Wykład 4 8.11.06
Rozwój chrześcijaństwa po śmierci Jezusa :
Antiochia (płd Turcja -Antalia) -miasto ważne dla chrześcijan ;pierwsza stolica Piotrowa, biskupstwo Św. Piotra.
Tam też działał Św. Paweł i tam pojawia się nazwa christianoi - „stronnicy Chrystusa” nadana im przez pogan.
Aleksandria - jedno z centrum życia chrześcijaństwa ; pierwszym biskupem jest tam Św. Marek Ewangelista (czasy panowania Nerona) ,też jest stolicą apostolską .
180 r.n.e Klemens -filozof -I szkoła teologiczna-pierwsze zręby doktryny chrześcijańskiej .Szkoła judaizmu -antycypacja chrześcijaństwa .
Aleksandria jest stolicą kulturalną ,największym ośrodkiem intelektualnym antyku, słynna biblioteka aleksandryjska .
Antiochia - II szkoła teologiczna -ok. IV w.
Edes ( Turcja na granicy Syrią ) -III szkoła filozoficzna
Egipt - III/IV w powstaje monastycyzm ,który został stworzony przez kościół koptyjski
Anachoretyzm- życia ascetyczne w izolacji od świata zewnętrznego .Potem rozprzestrzenia się na Syrię , Turcję , Monte Cassino -IV w .
W Egipcie narodzi się ikona i kult maryjny ( 480 r. po soborze w Efezie) ,który rozprzestrzeni się w kościele powszechnym .
Zachód nie stworzył religii chrześcijańskiej .
Armenie - najstarsze państwo chrześcijańskie- kościół ormiański .
Gruzja i Etiopia również .
Syria - chrześcijaństwo było szerzone w 2 językach : greckim ( zachodnie miasta ) i aramejskim (wschód i północna Mezopotamia )
Pierwsza gmina jerozolimska- na jej czele stanął Jakub - brat Jezusa ,potem Szymon ,jest ona bliższa ortodoksyjnemu judaizmowi niż u esseńczyków (odrzucają świątynie).
Jezus posługiwał się językiem aramejskim.
Gmina jerozolimska przestała istnieć w 66 roku - wówczas ,gdy wybuchło powstanie przeciw Rzymowi .Potem udali się na Zach.brzeg Jordanu - Elia ,gdzie nadal nauczali w języku aramejskim .
Prof. .Flis mówi ,że istnieją dwa chrześcijaństwa ,bo:
idee bliskowschodnie przeszły proces hellenizacji ,a żydowskie pojęcia religijne były dopełnione przez filozofię grecką .
prócz hellenizacji zachodnie chrześcijaństwo przejdzie jeszcze proces latynizacji- cała struktura kościoła na wzór administracji w cesarstwie rzymskim .
Pierwotne warstwy chrześcijaństwa bliższe judaizmowi-potem nakładają się wpływy greckie i łacińskie .
Christianoi - 36 r.n.e po śmierci Szczepana , w Antiochii. Tam też zaczęli nauczać nie- Żydzi ;do tej pory nauki Jezusa mówiono tylko do Żydów.
Więć tam po raz pierwszy chrześcijaństwo otworzyło się na innych i stało się religią uniwersalną .
W Syrii byli chrześcijanie , którzy poznawali je na dwa sposoby: przez język grecki i aramejski .”Stronnicy Jezusa”- nazwa grecka; „Nakraje- Nazarejczycy ”- nazwa aramejska. W związku z powyższym powstały spore różnice pomiędzy chrześcijanami
Edessa -miasto w Osroenie .Osroena - 136 p.n.e.do 216 r.n.e królestwo Abgarów, potem wchłonięte przez Rzym.
W Edessie był główny ośrodek chrześcijaństwa w języku aramejskim .Biblia hebrajska, elementy obrzędów z synagog, jest programowo anty- greckie.
Efrem- przedstawiciel w/w chrześcijaństwa.
Zachód wyjaśnia wszystko poprzez filozofię grecką, stworzył teologię - naukę o Bogu.
Wschód -wiara to tajemnica, do której rozum nie ma dostępu- anty- intelektualizm .
Wykład 5 15.11.06
Historia powstania dwóch kanonów Starego Testamentu:
Szkoła judaizmu aleksandryjskiego.
W Aleksandrii był głównym ośrodkiem intelektualnym imperium rzymskiego .Było to miasto założone w czasach panowania Aleksandra Wielkiego .Antiochia powstała w podobnym czasie IV/III w.p.n.e .Antioch- generał Aleksandra Wlk.
W Aleksandrii , która miała ok. 1 mln mieszkańców ,bardzo dużo było Żydów ,którzy nie opuścili Egiptu wraz z Mojżeszem. Przebywali tam bo mieli pozwolenie na utworzenia autonomicznej gminy .
Grecy- elita intelektualna, Egipcjanie - arystokracja, Żydzi - mają te same przywileje co Grecy .
W Aleksandrii powstaje ośrodek myśli religijnej i intelektualnej .Przez dwa wieki V-III działa szkoła filozoficzna- na ogół uczą tam Żydzi o greckich imionach .Tam powstaje pierwszy przekład na język grecki Starego Testamentu. To środowisko próbuje dokonać syntezy.
Księga Mądrości weszła do kanonu S.T.- greckiego , aleksandryjskiego ale nie palestyńskiego , bo tam nie została uznana za objawioną .Jest ona na wskroś grecka ,jest wytworem greckiej postawy wobec życia .Autor tej Księgi potępia bałwochwalstwo ,ale też próbuje „pożenić” religię z filozofią Jest tam dualizm duszy i ciała- platonizm a tego nie ma w oryginalnym judaizmie .
Jest tam doktryna o immanencji mądrości w świecie-Logosie .
Heraklit” Ciemny ” z Efezu- to on wprowadza Logos do filozofii .Logos - rozum kosmiczny ,siła która przenika świat uporządkowany i zarządza nim. Kosmos- ład, porządek ,świat prawdy i dobra bo rządzi nim rozum -wg Greków .
Filon Młodszy- najważniejszy przedstawiciel szkoły judaizmu aleksandryjskiego .Chce połączyć kulturę grecką i religię żydowską .Jest autorem dzieła „Alegoryczne interpretacje Świętych Prawd”- Księgi ,które weszły do kanonu S.T. nie należy interpretować dosłownie ,tylko alegorycznie. Filon zastosował metodę interpretacji podobną do tej , którą grecy stosowali w rozumieniu mitologii .
Filon akceptuje pogańskich prozelitów ,zrywa ze stanowiskiem Żydów ,którzy nie nawracają .Otwiera judaizm na pogan.
Żydów jest dualizm świata : Bóg- człowiek ;jest to dystans nie do pokonania .
Filon przyjmuje koncepcję bytów pośrednich: Bóg-Logos/Jezus - człowiek. U Żydów nie ma pośrednika , a chrześcijan jest nim Jezus .
Bóg jest niepoznawalny( tak jak u Żydów) ale można się z nim zjednoczyć w akcie mistycznym- ekstazie - kiedy dusza wyzwoli się z ciała .Religia misteryjna.
Ciało- złe; dusza - dobra ,jasna.
W pismach Filona pojawiają się wątki stoickie- w pojmowaniu człowieka .
Stoicyzm- IV w.p.n.e -odrzuca pojęcie przynależności do rasy, płci , narodów , państw, stanów ,itd. Wszyscy ludzie są jednacy .Stoicyzm wprowadza pojęcie człowieka - co jest absolutną rewolucją , przełomem. To idea naturalnej równości człowieka .
Wykład ostatni… 20.12.06.
Teologia sakramentów .
Chrześcijaństwo pierwotne i zorganizowane to dwie różne religie .Pierwotni chrześcijanie nie mieli pojęcia sakramentów - zbawienie poprzez uczynki , modlitwę , ascezę ,przestrzeganie Prawa Bożego.
Teologia sakramentów daje środki zbawienia w ręce kapłanów .
Powody dla których powstały sakramenty:
rozrastanie się biurokracji kościoła i monopolizowanie kanałó kontaktu z sacrum
doktryna apokalipsy.
Koniec II wieku- pierwsze wątki teologii sakramentów .Sobór trydencki - kontrreformacyjny- ostateczne uformowanie się tej teologii.
1517- wystąpienie Marcina Lutra -96 tez przeciw odpustom
1520 -„Niewola babilońska kościoła katolickiego ” - Luter zaatakował sakramenty jako niezgodne z chrześcijaństwem ,ale jako elementy pogaństwa. Protestantyzm zachował chrzest i eucharystię ale nie traktuje ich jak sakramenty.
Św. Augustyn „wymyślił” koncepcję grzechu pierworodnego .
Małżeństwo staje się sakramentem dopiero w XII wieku!!! „Wcześniej parzyli się jak zwierzęta ”-koniec cytatu..:-))).
Proces hellenizacji - kurczenie się eschatologicznej koncepcji żydowskiej .
Idea sakramentów jest obca religii żydowskiej ; w judaizmie nie ma pośredników kontaktu człowieka z Bogiem - jest związek pośredni poprzez modlitwę .
Religie misteryjne powstają w Grecji ,mają zaspokoić indywidualny kontakt z sacrum .Misteria mają odłączyć człowieka ze świata i połączyć go ontologicznie z Bogiem- np. Zeusem ,w czasie rytuału- ubóstwienie jednostki.
Religie misteryjne są ekskluzywne .Misterio- grec. sakrament.
Żyd mógł sobie uzmysłowić istnienie Boga- grzech to oddalenie się od Boga.
Dla Greka Bóg jest realnością ,którą dało się przedstawić np. poprzez posągi ,
Żeby mogły powstać sakramenty trzeba było odrzucić dualizm sacrum- profanum.
Kapłan rozdający eucharystię rozdaje życie wieczne. Kościół nie porzucił pierwotnej koncepcji zbawienia- credo- ale wyklucza się to z teologią sakramentów .
Hellenizacja chrześcijaństwa:
Koncepcja zmartwychwstania - inna niż u Żydów -(tam dusza nigdy nie opuszcza ciała, ale pozostaje w szczątkach ludzkich) - dualizm ciała i duszy , która je po śmierci opuszcza.
Żydzi- oczekiwanie na Mesjasza
Chrześcijanie - oczekiwanie na powtórne przyjście Jezusa.
U chrześcijan pierwotnych apokalipsa była tuż tuż ale nie wywoływało to fatalizmu i kwietyzmu-przeciwnie- mobilizowało do wysiłku moralnego .