TEMAT:
Sztuka jako narzędzie panującej ideologii. Omów problem na wybranych przykładach dzieł z kultury XX wieku.
Sztuka nie ma żadnego celu sztuka jest celem samym w sobie jest absolutem [...] Nie zna ni granic ni praw. Sztuka rozrywkowa sztuka patriotyczna sztuka mająca jakikolwiek cel społeczny przestaje być sztuką a staje się biblią pauperum- taki wizerunek sztuki przedstawia Stanisław Przybyszewski w utworze, „Confiteor” i takiemu wizerunkowi sztuki przeciwstawia się wiek XX. Wiek, w którym sztuka diametralnie zmienia swoje oblicze, kiedy przestaje być sztuką dla sztuki, służącą rozwojowi „indywidualizmu, nadrzędności i wybitności ” jak mawiał Gombrowicz a staje się sztuką dla mas, gloryfikującą świetność władz rządzących. Choć sztuka pełniła funkcje polityczne, ideowe, propagandowe już w starożytności to apogeum tych zabiegów następuje właśnie w wieku XX. Wtedy niemal jednocześnie dochodzi do wykształcenia się nowych ideologii- a więc hierarchicznie uporządkowanego zbioru wartości, przekonań i poglądów, które budują i opisują rzeczywistość. Takich jak faszyzm i komunizm, które zdominowały życie społeczne i kulturowe. Rewolucyjność zmian, jakie niosło ze sobą ich zakorzenienie w europejskiej kulturze postawiło przed człowiekiem XX wieku nowe problemy i rodzące się pytania o kształt sztuki. Skonfrontowanej z ideologią, o powstające normy i granice, które nigdy do tej pory nie były tak wyraźne, pytania o indywidualizm i zbiorowość o to, kim jest nowy artysta i jaki będzie jego stosunek do zachodzących zmian wreszcie także pytania o potencjalnego adresata sztuki.
Jan Cybis, słynny polski artysta malarz stwierdził, iż „ sensem sztuki jest kreowanie a nie [...] Nauczanie, informowanie bądź moralizowanie” jednak właśnie takie zadania postawiono sztuce w latach 20. i 30. XX wieku głownie artystom rosyjskim, włoskim i niemieckim, których suwerenność twórcza została mimowolnie podporządkowana demagogii i retoryce dyktatorskiej władzy Hitlera, Stalina, i Mussoliniego.
Gdy w 1922 roku Benito Mussolini we Włoszech a w 1933 a. Hitler w Niemczech zdobywają pełnie władzy stało się jasne, że głównym celem polityki faszystowskiej będzie określenie postulatów nowej estetyki służącej zdobyciu kontroli nad społeczeństwem oraz wyrażeniu dynamizmu bieżących zmian.
Realizacja tych postulatów możliwa m.in. dzięki zastosowaniu socjotechnik pozwoliła na kolejne daleko idące manipulacje. Ważnym elementem kreowania społecznej świadomości był język. Artyści plastycy stosowali nowy język symboli zrozumiały dla mas, oddziaływujący bezpośrednio na sferę uczuć. Język ten charakteryzował się m.in. użyciem dość sugestywnych stereotypów oraz hasłowością. Obok języka symboli istniała także nowomowa a więc specyficzna forma komunikacji władzy ze społeczeństwem. Język nowomowy cechując się prostotą, komunikatywnością oraz licznymi uproszczeniami służył formowaniu określonych, zgodnych z oczekiwaniem władz postaw społecznych bądź dowolnemu kształtowaniu rzeczywistości fałszowanej przez użycie technik kamuflażu.
Powszechny w systemach totalitarnych mecenat państwowy pozwolił na znikomą do tej pory skale popularyzację sztuki w życiu społecznenym, co pomogło jej spełnić funkcję informacyjną w dobie jeszcze nie rozwiniętych mass mediów.
Artysta tworzący w latach 30. i 40. Xx wieku został postawiony przed niemal konfliktem tragicznym którego efektem była rezygnacja z pluralizmu artystycznego na rzecz ideologizacji. W MYŚL TEORII SZYUKI STWORZONEJ PRZEZ Marinetiego czy Majakowskiego artysta musiał być członkiem partii faszystowskiej bądź komunistycznej, musiał oddawać w swoich dziełach idee totalitarystyczne, był, więc podobnie jak jego dzieła swoistym nośnikiem ideologii, przedstawiającym gotowe interpretacje i oceny.
Głównym zadaniem artysty było kreowanie jednoznacznych bohaterów literackich, np. przodowników pracy bądź wrogów klasowych, miedzy, którymi istnieją oczywiste kontrasty, tworzone przez przypisanie, np. wrogom ideologicznym wielokrotnie powielanych negatywnych cech, takich jak np. chciwość u Żydów, której symbolem na tym plakacie jest trzymana w ręku przez Żyda sakiewka. Podobny zabieg zastosował poeta socrealistyczny Adam Ważyk w „Poemacie dla dorosłych”. W utworze tym podmiot liryczny stara się ostrzec potencjalnego odbiorcę przed nie budzącym jego podejrzeń wrogiem, wrogiem starającym się unicestwić system, wrogiem często iluzorycznym. Waży dokonuje podziału świata przedstawionego na przebiegłych, podstępnych wrogów oraz młodych, naiwnych budowniczych Nowej Huty- bohaterów jednoznacznie pozytywnych. Taki podział świata na bohaterów jednoznacznie pozytywnych i jednoznacznie negatywnych zdecydowanie ułatwił odbiór i zrozumienie utworu.