ŚLINIANKI

• uwypuklenia nabłonka jamy ustnej;

• mezenchyma w tk. łącz. → torebka łącznotkankowa i pasma wnikające w ślinianki;

• gruczoły egzokrynowe złożone, merokrynowe;

• wydzielają ślinę – zwilżanie, bierze udział w pracesach trawienie, połykania, formowania kęsa itd., 99,5% - woda, reszta – zw. nieorg. i org. (mucyny, enzymy – α-amylaza, α-D-glukozydaza [cukry na dekstrynę i maltozę] , lipazy, peptydazy, proteinazy), złuszczone nabłonki, leukocyty oraz różne drobnoustroje;

• wydzielina jest o charakterze hormonalnym i bakteriobójczym (obecność lizosomów);

• u ptaków – brak enzymów;

• funkcja wydalnicza – przy chorobie nerek wydalanie mocznika, kwasu moczowego, kreatyniny, aminokwasów;

• funkcja endokrynowa – wytwarzają kalikininę, subst. podobną do insuliny, czynnika wzrostu nerwów oraz nabłonka;

• budowa płacikowa – otoczone torebką łącznotk. Która wnika do wnętrzna z nacz. krw. i nerwami i dzieli go na płaty, a te z kolei na płaciki;

RODZAJE ZE WZG. NA WIELKOŚĆ:

• duże – podjęzykowa, przyuszna, podżuchwowa;

• małe – językowe, wargowe, policzkowe, podniebienne;

RODZAJE ZE WZG. NA RODZ. WYTWARZANJE WYDZIELINY:

• surowicze – produkuję wydzielinę surowiczą , wodnista, zawiera dużo białek, enzymów i subst. mineral., gruczoły brodawek języka, gruczoł ślinowy przyuszny (ślinianka przyuszna) (u mięsożernych, świni i owcy w pierwszym oresie życia ma ślinowe odcinki wydzielnicze);

• śluzowe – dużo ślusu (mucyny), mało białka i enzymów, gruczoły podniebienne;

• śluzowo-surowicze – mieszanka, ślinowy podżuchwowy i podjęzykowy (ślinianka podjęzykowa);

RODZAJE ZE WZG NA KSZTAŁT ODCINKÓW:

• pęcherzykowy – surowicze bez gruczołów brodawek języka, śluzowo-surowicze;

• cewkowy – gruczoły brodawek języka i śluzowe, śluzowo-surowicze;

• cewkowo-pęcherzykowy – śluzowo-surowicze;

Płaciki:

• z odcinków wydzielniczych i przewodów wyprowadzających połączonych tk. łącz. luźną, której są kom. tłuszczowe;

• przewody wyprowadzające są w postaci wstawek (wysłane nabłonkiem sześciennym jednowarst.) i przechodzą w przewody poprzecznie prążkowane (wysłane nabłonkiem walcowatym jednowarst. [u bydła 2-rzędowy + kom. tuczne], wydzielają wodę i sole wapnia);

• najwięcej kom. tłuszczowych – przy śliniance przyusznej;

• odcinek końcowy otoczony – błoną właściwą z włókien sprężystych i komórek miepitelialnych, w surowiczych w kształcie ściętego stożka, jądro kuliste, centralnie ułożone;

Anastomozy tętniczo żylne i żyły zamykające regulują przepływ krwi i ciśnienie, ponieważ żyły mają mięśnie – zwieracze, działają gdy gruczoł jest czynny.

Unerwienie – regulują włókna nerwowe układu współczulnego (wydzielina gęsta) i przywspółczulnego (wydzielina białkowa)

ŚLINIANKA PRZYUSZNA:

• krowy – przyusznica; typu pęcherzykowatego, dużo śliny, fazy: gromadzenia, wydzielania (pęcherzyki końcowe mają dość wyraźne światło, a kom. niskie), wyczerpania (rozpoczyna się gromadzenie subst. białk.), między pęcherzykami – kom. tłuszczowe;

• psa – przyusznica, ślinianka mieszana, wydzielina mieszana;

ŚLINANKA PODŻUCHWOWA:

• świni – mieszana, cewkowo-pęcherzykowa, w odc. końcowym cewki ułożone w formie półksiężyca, o cechach odc. pęcherzyk. → kom. surowicze, między kom. śluz. (półksiężyce Gianuzziego), metoda azanowa (niebie mucyna, fioletowoniebieskie wł. kolagen., czerwonopom. Cytoplazma);

• psa – typu mieszanego, meoda azanowa;

ŚLINIANKA PODJĘZYKOWA owcy – śluzowa, cewkowata, metoda azanowa (cytoplazma na nieb., a mucyno karmin - czerwony) lub tionina (metachromatycznie);