74. Wyjaśnij pojęcie systemu medialnego
Dobek - Ostrowska Bogusława, Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław 2007.
System medialny jest jądrem systemu komunikowania masowego. Stanowi on zbiór układów strukturalnych i finansowych, które są limitowane przez specyficzne, prawne oraz instytucjonalne czynniki, obejmujące swoim zakresem problem własności, dostępu do mediów, kontroli środków przekazu i politycznych ograniczeń.
System medialny zmienia się wraz z dynamicznym rozwojem technicznych środków przekazu. Do lat 60. XX wieku powszechnie stosowane były pojęcia modelu prasowego bądź systemu prasowego. Ugruntowanie się pozycji telewizji jako medium dominującego sprawiło, że pojęcie systemu prasowego zostało zastąpione szerszym, system medialnym.
Zróżnicowanie systemów medialnych zależy od wielu czynników takich jak:
wielkość (skala) systemu i jego centralizacja
stopień polityzacji mediów
źródła finansowania i stopień publicznej regulacji i kontroli
związki z otoczeniem, tj. właścicielami, reklamodawcami, rządem i instytucjami władzy, społ. – politycznymi grupami nacisku.
Centralnym elementem systemu medialnego są organizacje medialne (przedsiębiorstwa medialne). Wchodzą one w interakcje z elementami należącymi do rynku pierwotnego i wtórnego.
Rynek pierwotny:
- publiczność mediów masowych ( słuchacze, telewidzowie)
- rynek reklamy: zleceniodawcy (producenci towarów i usług), agencje reklamowe
Rynek wtórny:
- dostawcy produktów medialnych (przemysł fonograficzny, filmowy)
- dystrybutorzy produktów medialnych
- dostawcy informacji (agencje prasowe)
- dostawcy nowych technologii, urządzeń, oprogramowania i sprzętu
- instytucje reglamentujące, czyli instytucje władzy politycznej, jak parlament, rząd, elity i partie polityczne.
System medialny złożony jest z wielu podmiotów:
system prasowy ( redakcje dzienników i czasopism)
system radiowy (stacje i sieci radiowe)
system telewizyjny ( kanały i sieci telewizyjne)
system nowych mediów (sieci kablowe, satelitarne, portale internetowe)
system telekomunikacyjny ( operatorzy sieci telefonicznych, kablowych, satelitarnych).
Systemy medialne zajmuje określone terytorium, którego zasięg wyznaczają granice konkretnych państw. System medialny jest wypadkową relacji z otoczeniem zewnętrznym, tzn. system społecznym, politycznym i ekonomicznym. Współcześnie istnieją zróżnicowane systemy medialne, spowodowane rozwojem środków masowego komunikowania od wynalezienia druku przez Gutenberga. Od poł. XV wieku rozwój mediów można podzielić na kilka okresów, w zależności od tego, który środek przekazu był wtedy dominujący:
Etap dominacji prasy (prasa nowożytna, masowa)
Etap kina ( kino nieme, złote lata kina dźwiękowego)
Etap dominacji radia (powstanie i początki radia od 1910, złote lata, wykorzystanie radia do celów propagandowych, konsolidacja radia w latach 40. i 50.)
Etap dominacji telewizji (era paleotelewizji – inauguracja telewizji jako medium masowego w latach 40. W USA i latach pięćdziesiątych w Europie, era neotelewizji – konsolidacja telewizji jako środka dominującego w latach 60. XXw., rozwój telewizji kablowej, etap telewizji satelitarnej)
Etap nowych mediów – konwergencja różnych technik komunikowania ( od zastosowania na masową skalę mikroprocesorów od lat. 70. XXw.)
Aktualny system medialny skrystalizował się w latach 60. XX wieku. Cechuje go:
- otwartość i dynamika rozwoju
- decentralizacja znamienna dla systemów europejskich, które odrzucają monopol państwa
- prywatyzacja, której poddawane są media publiczne
- komercjalizacja o konkurencyjność, wiążąca się z odchodzeniem od modelu mediów funkcjonujących w systemie rynkowym
- dyfuzja nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, chłonność nowoczesnych technik przekazu
- rozwój rynku medialnego w dwóch kierunkach: globalnym i lokalnym.