Zarządzanie środowiskiem w Unii Europejskiej

1. Akty prawne Unii Europejskiej związane z zarządzaniem środowiskiem

W historii powstania Wspólnoty Europejskiej można rozróżnić dwa kierunki: rozszerzanie Wspólnot oraz pogłębianie struktury europejskiej.

1. Rozszerzanie Wspólnot Europejskich

Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy to 6 krajów założycielskich Wspólnot Europejskich. Liczba krajów członkowskich wzrosła z 6 do 9 w 1973 roku, po przyjęciu takich krajów jak Dania, Irlandia i Wielka Brytania.

Grecja przyjęta w 1981 roku, następnie Hiszpania i Portugalia w 1986 roku zwiększyły liczbę członków do 12, a w 1995 roku dołączyły Austria, Finlandia i Szwecja i stanowiły już 15 zjednoczonych państw.

Od 1997 toczą się negocjacje o członkostwo we Wspólnocie następnych krajów w tym Polski.

2. Pogłębianie struktury europejskiej

Znaczące etapy w pogłębianiu struktury europejskiej:

• Jednolity Akt Europejski z 1986 - Wyznacza końcową datę powstania Jednolitego Rynku Wewnętrznego na rok 1992 i ustala skuteczniejsze zasady przyjęcia nowych reguł.

• Traktat z Maastricht z 1992 - Utworzono Unię Europejską rozszerzając uprawnienia Wspólnot Europejskich i tworząc dwa inne „filary”- polityki zagranicznej i wspólnego bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie prawa.

• Traktat Amsterdamski z 1997 - Reguluje sprawę wprowadzenia waluty Euro 1 stycznia 1999 (następnie 1 stycznia 2002), ale nie konkretyzuje nadziei na ściślejszą unię polityczną.

• Traktat z Nicei z 2001 - Przystosowuje działania instytucji do przyszłego rozszerzenia Unii. Równocześnie ogłasza kartę zawierającą główne akty prawne związane z Unią.

Odchodząca do historii Europa to wielki niszczyciel przyrody a Europa współczesna to lider nowoczesnego podejścia do zarządzania środowiskowego. Charakteryzuje się ono zasadą neutralności - a więc dążeniem do działania, które w żaden sposób nie wpływa na środowisko naturalne. Pod względem normalizacji Unia Europejska jest wzorcem godnym do naśladowania. Systemy środowiskowe obecnie stały się także orężem walki konkurencyjnej. Nowoczesne przedsiębiorstwa zdają sobie z tego sprawę coraz częściej.

Polityka ekologiczna, a ściślej polityka w zakresie środowiska Wspólnoty Europejskiej została zapoczątkowana w 1972 roku. Konkretne zapisy na ten temat pojawiły się dopiero piętnaście lat później. W Jednolitym Akcie Europejskim wprowadzono rozdział „ Środowisko przyrodnicze”. Dalsze rozszerzenie kompetencji legislacyjnych, wykonawczych, regulacyjnych i kontrolnych Wspólnoty w sferze gospodarowania środowiskiem miało miejsce w traktacie o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) z lutego 1992 r. Niektóre zasady dotyczące ochrony środowiska dla nadania im należytej rangi włączone zostały też do postanowień Traktatu Unii Europejskiej - Konstytucji UE, recypowane następnie w 1997 r. postanowieniami Traktatu amsterdamskiego.

Cele ekologiczne, do których realizacji dąży obecnie Unia, należy postrzegać na tle jej celów generalnych przyjętych w wymienionych aktach. Odnoszą się one do szeroko rozumianych ekologicznych aspektów procesu gospodarowania, a także do kategorii trwałego i zrównoważonego rozwoju.

Można powiedzieć, że nadrzędnym celem polityki ekologicznej Unii Europejskiej jest zapewnienie w długiej perspektywie takiego wzrostu gospodarczego i trwałej poprawy standardu życia (konsumpcji dóbr i usług, zarówno materialnych jak i niematerialnych), który nie doprowadzi do pogorszenia się stanu środowiska i zapewni dostępność jego zasobów i walorów (estetycznych, psychologicznych, kulturowych i rekreacyjnych) dla przyszłych pokoleń.

Polityka w zakresie środowiska opiera się na kilku zasadach:

• zasada „zanieczyszczający płaci” oznacza, że podmiot wydalający zanieczyszczenia do środowiska jest finansowo odpowiedzialny za przestrzeganie wszystkich wymagań dotyczących ochrony środowiska, a także odpowiedzialny za szkody, które wynikają z jego działalności.

• zasada zapobiegania (przezorności) oznacza likwidację zanieczyszczenia u źródła jego powstawania i jest związana z poglądem, że:

• uwarunkowania ekonomiczne nie mogą być traktowane jako priorytetowe w stosunku do wymogów ekologicznych

• działalność zapobiegawcza jest zawsze bardziej skuteczna w rozwiązywaniu problemów ekologicznych niż działania „u końca rury”

• zasada subsydiarności stanowi, że wszelkie działania legislacyjne i organizacyjne powinny być podejmowane na możliwie najniższym stopniu jurysdykcji lub zarządzania, który zapewnia skuteczne i efektywne rozwiązanie danego problemu.

• zasada transgenicznej ochrony środowiska oznacza, że działania podejmowane w jednym państwie członkowskim nie powinny pogarszać stanu środowiska w innym państwie

• zasada przenikania oznacza integrację ochrony środowiska z wszystkimi dziedzinami polityki gospodarczej i społecznej. Wymagania ochrony środowiska stanowią istotną część składową każdej innej polityki Wspólnoty.

W realizacji polityki ekologicznej Unii Europejskiej podstawowe znaczenie mają instrumenty prawne i ekonomiczne. Instrumenty prawne to: zarządzanie, dyrektywy, decyzje i rekomendacje lub opinie.

Zarządzanie i dyrektywy są instrumentami prawa transnarodowego tzn. mają moc nadrzędną w stosunku do aktów prawa krajowego państw - członków Unii. Zarządzenia są wiążące dla krajów członkowskich w sposób bezpośredni. Dyrektywy mają również obligatoryjny charakter, ale zobowiązują kraje członkowskie jedynie do postępowania zgodnie ze wspólnotowymi zasadami polityki ekologicznej i do realizacji celów Wspólnoty w przyjętym horyzoncie czasowym. Sposób wdrażania dyrektyw i osiągania celów może być przedmiotem wyboru poszczególnych krajów, są to:

1. Dyrektywa dotycząca ocen skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć budowlanych dla środowiska

2. Dyrektywa nakazująca swobodny dostęp do informacji na temat środowiska

3. Rozporządzenie ustanawiające Europejską Agencję ds. Środowiska i Europejskiej Sieci Informacji - której zadaniem jest gromadzenie i udostępnianie informacji na temat jakości środowiska.

4. Rozporządzenie ustanawiające zasady oznakowania ekologicznego we Wspólnocie.

Decyzje są wydawane w sposób indywidualny i wiążą jedynie określone podmioty prawne czy gospodarcze: rządy krajów członkowskich, władze regionalne i lokalne, banki, przedsiębiorstwa.

Rekomendacje lub opinie stanowią formę interpretacji traktatów i aktów prawa wspólnotowego.

Do instrumentów prawnych polityki ekologicznej Unii zaliczyć również należy wykładnie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Jest to instytucja kompetentna w sprawach rozstrzygania sporów wynikających z interpretacji lub stosowania traktatów i aktów prawa wspólnotowego.

Wspólnota wydała do 2000 roku ponad 200 aktów prawnych w rozpatrywanej sferze, z czego około 90 dotyczy bezpośrednio ochrony środowiska i gospodarki zasobami naturalnymi, a pozostałe 110 stanowią akty prawne i regulacje, które w sposób pośredni wpływają na stan środowiska przyrodniczego. Obszerność prawodawstwa ekologicznego Unii nie oznacza jednak, że jest to kompletny i spójny system, jak to mam miejsce w przypadku legislacji poszczególnych krajów. Dlatego też w Polsce ważną sprawą jest realizacja procesu harmonizacji oraz doskonalenie całego systemu prawa ochrony środowiska. Podobnie jak w przypadku każdej innej dziedziny prawa, zgodnie z ogólną zasadą Traktatu Rzymskiego, doskonalenie to powinno służyć tworzeniu warunków niezbędnych do funkcjonowania wspólnego rynku towarów, osób (pracy), kapitału i usług, a więc wdrażaniu „czterech wolności ekonomicznych”.

Polityka Wspólnoty w zakresie środowiska opierała się na następujących po sobie Programach Działań Środowiskowych. Programy te, nie tylko określiły zasady i cele bieżącej polityki ekologicznej lecz także pełniły rolę „katalizatora” działalności organizacyjnej i aktywności legislacyjnej Wspólnoty w zakresie gospodarowania środowiskiem.

Zrealizowano pięć takich programów:

• I Program Działań Środowiskowych (1972-1975) przewidywał:

• zbudowanie strategii kontroli zanieczyszczeń, wstępne sprecyzowanie podstawowych zasad wspólnej polityki ochrony środowiska, zwłaszcza zaś zasady zapobiegania i zasady „sprawca zanieczyszczenia płaci”

• zapoczątkowanie prac nad wspólnotowymi standardami i innymi regulacjami środowiskowymi.

• II Program Działań Środowiskowych (1976-1981), będący generalnie kontynuacją Programu I:

• przewidywał wstępne określenie priorytetów w odniesieniu do poszczególnych obszarów polityki ochrony środowiska i różnych dziedzin gospodarki, szczególnie ochrony wód powierzchniowych i powietrza atmosferycznego

• podkreślał znaczenie zmian strukturalnych i technologicznych w gospodarce jako metody realizacji celów ekologicznych.

• III Program Działań Środowiskowych (1982-1986):

• dokładnie określał priorytety i metody realizacji dla następujących dziedzin: ochrona wód i powietrza atmosferycznego, hałas i wibracje, niebezpieczne materiały chemiczne, odpady, rozwój technologii ochrony środowiska

• precyzował zasadę trwałości kapitału naturalnego jako dostępności zasobów środowiskowych dla przyszłych generacji, będącej ostatecznym celem wspólnej polityki ochrony środowiska

• przewidywał kontynuację prac nad standardami ekologicznymi i opłatami ekologicznymi.

• IV Program Działań Środowiskowych (1987-1992) zakładał:

• kontynuację prac nad ingerencją polityki ochrony środowiska i podstawowych makropolityk oraz polityk sektorowych Wspólnoty

• wzmocnienie regulacji bezpośredniej (prawno-administracyjnej)

• wykorzystanie instrumentów ekonomicznych (podatki, opłaty, bezp.. ekologiczne, dotacje i subwencje publiczne)

• rozwój systemów informacyjnych i monitoringowych (CORINE), związanych z bieżącą emisją zanieczyszczeń i ich koncentracją (jakością środowiska) oraz kosztami ochrony środowiska

• opracowanie nowych, bardziej restrykcyjnych standardów emisji/imisji dla poszczególnych komponentów środowiska

• opracowanie zasad i procedur Ocen oddziaływania inwestycji na środowisko, zapoczątkowanie prac nad „przeglądami ekologicznymi” i innymi metodami ekologizacji zarządzania przedsiębiorstwami

• poprawę dostępu opinii publicznej do informacji na temat stanu środowiska i jego zagrożeń

• zwalczanie i zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza atmosferycznego i wód jako priorytetowych obszarów wspólnej polityki ochrony środowiska, przy zwróceniu szczególnej uwagi na źródła tych zanieczyszczeń

• V Program Działań Środowiskowych: Do trwałego i zrównoważonego rozwoju (1993-2000, pierwotnie planowany na lata 1993-1997) przyjmuje za główny cel pogodzenie rozwoju cywilizacyjnego z zachowaniem ekonomicznych oraz pozaekonomicznych zasobów i walorów środowiska jako jednego z kardynalnych wyzwań stojących przed UE i całym światem. Za priorytetowe dziedziny działań wspólnotowych uznano:

• zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi, takimi jak: woda, powietrze atmosferyczne, obszary zachowane w stanie naturalnym, strefy przybrzeżne, bogactwa naturalne

• zintegrowane zwalczanie zanieczyszczeń i zapobieganie powstawaniu odpadów

• poprawę jakości środowiska na obszarach zurbanizowanych

• zmniejszenie zużycia energii ze źródeł nieodnawialnych.

Podkreślono wymóg szczególnej troski o „ekologiczną jakość przemysłu, energetyki, transportu, rolnictwa i turystyki jako gałęzi gospodarki wywierających największy wpływ na stan środowiska.

Trwają prace nad VI Programem Działań Środowiskowych, w którym zakłada się pogłębione podejście do trwałego i zrównoważonego rozwoju. Ważną cechą tego programu będzie sformułowanie celów rozwojowych oraz metodyki oceny ich realizacji wraz z zestawem wskaźników.

Inicjatywę opracowania i wdrażania metod oceny oraz wskaźników umożliwiających opisanie funkcjonowania branż i sektorów gospodarki w kategoriach zrównoważonego rozwoju podjęła Rada Unii Europejskiej na posiedzeniu w Cardiff (czerwiec 1998 r) Wskaźniki te powinny uzupełniać dane statystyczne o stanie środowiska i stanowić element monitoringu realizacji polityki ekologicznej oraz stopnia integracji z innymi politykami problemowymi lub sektorowymi. Trwają prace nad opracowaniem i wdrożeniem grup wskaźników:

• środowiskowych, opisujących stan środowiska w sposób syntetyczny

• integracji aspektów środowiskowych w politykach sektorowych

• postępu procesów zrównoważonego rozwoju w układzie makro i mikro ekonomicznym

zrównoważonego rozwoju społeczności komunalnych

2. Instytucje Unii Europejskiej

Unia Europejska to struktura będąca czymś więcej, niż międzynarodową organizacją, choć nie jest całkowicie państwem, posiada samodzielny układ instytucjonalny.

1. Komisja Europejska

Składa się z 20 członków wybranych z Państw Członkowskich i stanowi organ wykonawczy Unii Europejskiej. Proponuje teksty praw i zapewnia ich wykonanie, jest więc poręczycielem zastosowania prawa wspólnotowego.

2. Rada Unii Europejskiej

Składa się z ministrów danej specjalizacji wszystkich Państw Członkowskich i wraz z Parlamentem Europejskim pełni funkcję ustawodawczą. Rada podejmuje decyzje na zasadzie jednomyślności, większości kwalifikowanej lub zwykłej większości głosów w zależności od przedmiotu obrad.

3. Parlament Europejski

W Parlamencie zasiadają posłowie wybrani w bezpośrednich i powszechnych wyborach. Parlament uchwala budżet i dzieli funkcję ustawodawczą z Radą Unii Europejskiej oraz sprawuje kontrolę polityczną nad Komisją.

4. Instytucje prawne

Istnieją dwie instytucje prawne, tj. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, oraz Sąd Pierwszej Instancji. Nawet jeżeli sędzia narodowy stosuje prawo wspólnotowe, to potrzeba organu ponadnarodowego, który czuwa nad zgodnym przestrzeganiem prawa i w razie potrzeby zastosuje sankcje. Taka jest rola Trybunału. Sąd Pierwszej Instancji ma za zadanie rozsądzanie sporów między członkami Wspólnoty a instytucjami.

5. Inne organy

• organy pomocnicze, spełniające funkcje organizacyjno-techniczne lub doradcze, wspierają organy główne Wspólnot lub usprawniają działalność. Zaliczamy do nich m.in. Komitet Ekonomiczny i Społeczny oraz Komitet Regionów.

• organy wyspecjalizowane, tworzone dla realizacji określonych celów i zadań polityki Unii. Ich status zakłada posiadanie przez nie osobowości prawnej lub nawet pewnej autonomii, przy utrzymywaniu jednocześnie bliskich związków z organami Wspólnoty i państwami członkowskimi. Przykładem takiego organu jest właśnie Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EAOŚ) powołana rozporządzeniem Rady EWG z dnia 7 maja 1990 roku (swoją działalność rozpoczęła ona w zasadzie w 1993 roku). Jej celem jest koordynacja, a szczególnie badanie skutków działań Unii w dziedzinie ochrony środowiska, w tym zwłaszcza monitorowanie jego stanu, a także organizacyjne ułatwianie współpracy z krajami trzecimi przy rozwiązywaniu problemów ekologicznych o charakterze kontynentalnym i globalnym.

3. Przygotowania Polski do wejścia do UE w dziedzinie ochrony i zarządzania środowiskiem.

Polskie prawo ochrony środowiska jest stosunkowo dobrze rozwinięte, gdyż już w latach siedemdziesiątych XX w. wprowadzono wiele rozwiązań legislacyjnych, a w latach osiemdziesiątych zaczęto wzorować się na modelach amerykańskich i zachodnioeuropejskich w tej dziedzinie. Jak już zaznaczono, od 1993 r. za wzorzec służy system prawny Unii Europejskiej. Dostosowywanie polskiego prawa ochrony środowiska do standardów unijnych zostało ostatnio przyspieszone, w wyniku czego w toku prac ustawodawczych są już nowe ustawy o ochronie środowiska, o ochronie przyrody, o odpadach (istnieją koncepcje aby te trzy kwestie zawrzeć w jednej ustawie), o postępowaniu w sprawie ocen oddziaływania na środowisko i dostępie do informacji o stanie środowiska i jego ochronie, a także prawo wodne. Niestety, projekty niektórych z tych ustaw nadal budzą kontrowersje wśród posłów oraz ekspertów. W sumie przedmiotem przeglądu oraz weryfikacji i korekt staje się kilkanaście ustaw i kilkadziesiąt aktów wykonawczych.

Unia Europejska w celu ułatwienia procesu harmonizacji ogłosiła w 1995 r. tzw. Białą Księgę, zawierającą wskazówki, co do uchwalania nowego ustawodawstwa, a w 1997 r. - Agendę 2000, ustalającą strategię działania w świetle nowych priorytetów finansowych, przyszłości wspólnej polityki gospodarczej oraz funduszy strukturalnych.

Prawodawstwo Unii dzielimy m.in. na horyzontalne, tj. powszechne, dotyczące środowiska jako całości, oraz sektorowe, czyli obejmujące określone składniki środowiska bądź gałęzie (sekcje i działy) gospodarki narodowej.

W zakresie prawodawstwa horyzontalnego na czoło wysuwają się dwie kwestie:

• regulacja prawna swobodnego dostępu do informacji o środowisku (dyrektywa nr 313 Rady z dnia 7 czerwca 1990 r., a także Konwencja EKG ONZ z 198 r. o dostępie do informacji i udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji ekologicznych);

• regulacja prawna ocen oddziaływania na środowisko (dyrektywa nr 85 z dnia 27 czerwca 1985 r., znowelizowana dyrektywa nr 11 z dnia 3 marca 1997 r. w sprawie oceny skutków publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska).

Dostosowanie przepisów krajowych do powyższych uregulowań nie wymaga - w przeciwieństwie do innych regulacji - wysokich nakładów gospodarczych, ale jest niezadowalające. Regulacje te mają duże znaczenie nie tylko dla ochrony środowiska, lecz także dla demokratyzacji życia publicznego i dlatego są bardzo poważnie traktowane przez Unię Europejską. Niestety polskie rozwiązania, mimo że obejmują te kwestie (np. prawo organizacji społecznych do występowania w sądzie jako strona sporu o ograniczenie emisji przez uciążliwe fabryki), nie odpowiadają warunkom unijnym i muszą znaleźć nowe odzwierciedlenie we wspomnianych już projektach ustaw.

Spośród prawodawstwa sektorowego największe różnice między ustawodawstwem polskim a unijnym występują w regulacjach dotyczących jakości wody pitnej oraz gospodarki ściekami komunalnymi. W dokumencie „Opinia Komisji w sprawie wniosku Polski o członkostwo - Agenda 2000” wytknięto także pewne różnice odnoszące się do zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz gospodarki odpadami. Różnice w tej materii, a także kierunki i sposoby harmonizacji, czyli dostosowania do rozwiązań unijnych, są już dosyć dokładnie określone. Pełne dostosowanie do standardów unijnych wymaga dużego wysiłku administracyjnego i organizacyjnego (np. stworzenie i wdrożenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi), a przede wszystkim poniesienia dużych nakładów na infrastrukturę komunalną, monitoring ekologiczny oraz urządzenia ochronne. Zwłaszcza osiągnięcie pożądanych standardów jakości ścieków i poprawa jakości wód według różnych ocen może kosztować 18-25 mld euro. Z kolei standardy jakości powietrza zawarte w obecnie obowiązujących dyrektywach są dotrzymywane na większości obszaru polski, ale w niektórych ośrodkach za względów ekologicznych modernizacji muszą być poddane elektrownie, aby zmniejszyć emisję dwutlenku siarki. Ponadto dużo trudności i jeszcze większych wydatków, rzędu 8-14 mld euro, może przysporzyć nowa dyrektywa w sprawie jakości powietrza.

Zanieczyszczenia przemysłowe, poważnie zmniejszone w czasie recesji, nie wzrosło obecnie, w istotnym stopniu, dzięki poważnemu programowi inwestycyjnemu, restrukturyzacji przemysłu oraz systemowi zachęt wprowadzonemu po 1989 r. Jednak, Polska nadal wytwarza dużo odpadów przemysłowych w górnictwie węgla i innych przemysłach ciężkich i wydobywczych.

Niewielki postęp osiągnięto w zagospodarowaniu niebezpiecznych odpadów, chociaż fakt, że Polska przystąpiła do OECD, rodzi nadzieję, że stanowić to będzie bodziec do poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Pewne wyniki osiągnięto w dziedzinie zmniejszania obciążeń zanieczyszczających wody. Polska przeznaczyła znaczne środki na ten sektor, od 1989 r. unowocześniając lub budując około 300 oczyszczalni ścieków. Niemniej konieczne są dalsze inwestycji w tym sektorze, szczególnie że wody z polskich rzek wpływają do Bałtyku, „obszaru wrażliwego”, gdzie gospodarka wodna wymaga spełnienia wysokich standardów. Stworzono składowiska dla odpadów radioaktywnych pochodzących np. ze szpitali czy ośrodków badawczych.

Szacowanie kosztów wdrożenia unijnych standardów jest utrudnione m.in. z powodu małego zaawansowania w Polsce programu „Natura 2000”, który przewiduje - oprócz innych zadań - rozszerzenie ochrony prawnej terenów przyrodniczych. W Polsce parki narodowe i krajobrazowe oraz rezerwaty przyrody obejmują obecnie 8% powierzchni, a krajach Unii - 15%. Podwojenie powierzchni obszarów chronionych wymaga jednak nie tylko procedur prawnych i nakładów gospodarczych, lecz także woli politycznej rządu oraz zgody samorządów terytorialnych. W praktyce spotykamy się często w rozstrzyganiu tych kwestii nie tylko z obojętnością, lecz także z postawami wrogimi i roszczeniowymi lokalnych społeczności wobec parków narodowych, o czym świadczą np. stanowiska rad gminnych i powiatowych z Zakopanego oraz Białowieży i Hajnówki.

Koszty harmonizacji zależą od przyjętych procedur, a zwłaszcza technologii redukcji zanieczyszczeń, a także od wynegocjowanego okresu dostosowawczego. Dlatego Polska występuje o uzyskanie w kilkunastu przypadkach zgody na okresy przejściowe kilku-, a nawet kilkunastoletnie, w celu wypełnienia programu harmonizacji i wdrożenia prawa unijnego w dziedzinie ochrony środowiska.

A oto wykaz projektowanych okresów przejściowych liczonych od 1 stycznia 2003 r.:

• dyrektywa nr 271 z dnia 21 maja 1991 r. w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych - okres 8, 10, i 13 lat w zależności od wielkości aglomeracji;

• dyrektywa nr 440 z dnia 16 czerwca 1975 r. w sprawie jakości wody pitnej oraz nr 676 z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie ochrony wód przed azotanami pochodzenia rolniczego - 8 lat;

• dyrektywa nr 442 z 1975 r. w sprawie odpadów oraz nr 689 z 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych - 10 lat;

• dyrektywy z 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów z opakowań - 5 lat;

• dyrektywa nr 43 z 1997 r. w sprawie ochrony przed promieniowaniem jonizującym - 4 lata;

• dyrektywa nr 70 z dnia 13 października 1998 r. w sprawie jakości benzyny i olejów napędowych - 4 lata;

• dyrektywa nr 61 z dnia 24 września 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń - 3 lata.

Ten niepełny wykaz propozycji wydłużenia okresu harmonizacji świadczy, że Polska będzie mieć trudną drogę zarówno do pomyślnego zakończenia negocjacji, jak również do pełnej realizacji wymagań Unii Europejskiej.

Perspektywy osiągnięcia znacznej zgodności zależą w dużej mierze od środków udostępnianych przez rząd i przedsiębiorstwa. Potrzebne są bardzo poważne inwestycje, trzeba też jednocześnie pamiętać, aby słabe dostosowanie prawa i wątpliwa skuteczność egzekwowania nie stały się dodatkową przeszkodą.

PROCEDURA PODEJMOWANIA WSPÓLNYCH DECYZJI

Artykuł 189 C Traktatu z Maastricht
i artykuł 252 Traktatu Amsterdamskiego (nie modyfikowany)

RADA

W ciągu 6 tyg. od zatwierdzenia jedna z dwóch instytucji odrzuca tekst - akt uważa się za nie przyjęty

W ciągu 6 tyg. Rada i Parlament przyjmują tekst - akt jest przyjęty

W ciągu 6 tyg. nie zatwierdza wspólnego projektu - akt uważa się za nie przyjęty

W ciągu 6 tyg. zatwierdza wspólny projekt

KOMITET POJEDNAWCZY

sprawdza wspólne stanowisko na podstawie poprawek Parlamentu

Nie zatwierdza wszystkich poprawek PE. Przewodniczący Rady wspólnie z Przewodniczącym PE zwołują komitet pojednawczy

Zatwierdza poprawki Parlamentu (większością kwalifikowaną lub jednomyślnie)

Akt jest przyjęty

KOMISJA

wydaje opinię o poprawkach Parlamentu

Akt nie jest uchwalony

Akt jest przyjęty zgodnie ze wspólnym stanowiskiem (nie ma potrzeby rozpatrzenia przez Radę)

Proponuje poprawki do wspólnego stanowiska Rady (bezwzględną większością głosów)

Odrzuca wspólną propozycję Rady (bezwzględną większością głosów)

Zatwierdza wspólne stanowisko Rady

Nie wypowiada się w ciągu 3 mies. na temat wspólnego stanowiska Rady

PARLAMENT EUROPEJSKI

Proponuje poprawki do wspólnego stano- wiska Rady (bezwzględną większością głosów)

Uchwala proponowany akt jeśli Parlament nie zgłosił poprawki

Zatwierdza poprawki Parlamentu i uchwala akt modyfikowany

KOMISJA opracowuje propozycję

PARLAMENT EUROPEJSKI wydaje opinię

RADA

RADA (w ciągu 3 m-cy)

Nie zatwierdza powtórnie rozpatrzonej propozycji.

Akt uważa się za przyjęty

Zatwierdza poprawki Parlamentu europejskiego nie przyjęte przez Komisję (jednomyślnie)

Zatwierdza powtórnie rozpatrzoną propozycję Komisji (większością kwalifikowaną) Może ją zmienić jedynie jednomyślnie

RADA

Może zatwierdzić akt jedynie jednomyślnie

RADA

Zatwierdza akt zgodnie ze wspólnym stanowiskiem

KOMISJA

Ponownie rozpatruje propozycję na podstawie poprawek Parlamentu europejskiego. Przekazuje Radzie swoją ponownie rozpatrzoną propozycję i poprawki Parlamentu europejskiego, których nie przyjęła

Proponuje poprawki do wspólnego stanowiska Rady (bezwzględną większością głosów swych członków)

Odrzuca wspólne stanowisko Rady

(bezwzględną większością głosów swych członków)

Zatwierdza wspólne stanowisko Rady

Nie wypowiada się na temat wspólnego stanowiska Rady

RADA

Uchwala wspólne stanowisko (większością kwalifikowaną)

PARLAMENT EUROPEJSKI

Wydaje opinię

KOMISJA

Opracowuje propozycję

PROCEDURA WSPÓŁPRACY

Artykuł 189 C Traktatu z Mastricht
i artykuł 252 Traktatu Amsterdamskiego (nie modyfikowany)

---