Kształtowanie postaw patriotycznych służy identyfikacji narodowej i kulturowej. Przygotowuje do życia w społeczeństwie. Wpływa na kształtowanie więzi z krajem ojczystym. Przygotowuje młode pokolenie do pełnienia ról prospołecznych. Jest wartością uniwersalną. Trzeba go budować stopniowo poprzez działalność dydaktyczno wychowawczą, ponieważ nikt nie rodzi się patriotą. Przekazywanie treści patriotycznych jest obowiązkiem każdego nauczyciela bez względu na wiarę i przekonania polityczne. Program edukacji patriotycznej jest ściśle powiązany z edukacją regionalną.

I. Wstęp.

Zgodnie z zapisem znajdującym się we wstępie do Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty:

"Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewni każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolno ci."

oraz artykułem 4 ustawy, gdzie czytamy:

" Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawy moralne i obywatelskie z poszanowaniem godności osobistej ucznia."

niezbędna jest troska o prawidłowy rozwój intelektualny i moralny młodego pokolenia, o jego właściwą postawę, którą cechować powinien patriotyzm i umiłowanie ojczyzny, szacunek dla symboli i barw narodowych, szanując tradycje i zwyczaje.

     Również w Podstawie programowej kształcenia ogólnego uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym w sześcioletnich szkołach podstawowych i gimnazjach zawarte są zadania szkoły dotyczące wychowania patriotycznego , a mianowicie:

Umożliwienie uczniowi udziału w różnorodnych wydarzeniach społecznych i kulturalnych w roli odbiorcy i twórcy kultury, uczenie przy tym wyrażania swoich przeżyć i emocji ... Przybliżenie tradycji i obyczajów lokalnych, narodowych, rozbudzanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, regionu i kraju...

     Kształtowanie postaw patriotycznych służy identyfikacji narodowej i kulturowej. Przygotowuje do życia w społeczeństwie. Wpływa na kształtowanie więzi z krajem ojczystym. Przygotowuje młode pokolenie do pełnienia ról prospołecznych. Jest wartością uniwersalną. Trzeba go budować stopniowo poprzez działalność dydaktyczno wychowawczą, ponieważ nikt nie rodzi się patriotą. Przekazywanie treści patriotycznych jest obowiązkiem każdego nauczyciela bez względu na wiarę i przekonania polityczne. Program edukacji patriotycznej jest ściśle powiązany z edukacją regionalną.

II. Założenia edukacji patriotycznej.

     Patriotyzm wyraża się w przywiązaniu do swej Ojczyzny, do ziemi rodzinnej, do obyczajów i kultury narodowej, w szacunku dla ludzi, którzy ją tworzyli. Wychowanie patriotyczne należy powiązać z treściami i zadaniami innych dziedzin wychowania, mając na uwadze harmonijny rozwój różnych sfer osobowości dziecka. Pierwszoplanowym zadaniem wychowania patriotycznego dzieci jest troska o ich szczęście, zdrowie i dobre samopoczucie.

     W realizowaniu zadań wychowania patriotycznego należy zachować elastyczność oddziaływań, biorąc pod uwagę reakcje dzieci oraz życie środowiska społecznego.

     Kształtowanie patriotyzmu jest doniosłym zadaniem nauczyciela, to on bowiem przygotowuje nowe pokolenie Polaków. Kształtowanie postaw patriotycznych - to dziedzina złożonej działalności wychowawczej wymagająca systematycznego pogłębiania wiedzy nauczycieli, znajomości współczesnych osiągnięć teorii potrzeb, teorii wartości i teorii osobowości. W wychowaniu patriotycznym ,w pracy z dziemi z upośledzeniem umysłowym większą uwagę trzeba zwracać na aspekt poznawczy oraz formowanie uczuć . Kierując procesem tworzenia obrazu ojczystego kraju musimy włączyć nowo nabyte składniki wiedzy w system już posiadanych informacji.

     Już w grupie najmłodszych dzieci można budzić przywiązanie do ojczyzny, do swego miasta, uczyć dostrzegać jego piękno, słowem kształtować uczucia, z których po latach zrodzić się może prawdziwy, patriotyzm. Można to czynić na wiele różnych sposobów. Dużo zależy od pomysłowości i zaangażowania nauczyciela. Problematykę patriotyczną przybliżają dziecku pewne wizualne symbole i znaki. Do symboliki narodowej zaliczamy: godło, barwy państwowe, herby miast, sztandary. Realizując tematykę, należy zwrócić uwagę na szacunek względem tych symboli. Treści związane z symboliką narodową są wdzięcznym materiałem wiążącym wychowanka z ojczyzną. Ich barwność, tajemniczość treści którą oznaczają, działają korzystnie na wyobraźnię i emocje, pomagają w tworzeniu estetycznego obrazu Polski.

     Wykorzystując dziecięcą ciekawość i stałą gotowość do poznawania i przeżywania - formować możemy plastyczną i wrażliwą naturę dziecka tak, by kiedyś słowo "Polak" i "Ojczyzna" wypowiadało z najgłębszą dumą.

Od najmłodszych lat należy rozbudzać świadomość przynależności dzieci do narodu polskiego.

III. Cele edukacyjne.

Głównymi celami są:

• kształtowanie więzi z krajem ojczystym i świadomości obywatelskiej,

• rozwijanie poszanowania postaw prospołecznych i dobra wspólnego,

• kształtowanie szacunku dla własnego państwa.

• rozwijanie aktywnego udziału w życiu społeczności szkolnej, lokalnej i państwowej

• kształtowanie tożsamości narodowej i współuczestnictwa w pielęgnowaniu tradycji

• umożliwianie kreatywnego uczestnictwa w wydarzeniach kulturowych i politycznych

• rozwijanie poczucia odpowiedzialności oraz szacunku dla symboli narodowych

• kształtowanie odpowiedniego zachowania w czasie uroczystości szkolnych, państwowych

IV. Zadania szkoły.

Do zadań szkoły należy:

1. tworzenie sytuacji wyzwalających emocjonalny związek z krajem ojczystym

2. zapoznanie uczniów z symbolami, ważnymi dla kraju rocznicami, zasadami i instytucjami, które posiadają istotne znaczenie dla funkcjonowania państwa polskiego,

3. przygotowanie uczniów do , aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu społecznym.

V. Treści edukacji patriotycznej.

     Treści dotyczące wychowania patriotycznego ułożone są w myśl zasady, że przechodzimy od tego co najbliższe dziecku, do tego co dalekie i nieznane.

     Treści nauczania obejmują:

1. godło i hymn państwowy,

2. pieśni patriotyczne, utwory literackie (obrazy, filmy,pieśni)

3. lokalne miejsca pamięci narodowej,

4. sylwetki wielkich Polaków (artystów, uczonych, polityków, żołnierzy)

5. jednostka i grupa; życie w grupie (więzi, wartości, role, podejmowanie decyzji, konflikty, negocjacje)

6. samorząd terytorialny,

7. jednostka, społeczeństwo, naród, państwo,

8. prawa i obowiązki obywatelskie,

9. wartości i normy życia społecznego; kategoria dobra wspólnego; patriotyzm, kultura społeczna i polityczna.

VI. Formy i metody pracy .

     W czasie realizacji treści programowych będą organizowane:

1. uroczystości związane z obchodzeniem świąt narodowych,

2. odwiedzanie miejsc pamięci narodowej,

3. wycieczki do muzeum ,miejsc o znaczeniu historycznym i kulturalnym

4. spotkania z ciekawymi ludźmi

VII. Propozycje tematów zajęć:

1. Polskie pieśni patriotyczne.

2. Kim jesteśmy?

3. Moja Polska.

4. Polskie symbole narodowe.

5. Polskie święta narodowe.

6. Lokalne miejsca pamięci narodowej.

7. Sławni Polacy.

VIII. Przewidywane osiągnięcia uczniów.

1. Znajomość hymnu narodowego,

2. polskich pieśni patriotycznych,

3. Symboli: lokalnych i państwowych,

4. Prezentowanie odpowiedniego zachowania w czasie uroczystości szkolnych i państwowych

IX. Ewaluacja programu.

     Ewaluacja przeprowadzana będzie za pomocą testu obrazkowego ,pierwszy raz po 3 latach realizacji programu.

Cele i zadania edukacji regionalnej

Wprowadzenie regionalizmu, koncentrującego się na pielęgnowaniu i rozwijaniu dziedzictwa kulturowego w regionie, do systemu szkolnictwa, to przede wszystkim kształtowanie etycznego stosunku do małej ojczyzny, wydobywanie w procesie edukacyjnym i wychowawczym wartości jakie tkwią w przyrodniczym, kulturowym i społecznym otoczeniu ucznia.
Podstawa programowa kształcenia ogólnego w szkole dotycząca Edukacji regionalnej według Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu posiada następujące cele:
- poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu,
- rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej,
- rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością kultury regionalnej,
- rozwijanie wiedzy o kulturze własnego regionu i jej związkach
z kulturą narodową,
- kontakt ze środowiskiem lokalnym w celu wytworzenia bliskich więzi i zrozumienia różnorakich przynależności człowieka,
- ugruntowanie poczucia tożsamości narodowej przez rozwój tożsamości regionalnej,
- rozwijanie wiedzy o historii regionu w powiązaniu z tradycjami własnej rodziny,
- poznawanie własnego regionu, w tym dziedzictwa kulturowego, jako część Polski i Europy,
- pogłębianie więzi ze swoim środowiskiem, regionem, krajem,
- kształtowanie tożsamości regionalnej w kontekście wartości narodowych i europejskich,
- przygotowanie do dojrzałego życia w strukturach regionalnych, narodowych, państwowych i europejskich,
- rozwijanie szacunku wobec innych wspólnot regionalnych, etnicznych i narodowych.

Do głównych celów edukacji regionalnej należy według założeń programowych Ministra Edukacji Narodowej „kształtowanie poczucia własnej tożsamości nie jako postawy separacji, ale jako fundamentu tworzenia postaw otwartych, liberalnych, nastawionych na pluralizm różnych ludzkich kultur i ich zrozumienie”.
Istotę edukacji regionalnej, jej znaczenie i główny cel objaśnia nurt, którego przedstawicielem jest Jerzy Nikitorowicz prowadzący badania na Uniwersytecie w Białymstoku. Według jego opinii, edukacji regionalnej przypisuje się jako główny cel „przeciwstawienie się źle pojętej globalizacji, uniformizmowi i dezorganizacji życia społecznego, wyrażając wszak stanowisko, iż przeciwstawienie się tych dwóch tendencji jest szkodliwe dla procesów integracji i demokratyzacji życia”.
W opinii Piotra Petrykowskiego zajmującego się zagadnieniami i badaniami edukacji regionalnej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, podstawowe założenie badań dotyczących problematyki edukacji regionalnej „opiera się na ujmowaniu edukacji regionalnej jako procesu budzenia potrzeb i kształtowania umiejętności dostrzegania i odkrywania wartości tkwiących w otaczających jednostkę przestrzeni w różnych okresach jej życia w zależności od stopnia zakorzenienia się w niej”.
Czym zatem powinna się charakteryzować edukacja regionalna, jakie powinny przyświecać jej cele jeśli chodzi o zaznajomienie się z jej tematyką młodych ludzi? Otóż w regionalizmie ważne jest wprowadzenie ucznia w świat wartości środowiska i pomoc w identyfikowaniu się z tymi wartościami. Cele takie jak przekaz wiedzy, wydobycie wartości i kształtowanie tożsamości, powinny być ukazywane wychowankom w formie propozycji i całego systemu wartości, które powinni zaakceptować i z którymi powinni się identyfikować. W procesie kształtowania tożsamości regionalnej podstawową rolę powinna spełniać rodzina, w której dziecko od najmłodszych lat poznaje tradycje regionalne. Do zadań rodziców należy troska o wychowanie dzieci, o poszanowanie dóbr kulturowych. Powinni uczyć dzieci, jak należy obcować z dobrami kultury regionalnej, ukazując im zarówno związek kultury regionalnej z człowiekiem, jak i głęboki sens pozytywnego działania na rzecz wspólnoty regionalnej. Rozpoczętą edukację regionalną w rodzinie powinna kontynuować szkoła, opierając się na założeniach programowych dotyczących regionalizmu. Dzieci i młodzież uczęszczając na zajęcia z edukacji regionalnej mają okazję zaznajomić się z położeniem geograficznym swej miejscowości jej pięknem przyrody, tradycjami, historią, zabytkami kultury, ale oprócz rzeczy widocznych poznać również zwyczaje i obrzędy pielęgnowane przez pokolenia w miejscu ich zamieszkania.

Bibliografia:
Miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich, Nr.4 (112)2002, Założenia programowe MEN, Dziedzictwo kulturowe w regionie, Warszawa 1995, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku