zajęcia nr 1

Reprezentacja poznawcza – umysłowy odpowiednik obiektów, realnie istniejących, fikcyjnych lub hipotetycznych; zastępuje swój obiekt w procesach przetwarzania informacji

Reprezentacje nietrwałe – powstają doraźnie, np. w celu podjęcia decyzji

Reprezentacje trwałe – składające się na struktury wiedzy, powstają i zmieniają się w dłuższym cyklu czasowym

Główne zadanie psychologii poznawczej to rozwiązanie dwóch problemów (Pylyshyn, 1973) – badanie istoty i charakteru naszej wiedzy oraz ustaleniu w jaki sposób tą wiedzę nabywamy i jak jej używamy

Funkcja reprezentacji poznawczych: przedstawienie w obrębie umysłu wszelkich zdarzeń bodźcowych dostępnych zmysłom

Realizm	Konstruktywizm
Reprezentacje powstają albo w wyniku bezpośredniego odwzorowania („odciśnięcia”) bodźca w umyśle	Reprezentacje powstają w procesie budowania złożonej konstrukcji umysłowej (kodowanie danych sensorycznych w specjalnym języku i tłumaczenie na dane umysłowe)

Współcześni psychologowie poznawczy stoją raczej na stanowisku konstruktywistycznym.

Spór o istnienie reprezentacji poznawczych na płaszczyźnie:

• Teoretycznej – rozważanie kwestii czy rzeczywiście istnieją jakieś poznawcze odpowiedniki świata w umyśle

• Metodologicznej – czy pojęcie reprezentacji poznawczej jest niezbędne do prawidłowego opisu i wyjaśnienia funkcjonowania umysłu

reprezentacje obrazowe

Wyobrażenie – jest jedną z postaci poznawczej reprezentacji obiektu w umyśle – charakteryzuje się brakiem trwałości oraz ścisłym powiązaniem z percepcją

Wyobraźnia – zdolność umysłu do generowania takich właśnie wyobrażeniowych reprezentacji świata

Obraz umysłowy – szczególna forma reprezentacji poznawczej świata w umyśle, cechująca się analogowym charakterem i ścisłą odpowiedniością reprezentacji w stosunku do obiektu

TEORIA REPREZENTACJI OBRAZOWYCH KOSSLYNA

Wyobrażenie składają się z dwóch komponentów:

Powierzchniowego: Zawiera to, co jest dostępne w doświadczeniu wewnętrznym

Głębokiego: Obejmuje to, co jest zapisane w pamięci długotrwałej

Hipoteza funkcjonalnej ekwiwalencji percepcji i wyobraźni

Wyobrażenia rzeczywiście mogą mieć formę obrazową, a wyobraźnia i percepcja prowadzą do podobnych skutków poznawczych.

Jeżeli w rozwiązywaniu zadań percepcja (dane zmysłowe) i wyobraźnia (dane umysłowe) prowadzą do podobnych wyników i podobnych błędów, to procesy te są funkcjonalnie ekwiwalentne.

Rotacje mentalne – badani przekształcają obiekty w wyobraźni tak samo, jak by to robili, gdyby pozwolono im korzystać ze spostrzegania lub czynności manualnych; istnieje także liniowa zależność między kątem rotacji obiektu, a czasem potrzebnym na podjęcie w odniesieniu do niego dowolnej decyzji.

Skaning mentalny – im większy jest wyobrażony obiekt, tym mniej czasu potrzeba na udzielenie odpowiedzi dotyczącej obiektu – każde wyobrażenie zapisane jest w postaci analogowego obrazu umysłowego, w którym zachowane są relacje przestrzenne odpowiadające wyobrażonemu obiektowi

1. Efekt ziarnistości obrazu - w przypadku wyobrażeń złożonych, czas decyzji jest dłuższy niż w przypadku wyobrażeń prostych

reprezentacje werbalne

Im więcej sądów należy rozważyć bądź im bardziej sąd odpowiadający pytaniu jest niekompatybilny w stosunku do sądów tworzących przesłanki, tym dłużej trwa wypracowanie odpowiedzi.

• Ze reprezentacji obrazowych korzystamy przede wszystkim wtedy, gdy podawane nam informacje przybierają postać obrazów, jak też wtedy, gdy cechujemy się wysokim poziomem zdolności w zakresie przetwarzania obrazów.

• Z reprezentacji werbalnych korzystamy wtedy, gdy trzeba zweryfikować prawdziwość wyrażonego słowami twierdzenia o relacjach, a także wtedy, gdy dysponujemy wysokim poziomem kompetencji językowej.

teoria podwójnego kodowania

Człowiek reprezentuje rzeczywistość w dwóch systemach: niewerbalnym i werbalnym.

Dane zmysłowe mogą być kodowane w jednym z pięciu systemów, składających się na system niewerbalny:

• Obrazy umysłowe

• Dźwięki

• Odczucia dotykowe

• Odczucia smakowe

• Odczucia zapachowe

Imageny – wszelkie niewerbalne reprezentacje umysłowe, niezależnie od modalności sensorycznej

System werbalny umożliwia kodowanie informacji w postaci symboli językowych.

Logogeny – wszystkie reprezentacje werbalne, niezależnie od zaangażowania kanału sensorycznego

słowo i obraz – wzajemne relacje

Oba systemy mają charakter referencjalny – reprezentacjom obrazowym odpowiadają werbalne i odwrotnie.

• Procesy referencjalne – wzbudzenie dowolnej reprezentacji umysłowej powoduje aktywizację reprezentacji referencjalnej, czyli odnoszącej się do tego, co zostało wzbudzone wcześniej

• Procesy reprezentacyjne – ich zadanie polega na przyporządkowaniu poszczególnych obiektów, spostrzeganych w różnych modalnościach zmysłowych, do jednego z pięciu podsystemów niewerbalnych lub do jednego z trzech podsystemów werbalnych

• Procesy asocjacyjne – funkcjonują one wewnątrz każdego z dwóch systemów – werbalnego i niewerbalnego, odpowiadając za łączenie się poszczególnych reprezentacji w skojarzone ze sobą grupy (system werbalny – porządek hierarchiczny, system niewerbalny – porządek liniowy)

System werbalny koduje wszystko, jednakże obrazy z nieco mniejszym prawdopodobieństwem, podczas gdy system niewerbalny w zasadzie koduje tylko obrazy, a słowa bardzo rzadko i tylko jeśli są konkretne.

Efekt przewagi obrazu nad słowem – kodowanie obrazowe bardziej sprzyja efektywności zapamiętywania

reprezentacje numeryczne

Efekt dystansu numerycznego – znacznie więcej czasu zajmuje porównywanie liczb o podobnej wielkości, a znacznie mniej – liczb zdecydowanie różniących się wartościami

W zależności od tego, jaka modalność zmysłowa bierze udział w percepcji liczb, ich reprezentacja może mieć charakter obrazowy lub słowny.

Hipoteza języka myśli

Hipoteza języka myśli – umysł ludzki nie gromadzi trwałej wiedzy, ani w postaci obrazów, ani w postaci etykiet werbalnych, ale wyłącznie w postaci zbioru sądów (twierdzeń) o relacjach między obiektami

Rachunek predykatów – dzięki niemu, możliwe jest łączenie i przekształcanie sądów; to logiczny system przetwarzania zdań abstrakcyjnych

1. Za pomocą sądów można przedstawić każdy rodzaj informacji, a więc także opis słowny, czy też zawartość obrazu, co sprawia, że postulowanie istnienia innych kodów nie jest już potrzebne

2. Sądy przekonują głębokie znaczenie informacji, pomijając jej powierzchniową, sensoryczną formę, a zapamiętywanie na podstawie głębokich reprezentacji umysłowych jest najskuteczniejszą formą trwałego przechowywania informacji

Sądy przybierają postać swoistą – ani werbalną, ani obrazową. Język logiki i rachunek predykatów to tylko wygodny sposób rotacji tego typu reprezentacji świata w umyśle.

teoria pierwotnych reprezentacji w formie zbioru sądów pylyshyna

Poszczególne obiekty są reprezentowane w umyśle nie samodzielnie, ale jako część twierdzenia o wzajemnej relacji dwóch obiektów, przy czym relacje przestrzenne to tylko jedna z wielu możliwości.

Kod propozycjonalny jest bardziej uniwersalnym sposobem zapisu poznawczych reprezentacji świata, niż kod werbalny, a zwłaszcza obrazowy – jest lepiej dopasowany do danych empirycznych – dobrze wyjaśnia to, co jest wyjaśniane z odwołaniem się do kodu obrazowego, jak również to, z czym stanowisko obrazowe zupełnie sobie nie radzi.

TRZY RODZAJE reprezentacji umysłowych: obrazowe, werbalne i propozycjonalne, powstają i zanikają w zależności od wymagań sytuacji zadaniowej i naszych osobistych preferencji.

teoria modeli mentalnych johnson-lairda

Modele mentalne – nietrwałe reprezentacje słowno-obrazowe o dość dużym poziomie złożoności.

Nietrwałe modele mentalne powstają zarówno na bazie spostrzeżeń i wyobrażeń, a więc nietrwałych reprezentacji umysłowych, jak i na bazie wiedzy, a więc reprezentacji trwałych.

Podejście eklektyczne – dopuszczanie możliwości istnienia wielu różnych form kodowania świata w umyśle.