe :prawa polit., własność, wolność słowa i zgromadzeń,

sumienia i myśli), korzystne dla każdego, pozycje i urzędy równorzędne

- punkt wyjścia egalitaryzm (równość), nierówna dystrybucja dóbr

jest możliwa wtedy gdy jest korzystna dla każdego

b)skrajny indywidualizm i liberalizm

-I reguła priorytetu : priorytet wolności , mniejszy zakres wolności pewnej kategorii osób musi wmacniać całościowy system wolności który jest udziałem wszystkich, wolność mniej niż równa dla tych którzy mają mniej wolności

-II reguła priorytetu: nierówność szans dla niektórych musi zwiększać szanse tych którzy mają je mniejsze

c)Ogólna teoria sprawiedliwości

wszystkie pierwotne dobra społ. mogą być rozdzielone równo chyba że nierówna dystrybucja jest z korzyścią dla najmniej uprzywilejowanych

sprawiedliwość: słuszność przed moralnością , przedmiotem kontraktu jest struktura podstawowa

d) sposoby interpretacji

-system formalnej wolności (zasada efektywności, ktoś zyskuje reszta nie traci, otwarte kariery)

-system liberalne wolności (nierówność ekon., zasada efektywności

autentyczna równość szans gwarantowana przez państwo)

-system wolności arystokratycznej (zas różnicy, kariera dla utalent)

18. PAŃSTWO MINIMALNE R.NOZICKA

-stan pierwotny : anarchia ,istnieje prawo natury, każdy jest wolny i ma prawo do wszystkiego,

zasada rekompensaty i karania i egzekwowania

a)minimalizm metodologiczny

-sn regulowany jest pn: własność, obrona przed zamachami, karanie nie przestrzegających pn

-częśc jedn nie jest w stanie sama się obronić, część woli poświęcić własne dobra, przekazują swoje uprawnienia dobrowolnie stowarzyszeniom ochrony, które konkurują ze sobą

część zawiera umowę o stowarzyszeniu, powołuje agencję ochrony, powstają konflikty, na pewnych obszarach agencje zdobywają faktyczną dominację

-konflikty o podział klienteli

-powstaje jedna duża ao która eliminuje pozostałe (nie jest to

jeszcze państwo, nie ma monopolu na środki przymusu, chroni tych którzy zawarli z nią umowę)

-ramy wyznaczone prawem (ochrona własności, bezp. wolność)

-sprawiedliwe nabycie własności (pierwotne, wg reguł regulują przenoszenie i nabycie)

b)państwo minimalne a państwo ultraminimalne

-państwo min. stróż nocny jest redystrybucyjne (podatki , daniny przymusowe na rzecz państwa)

- Agencje powinny działać w granicach Lockowskiego pn, inaczej powstaje system dominującej agencji ochrony która jako jedyna jest w stanie na danym terytorium bronić naturalnych uprawnień człowieka . Agencja ma monopol naturalny na zapewnienie bezp, pozbawia innych mieszkańców terytorium naturalnego uprawnienia

do samoobrony

-uszczerbek faktycznej możliwości egzekucji naturalnych uprawn.

-państwo minimalne zapobiega przemocy, kradzieży, oszustwom,

realizuje zasadę samoposiadania, system odszkodowań

19 J.BUCHANAN UMOWA SPOŁECZNA

-„Atak na państwo” Zastanawiał się jakie funkcje ma pewnić państwo

-współczesne pd zawłaszcza za pomocą aparatu demokratycznego

coraz więcej prywatnej wolności (zagrożenie rewolucją konstyt.)

źródłem tego dążenia są politycy : idealiści, pragmatycy (ideologia to tylko instrument, interesuje władza ), skorumpowani

-nie mówi o umowie społecznej ale o 3 etapach ,punkt wyjścia jak u Hobbesa stan wojny

a)dystrybucja naturalna

us to kontrakt ekonomiczny, jednostki są wolne i równe ale mają różny stopień umiejętności. Jednostki (indywidua) indywidua w wyniku działań ustalają podział pierwotny (nie ma prawa)

b)podział pierwotny: umowa przedkonstutucyjna miedzy A iB,

dotycząca podziału dóbr naturalnych, o rozbrojeniu, ograniczeniu wolności w imię bezpieczeństwa

c)umowa konstytucyjna: indywidua stają się jednostkami, zdolne są do zawarcia umowy o powstaniu państwa , uświadamiają to sobie.

Pojawia się kwestia dóbr publicznych wytworzonych wspólnie, co do nich muszą się wszyscy wspólnie umówić -umowa kont. która

zawiera kilka grup reguł

-normy dotyczące zawierania umów przedkonstytucyjnych i przenoszenia własności

-n. określające odpowiedzialność za wykonanie umów

-dotyczące podziału dóbr publicznych

-określające kompetencje państwa w tym zakresie

d )etap postkonstytucyjny : można renegocjować umowę, reguły podziału dóbr

e) Deregulacja - Buchanan twierdzi że należy przekazywać władzę wspólnotom lokalnym za pomocą rozwiązań prawnych

prawo prywatne-ochrona dóbr prywatnych

prawo pozytywne: nie ogranicza się do ochrony dóbr prywatnych, wytwarza też zasady podziału dóbr publicznych

20. KOMUNITARIAŃSKA KRYTYKA - M. SANDEL

a)„Liberalizm i granice sprawiedliwości” skrytykował Rawlsa

-człowiek przed otoczeniem społecznym

-sprawiedliwość przed dobrem (podmiot jest niezależny od tego co zewnętrzne, jest niezależny od swoich celów)

-przeciwnik teleologicznej koncepcji równości (jednostki wybierają zasadę spr. dla dobra własnego) istotne jest co wybieramy a nie po co (celowość)

-zwolennik pierwszeństwa prymatu aksjologicznego podmiotu moralnego wobec wspólnoty

b)podmiot radykalnie usytuowany- jego zmiany cech prowadzą do zmiany istoty podmiotu. Ludzie nie są takimi podmiotami , nie byli by w stanie działać dla dobra wspólnego, jednostka nie może robić tego co chce.

Nie należy koncentrować się na procedurze ale nakłaniać do działania na rzecz dobra wspólnego

c) różnorodność wyborów- nie da się ustalić wspólnych zasad wyborów, konieczność wypracowania różnych zasad spr.

d) człowiek w społeczeństwie- człowiek nie jest niezależny od dokonywanych wyborów

-koncepcje intrasubiektywne (o zach. decydują wew. wybory)

-intersubiektywne (wpływ ma współdziałanie jednostek i wartości

uznawane za wspólne)

21. KOMUNITARIAŃSKA KRYTYKA M. Walter

-„Sfery sprawiedliwości: w obronie pluralizmu równości” 1983

a)punkt wyjścia :

-perspekt członka rzeczywistej wspólnoty ,partykularyzm tej koncepcji

-liczba dystrybuowanych dóbr, procedur jest tak duża że niemożliwe jest wybranie uniwersalnej koncepcji

b) odejście od zas.spr na rzecz sfery sprawiedliwości

-równość prosta : znosimy monopol 1 grupy dominującej w tym momencie, nie jest ona trwała, monopol stosowania środków przymusu

-równość złożona: rożne dobra różne sfery spr. (w każdej inne zasady podziału), w pewnych przypadkach jednostka w sytuacji

nierówności w innych w nadrzędności (zamożny-nieszczęśliwy),

każde dobro ma aspekt wew. i zewnętrzny

c)życie polityczne ma być etyczne, sama procedura nie wystarczy, nie można odwoływać się do abstrakcyjnych przesłanek us

zasada demokratycznej równości, dobra wspólne dzielone przez wspólnotę równo, powinny istnieć mechanizmy wyrównywania dysproporcji

22. KOMUNITARIAŃSKA KRYTYKA A.McINTRE

-silny wpływ Arystotelesa, odnowić poczucie moralności

-człowiek zatracił poczucie dobra wspólnego które powinno być najważniejszym działaniem w sferze publicznej, odczarowanie epoki oświecenia

-tyrania rozumu , moc legitymizacyjna nauki i rozumu

a)terminy podstawowe pozwalające zbudować wspólnotę

-prawda: część etyki cnoty którą należy odbudować

-praktyka: wszelkie formy społ. działalności ludzkiej oparte na wspólnym prawie, przez które dobra wew. są realizowane dla osiągnięcia doskonałych wzorów danej działalności

doskonalenie człowieka niezbędne dla cnoty mądrości (cnota to nabyta cecha której posiadanie i przestrzeganie umożliwia osiągnięcie dobra wew, trzeba praktykować cnotę

-instytucje: pieniądze, gosp., rodzina stanowią podstawy instytucjonalne praktyk, są osadzone we wspólnocie

współczesny wyzysk-utrata wew spójności (Habermas - utrata poczucia sensu)

us nie wystarczy, tworzy społeczeństwo i obywateli, a wspólnota etyczna tworzy działalność podmiotu na rzecz dobra wspólnego, poprzez które stają się obywatelami (nie zdeterminowanie prawne ale obywatelskość)

---