CZY MOGĄ MYŚLEC?
Po przeczytaniu książki Johna Searle pt. „umysł, mózg, i nauka”, która stanowi próbę pokazania, w jaki sposób można pogodzić istnienie i zasady działania świadomego umysłu z przyrodniczą wizją mechanicznego świata czy komputerów, nasuwa mi się na myśl pewien problem, myślę że bardzo ważny w dzisiejszych czasach, gdy moc komputerów wzrasta w zawrotnym tempie często zadajemy sobie pytanie czy komputery będą w stanie myśleć? Czy całkowicie zawładną naszym życiem? I wreszcie czy zastąpią nasz umysł? I właśnie tym rozważaniom chciała bym poświęcić moją pracę.
Większość zwolenników tego stanowiska sadzi, iż nie stworzyliśmy jeszcze programów będących umysłami. Panuje jednak między nimi zgoda, że jest to tylko kwestia czasu, aż do czasu gdy specjaliści od maszyn cyfrowych i sztucznej inteligencji stworzą odpowiednie urządzenie które będą ekwiwalentami ludzkich mózgów i umysłów. Jednak nie wszyscy tak uważają np. prof. Herbert Simon twierdzi że maszyny cyfrowe już myślą w sensie dosłownym. Jednak moim zdaniem nigdy nie zastąpią naszego rozumu. Zastanawiając się nad myśleniem bezdusznych maszyn należy zadać sobie pytanie czym właściwie jest proces myślenia? W tej chwili myślę. Myślenie jest więc czynnością związaną z tworzeniem, wnioskowaniem i rozumieniem. Jest również związane z takimi procesami, jak planowanie, przewidywanie, odkrywanie, czy ocenianie. Zachodzi ono w różnych sytuacjach: od przygotowywania wypracowania do komponowania symfonii. Myślenie jest czynnością umysłową i to właśnie różni je od np. czynności ruchowych. Za pomocą operacji umysłowych człowiek przetwarza informacje, które zawarte są w wyobrażeniach, spostrzeżeniach i pojęciach. Jakie mamy korzyści z myślenia? Nauka, technika, sztuka... Oto wytwory myślenia. Podczas myślenia niezbędne są następujące składniki: informacje, jako materiał myślenia, operacje, za pomocą których przetwarzamy informacje oraz reguły, które porządkują kolejność operacji. Zajmijmy się kolejno każdym z tych składników. Informacje. Jak już wcześniej wspomniałem zawarte są one w wyobrażeniach, spostrzeżeniach i pojęciach. Nie jest zbyt dużym problemem zdefiniowanie jakiegoś pojęcia w jednym z języków programowania. Wielkość tego problemu zależy od złożoności pojęcia. Gorzej jest ze spostrzeżeniami, chociaż i to jest możliwe w realizacji. Ale w jaki sposób przedstawić wyobrażenia? Drugim składnikiem są operacje. Jeśli uda nam się zakodować w pamięci komputera potrzebne informacje, to dopóki rozumiemy działanie jakiejś operacji, możemy przedstawić konkretny program, dokona odpowiednich przetworzeń. Tutaj natrafiamy na olbrzymi problem - nie do końca rozumiemy operacje wykonywane podczas myślenia. Przy obecnym stanie naszej wiedzy na ten temat nie jesteśmy w stanie napisać programu, który w pełni symulowałby myślenie, a co dopiero myślał. Jako trzecie mamy reguły. Daje się wyróżnić dwie główne reguły: algorytmiczne i heurystyczne. Te pierwsze pozwalają na niezawodne osiągnięcie wyniku, opisują dokładnie kolejność operacji konieczną, by tego dokonać. Obecnie komputery najczęściej działają za pomocą reguł algorytmicznych. Zdecydowana większość języków komputerowych to języki algorytmiczne. Jedynym znanym mi wyjątkiem jest Prolog operujący na zdefiniowanych wcześniej pojęciach i doskonale nadający się do symulacji myślenia. Drugie reguły (heurystyczne) są przeciwieństwem reguł algorytmicznych. Są to zawodne zasady, taktyki i intuicje, które nie gwarantują rozwiązania danego zadania. Wiemy już, że komputery rozwiązują problemy za pomocą reguł algorytmicznych. Wiemy również, że myślenie jest czynnością heurystyczną. Wynika stąd, że obecne komputery nie myślą. Jest pewna grupa programów (tzw. systemy eksperckie), które sprawiają wrażenie, że komputer myśli. Są to więc programy symulujące myślenie. Obecna budowa komputerów nie pozwala na to, aby były one w stanie myśleć. Są jednakże prowadzone badania nad sieciami neuronowymi (nasz system nerwowy jest taką właśnie siecią), co stwarza nadzieje na to, iż uda się w końcu stworzyć urządzenie (komputer?) zdolne do myślenia. Nasz mózg -dzięki któremu myślimy jest skomplikowaną siecią neuronową, nieporównywalnie bardziej złożoną od tych, które wytwarzamy dzięki elektronice, a które niestety nie myślą. Istnieje jednak hipoteza, że po przekroczeniu pewnego progu liczby połączeń neuronowych sieć zacznie myśleć, a nawet może osiągnąć stan świadomości. Myślenie jest czynnością, która wymyka się zdolności naszego pojmowania. Sądzę, że nie jest możliwe napisanie programu "myślenia", bo w jaki sposób zrealizować np. olśnienie, pomysł? Dlatego właśnie jedyną chyba możliwością, aby komputery zaczęły myśleć są sieci neuronowe. Obecne komputery mają jednak zbyt słabe parametry , aby podołać symulacji tak skomplikowanej sieci neuronowej. Nadzieją pozostają badania nad układami optoelektronicznymi oraz bioelektronicznymi (białkowe układy scalone). Myślę, że jeżeli uda nam się dokonać przełomu technologicznego w dziedzinie elektroniki, to uda nam się również stworzyć komputery zdolne myśleć. Ciekawe czym się to okaże dla ludzkości: "zbawieniem", czy "przekleństwem"? Czy to nadal będzie komputer?
Jednakże osobiście uważam iż komputer nie zastąpi naszego umysłu który przecież jest tym co robi nasz mózg a o którym wiemy tak mało, bardzo wątpię aby ktokolwiek wymyślił maszynę w niego wyposażoną. Dla mnie najważniejszy jest jednak aspekt teologiczny mianowicie to iż maszyna nie ma duszy którą dostaliśmy od Boga, to przecież dzięki niej żyjemy a komputer choćby nie wiem jak doskonały jej posiadać nigdy nie będzie więc gdzie tu mowa o inteligentnych maszynach myślących tak samo jak ludzie. Uważam że ograniczenia umysłu są dużo silniejsze a przecież nie można stworzyć maszyny wszechwiedzącej. A świadomość, emocje, uczucia przecież to rzeczy nie dostępne komputerom i czy ktoś potrafi je zastąpić jakimś programem? bardzo w to wątpię.
Chociaż nigdy nie wiemy co przyniesie przyszłość , wydaje się ona zbyt dziwna i nikt nie może wiedzieć co będzie za 50 lat, możemy rozważać, przewidywać. Tak jak 5 lat temu nikt nie przewidywał eksplozji www. To być może za kilka lat powstaną pierwsze komputery w ubraniach- roboty z emocjami, okulary 3D dostarczające informacji, możliwy będzie prosty dialog z komputerem wyposażony w zdrowy rozsądek który będzie pomagał nam w podejmowaniu decyzji. A być może w dalekiej przyszłości zostanie zbudowany sztucznie dokładny model ludzkiego neuronu o identycznym rozmiarze i funkcjach. Zaczniemy budować mózg z owych neuronów i połączeń elektronicznych, doskonale przy tym naśladując w rozwoju mózg ludzkiego zarodka i dostarczając mu bodźców - aktywny, wirtualny świat, który na kopniak odpowie uczuciem ruchu i przeszczepimy ten sztuczny mózg w ciało młodego, dajmy na to 20-letniego człowieka, który z ciężką amnezją ocknie się w szpitalu... Jego sztuczny mózg będzie reagował na impulsy nerwowe i hormonalne, już tym razem autentyczne, jak prawdziwy człowiek. Zacznie on żyć, zdobędzie wykształcenie, pracę, będzie kochał, nienawidził i śmiał się w gronie przyjaciół, którzy nawet nie będą ani przez chwilę podejrzewali, że jego osobowość jest wytworem metalu i krzemu, a nie białka i neuronów. Czyż on, dzięki doskonałemu odwzorowaniu procesów i neuronów prawdziwego, biologicznego mózgu, nie jest ludzki - czy odmówimy mu wówczas człowieczeństwa?
Na zakończenie moich rozważań chcę dodać tylko jedno cokolwiek ludzie nie wymyślą będzie to tylko maszyna podkreślam tylko gdyż sama się nigdy nie wymyśli i zawsze będzie podlegała człowiekowi i nigdy go nie zastąpi, przecież człowiek to najdoskonalsza istota we wszechświecie i nic tego nie zmieni i chyba w tej kwestii każdy się ze mną zgodzi.