Piaget swą teorię zbudował na mocnych podstawach biologicznych a jej kluczowym pojęciem jest adaptacja. Rozwój intelektualny jest rozumiany jako adaptacja struktur poznawczych do wymagań środowiska. Adaptacja zachodzi poprzez procesy asymilacji i akomodacji.
ASYMILACJA to proces w którym nowy przedmiot, idea zostaje zrozumiany w kategoriach pojęć lub czynności (schematy) które dziecko już zna. Umożliwia jednostce działanie w nowych sytuacjach i wobec nowych problemów za pomocą już istniejących schematów
AKOMODACJA jest komplementarnym procesem, który umożliwia jednostce modyfikowanie pojęć i czynności tak, by pasowały one do nowych sytuacji, przedmiotów i informacji. Pozwala zmieniać istniejące schematy lub wytwarzać nowe.
Ze względu na ich niezmienną naturę asymilacja i akomodacja są niezmiennymi funkcjami.
Zanim dziecko nabędzie nową wiedzę, znajduje się w stanie równowagi - harmonii poznawczej. Kiedy ten stan równowagi zostanie zakłócony kiedy jednostka napotyka coś nowego lub wymagającego innego podejścia - procesy asymilacji i akomodacji działają w celu przywrócenia tej równowagi. Piaget mówi o procesie równowagi którego rolą jest zapewnienie, że akomodacja zostanie skonsolidowana z asymilacją oraz że zostanie zachowana między nimi równowaga. W ten sposób zmieniają się struktury umysłowe i rozwijają się zdolności poznawcze.
Stadia rozwoju inteligencji wg Piageta
1. SENSOMOTORYCZNE 0-2 lata
Dziecko poznaje świat dzięki bezpośredniemu spostrzeganiu i aktywności motorycznej, bez udziału myślenia w formie znanej dorosłym. Do ósmego miesiąca dziecko nie posiada pojęcia stałości przedmiotu. Do tego czasu co znika z pola widzenia dziecka znika również z jego umysłu. Myślenie dziecka jest zdominowane przez tu i teraz. Kiedy dziecko nabywa pojęcie stałości przedmiotu i pojawiają się inne środki myślenia jak pamięć i język stadium sensomotoryczne dobiega końca. Dziecko staje się zdolne do antycypowania przyszłości i myślenia o przeszłości
2. PRZEDOPERACYJNE 2-7 lat
Okres przejściowy który kończy się pojawienie myślenia operacyjnego. Wraz z rozwojem mowy dziecko staje się zdolne do myślenia symbolicznego, jednak możliwości intelektualne nadal zdominowane są przez postrzeżenia niż przez pojęciowe uchwycenie sytuacji i zdarzeń.
Myślenie dziecka podlega ograniczeniom
- egocentryzm dziecko nie potrafi zrozumieć, że mogą istnieć inne punkty widzenia niż jego ( eksperyment z górami.
- centracja zwracanie uwagi na tylko jedną właściwość przedmiotu z pominięciem innych nawet bardzo ważnych (eksperymenty nad pojęciem stałości - kulka i kiełbaska z plasteliny)
- nieodwracalność niezdolność przedoperacyjnego dziecka do powrotu - w myślach - do punktu wyjścia rozumowania.
3. OPERACJE KONKRETNE 7-11 lat
Główne właściwości tego stadium to - nabywanie odwracalności wmyślenia dziecko potrafi odwracać operacje myślowe i - zdolność do decentracji dziecko staje się mniej egocentryczne i potrafi widzieć przedmioty i zdarzenie z różnych punktów widzenia
Inną ważną cechą tego stadium jest wzrastająca zdolność do posługiwania się takimi operacjami jak klasyfikacja - zdolność do logicznego grupowania przedmiotów wg ich wspólnych cech właściwości oraz szeregowania zdolność do porządkowania elementów wg jakiegoś porządku np. wg koloru, wielkości
W tym stadium dziecko aby rozwiązać jakiś problem w sposób logiczny potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach
4. OPERACJE FORMALNE 11-do końca
Dziecko nabywa zdolność do rozumowania abstrakcyjnego bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów i wydarzeń. Dzieci potrafią rozwiązywać problemy w umyśle za pomocą systematycznego testowania zbioru hipotez i równoczesnego badania ich wzajemnych zależności. Staje się w coraz większym stopniu podobne do myślenia człowieka.
1. rozwój poznawczy wg Piageta
w tym: stadia rozwoju; ich charakterystyka; ważne pojęcia na poszczególnych stadiach
Stadia rozwoju poznawczego - zasadniczą cechą teorii Piageta jest przekonanie o etapowym charakterze rozwoju. W teorii Piageta dziecko występuje jako twórca własnego rozwoju, a zredukowany został wpływ środowiska społecznego, edukacji i kultury na kształtowanie intelektualne. dzieci przechodzą przez każde z tych stadiów kolejno, w stałym porządku i w podobnym wieku. Tempo przechodzenia jest zależne od indywidualnego doświadczenia dziecka. Rozwój nie może zostać przyśpieszony.
Piaget zbudował swą teorię na podstawach biologicznych - na adaptacji- aby przeżyć, każdy zaadaptować się do wymagań środowiska. Adaptacja zachodzi poprzez procesy asymilacji iakomodacji.
Asymilacja- to proces w którym nowy przedmiot lub idea zostaje
zrozumiany w kategoriach pojęć lub czynności( schematy) jakie dziecko już zna
Akomodacja jest komplementarnym procesem, który umożliwia jednostce modyfikowanie pojęć i czynności tak by pasowały one do nowych sytuacji, przedmiotów lub informacji
Stadium 1: sensoryczno -motoryczne - od urodzenia do końca drugiego roku życia, dziecko poznaje świat za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej, bez udziału myślenia w formie znanej dorosłym. Wiedza jest uzyskiwana poprzez ssanie, chwytanie, obserwowanie, głaskanie gryzienie.
Piaget podzielił te stadium na serię podetapów:
Od sztywnych do elastycznych wzorców czynności - dzieci rodzą się ze sporą liczbą wzorców reakcji, które od początku umożliwiają im wejść w kontakty z otoczeniem, początkowo radzą sobie na niewielki zakres określonych bodźców. Np. ssanie obecne od urodzenia najpierw jest wywoływane odruchowo tylko przez odruch sutka, natomiast wszystkie inne obiekty wchodzące w kontakt z ustami są odrzucane. sztywność tych zasad ulega uelastycznieniu, gdyż dziecko stopniowo staje się zdolne do prezentowania tych samych zachowań w reakcji na coraz większą liczbę bodźców.
Od pojedynczych do skoordynowanych wzorców czynności- na początku przedmioty służą patrzeniu, chwytaniu lub ssaniu. Później dziecko uczy się że jednocześnie, Ew sposób skoordynowany na tym przedmiocie można dokonywać całej serii różnych działań.
Od zachowania reaktywnego do intencjonalnego- zachowania dziecka są przypadkowe,
Od zewnętrznych czynności do reprezentacji umysłowych- pod koniec okresu niemowlęctwa pojawia się oznaki procesów umysłowych, około 1 roku życia rozwiązywanie problemów pozostaje na poziomie metody prób i błędów. Dopiero około 2 roku życia dzieci uzmysławiają sobie osiągniecie pożądanego celu
Stałość przedmiotu- uświadomienie sobie że przedmioty są bytami niezależnymi, które nie przestają istnieć nawet gdy jednostka nie jest świadoma jego istnienia
Stadium 2 przedoperacyjne od około drugiego do ósmego roku życia.
Dzieci podejmują zabawy z wyobraźni. Dziecko staje się zdolne do myślenia opartego na reprezentacjach, które umożliwiają mu umysłowe manipulowanie obrazami, przedmiotów. Dziecko potrafi posługiwać się symbolami ( słowami, obrazami) w cel zrozumienia świata. Możliwa zabawa oparta na wyobraźni, dzieci umieją oddzielić wyobraźnie, fantazje od rzeczywistości. Myślenie na początkowe myślenie ma charakter egocentryczny i pod koniec tego okresu dzieci stają się zdolne do uwzględnienia punktu widzenia innych osób.
Operacja w teorii Piageta to każda procedura umysłowego działania na przedmiocie, jest to uwewnętrznione działanie, dzięki któremu docierającymi z otoczenia informacjami można manipulować według indywidualnego uznania
Piaget opisał ograniczenia, jakim podlega dziecięce
myślenie na:
Egocentryzm polega na dziecięcej niezdolności do ujmowania świata z punktu widzenia innego niż własny
Centracja- oznacza zwrócenie uwagi na jedną tylko właściwość sytuacji i pomijaniu innych, nawet najbardziej istotnych
Nieodwracalność- brak zdolności przekształceń
Stadium 3 - operacje konkretne od około siódmego do jedenastego roku życia . dzieci przyswajają sobie rozmaite operacje umysłowe, takie jak wielokrotna klasyfikacja- zdolność do porządkowania elementów według jakiegoś porządku np. według koloru czy wielkości. odwracalność, szeregowanie, zasadę zachowania stałości. Pojawia się myślenie logiczne, lecz rozwiązywanie problemów ogranicza się do przedmiotów konkretnych a nie abstrakcyjnych,
Stadium to jest nazwane stadium operacji konkretnej gdyż dziecko aby rozwiązać problem w sposób logiczny, potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach.
Osiągnięcia rozwojowe stadium operacji konkretnej:
Szeregowanie- jednym z wyróżników myślenia operacyjnego jest zdolność do umysłowego podporządkowania przedmiotów pod względem pewnej wielkości
Klasyfikacja- zdolność dzieci do grupowania przedmiotów pod względem określonego kryterium
Pojęcia liczbowe. zdolność szeregowania i klasyfikowania pomagają zrozumieć pojęcia liczb
Zasada zachowania stałości wg Piageta oznacza zrozumienie, że pewne podstawowe cechy przedmiotu takie jak np. waga i objętość pozostają niezmienne nawet wtedy gdy ich wygląd w aspekcie percepcyjnym uległ zmianom
Stadium 4 operacje formalne od około jedenastego roku życia . dzieci są już zdolne do operacji umysłowych na pojęciach abstrakcyjnych i do myślenia logicznego. Potrafią rozważać różne możliwe rozwiązania problemu bez ich wykonywania. Stadium te stanowi najwyższy poziom jaki dzieci potrafią osiągnąć.