LEKI MOCZOPĘDNE - DIURETYKI

• diuretyki to leki powodujące zwiększone wydalanie moczu i chlorku sodu

• pomimo, że działają na nerki - nie są lekami nerkowymi: nie leczą chorób nerek, ani nie opóźniają rozpoczęcia dializy

• fizjologicznie, zwrotne wchłanianie chlorku sodu i wody jest kontrolowane przez aldosteron i wazopresynę (ADH)

Wskazania do stosowania:

• obrzęk płuc

• choroba nadciśnieniowa

• ostra lub przewlekła niewydolność serca

• wskazania dodatkowe: wymuszona diureza (zatrucia), moczówka prosta, jaskra

Zależność między dawką a działaniem leku

MECHANIZM DZIAŁANIA DIURETYKÓW

INHIBITORY ANHYDRAZY WĘGLANOWEJ

• posiadają słabe działanie w stosunku do tiazydów i leków pętlowych (rzadko stosowane)

• stosowane głównie w leczeniu jaskry i choroby wysokościowej wywołanej zasadowicą wskutek hiperwentylacji

ACETAZOLAMID (Acetazolam, Acetazolammid, Sodium Acetazolamide)

Mechanizm działania:

• zmniejsza wchłanianie zwrotne wodorowęglanów w kanalikach dalszych hamuje reakcję uwadniania CO₂ zwiększa się wydalanie HCO₃^- , Na⁺ i wody

• zwiększone uwalnianie Na⁺ w dystalnym nefronie zwiększa wydalanie K⁺ (w mniejszym stopniu)

• w gałce ocznej powoduje spadek wytwarzania cieczy wodnistej obniża ciśnienie śródgałkowe

Preparaty proste:

ACETAZOLAM - tabl. podz. 250mg

APO-ACETAZOLAMIDE - tabl. podz. 250mg

DIAMOX RETARD - kaps. 500mg o przedłużonym działaniu

TIAZYDY

- wywodzą się z inhibitorów anhydrazy węglanowej (pochodne sulfonamidów), słabo blokują anhydrazę

- są bezpieczne po podaniu doustnym, wykazują słabe działanie moczopędne

• mechanizm działania tiazydów polega na zmniejszeniu przyswajania NaCl ze światła początkowego odcinka kanalika

dalszego do komórek nabłonkowych przez hamowanie kotransportu Na⁺/Cl^-

zwiększone stęzenie jonów Na⁺ pobudza wydalanie K⁺, H⁺ (hipokaliemia i alkaloza metaboliczna) !!!

• wzmożone jest również wydzielanie jonów i Mg²⁺

- obniżone jest wydzielanie jonów wapniowych i fosforanowych (cecha charakterystyczna grupy)

Działania niepożądane:

• osłabienie, wysypki skórne, rzadko trombocytopenia, częste są zaburzenia metaboliczne:

• hipokaliemia - może wywołać arytmię (można temu zapobiegać przez podanie soli potasu lub leków moczopędnych oszczędzających potas)

• hiperurykemia - stężenie kwasu moczowego we krwi może wzrosnąć tiazydy są wydalane przez układ w kanalikach wydalających związki organiczne i konkurują z wydalaniem kwasu moczowego dna moczanowa !!

• tolerancja glukozy - może być zaburzona, tiazydy są przeciwwskazane u chorych na cukrzycę insulinozależną (wzrasta zapotrzebowanie na insulinę)

• lipidy - tiazydy zwiększają stężenie cholesterolu, ale działanie to nie ma istotnego znaczenia

HYDROCHLOROTIAZYD (hydrochlorothiazide)

• posiada działanie moczopędne i hipotensyjne

• stymuluje wytwarzanie rozszerzającej naczynia prostaglandyny PGE₂

• długotrwałe stosowanie hydrochlorotiazydu może doprowadzić do jego nieskuteczności na skutek pobudzenia RAA

Preparaty proste:

ESIDRIX - tabl. 25mg

HYDROCHLOROTHIAZIDUM - tabl. 12,5mg; 25mg

DIUTENSAT (preparat złożony) - tabl. powl. - 25mg hydrochlorotiazydu + 50mg triamterenu

DIGNORETIK (preparat złożony) - tabl. 50mg hydrochlorotiazydu + 5mg chlorowodorku amilorydu (10:1)

TRICHLORMETIAZYD

• działanie podobne do hydrochlorotiazydu

BUTYZYD (Buthiazide)

• stosowany jako składnik preparatów złożonych

Preparaty złożone:

ALDOZONE - tabl. 2,5mg butyzydu + 25mg spironolaktonu

BENDROFLUMETIAZYD (Bendroflumethiazide)

• stosowany w obrzękach różnego pochodzenia i nadciśnieniu (w skojarzenu z innymi lekami hipotensyjnymi)

Preparaty proste:

NATURETIN - tabl. podz. 5mg

NATURETIN-K - (preparat złożony) - tabl. 5mg bendroflumetiazydu + 100mg spironolaktonu

TENSIONORME - (preparat złożony) - tabl. podz. 2,5mg bendroflumetiazydu + 0,1mg rezerpiny

MEFRUZYD (Mefruside)

• stosowany w leczeniu obrzęków różnego pochodzenia

• jest kojarzony z lekami hipotensyjnymi

Preparaty proste:

BAYCARON - tabl. 25 mg

CHLORTALIDON (chlortalidone)

• działanie j.w.

Preparaty proste:

HYGROTON - tabl. podz. 25mg, 50mg

HYGROTON - RESERPIN - (preparat złożony) - tabl. podz. 50mg chlortalidonu + 0,25mg rezerpiny

KSYPAMID (Xipamide)

• lek moczopędny

• stosowny w leczeniu nadciśnienia tętniczego, obrzęków

Preparaty proste:

AQUAPHOR - tabl. 10mg, 40mg

KLOPAMID (chlosudimeprimyl)

• stosowany w leczeniu nadciśnienia (terapia skojarzona); obrzęków w niewydolności krążenia, marskości wątroby

Preparaty proste:

CLOPAMID - tabl. 20mg

BRINALDIX - tabl. 20mg

INDAPAMID (Metindamide)

• lek moczopędny z grupy sulfonamidów

• pobudza syntezę prostaglandyny PGE2 rozszerzającej naczynia

• okres półtrwania wynosi ok. 18-24h

• podawany w dawce 2,5mg wykazuje maksymalne działanie obniżające ciśnienie i niewielkie działanie moczopędne

• w miarę podwyższania dawki zwiększa się działanie moczopędne bez towarzyszącego działania hipotensyjnego

• stosowany w terapii skojarzonej w leczeniu nadciśnienia tętniczego

Preparaty proste:

INDAPSAN - tabl. powl. 2,5mg

DIURETYKI PĘTLOWE

- ze względu na miejsce działania (grube ramię wstępujące pętli Henlego) wszystkie diuretyki pętlowe charakteryzują się silnym działaniem !

• w porównaniu z tiazydami związki te działają krócej, ale bardziej intensywnie

• są stosowane w celu zmniejszenia obrzęku obwodowego i płucnego, w średniej i ciężkiej niewydolności serca,

dożylnie - u osób z obrzękiem płuc powstającym w ostrej niewydolności komorowej

• w odróżnieniu od tiazydów, leki te są skuteczne u chorych ze zmniejszoną funkcją nerek

Mechanizm działania:

• diuretyki pętlowe typu furosemidu blokują nośniki Na+/K+/2Cl- od strony światła ramienia wstępującego pętli

hamują resorpcję jonów: Na+, K+, Cl-

• w przeciwieństwie do tiazydów nasilają wydzielanie jonów Ca2+

• uwaga!! - nadmierne stosowanie diuretyków pętlowych (duże dawki, podawanie dożylne) może spowodować nieodwracalną głuchotę

• leki pętlowe, podobnie jak tiazydy powodują: hiperglikemię, hiperurykemię, hipokaliemię i obniżenie ciśnienia

FUROSEMID (furosemide)

• po podaniu doustnym działanie pojawia się po 30-60 min (max. w 2h)

• okres półtrwania wynosi 1h - (w przewlekłej niewydolności nerek wydłuża się do 13h)

• przenika przez barierę łożyska i do mleka matki

• stosowany w obrzękach będących objawem chorób krążenia, wątroby i nerek, w ostrej niewydolności krążenia (obrzęk płuc)

• stosowany w leczeniu nadciśnienia (+ inne leki hipotensyjne) i hiperkalcemii

• działania niepożądane: spadek stężenia Na+,K+,Cl-,Mg2+ w surowicy, zasadowica metaboliczna, hipowolemia, hiperurykemia

• zwiększa stężenie TG, cholesterolu, glukozy

Preparaty proste:

DIURESAL - tabl. 40mg, amp. 10mg/2ml

FUMARENID - tabl. 40mg

FUROSEMIDUM - tabl. 40mg; amp.20mg/2ml (sól sodowa)

HYDROTRIX - (preparat złożony) - kaps. retard 15mg furosemidu + 25mg triamterenu

BUMETANID

• hamuje aktywną resorpcję jonów chlorkowych

• powoduje wydzielanie znacznych ilości jonów chlorkowych i sodowych

• maksymalne działanie po podaniu doustnym występuje po 1-2h

• okres półtrwania wynosi ok. 1,5h

• działanie diuretyczne wywołane podaniem 1mg bumetanidu jest takie samo jak po 40mg furosemidu

Preparaty proste:

BURINEX - tabl. podzielne 1mg, 5mg; amp. 0,5mg/2ml iv.

TORASEMID (Torasemide)

• siła działania moczopędnego jest prawie czterokrotnie większa od furosemidu

• działanie moczopędne wykazuje liniową zależność w przedziale dawek 10-100mg

- po podaniu torasemidu wzrasta wydalanie z moczem jonów Ca2+, PO43-, Mg2+

Preparaty proste:

TOREM - tabl. 5mg, 10mg, 200mg; amp. 10mg/2ml

DIURETYKI OSZCZĘDZAJĄCE POTAS

• leki działające na odcinek dalszy nefronu

• są stosowane łącznie z tiazydami i diuretykami pętlowymi

• diuretyki oszczędzające potas zmniejszają wchłanianie zwrotne sodu przez:

antagonizowanie aldosteronu (spironolakton)

blokowanie kanałów sodowych (amilorid, triamteren)

• Fizjologia: aldosteron pobudza wchłanianie zwrotne Na+, wytwarzając ujemny potencjał w świetle kanalika, powodując przemieszcznie jonów K+ i H+ do światła (stąd ich wydzielanie)

SPIRONOLAKTON (Spironolactonum)

• posiada słabe właściwości diuretyczne

• stosowany głównie w leczeniu pierwotnego i wtórnego hiperaldosteronizmu, nadciśnienia tętniczego

• wchłania się szybko z przewodu pokarmowego, maksymalnie działanie hamujące aldosteron występuje po 24h

• kompetycyjnie blokuje wiązanie aldosteronu z jego cytoplazmatycznym receptorem (zwiększa wydalanie Na+,Cl-)

Preparaty proste:

POLSPIRON - tabl. 25mg

DURASPIRON - tabl. 50mg, 100mg

SPIRO-TABLINEN (preparat złożony) - tabl. 50mg spironolaktonu + 20mg furosemidu

AMILORID (Amiloridum, chlorowodorek amiloridu)

• blokuje kanały sodowe (od strony światła) w końcowym odcinku kanalika dalszego i kanaliku zbiorczym

• hamuje nośnik Na+/H+

• biodostępność wynosi ok. 50%

• działanie występuje po 2h, osiąga maksimum po 6-10h

• wydalany z moczem w postaci niezmienionej

• stosowany w obrzękach pochodzenia sercowego, nadciśnieniu i wodobrzuszu

• zalecany głównie w skojarzeniu z tiazydami (hydrochlorothiazide) lub innymi lekami moczopędnymi powodującymi utratę jonów K+

Preparaty proste:

AMICLARAN - tabl. 5mg (chlorek amiloridu)

DIAPHAL (preparat złożony) - tabl. 5mg chlorowodorku amiloridu + 40mg furosemidu

TENSOLFUX (preparat złożony) - tabl. 5mg chlorowodorku amiloridu + 2,5mg bendroflumetiazydu

TRIAMTEREN (Triamterenum)

• mechanizm działania: jak amilorid

• działanie leku nie zależy od aldosteronu !!!

• biodostępność wynosi ok. 50%, działanie rozpoczyna się po 1h od podania, maksimum osiąga między 2-4h

• stosowany w leczeniu obrzęków w przebiegu niewydolności krążenia

Preparaty proste:

TRIAMTEREN - tabl. 50mg

PRESTOLE (preparat złożony) - kaps. 50mg triamterenu + 25mg hydrochlorotiazydu

DIURETYKI OSMOTYCZNE

• do grupy diuretyków osmotycznych należą: mannitol i sorbitol

• związki te po podaniu dożylnym przesączane są w kłębuszkach, ale nie podlegają wchłanianiu zwrotnemu w kanalikach

• zatrzymują wodę w świetle kanalika zwiększają diurezę, nieznacznie wpływają na wydzielanie elektrolitów

• diuretyki osmotyczne podtrzymują przepływ moczu w zagrażającej niewydolności nerek

• stosowane w obrzęku mózgu (w postaci płynu hipertonicznego)

• dawkowanie: 0,3g/kg mc/h - kilka razy dziennie

MANNITOL (Mannitolum)

Preparaty proste:

MANNITOL 20% - fl. 100ml - 25% roztwór

DESMOPRESYNA (Desmopressin, dioctan desmopreyny)

• syntetyczna pochodna wazopresyny o silniejszym i dłuższym działaniu

• wpływa na hemostazę: zwiększa poziom czynnika VIII i czynnika von Willebranda (vWf)

• zastosowanie: moczówka prosta, moczenie nocne, hemofilia, choroba von Willebranda

Preparaty proste:

ADIURETIN SD - amp. 4μg/1ml (octan desmopresyny); fl. 5ml - krople do nosa (1ml-100μg desmopresyny)

FARMAKOLOGIA ŁAGODNEGO PRZEROSTU GRUCZOLU KROKOWEGO

1. Leki blokujące receptory α1-adrenergiczne

• rozluźniają mięśnie gładkie szyi pęcherza moczowego, cewki moczowej i stercza

• zapewniają szybką i długo utrzymującą się poprawę objawów

• nie zmniejszają jednak objętości gruczołu krokowego !!!

2. Inhibitory 5α-reduktazy

• dihydrotestosteron (DHT) i estradiol pobudzają wzrost komórek stercza

testosteron 5α-dihydrotestosteron (pod wpływem reduktazy DHT)

FINASTERYD

• syntetyczny związek steroidowy, inhibitor wewnątrzkomórkowej 5α-reduktazy steroidowej, powodującej przemianę testosteronu w 5α-DHT

• nie wykazuje powinowactwa do receptora androgenowego podczas stosowania nie obserwuje się objawów zależnych od testosteronu (np. nadmierne owłosienie, zwiększenie masy ciala)

• po finasterydzie obserwuje się spadek poziomu metabolitów testosteronu w surowicy i moczu

• przenika do O.U.N.

• okres półtrwania wynosi od 4-9h

Preparaty proste:

PROSCAR - tabl. 5mg

PROPECIA - tabl. 1mg

5

---