Logika 11-01-2011
Egzamin: 3-4 lutego, Stary Gmach KUL sala 44,
Definiowanie i definicje.
Co to jest definicja?
Krótkie określenie czegoś.
Typy definicji:
Ze względu na podział prezentacji
- werbalne:
Ze względu na strukturę
Definicje równościowe: składają się z 3 członów: spójki, definiowanego, definiujący, człon definiowany nazywa się definiendum, człon definiujący to definendum, spójka to kopula.
Kwadrat to prostokąt równoboczny.
Ze względu na strukturę definiendum
-Typy definicji równościowych(struktura definiendum):
Wyraźna-tylko wyraz definiowany
Kontekstowa-oprócz wyrazu definiowanego inne wyrazy
Kwadrat to prostokąt równoboczny.- definicja wyraźna
Dwa wyrażenia należą do tej samej kategorii wyrażeniowej…- definicja kontekstowa
-Definicje nierównościowe
Indukcyjne: składają się z dwóch etapów: warunku wyjściowego podającego elementy początkowe należące do danego zbioru; warunku indukcyjnego wskazującego w jakim stosunku do tych elementów ma pozostawać nowy element, aby i on należał do tego zbioru.
Kto to jest Jagiellon? Element początkowy: Władysław Jagiełło. Musi być jego potomkiem.
Aksjomatyczne: układ zdań, których uznanie za prawdziwe ustala znaczenie terminów występujących w tych zdaniach
Np. Tar- tar ma dwie nogi. Tar mówi po angielsku. Tar pali fajkę.
Operacyjne: charakterystyczne dla przyrodoznawstwa, podają czynności, które należy wykonać w celu zidentyfikowania przedmiotu definiowanego.
Np. rozpuszczalność: ciężko podać co to jest, ale można powiedzieć za pomocą czego to się dzieje
- niewerbalne(ostensywne/deiktyczne): definicje przez wskazanie: najważniejszy jest gest+ komentarz słowny: to jest X. za pomocą takich definicji uczymy się języka.
-werbalne:
to, co jest definiowane:
nominalne: pochodzą od nomen: imię , nazwa; definiują one słowa: podział ze względu na
rolę w budowaniu języka:
definicje sprawozdawcze(zdają sprawę z tego jak dany termin rozumiany jest w danym języku)
projektujące(dzielą się na
definicje czysto projektujące/ konstrukcyjne-kiedy ktoś wprowadza nowy termin do języka lub słowo funkcjonuje w języku od dawna, ale otrzymało nowe znaczenie, np. komórka
definicje regulujące- liczą się ze znaczeniem danego słowa w danym języku, ale doprecyzowują to znaczenie, czyli wyostrzają zakres i ujaśniają treść, np. dorosły, małoletni i nieletni-małoletni, który wszedł w konflikt z prawem)
realne: pochodzą od res: rzecz; definiują one rzeczy, mówi coś o nim, chce ująć jej istotę, możemy mówić czy jest prawdziwa czy fałszywa, odróżnia się definicję klasyczną, w której wskazuje się na rodzaj i różnicę gatunkową: A to jest takie B, które jest C. B- rodzaj, C różnica gatunkowa, np. Kwadrat to taki prostokąt, który jest równoboczny. Prostokąt- rodzaj, równoboczność- różnica gatunkowa
Człowiek to zwierzę rozumne. Człowiek to zwierzę- wskazanie na rodzaj; rozumność- różnica gatunkowa
Kwadrat to prostokąt równoboczny.- realne
„Kwadrat” to prostokąt równoboczny- nominalna
Granice definiowania czyli czego nie da się zdefiniować:
terminów wieloznacznych: należy ustalić w jakim znaczeniu chcesz definiować
terminów prostych: oznaczają proste jakości, np. czerwień
terminów złożonych: bardzo bogatych treściowo, np. miłość, przyjaźń, szczęście
konkretów, np. osoba
terminy pierwotne, np. prosta, punkt
zabiegi zastępcze wobec definiowania:
eksplikacja: ujawnianie, np. sytuując go w jakimś kontekście, wiążąc go z tradycją, autorem…(Tatarkiewicz, „O pojęciu szczęścia”)
odwołanie się do przykładu,
enumeracja/ wyliczenie
przyporządkowanie