Wykłady 13 Embriologia Zarodek
Ciąża trwa 280 dni albo 40 tygodni, 10 miesięcy księżycowych lub 9 i ¼ miesiąca kalendarzowego licząc jej początek od pierwszego dnia ostatniej miesiączki (tzw. wiek miesiączkowy ciąży)
Według reguły Naegellego czas trwania ciąży termin porodu określa się, dodając do daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki 7 dni i odejmując 3 miesiące kalendarzowe.
Jeśli przyjąć za początek ciąży owulację lub zapłodnienie, to ciąża będzie trwała 266 dni lub 38 tygodni (jest to tzw. wiek owulacyjny lub wiek zapłodnieniowy ciąży).
Obliczenia te sprawdzają się wtedy, gdy kobieta miała regularne cykle miesiączkowe.
Ciąża prawidłowa może trwać najkrócej 240 dni, a najdłużej 300 dni. Ok. 12 % dzieci rodzi się1-2 tygodnie poza określonym terminem porodu.
Określanie wieku zarodka (płodu)
Klinicznie okres ciąży dzieli się na trzy trymestry, każdy po 3 miesiące księżycowe).
Rozwój prenatalny dzieli się na 3 okresy:
Okres przedzarodkowy,
Okres zarodkowy,
Okres płodowy.
Okres przedzarodkowy – od zapłodnienia do końca 3 tygodnia rozwoju. W tym okresie zygota przez stadium moruli i blastocysty przekształca się w trzylistkową tarczę zarodkową.
Okres zarodkowy – od początku 4 do końca 8 tygodnia (od 22 do 56-60 dnia ciąży). W tym okresie następuje rozwój i różnicowanie się najważniejszych narządów (proces organogenezy) oraz początek formowania się zarysów zarodka (proces morfogenezy).
Okres płodowy – od początku 9 do końca 38 tygodnia rozwoju. Kontynuowany jest proces różnicowania morfologicznego i czynnościowego tkanek, narządów i układów.
Wygląd płodu, zależny od rozwoju mózgowia, coraz bardziej upodabnia go do cech dziecka.
Wiek zarodka (płodu) ustala się na podstawie pomiarów długości, masy ciała, liczby somitów, cech budowy zewnętrznej oraz USG.
Trzeci tydzień – pojawiają się fałdy głowowy i ogonowy. Pęka błona gardłowa. Powstają kolejno płytka, rynienka aż w końcu cewa nerwowa.
Najważniejsze cechy morfologiczne zarodka
4 tydzień:
Na początku 4 tygodnia zarodek zaczyna się nieznacznie zaginać,
Somity w liczbie od 4 do 12, tworzą charakterystyczne uwypuklenia po obu stronach cewy nerwowej. Cewa nerwowa jest zamknięta w odcinku środkowym, a jej niezamkniętą część, przednia i tylna, tworzy otwór nerwowy przedni i tylny.
Zawiązek serca towrzy wyraźnie uwypuklenie na powierzchni brzusznej. 21-22 dnia zaczyna bić serce a w 25 dniu bije już rytmicznie.
Zarasta otwór nerwowy przedni. Powstają trzy pęcherzyki mózgowe, które tworzą charakterystyczne uwypuklenie kolicy głowowej.
Zgięcie głowowe i ogonowe nadaje zarodkowi kształt litery C.
Zawiązki kończyn górnych tworzą małe zgrubienia na brzuszno-bocznej powierzchni zarodka.
Uwidaczniają się dołki uszne – zawiązki ucha wewnętrznego,
W końcu 4 tyogdnia (28 dnia) zarasta otwór nerwowy tylny, tworzą się pączki kończyn dolnych,
Powstają plakody soczewkowe – przyszłe soczewki, w formie zgrubień ektodermalnych na bocznych powierzchniach głowy,
Ogon stanowi wyraźną cechę zarodka w tym okresie,
5 tydzień:
W 5 tygodniu nie zachodzą większe zmiany w kształcie zarodka w porównaniu z okresem poprzednim, z wyjątkiem okolicy głowowej (co spowodowane jest szybkim wzrostem i różnicowaniem się pęcherzyków mózgowych),
Okolica twarzowa głowy zbliża się do wyniosłości sercowej.
W zawiązku kończyny przedniej tworzy się płytka dłoniowa.