Osobowość - ujęcie hermeneutyczne

Wykład I

Psychologia osobowości:

• Jacy są ludzie?

• Dlaczego ludzie są tacy, jacy są?

• Kim jest człowiek?

• Kim jestem ja sam?

Człowiek jako podmiot i przedmiot psychologii

• Kim jest człowiek? związki z filozofią, z antropologią filozoficzną

• Kim jestem ja sam? związki z biografią autora: każda teoria jest odbiciem problemów jej twórcy

Celowo nie podaję definicji:

„Nieprzemyślany i powierzchowny jest postulat zaczynania badań filozoficznych od definicji. Ustawienie pewnego układu definicyj na początku badań jest zasadniczo możliwe tylko tam, gdzie mamy do czynienia nie z danymi przedmiotami, lecz gdzie możemy przedmioty dowolnie konstruować” - Roman Ingarden

Hermeneutyka

• hermeneutike techné = sztuka tłumaczenia

• starożytność: alegoryczna wykładnia mitów, judaistyczna interpretacja Biblii, wykładnia Pisma przez Ojców Kościoła

Starożytność: cztery sensy Pisma:

• Littera gesta docet fakty

• quid credas allegoria wiara

• Moralis quid agas uczynki

• quo tendas anagogia cel

Friedrich Schleiermacher

• Hermeneutyka jest sztuką rozumienia:

  • rozumienie jako czynny, twórczy udział udział w odtworzeniu dzieła, tekstu...

  • obiektywny, bezstronny odbiór jest nierealny

• Hermeneutyka jest teorią interpretacji

  • zasadnicze pytania: co mam zrozumieć? Jak mam rozumieć?

Co mam rozumieć?

co mam rozumieć?

cudze stany psychiczne obiektywny sens tekstu

(co poeta miał na myśli?) (o czym to jest?)

[Dilthey] [Gadamer]

Kryteria dobrego rozumienia:

• kompetencja językowa - „znajomość kodu”

• postawa krytyczna, nie ideologiczna - nie narzucać tekstowi, autorowi swoich przekonań, ideologii, wartości, uprzedzeń

Koło hermeneutyczne

• Koło jako struktura rozumienia:

antycypacja sensu całości

powrót do rozumienia całości interpretacja części, elementów

Wyjaśnianie a rozumienie

• dotyczy praw ogólnych dotyczy raczej faktów jednostkowych

• wymaga obiektywizmu dopuszcza subiektywizm

• wymaga niezaangażowania wymaga zaangażowania

Jak się to wszystko ma do psychologii?

• rozumieć człowieka jako „gatunek” rozumieć konkretną jednostkę ludzką

• poznać prawa ogólne rządzące zachowaniem znaleźć język opisu człowieka w jego

człowieka na najwyższym poziomie organizacji niepowtarzalności, w tym, co

tegoż zachowania. odróżnia go od innych ludzi