ETYKA PERSONALISTYCZNA
(katolicyzm, św. Tomasz z Akwinu)
-człowiek=osoba, jednostkowy byt o naturze rozumnej, istota wolna, wyróżniony byt spośród innych, potrafi panować nad popędami, każdy byt o naturze rozumnej jest jednakowo ważny
-prawo naturalne- wrodzone prawo, oczywiste, wynikające z ludzkiej natury, bo mamy sferę duchową(sumienie), człowiek z natury dąży do dobra; prawo do zachowania życia, prawo do przekazywania życia, prawo do swobodnego rozwoju społ
-cnota- względnie trwała sprawność uzdalniająca człowieka do czynienia dobra, człowiek cnotliwy bez wysiłku i namysłu czyni dobro, cnoty kardynalne: roztropność- trafna ocena sytuacji, pozwala osiągnąć dobro lub zło(doświadczenie), sprawiedliwość, męstwo-rozumna obrona dobra, umiarkowanie- kontrola nad uczuciami, opanowanie; najwyższa cnota: miłość
ETYKA UTYLITARYSTYCZNA- konsekwencjonalizm, nacisk na skutki
-dobre jest to co jest możliwie najbardziej użyteczne, służy jak największej liczbie osób
-poświęcenie jednostki dla dobra ogółu
-twórcza Jeremy Bentham
-szczęście pojmowane hedonistycznie, moralne dobro=przyjemność; zło=ból i cierpienie
-człowiek ma działać skutecznie, wartość moralną czynu ocenia się według skutków
-dylemat etyczny- ocena (+) (-), szczęście można wyliczyć
Ocena wartości moralnej czynu:
-intensywność doznań przyjemnych/przykrych -długotrwałość -prawdopodobieństwo -głębokość -odroczenie w czasie
-bogactwo -czystość
-hedonizm – Epikur
Przyjemność niższego rzędu- zmysłowe cielesne i wyższego rzędu- duchowe i intelektualne
Warto poświecić przyjemność niższego rzędu dla wyższego
Nie ma powodu by wyróżniać pozycję człowieka
ETYKA DEONTOLOGICZNA- Emanuel Kant
-nauka o obowiązku, krytyka praktycznego obowiązku
-ocena powinności- uzasadnienie praktyczne, społ lepiej funkcjonuje mając powinności
-źródłem obowiązku jest powszechnie obowiązujące prawo moralne niezależne od doświadczenia, wynika z rozumu praktycznego
-dla każdego człowieka prawo moralne jest oczywiste i obiektywne
- Imperatyw kategoryczny (bezwzględny obowiązek) mamy postępować wg takich zasad jakie chcemy by wszyscy przestrzegali
-Imperatyw hipotetyczny- jeśli chcesz być jakiś to postępuj tak by do tego dążyć
-Imperatyw praktyczny- człowieczeństwo
-charakter aprioryczny- poznawanie niezależne od doświadczenie np. prawo moralne, zasady matematyki
-najważniejsza w moralności jest dobra wola (z poczucia obowiązku)
ETYKA AKSJOLOGICZNA Max Scheler
-postępowanie zgodnie z hierarchią wartości- powszechnie obowiązującą
-przeciwnie do utylitaryzmy i deontologicznej etyki
-poznanie wartości przez uczucia i emocje
Wartości 1hedoniczne- uczucia zmysłowe 2witane- zdrowie
3poznawcze, estetyczne 4religijne
-podział na wart negatywne i pozytywne
KONCEPCJE ETYCZNE
-naturalistyczne: wart witalne i hedoniczne – utylitaryzm
-antynaturalistyczne: wartości wyższe
BIOETYKA-cel: ochrona wszelkiego życia
-Van Rensselaer Potter- pierwszy użył słowa bioetyka; refleksja nad przebiegiem i skutkami rewolucji naukowej i technologicznej we współczesnym świecie; nauka o przetrwaniu gat ludzkiego wraz z ziemskim ekosystemem
Bioetyka- interdyscyp, spojrzenie w przyszłość, globalizm
Bioetyka współczesna- dyscyplina zw z ochroną życia i zdrowia, konfrontacja biologii i humanizmu
Bioetyka- krytyczne badanie moralnych aspektów podejmowanych decyzji odnoszących się do zdrowia i życia ludzkiego, uwzględniające nauki biologiczne
Biogeneza- rozważania dot przekazywania i początku życia
Bioterapia- dot ochrony i trwania życia
Tanatologia- koniec życia
BELMONT REPORT- podstawowe warunki eksperymentów med. -zasada szacunku dla osoby ludzkiej
-zasada dobroczynności -zasada sprawiedliwości
BEAUCHAMP, CHIDRESS/ ogólne zasady etyki medycznej
-szacunek dla autonomii -nieszkodzenie
-dobroczynność -sprawiedliwość
Konwencja bioetyczna o ochronie praw człowieka i godności wobec biologii i medycyny
Cele farmakoterapi: wyleczenie, osłabienie objawów, spowolnienie ch, zapobieganie ch, plany terapeut, rozpoznanie problemow lekowych
Rola farmaceuty: badania lab, praca nauk-badaw, współpraca w zesp klinicznych, praca dydaktyczna, aptekarstwo
Etos zawodu: poszanowanie zycia i zdrowia, godności, uczciwość, staranność, zachowanie tajemnicy
Obowiązki zawodowe: udzielanie troskliwej fachowej pomocy jednakowo wszystkim, udzielanie I- pomocy, niezbędnych porad, odmawianie wydawania środków szkodzących zdrowiu i na rec która budzi podejrzenia co do autentyczności, zachowanie w tajemnicy informacji o pacjencie
Eksperyment biomedyczny- badanie zjawiska w cieśle określonych warunkach, celowo stworzonych, powtarzalnych; każde działanie poznawcze dla poszerzenia wiedzy; aspekt badawczy i leczniczy
Zasada: ryzyko nie może przewyższać korzyści
Granica etyczna: cel, sposób prowadzenia, ryzyko, wykorzystanie wyników
Modele relacji lekarz-pacjent
-paternalistyczny- ograniczenie autonomii osoby w celu jej dobra, model opiekuńczy, pacjent podporządkowany, ufa
-partnerski- lekarz udziela a chory otrzymuje pomoc informacje, wspólna decyzja, podzielona odpowiedzialność
Prawa pacjenta: do inf, wyboru met lecz, autonomii decyzji, godnego traktowania
Zgoda na zabieg: ogólna/ustna- niewielkie ryzyko powikłań
Odrębna/pisemna- podwyższone ryzyko; kumulatywna- opiekunowie i dzieci pow 16rz, domniemana-nieprzytomni, zagrożenie życia
Przymus profilaktyczny- zagrożone dobro społ, potrzebna zgoda chorego (ch weneryczne, gruźlica, alkoholizm)
Eutanazja-skracanie życia nieuleczalnie chorym i cierpiącym
Ortotanazja- zaprzestanie ciągłego stos środków nadzwyczajnych (dystanazji); dz med. Uzasadnione, celem zaprzestania stos środków nadzwyczajnych nie jest spowodowanie śmierci
Bład lekarski- dział bądź zaniechanie wbrew powszechnemu prawu
I uzasadnionej współczesnej wiedzy medycznej:
- zawiniony- niedostatek wiedzy, przekroczone kompetencje, brak staranności /- niezawiniony
- merytoryczny- brak aktualnej wiedzy
- formalny- nieprzestrzeganie prawa -techniczny
- organizacyjny- niewłaściwa praca w zespole, zła dokumentacja, organizacja pracy, nie przestrzeganie procedur, brak wł. procedur –
- wykonawczy- nieprawidłowe wykonanie prawidłowych zaleceń