WYCHOWANIE Z PUNKTU WIDZENIA RELIGII
Liczba wyznawców:
chrześcijaństwo (ok. 2 miliardy wiernych),
islam (1 miliard),
hinduizm (niemal 800 milionów),
buddyzm - trudno ocenić liczbę wyznawców (dominuje na znacznych obszarach pd.-wsch. Azji,występuje w wierzeniach Chin i Japonii),
judaizm - ok. 13 milionów (spotykany we wszystkich zakątkach świata).
Znaczenie historyczne:
Judaizm wywarł ogromny wpływ na życie religijne, intelektualne i kulturalne ludności świata.
Chrześcijaństwo wyrosło bezpośrednio z tradycji żydowskiej, ma wiele wspólnych cech z islamem.
Tradycja judeochrześcijańska, a pod wieloma względami islam w decydującym stopniu przyczyniły się do ukształtowania kultury zachodniej.
POCHODZENIE I ROZWÓJ HISTORYCZNY RELIGII
Wszystkie systemy wierzeń są związane bezpośrednio z rozwojem kultur, z których się wyłoniły, a których korzenie można niejednokrotnie znaleźć w głębokiej prehistorii.
Źródła opisujące pochodzenie danej wiary bywają znacznie późniejsze niż opisywane wydarzenia i często wymieszane są w nich elementy mitologiczne z historycznymi.
Dla wyznawców islamu, buddyzmu, chrześcijaństwa ich wiara wywodzi się z nauk mistrza, którego życie można osadzić w historycznych realiach.
ASPEKTY BOSKOŚCI
Centralnym składnikiem każdej religii jest wiara w istnienie boskiego elementu lub bytu przerastającego ludzką rzeczywistość.
Ten byt może być jeden, a może ich być wiele; może być osobowy lub bezosobowy; być poza lub wewnątrz, daleko lub blisko, być transcendentny lub immanentny.
ŚWIĘTE TEKSTY
sposób objawiania się ludziom boskości
zbiory tekstów kanonicznych, ułożonych, zebranych i zredagowanych na przestrzeni krótkiego bądź długiego czasu.
wykorzystywane w praktykach religijnych i w edukacji.
zbiór podstawowych zasad i wzorzec dla formułowania doktryny.
ŚWIĘTE POSTACIE
Wszystkie religie uznają znaczącą rolę, jaką odegrała w ich powstaniu jedna lub więcej postaci:
- mogą być one otaczane czcią jako ucieleśnienie bóstwa - Jezus czy Kriszna;
- jako odbiorcy boskiego objawienia - Mojżesz, Mahomet;
- jako osoby, które doznały niezwykłego oświecenia - Budda
Pisma świętych mężów i opowieści o ich życiu często są jądrem kanonu tekstów danej religii.
W większości religii występują postaci szanowane lub wielbione ze względu na przykładne życie lub głoszone nauki.
ZASADY ETYCZNE
Zawarte w świętych tekstach i życiorysach świętych. Są formułowane w sposób zwięzły (10 przykazań judaizmu i chrześcijaństwa, „szlachetna ośmioraka ścieżka” buddyzmu), bądź trzeba je wyszukiwać w księgach (613 przykazań w Torze).
ŚWIĘTE MIEJSCA
Pierwiastek religijny łączy się tu z ziemskim: świątynie, meczety, kościoły, publiczne i domowe kaplice,
Miejsca zbiorowego i prywatnego kultu, obrzędów i edukacji religijnej,
Odbywają się tam obchody i uroczystości, mogą pełnić rolę ośrodków zarządzania w danej religii.
Wyznawcy niektórych religii darzą uwielbieniem jakieś elementy przyrody - góry, rzeki, źródła.
Świątynie różnych religii różnią się stylem architektonicznym.
ŚWIĘTY CZAS
Niektóre pory dnia, roku, cyklu ludzkiego życia a nawet okresy dziejów, wymagają prywatnych lub zbiorowych ceremonii.
Kosmiczny rytm Słońca, Księżyca, planet i gwiazd.
Powszechne przekonanie, że świt i zmierzch to pory szczególnie uświęcone.
Niektóre liturgie wymagają, by akty wiary spełniano o pewnych porach dnia, tygodnia czy roku.
W większości religii Nowy Rok obchodzony jest jako czas odnowy w życiu jednostki i społeczności.
W wielu religiach oddaje się cześć przodkom.
Ogromną wagę przywiązuje się do upamiętniania wielkich wydarzeń w dziejach danej religii - np. narodzin czy śmierci jej założyciela.
Znaczącą formą kultu są pielgrzymki do miejsc związanych z czczonymi postaciami, wydarzeniami czy przedmiotami.
ŚMIERĆ I ŻYCIE POZAGROBOWE
Śmierć jest przedmiotem obrzędów i wierzeń religijnych.
Chwili śmierci zazwyczaj towarzyszą rytualne obrzędy.
Większość religii uznaje, że człowiek będzie w jakiejś formie istniał po śmierci.
W wielu religiach wierzy się w istnienie jakiejś przestrzeni poza światem widzialnym, będących przejściowym lub ostatecznym przeznaczeniem zmarłych: raj dla sprawiedliwych i piekło dla potępionych.
Religie pochodzące z Indii zakładają, że dusza po śmierci podlega reinkarnacji w nowej formie fizycznej, której natura zależy od sumy zasług bądź przewinień.
Jedynie w judaizmie przyjmuje się, że to, co dzieje się z człowiekiem po śmierci nie ma większego znaczenia religijnego.
SPOŁECZEŃSTWO A RELIGIA
Religia przenika całe życie człowieka i każde jego działanie może być uświęcone:
istotne znaczenie ma modlitwa;
praktyka różnego rodzaju ofiary;
zróżnicowane formy ascezy, praktyki postu, pielgrzymki religijne, zwyczaj dawania jałmużny;
uczestnictwo od najmłodszych lat w praktykach religijnych;
wspólne niektóre zasady etyczne, zasady postępowania w stosunku do siebie, drugiego człowieka i przyrody;
podstawowa rola sumienia człowieka i obowiązku jego kształtowania;
prawo Boże ustanawia najważniejsze wartości, wskazuje główne kierunki działania człowieka;
wszystkie religie wymieniają wśród wartości: dobro, miłość do drugiego człowieka, poszanowanie życia ludzi i całej przyrody, prawdę, mądrość, rozumienie ostatecznego celu i sensu życia człowieka;
istnienie norm, za których przestrzeganie oczekuje nagroda, a za przekraczanie - kara;
potrzeba samokształtowania się człowieka, dążenie do doskonałości, do oświecenia, przestrzegania hierarchii wartości, wyboru dobra;
niektóre religie (np.Wschodu) kładą szczególny nacisk na samoopanowanie, ujarzmienie zmysłów, skupienie, koncentrację, kontemplację;
w niektórych religiach (zwłaszcza w chrześcijaństwie) dominuje przekonanie o grzesznej naturze człowieka;
niektóre religie przywiązują szczególną wagę do pojęcia wspólnoty wyznawców, podkreślają obowiązek sprawiedliwości społecznej, nie tylko doskonalenia się jednostkowego, ale reformowania struktur społecznych.
4