Grupa odniesienia – definicja i rodzaje grup odniesienia.

Twórcą terminu „grupa odniesienia” był Herbert H. Hyman. Pod nazwą tą pojmował układ, grupę na tle której jednostka się postrzega.

Ważną rolę odegrały badania Theodore M. Newcomba nad postawami studentek (ich postawy po studiach stały się bardziej radykalne i postępowe) oraz Samuela Stouffera nad żołnierzami armii (koncepcja względnego upośledzenia i względnego uprzywilejowania społecznego).

Harold H. Kelley wyróżnił grupy odniesienia porównawczego i normatywnego.

Próbę systematyzacji podjął R. Merton.

DWA RODZAJE GRUP ODNIESIENIA – MECHANIZM WZGLĘDNEGO UPOŚLEDZENIA

LUB UPRZYWILEJOWANIA SPOŁECZNEGO.

Ludzie codziennie porównują się do innych, aby móc określić swoją tożsamość – jest to zwykle proces automatyczny.

Podział grup odniesienia ze względu na funkcje, jakie pełnią dla zachowań jednostek według Mertona:

• grupy odniesienia porównawczego – grupy, ich członkowie lub cechy dla nich charakterystyczne, które stanowią układ wielkości, w których dana jednostka postrzega siebie i innych i które pozwalają jej określić siebie, swoje cechy oraz ustalać rodzaj swojego postępowania;

• grupy odniesienia normatywnego – grupy, z których dana jednostka czerpie dla siebie wartości, normy lub wzory zachowań; mogą to być pewne układy z grup odniesienia porównawczego lub całe grupy albo układy inne, przeciwstawne.

Porównywanie się jednostki z różnymi grupami swojego otoczenia prowadzi do dwóch przeciwstawnych stanów według Stouffera:

• poczucie upośledzenia społecznego (deprywacji) – niska samoocena, świadomość zajmowania przez jednostkę niższej (gorszej) pozycji w porównaniu z innymi, podobnymi od siebie;

• poczucie uprzywilejowania społecznego – wysoka samoocena, świadomość zajmowania wyższej pozycji społecznej w stosunku do innych, podobnych do siebie.

Poczucie upośledzenia lub uprzywilejowania może być różnego stopnia – jednostka czuje się tym bardziej upośledzona, im bardziej porównuje się z grupą odniesienia zajmującą najwyższe miejsce, dlatego zwykle jednostka nie porównuje się z grupami, z którymi dzieli ją duży dystans, ale z grupami podobnego uprzywilejowania lub upośledzenia. Następstwem tego będzie przejmowanie interesów, postaw, wzorów z grup, z którymi się identyfikuje. Dlatego błędną socjotechniką jest próba wyprowadzenia jednostki ze stanu upośledzenia poprzez zestawienie jej z grupą najwyżej usytuowaną.

Na wybór grupy odniesienia wpływają m.in.:

POTRZEBY JEDNOSTKI I STOPIEŃ ICH NASILENIA

POZYCJA SPOŁECZNA JEDNOSTKI W GRUPIE