CZASOWNIK
W języku włoskim czasownik może pełnić następujące role:
orzeczenia np:
Roma e bella. (Rzym jest piękny).
Czasownik essere (być) pełni tutaj rolę orzeczenia ( 3 osoba l. poj.).
operatora, czasownika pomocniczego, którego zastosowanie jest nieodzowne przy budowie czasu gramatycznego np.:
Carlo si a sposato in questo mese. (Karol ożenił się w tym miesiącu).
W tym wypadku czasownik essere pełni rolę operatora pomocnego przy tworzeniu czasu passato prossimo, podobnie jak w języku polskim być służy do tworzenia strony biernej, np.: jest napisane.
Każdy czasownik w języku włoskim posiada następujące formy:
- bezokolicznik (infinito) essere (być)
- imiesłów bierny (participio passato) stato (były)
- imiesłów czynny (gcrundio) essendo (będąc)
Ponadto każdy czasownik odmienia się przez osoby (trzy osoby liczby pojedynczej i trzy osoby liczby mnogiej), posiada stronę czynną i bierną.
Formy czasownika są zróżnicowane w zależności od trybu, czasu gramatycznego i strony oraz zaimka osobowego.
Wyróżnia się cztery tryby:
- Tryb oznajmujący (modo indicativo) - io sono (ja jestem)
- Tryb warunkowy (modo condizionale) - io sarei (ja byłbym)
- Tryb łączący (modo congiuntivo) - io credo che sia (ja myślę, że jesteś)
- Tryb rozkazujący (modo impcrativo) - si! (bądź!)
Ze względu na charakter odmiany, czasowniki w języku włoskim dzielą się na:
Czasowniki regularne - w odmianie których występuje stała prawidłowość, jednakowa dla wszystkich czasowników tego typu.
Czasowniki nieregularne - formy tych czasowników są zróżnicowane w poszczególnych trybach i czasach gramatycznych i nie podlegają jakimkolwiek prawidłowościom.
Każdy czasownik w języku włoskim składa się z tematu i końcówki, np.:
Czasownik: cantare (śpiewać)
cant - temat
- are - końcówka
Temat czasownika jest niezmienny. Wyjątek mogą stanowić niektóre czasowniki częściowo nieregularne. Natomiast końcówka podlega zmianom w zależności od trybu, osoby i czasu gramatycznego.
W języku włoskim występują trzy typy końcówek czasowników -are, -ere, -ire.
Ze względu na podane powyżej rodzaje końcówek czasowniki włoskie dzieli się na trzy koniugacje:
I Koniugacja -are
Zalicza się do niej wszystkie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -are, np.:
cantare - śpiewać
II Koniugacja -ere
Do drugiej koniugacji zalicza się wszystkie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ere,
np.:
credere - wierzyć, sądzić
III Koniugacja -ire
Do trzeciej koniugacji zaliczane są wszystkie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ire, np.:
dormire - spać