Wykład 1

PEDEUTOLOGIA JAKO NAUKA

1. Początki naukowej pedeutologii w Polsce

2. Przedmiot i problemy badawcze

3. Cele

4. Metody badań

5. Kręgi zainteresowań pedeutologicznych

6. Aktualne obszary zainteresowań badawczych

7. Problematyka

POCZĄTKI PEDEUTOLOGII W POLSCE:

Józeł Kretz-Mirski – projekt nauki o nauczycielu, czyli pedeutologii ( rzecz wygłoszona na kongresie Międzynarodowej Ligi Nowego Wychowania w Nicei 6.08.1932) „Oświata i Wychowanie” 1932, z.9

Ignacy Sznajer - Pedeutologia, jej rozwój i metody „ Ruch pedagogiczny” 1938, nr 3

PRZEDMIOT PEDEUTOLOGII:

- początkowo głownie osobowość nauczyciela - teoretyczna (modele, psychogramy, socjodramy)

- badanie empiryczne

- badania historyczne

STRUKTURA PEDEUTOLOGII WG. J. SZNAJERA

- historia nauczycielstwa

- socjologiczna morfologia współczesnego nauczycielstwa

- higiena zawodu nauczycielskiego

- rola i zadania nauczyciela

- psychologia nauczyciela – wychowawcy

- ocenianie nauczycieli przez wychowanków i byłych wychowanków

- kształcenie nauczycieli

- metody badań nad nauczycielem

PEDEUTOLOGICZNE PROBLEMY BADAWCZE W UJĘCIU S. KRAWCEWICZA

- osobowość nauczyciela

- poziom i zakres wykształcenia nauczycieli

- warunki i efekty pracy nauczycieli

- dobór kandydatów do zawodu nauczycielskiego i ich kształcenia

- doskonalenie i samokształcenie nauczycieli

- struktura, pozycja, funkcja społeczna zawodu nauczycielskiego

CELE BADAŃ PEDEUTOLOGICZNYCH

• Deskrypcyjny – co było? Jakie było?

• Eksplikacyjny – dlaczego dane zjawisko takie było?

• Aksjologiczny – jaką miało wartość?

• Normatywny – jakie być powinno?

METODY BADAŃ PEDEUTOLOGICZNYCH

1. Obserwacja

2. Analiza dokumentów

3. Sondaż diagnostyczny

4. Statystyczne inwentarze/opisy

5. Biograficzna metoda

6. Eksperyment

KRĘGI ZAINTERESOWAŃ PEDEUTOLOGICZNYCH

1. Filozoficzny – kim może być nauczyciel?

2. Socjologiczny – kim jest, jaki jest nauczyciel?

3. Historyczny – kim byli nauczyciele?

4. Futurologiczny – jacy będą nauczyciele?

OBSZARY ZAINTERESOWAŃ W BADANIACH PEDEUTOLOGII WG. TEMATYKI NA KONFERENCJACH ORGANIZACJI EDUKACYJNYCH NA PRZEŁOMIE XX/XXI w.

1. Praca nauczyciela – strategie i kompetencje

2. Kształcenie nauczycieli

3. Stawanie się nauczycielem – budowanie wiedzy

4. Rozwój zawodowy i doskonalenie

5. Uczenie się w miejscu pracy

6. Kontekst, środowisko i warunki pracy nauczyciela

7. Myślenie nauczycieli o sobie, myślenie o nauczycielach

8. Podejście badawcze w pedeutologi

POPULARNOŚĆ TENDENCJI W BADANIACH DOTYCZĄCYCH NAUCZYCIELI

1. Kształcenie nauczycieli

2. Myślenie nauczycieli o sobie

3. Rozwój zawodowy i doskonalenie

4. Praca nauczyciela strategie kompetencje

5. Stawanie się nauczycielem – budowanie wiedzy

6. Kontekst środowiskowy i warunki pracy nauczyciela

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: STAWANIA SIĘ NAUCZYCIELEM – BUDOWANIE WIEDZY

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: ROZWÓJ ZAWODOWY I DOSKONALENIE

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: KONTEKST, ŚRODOWISKO I WARUNKI PRACY NAUCZYCIELA

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: MYŚLENIE NAUCZYCIELI O SOBIE I MYŚLENIE O NAUCZYCIELACH

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: UCZENIE SIĘ W MIEJSCU PRACY

POPULARNOŚĆ GRUP TEMATYCZNYCH Z ZAKRESU: PODEJŚCIE BADAWCZE W PEDEUTOLOGII

DYSKURS – JAKO ORIENTACJA?

Pragmatyczna, instrumentalna, profesjonalna, technologiczna	Humanistyczna
Kompetencje metoryczne	osobowość

PROBLEMATYKA BADAWCZA PEDEUTOLOGII - DOTYCHCZASOWA wg. A. Smołalskiego

1. Stosunek nauczyciela do samego siebie i do swego zawodu

2. Stosunek nauczyciela do uczniów

3. Stosunek do współpracowników i kolegów

4. Stosunek do własnej szkoły

5. Stosunek do społeczności lokalnej

6. Stosunek do społeczeństwa, narodu, państwa i ludzkości

7. Stosunek do wartości duchowych

Wykład 2 28.10.2012

Historyczna zmienność funkcji nauczyciela

Rzeczywistość edukacyjna

Wychowujące społeczeństwo

Szkolnictwo jako system instytucji

Szkoła

Nauczyciel – uczeń

Nauczyciel:

- wychowawca - wykładowca

- profesor - pedagog

- dydaktyk - instruktor

- lektor

Nauczyciel – specjalność zawodowa, odpowiednio przygotowany specjalista do prowadzenia pracy opiekuńczo-wychowawczej (nauczającej) w instytucjach oświatowo-wychowawczych, także nauczyciel prywatny (mentor, „tutor”, „dozorca”)

STAROŻYTNOŚĆ

INDIE – nauczyciel „guru”, mistrz. Członek klasy braminów, wcielenie bóstwa, autorytet który nie znał sprzeciwu.

CHINY (Konfucjusz) – nauczyciel ten, kto uzyskiwał najniższy stopień na egzaminie na urzędnika państwowego, „karzący jako bóg piekieł”

EGIPT-GIZA (Amon) – nauczyciel – kapłan, przygotowujący do zawodów praktycznych, „dozorca uznający rózgę za najskuteczniejszy środek wychowawczy”.

GRECJA (Homer) – nauczyciel homerycki, raczej członek rodziny, który przygotował młodzież do celów stawianych przez ród.

Nauczyciel joński – mistrz z zakresu działalności gospodarczej, sprawny „technik” przekazujący swe doświadczenie (budowane filozofią) młodszym.

Nauczyciel pitagorejski – zachowawczy polityk, związany z egejskimi kolegami kapłańskimi.

Nauczyciel spartański – komendant skoszarowanego oddziału efebów, przygotowujący żołnierza gotowego na wszystko – w walce z wewnętrznym i zewnętrznym wrogiem.

Ateński pajdagogos – rzemieślnik (często niewolnik) nauczający indywidualnie, dbający o fizyczne wyrobienie ucznia, jego wykształcenie umysłowe, kulturę ogólną i przygotowanie obywatelskie.

Sofista – humanista i indywidualista, nauczający wszystkiego i kształtujący ucznia swoją osobowością.

Nauczyciel hellenistyczny – technik szkolący pragmatystów, którego wskaźnikiem dydaktycznej efektywności był egzamin uczniów.

Greccy nauczyciele ( w zależności od typu szkoły nauczanego przedmiotu):

- Gramatyka - lutnista

- pedotriba - kitarysta

RZYM

Nauczyciel przekazujący wiedzie, niewolnik lub człowiek, któremu nie powiodło się w innym zawodzie:

1. Literati – nauczyciele średniego poziomu ogólno humanistycznego

2. Ludr magistra – nauczyciele nauczania początkowego

3. Retores – nauczyciele studiów prawniczo-retorycznych

Retor – nauczyciel o ojcowskim sercu dla młodzieży, otwierający drogę do urzędów i stanowisk państwowych.

Pedagogia – szkoły dla niewolników – „nieodzownych narzędzi, specjalnie usprawnianych”

ŚREDNIOWIECZE

Nauczyciel (katecheta) – ideowy kierownik, zarządzający człowiekiem dla wspólnoty chrześcijańskiej i zarazem wychowujący zgodnie z jej wymaganiami.

Nauczyciel – pan (dominus), uczeń poddany

Mający zwierzchnictwo nadane przez Boga jego służebność przekazana przez Boga

Bezwzględny, autorytet, nieograniczona władza nad uczniem.

RENESANS

Nauczyciel – ma postępować z uczniem bez zastraszania i gróźb, ma być przyjacielem i życzliwym kierownikiem ucznia na drodze do życia własnym ludzkim życiem, do nieograniczonego rozwoju. KONIECZNOŚĆ znajomości psychiki wychowanka, jego indywidualności, zalet, wad.

Nauczyciel = ktoś, kto rozkoszuje się uczniem

• Człowiek, którego winny pasjonować odpowiedzi na pytania: kogo, jak i czego należy uczyć?

• Osoba pilna i pracowita, nie bojąca się wysiłku i trudu

• Bez formalnego podejścia do obowiązków, ale potrafi rozwiązywać problemy pedagogiczne odważnie i świadomie, z poczuciem odpowiedzialności

• Praca nauczyciela przypomina pracę rzeźbiarza, który usiłuje wykuć najpiękniejsze kształty.

• Nauczyciel dobry pasterz

• Nauczyciel – pilny ogrodnik, pielęgnujący delikatne roślinki w porze wiosennej

• Nauczyciel wódz – zwalczający wszelkiego rodzaju balbarię

OŚWIECENIE (XVII-XVIII w)

Nauczyciel nowożytny – kształcący umysł, ale i wychowujący, łączący z posiadaną wiedzą zalety osobiste „nauczyciel ucząc i wychowując winien sam równocześnie uczyć się, samo wychowywać”

NEOHUMANIZM I POZYTYWIZM

Pestalozzi:

Nauczyciel, aby mógł skutecznie uczyć, powinien nie tylko znać przedmiot, którego naucza lecz także otrzymywać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne i psychologiczne oraz opanować określone umiejętności dydaktyczne, wychowawcze, społeczno – oświatowe.

Adolf Diesterweg – „kto tresuje konie albo daje je tresować, jest bardziej ceniony niż ten kto uczy dzieci”

NOWE WYCHOWANIE

Pajdocentryzm – sytuuje nauczyciela na orbicie indywidualnych potrzeb do rozwojowych ucznia.

J. Korczak, M Grzegorzewska

II połowa wieku XX.

Eksplozja oświatowa – związana z potrzebą przygotowania na coraz wyższym poziomie kadr – w związku z postępem naukowo-technicznym, gospodarczym i kulturowym.

Funkcja wychowawcza kształtowanie pełnej osobowości

Funkcja dydaktyczna uczyć, jak się uczyć

Funkcja opiekuńcza stwarzać warunki

Funkcja edukacyjno-kulturalna tworzyć społeczny klimat edukacyjny

OKRES PRL-u (1945-1988) = monizm oświatowy

Nauczyciel – odtwórca, realizujący zadania edukacyjne na podstawie programów pracy, osoba prowadząca, kierująca = dyrektywna wobec ucznia.

Podstawą działalności nauczyciela jest oczywistość i słuszność jego racji, programu, podręcznika, urzędnika, wizytatora, a racja dziecka oznacza przystosowanie się do racji innych. Nauczyciel jest osobą nadrzędną w stosunku do ucznia.

Lata 90-te po transformacji ustrojowej – pluralizm edukacyjny

Doktryna „ krytyczno-kreatywna” zakładająca nieskrępowany rozwój osobowości, uwzględnienie potrzeb, liczenie się z aspiracjami jednostek.

Rola krytyczna – wyznacza nauczycielowi funkcję pomocnika, prowadzącego ucznia po „mapie problemów świata” podążająca za lub obok ucznia. Wspierającego, pomagającego.

Rola kreatywna – nauczyciel jako mistrz, mentor:

- fascynujący intelektualnie uczniów

- człowiek aktywny, wątpiący, poszukujący

- nie boi się porażek i błędów

- chce aby tacy byli jego uczniowie

Technolog – reżyser – socjoterapeuta – psychoterapeuta – koncepcja S. Wołoszyna

NOWOŻYTNOŚĆ XVI/XVII w – pierwsze zakłady kształcenia nauczycieli: Jezuici, „bracia szkółek chrześcijańskich” – J.Chrzciciel de Salle

XVII/XVIII w – pierwsze seminarium praceptorium Halle - August Hermann Francke

Johann Julius Hecker 1753 – Berlin

Fredrich Eberhard von Rochow 1778 – Halberstad

Pierwsze państwowe seminarium nauczycielskie – Stettin ( Szczecin)

Projekty zakładów kształcenia dla nauczycieli Francja 1762 – plan Louisde la Chalotais i Barthelmy Rollanda

POLSKA KEN:

- przy szkołach głównych studia dla kandydatów do stanu nauczycielskiego do szkół średnich

- przygotowanie dla kandydatów na nauczycieli szkół parafialnych – seminaria nauczycielskie

Grzegorz Piramowicz – „ O powinnościach nauczyciela”

SYSTEM KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELI W XIX w

Nauczyciele szkół elementarnych:

Początek XIX w – nowoczesny system kształcenia nauczycieli szkół elementarnych, których rolę zaczyna widzieć jako Ogólnokształcącą – J.H. Pestalozzi.

Brak powiązania organizacyjnego i programowego z gimnazjami – dającymi pełne wykształcenie średnie i wstęp na wyższe uczelnie.

Obieg zamknięty – kandydaci do zawodu nauczycielskiego rekrutowali się ze szkół elementarnych i jako nauczyciele do nich wracali.

Niska ranga zawodu nauczycielskiego – ostra cenzura między nauczycielami ludowymi, a nauczycielami gimnazjalnymi.

Kształcenie nauczycieli szkół średnich:

XIX w – utrwalenie wyższego wykształcenia nauczycieli szkół średnich

Wilhelm von Humboldt – organizator uniwersytetu w Berlinie. Inicjator specjalnego egzaminu „profesorskiego” 1810 – dającego prawo do wykładania w szkole średniej wzrost stopnia przygotowania i autorytetu nauczyciela szkoły średniej.

Egzamin dojrzałości – wprowadzony w 1812 roku jako dowód ukończenia gimnazjum i warunek wstępu na uniwersytet.

Jan Fryderyk Herbart – w ramach uniwersytetu w Królewcu stworzył i prowadził uniwersyteckie seminarium pedagogiczne dla kształcenia nauczycieli szkół średnich i wyższych. Twórca „ zarys wykładów” – kompendium wiedzy nauczyciela.

Nauczyciel, aby mógł skutecznie nauczać musi:

- znać przedmiot, którego naucza

- otrzymywać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne i psychologiczne

- opanować umiejętności dydaktyczne i wychowawcze

XX w NOWE WYCHOWANIE nauczyciel wykształcony psychologicznie, pedagogicznie – taki, który chce i potrafi wykorzystać z postępów wiedzy pedagogicznej.

Edukacja nauczycielska w Polsce po II wojnie światowej:

1944 – licea pedagogiczne 3letnie

2, 4, 5 – letnie pedagogia

1. Państwowe kursy nauczycielskie

2. Wyższe kursy nauczycielskie

3. Komisje rejonowe

Pedagogika 1964 Państwowe Instytucje Pedagogiczne 1950 Państwowe wyższe szkoły nauczycielskie

1954 – pierwsze Studia nauczycielskie 1969

1957 r PWSN – wyższe szkoły nauczycielskie (mgr)

Wyższe szkoły nauczycielskie 1973 roku wyższe szkoły pedagogiczne lub filie uniwersytetów

1972 r – wprowadzenie wymogu wyższego wykształcenia nauczycielskiego

1981 r – reaktywacja studiów nauczycielskich do 1992

1982 – odstąpienie od wymogu wyższego wykształcenia

1991 – powołanie 3 letnich kolegiów nauczycielskich WSP – Akademie Pedagogiczne

1999 – wejście w życie nowej reformy edukacji przebudowa całej struktury edukacji standardy kształcenia nauczycieli – rozporządzenie MENIS z 7. IX.2004

Ustawa z dnia 7.09.1991 – o systemie oświaty

Ustawa z dnia 8.01.1999r – przepisy wprowadzające reforme

Standardy kształcenia nauczycieli:

- rozporządzenie MEN i Sportu z dnia 7.09.2004 -> straciło moc z dniem 1.10.11r w związku z wejściem w życie Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym z dnia 18.03.2011

- Rozporządzenie MN i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17.01.2012 – obowiązujące 14 dni od daty ogłoszenia (Dziennik Ustaw RP z dnia 6.11.2012, poz 131)

Standardy kształcenia przygotowującego do zawodu nauczyciela

*Efekty kształcenia (ogólne i szczegółowe)

*Opis procesu organizacji kształcenia

- przygotowanie obowiązkowe (moduły 1,2,3) i fakultatywne (moduły 4,5)

Zakres przygotowania obowiązkowego do wykonania zawodu nauczyciela

Moduł I – metoryczne do prowadzenia zajęć

Moduł II – psychologiczno-pedagogiczne

Moduł III - dydaktyczne

Janusz Korczak

*Prawdziwe imię i nazwisko Korczaka brzmiało - Henryk Goldszmit.

* lekarz i pedagog, Stary doktor

* pochodził z rodziny żydowskiej

*jako jeden z pierwszych zapoczątkował walkę o prawa dziecka, uważał że dziecko żyjącie w świecie dorosłych jest od nich zależne, wskazywał potrzebę uznania dziecka za w pełni wartościowego człowieka od momentu narodzin

W trakcie studiów napisał woje pierwsze książki: Dzieci ulicy (1901) oraz Dziecko salonu (1906).

Wszystko, co robił Korczak było dla dzieci oraz z myślą o nich: dla nich pracował, pisał ale również pisał o nich dla dorosłych.

Zakres jego działań był bardzo szeroki, był:

• lekarzem w szpitalu dziecięcym w Warszawie,

• wychowawcą na koloniach (gdzie kolonie same w sobie były nowością);

• założycielem Domu Sierot, jak również jego kierownikiem przez bardzo wiele lat, naczelną wychowawczynią była Stefania Wilczyńska.

DOM SIEROT: charakteryzował się tym, że ustalane były tam wspólnie prawa i obowiązki wychowanków, istniał samorząd dziecięcy, samorząd koleżeński oraz prowadzono własną gazetę. Na ówczesne czasy było to pionierskie oraz rewolucyjne w dziedzinie wychowania. W Domu Sierot przebywało 100 wychowanków. (zdjęcia: Domu Sierot, Stefanii Wilczyńskiej, artykuł zamieszczony w czasopiśmie „w słońcu”, zdjęcie Korczaka))

Ponadto:

• pisał książki,

• wykładał na uczelniach wyższych i na kursach dla wychowawców,

• jak również redagował „Mały Przegląd” (było to pismo stworzone i złożone tylko z listów dzieci oraz

• pracował, jako rzeczoznawca do spraw nieletnich w sądzie w Warszawie.

ZAŁOŻENIA PEDAGOGIKI JANUSZA KORCZAKA

1.Dziecku należy się szacunek, powinien być traktowane podmiotowo, gdyż rozwija się dzięki własnej aktywności

2. Wychowanie powinno być traktowane jako proces oparty na partnerstwie

3. Dziecko powinno mieć zapewnione prawo do opieki

4. Całe społeczeństwo dorosłych powinno być odpowiedzialne za warunki życia człowieka

5. Powinno się poszukiwać i pogłębiać wiedzę o dziecku

6. Wszystkie techniki zastosowane w działaniach pedagogicznych powinny wynikać z założenia danego systemu opiekuńczo-wychoawczego

NEGATYWNE POSTAWY WYCHOWAWCÓW

1.Wychowawca brutal - Jest lekceważący, a nawet brutalny w stosunku do własności dziecka.

2. Wychowawca liberał - Libralizm wypływa z łatwizny wychowawcy, jak również powoduje bierność w pracy. Liberalizm o pejoratywnym znaczeniu dotyczy potrzeb i systemu wartości, które ma urzeczywistniać w dziecku opiekun-wychowawca.

3. Wychowawca dozorca - uważa, że jego obowiązkiem jest przede wszystkim CZUWAĆ. Tworzy on SYSTEM NAKAZÓW I ZAKAZÓW, za pomocą których utrzymuje wśród dzieci ład zewnętrzny. Nie chce ponosić jakiegokolwiek ryzyka zawodowego, dlatego też często ukrywają istotne trudności wychowawcze. Pragną pozyskać jedynie dobrą opinię od przełożonego.

4. Wychowawca tyran - Uważają KARY CIELESNE za metody wychowawcze. Używanie przemocy fizycznej wobec dziecka BURZY jego POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA i zamiast szacunki, RODZI NIENAWIŚĆ do wychowawcy.

5. Wychowawca apostoł - W swoich działaniach jest ofiarą. Nastawiony jest tylko na dawanie. Sprawuje opiekę kosztem istotnych wartości swojego życia dla stworzenia podopiecznemu najkorzystniejszych sytuacji życiowych.

6. Wychowawca przyrodnik - W swoich działaniach jest ofiarą. Nastawiony jest tylko na dawanie. Sprawuje opiekę kosztem istotnych wartości swojego życia dla stworzenia podopiecznemu najkorzystniejszych sytuacji życiowych.

7. Wychowawca dogmatyk - Chce on wszystkie dzieci urobić według jednego wzoru i nadać ten sam kierunek rozwoju ich osobowości.

8. Wychowawca idealista - Wstępuje ze słodką iluzją, że wchodzi w światek czystych, czułych i szczerych duszyczek, których względy ławo zaskarbić, a zaufanie zyskać.

9. Wychowawca rytuniarz - Jest on bezwzględnym przeciwieństwem wychowawcy-apostoła.

Rutyna powoduje niski poziom pracy wychowawczej.

J. Korczak mówi o rutynie w dwóch aspektach: pozytywnym i negatywnym:

• Aspekt pozytywny – rutyna polega na perfekcyjnym opanowaniu danej pracy;

• Aspekt negatywny – rutynę zdobywa obojętna wola, poszukująca sposobów, by ułatwić sobie pracę.

10.Wychowawca bez samokontroli i samooceny - Ciągle odwracają uwagę od siebie i skupiają się na pilnowaniu i rejestrowaniu win podopiecznych

POZYTYWNE POSTAWY WYCHOWAWCÓ:

1. Wychowawca pracownik - Powinien odznaczać się autentyczną pracowitością. PRACA = NAJWAŻNIEJSZA WARTOŚĆ ŻYCIA

2. Wychowawca diagnostyk - Jego zadaniem jest przede wszystkim DIAGNOZOWANIE i ZASPOKAJANIE, w szczególności potrzeb podopiecznych

3. Wychowawca pielęgniarz - Wychowawca ma być pielęgniarzem wobec swoich podopiecznych. Nie wolno mu ani lekceważyć, ani wymawiać się z tego obowiązku.

4. Wychowawca organizator - Wychowawca powinien odznaczać się umiejętnościami organizatorskimi.

5. Wychowawca i odpowiedzialność - Wychowawca ma ponosić odpowiedzialność za wychowanków.

Opieka może mieć dwojaki zakres:

BIEŻĄCY „NA DZIŚ” PERSPEKTYWICZNY „NA JUTRO”

6. Wychowawca obrońca - Zadaniem wychowawcy jest dać dziecku żyć, zdobyć prawo, by być dzieckiem.

7. Wychowawca ogrodnik - Jego zadaniem jest wspieranie w rozwoju podopiecznych-wychowanków. Wychowanie ma również moc zmieniania człowieka w pewnych aspektach.

8. Wychowawca i cierpliwość - Wychowawca ma być życzliwy dla każdego podopiecznego, niezależnie od jego zalet, wad i przewinień. Ma przede wszystkim dostrzegać jego dobre strony, bronić przez złem, przebaczać.

OSOBOWOŚĆ OPIEKUNA-WYCHOWAWCY:

Opiekun-wychowawca powinien odznaczać się cierpliwością, a zwłaszcza w trudnościach opiekuńczo-wychowawczych. Powinien cechować się:

• DUŻA TOLERACJA, by uniknąć postawy oceniającej;

• ZROZUMIENIE INNYCH, które zależy także od zrozumienia siebie;

• INTERAKCJA między WYCHOWAWCĄ a DZIECKIEM, która powinna uwzględniać wiele zmiennych, tj.: poziom wiedzy, rozwój intelektualny, stopień rozwoju uspołecznienia, więzi z innymi osobami, wiek rozwojowy dziecka.

JAN WŁADYSŁAW DAWID

Studiował na wydziale prawa Cesarskiego Uniwersytetu w Warszawie. Następnie
w Lipsku i Halle nauki przyrodnicze i psychologiczno- pedagogiczne.

Dzieła:

1. Przegląd pedagogiczny

2. „Wychowawcy powinni znać prawa rządzące ciałem
i duszą”.

3. „O zarazie moralnej”.

4. „Nauka o rzeczach”,

5. „Inteligencja, wola i zdolność do pracy”

6. „O duszy nauczycielstwa”

Istotą nauczycielskiego powołania jest „miłość dusz ludzkich”. Wg Dawida jest to miłość, ponieważ człowiek w pewien sposób wychodzi poza siebie, troszczy się i jest bezinteresowny względem drugiej osoby. „Przedmiotem tejże specyficznej miłości jest duchowa, wewnętrzna treść człowieka,
jego moralność. Istotą powołania nauczycielskiego jest przede wszystkim duchowe poczucie wspólności z innymi ludźmi, troska o drugą osobę , jest to miłość dusz, bo przedmiotem jest jej wewnętrzna, duchowa treść człowieka, jego dobro moralne, jego oświecenie i udoskonalenie jako istoty duchowej’’.

Wg Dawida, nauczyciel powinien:

- dobrym człowiekiem. Człowiek zły bowiem nie odegra w życiu ucznia żadnego wpływu. Może przypadkowo nauczyć rzeczy oderwanych, ale nie przyniosą one rezultatu.

- mieć poczucie duchowej wspólności. Nauczyciel posiadający powołanie traktuje każdego kolejnego ucznia jako rozszerzenie swojej jaźni.

- posiadać silne poczucie odpowiedzialności oraz obowiązku względem swojego podopiecznego

- mieć rozwinięte życie wewnętrzne dzięki czemu może poczuć duchową więź z uczniem, przy czym posiada również silne poczucie odpowiedzialności, obowiązku i potrzebę doskonałości
- zadać sobie dwa zasadnicze pytania:
po pierwsze, czy dobrze robię, jak można najlepiej zrobić?,
a po drugie czy dobre jest to, co robię?”
- posiadać znajomość psychologii i pedagogiki doświadczalnej. Otóż dziedziny te pomóc mają nauczycielowi poznać prawa rządzące życiem duchowym, a samo życie pojmować jako związek pewnych przyczyn i skutków

- sam opracowywać odpowiednie cele i programy

- być świadomy czego chce, do czego dąży, co jest wartością wdrażaną przez jego wychowanie, czyli jaki jest jego cel

Cechy dobrego nauczyciela to:

Ciągła potrzeba doskonałości, poczucie obowiązku i odpowiedzialności, wewnętrzna prawdziwość, odwaga moralna, a przede wszystkim miłość ludzkich dusz.

MARIA GRZEGORZEWSKA

Pedagog specjalny, tyflopsycholog, tyflopedagog. Studiowała w Brukseli i Paryżu. Po powrocie do Polski w 1919 r, rozpoczęła pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego. W 1922 r. założyła Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej (PIPS) w Warszawie, który był pierwszą tego typu placówką w Europie.

Dwa typy nauczycieli:

1.Wyzwalający – działa przez miłość, sympatię i chęć pomocy

2. Hamujący - działa poprzez obcość chłód, styl jednostek

Osobowość nauczyciela stanowiła dla niej "życiodajną krynicę ducha szkoły". Uważała ona, że pośród rozlicznych uwarunkowań mających wpływ na pracę pedagogiczną, w tym na sukces dydaktyczny i satysfakcję osiąganą w zawodzie, priorytetowe znaczenie ma "postać duchowa nauczyciela i jego stosunek do grupy i jednostek"

Twierdziła, iż pedagog obok wiedzy fachowej winien posiadać kwalifikacje moralne. Tylko wtedy będzie on mógł zajmować właściwe stanowisko wobec pracy wychowawczej.

„ Listy do młodego nauczyciela” stały się swoistym ponadczasowym poradnikiem dla pedagogów, które pomimo upływu wielu lat od ich napisania nie straciły na swojej aktualności.

Każdy nauczyciel powinien kochać swoich uczniów. Miłość, dobroć, życzliwość buduje klimat bezpieczny dla rozwoju, dla wyzwalania się osobowego drugiego człowieka, zwłaszcza słabego.

Najbardziej podstawową i decydującą wartością w jego życiu jest jego CZŁOWIECZEŃSTWO

Każdy nauczyciel musi sam chcieć wzbogacać i kształtować siebie.

Własna hierarchia wartości - nauczyciel musi być wewnętrznie prawdziwy, bo może realizować tylko to, w co wierzy, o czym jest przekonany. Własna hierarchia wartości pozwala mieć odwagę wypowiadania swego zdania, nawet za cenę postawy heroicznej.

Kształcenie/dokształcanie nauczycieli

Kształcenie kadr specjalistycznych - wyrobienie w nim dążności do ustawicznego, twórczego doskonalenia swego warsztatu pracy. Organizowała poza normalnym trybem studiów, kursy dla wychowawców, dla nauczycieli zawodu, studia podyplomowe dla kuratorów sądowych i sędziów dla nieletnich.

Wielką wagę przywiązywała do ciągłego doskonalenia i uzupełniania programu studiów odpowiednio do zmieniających się uwarunkowań kształcenia specjalnego opieki nad osobami niepełnosprawnymi.

W latach 60 wprowadzono do programu studiów wykłady i cwiczenia z pedagogiki specjalnej.