Socjologia 08

5. Utopia w życiu społecznym:
- pochodzenie słowa „Utopia” (Tomasz Morus w 1516 r.)
- różnorodne wizje państwa idealnego („państwo boże”, Campanella, Bacon, Chabet, Wells)
- do końca XVIII wieku do utopii zaczęto zaliczać radykalne ideologie (m. In. Socjalistyczne)
- współcześnie utopię rozumie się jako:
a) ideał społeczny – wzorzec państwa urządzonego według reguł rozumu
b) nierealne wizje społeczne – bez szans spełnienia
c) wyraz pragnień i marzeń ludzi uciskanych o lepszym społeczeństwie
d) optymistyczne ideologie postępowe (likwidacja zła społecznego)
e) odległe wizje przyszłości (optymistyczne lub pesymistyczne – „czarne utopie”)
- rola utopii w życiu społecznym:
a) wyraz optymizmu historiozoficznego
b) wyraz racjonalizmu i humanizmu – przejaw wiary w człowieka
c) utopia jako przejaw krytycyzmu historycznego

6. Rola idei w życiu społecznym:
- idea społeczna – wzór życia dla jednostek jako członków społeczeństwa i wzór dla społeczeństwa (S. Czarnowski)
- idea działa samodzielnie – wokół niej skupiają się siły społeczne
- podział idei społecznych:
a) wsteczne (cofnięcie rozwoju społecznego)
b) konserwatywne (zachowanie statusu quo)
c) postępowanie (bunt wobec zastanej rzeczywistości)
- problem podłoża historycznego i wędrówki idei w czasie i w przestrzeni

7. Opinia publiczna – swoista postać świadomości społecznej obejmująca ogół poglądów wielkich odłamów społeczeństwa i grup społecznych na tematy aktualne, ważne dla każdego społeczeństwa, szczególnie rozwiązywane przez władze państwowe w ramach polityki wewnętrznej i zewnętrznej.
- badania opinii publicznej rozwinęły się wraz z rozwojem liberalnej demokracji
- rola opinii publicznej – narzędzie wpływu na rządy
- badania opinii publicznej – wyrosły z tradycji myśli liberalnej i ideałów demokracji amerykańskiej
- rozwój firm badania opinii publicznej (firmy demoskopijne)
- rozwój badań opinii publicznej w Polsce i ich znaczenie społeczne.

MANIPULACJA SPOŁECZNA
1. Znaczenie procesów manipulacji we współczesnym społeczeństwie:
- pierwotne znacznie – zręczne obchodzenie się z przedmiotami przez stosowanie odpowiednich chwytów
- dopiero w XIX wieku (1864) – oddziaływanie na wybory parlamentarne
- szaleństwo manipulacji – środki masowego przekazu, partie polityczne, władze państwowe, reklama i marketing, działalność wielkich przedsiębiorstw
- negatywne konotacje manipulacji społecznej

2. Przesłanki manipulacji społecznej
- zamierzona komunikacja dla zmiany poglądów lub zachowań (perswazja)
- służy wyłącznie korzyściom nadawcy
- przyjmuje się świadomie, że w wyniku oddziaływania mogą u adresatów powstać szkody
- techniki oddziaływania utrudniające autonomiczne procesy poznawcze (sugestia, osobowe i sytuacyjne słabości adresatów)
- język mówiony i środki masowej komunikacji jako podstawa manipulacji

3. Podstawowe problemy związane z manipulacją społeczną:
- brak automatycznych oddziaływań według wzorca „bodziec-reakcja”
- manipulacja społeczna nie odbywa się według procesów „tworzenia odruchów warunkowych”
- uczucia i popędy nie są alternatywne wobec działań racjonalnych, ale stanowią ich uzupełnienie. Ważne znaczenie posiada także sytuacja społeczna odbiorcy informacji
- w życiu społecznym nie występuje nigdy tzw. czysta informacja (zawsze subiektywne znacznie i sensy społeczne)
- problem wzbudzenia uwagi i powtarzanie tego z sukcesem prowadzi do skuteczności oddziaływań
- cechą charakterystyczną manipulacji jest przynoszenie korzyści manipulującemu, a poddawany manipulacji podnosi jedynie straty, lub ujemne skutki społeczne
- perswazja jest zazwyczaj częścią manipulacji społecznej, chociaż nie zawsze prowadzi do manipulacji; perswazja obejmuje: oddziaływanie w celu zamierzonej aktywności, poznawcze przetworzenie lub zmiana wiedzy, poglądów, wyobrażeń, zmiana zachowania.

POJĘCIE I RODZAJE PROCESÓW SPOŁECZNYCH
1. Pojęcie i rodzaje procesów społecznych:
- Procesem społecznym nazywamy serię zjawisk, zderzeń, faktów dotyczących osobowości, grup społecznych, zbiorowości, powiązanych ze sobą różnego rodzaju zależnościami przyczynowymi lub strukturalno-funkcjonalnymi, powodującymi określone skutki i przeobrażenia społeczne.
- Pojęcie „proces społeczny” używane bywa w socjologii w wąskim i szerokim znaczeniu

2. Procesy społeczne ze względu na układ, w którym przebiegają:
- procesy intrapersonalne – zachodzące wewnątrz osobowości człowieka (jak np. procesy samokształcenia0
- procesy interpersonalne – m. in. powstawanie stosunków przystosowania, współpracy, przyjaźni
- procesy zachodzące pomiędzy jednostką a grupą społeczną (m. In.: podporządkowania, dążenie do dominacji, itp.)
- procesy zachodzące pomiędzy dwiema grupami, np. współpracy, walki, wojny

3. Proces społeczne ze względu na dążenia jednostek i grup społecznych:
- procesy przystosowania (gdy jednostka czy grupa społeczna znajduje się w nowej sytuacji)
- procesy współdziałania lub współpracy
- procesy współzawodnictwa lub konkurencji
- procesy konfliktowe (gdy jednostka lub grupa społeczna dla osiągnięcia własnych celów dąży do wyeliminowania, zniszczenia czy podporządkowani innej jednostki lub grupy)

7. Industrializacja i dezindustrializacja
Industrializacja
– przechodzenie społeczeństw od gospodarki opartej na rolnictwie do gospodarki opierającej się na przemyśle.
- Na uprzemysłowienie składa się koncentracja robotników i urządzeń w wielkich zakładach przemysłowych, pozwalających na produkcję standaryzowaną i uzasadnioną ekonomicznie:
-przemysł na wsi powoduje poważniejsze zmiany w strukturze życia społecznego
- ekstensywna industrializacja – poziom kultury przemysłowej niski, dużo chłopów, robotników oraz zwiększenie pracy kobiet
- w wyniku uprzemysłowienia powstaje społeczeństwo cywilizacji przemysłowej
- masowa produkcja – masowa konsumpcja – koncepcja fordyzmu
-
zmiany w procesie wytwarzania (posfordyzm)
- dezindustrializacja we współczesnym świecie

8. Urbanizacja i ruralizacja
Urbanizacja
– jest procesem społecznym i kulturowym – wyraża się szybkim wzrostem liczby i rozwoju osadników miejskich na skutek koncentracji przemysłu i handlu
Proces urbanizacji przebiega w zakresie takich zasadniczych płaszczyzn:
- demograficzna – przemieszczanie się ludności do miast, koncentracji ludności w miastach, wzrostu ludności miejskiej
- przestrzenna – zwiększenie obszaru miast, intensywna rozbudowa miast, powstawanie nowych miast i osiedli niewolnych
- ekonomiczna – stały wzrost ludności w zawodach pozarolniczych, postępujące zróżnicowanie zawodów
- społeczna – przyswajanie przez przybyszów ze wsi „miejskiego stylu życia” i przenikanie miejskich stylów życia
Społeczną konsekwencją urbanizacji jest koncentracja życia w miastach, co prowadzi do oderwania człowieka od ziemi, przyrody i tworzenia sztucznego świata życia.
Można wskazać na straty społeczne w wyniku urbanizacji:
- odsunięcie od przyrody zmienia podstawę „duchowości człowieka” (zmiana wzorca życia emocjonalnego i poczucia piękna)
- na wsi stosunek do pracy i przyrody opiera się na konieczności dyktowanej przez przyrodę (np. siew, karmienie)
- więzi międzyludzkie wśród mieszkańców wsi są bardziej wyraziste i humanistyczne niż w miastach
- wieś zachowuje określony typ obyczajowości, dostarczającej gotowych „scenariuszy”; człowiek miejski nie wie często „jak się zachować”
Obok urbanizacji należy zauważyć takie zjawiska ruralizacji miast, tzn. przenoszenie wartości wiejskich do miasta.
W problematyce urbanizacji istotne znaczenie posiadają: metropolia (rozległe centrum, przedmieścia, miasta satelickie). Przykładami metropolii są: Nowy Jork, Londyn, Paryż, Berlin, Tokio), konurbacje np. śląska czy megalopolis (Boston-Nowy Jork – Waszyngton)

9. Ruchliwość społeczna – proces społeczny polegający na zmianie przez jednostkę lub grupy ich miejsca w przestrzeni albo miejsca w układzie pozycji społecznych.
Typy ruchliwości społecznej
- ruchliwość pozioma (horyzontalna) – dojazdy do pracy i fluktuacja pracowników
- ruchliwość pionowa (wertykalna) – przesuwanie się z pozycji wyższej na niższą lub odwrotnie (awans społeczny, degradacja społeczna)
Ważne znacznie międzypokoleniowej ruchliwości społecznej. Ruchliwość społeczna zależy od: klasy, warstwy społecznej, wykształcenia, zawodu, rasy i pochodzenia etnicznego, płci, czynników strukturalnych (np. wzrost gospodarczy, znacznie informatyków).
Największe natężenie ruchliwości społecznej w latach powojennych (powojenna migracja, osadnictwo na Ziemiach Zachodnich i Północnych, lata industrializacji) i w okresie transformacji ustrojowej)

10. Ruchy społeczne – zbiorowe dążenia ludzi do realizacji wspólnego celu.
Typy ruchów społecznych: rewolucyjne, reformatorskie, ekspresyjne (wyraz pewnej postawy). Ruchy społeczne występują ze szczególnym natężeniem w warunkach społeczeństwa nowoczesnego. Nowe ruchy społeczne mają podłoże kulturowe: ruchy feministyczne, ekologiczne, antyglobalistyczne, odmiennych orientacji seksualnych (ruchy alternatywne).

Ruchy nastawione na społeczeństwo:
- ruchy wsteczne (np. fundamentaliści islamscy, „moralna większość” w USA)
- ruchy reformatorskie – ograniczone zmiany życia społecznego (np. ruchy ekologiczne, ruchy ochrony konsumenta)
- ruchy rewolucyjne – wprowadzenie w życie określonego programu ideologicznego
- ruchy utopijne (niechęć do stosowania przemocy)

Cechy ruchów społecznych:
- ideologia – zbiór poglądów uzasadnionych, określony porządek społeczny lub działania
- organizacja (nieliczne grupa przywódców i większej grupy aktywnych członków)
- taktyka – metody prowadzące do osiągnięcia określonego celu

„Cykl życiowy” ruchów społecznych:
- powstanie (reakcja na zapotrzebowanie społeczne)
- zjednoczenie
- biurokratyzacja
- schyłek

Teorie ruchów społecznych
-teoria upośledzenia
- teoria społeczeństwa masowego
- teoria napięcia strukturalnego
- teoria mobilizacji zasobów

11. Zjawiska dezorganizacji i patologii społecznej
Dezorganizacja społeczna – rozkład istniejącego systemu więzi społecznych


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Socjologia 08 2011
Socjologia 08
Socjologia 08
Socjologia 08
Socjologia 08
Socjologia 08
Socjologia 08
08.12.06r. Socjologia, Semestr I, Socjologia
WYKŁAD 08.10.2011r, PDF i , SOCJOLOGIA I PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
WYKŁAD 08.01.2012r, PDF i , SOCJOLOGIA I PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
Socjologia wyklad 08 Spoleczenstwo III
Berger 08, 08 - SOCJOLOGIA JAKO DYSCYPLINA HUMANISTYCZNA
08.05, Socjologia
Metody badań socjologicznych wykład 1 (08.10.2007), METODOLOGIA
Zagadnienia do kolokwium z socjologii (23 11 08)
08 Swiadomosc spoleczna. Opinia publiczna, studia, wprowadzenie do socjologii

więcej podobnych podstron