DEFINICJA:
Owrzodzenie zastoinowe, owrzodzenie żylne podudzi, wrzód żylny - to utrata skóry i tkanki podskórnej na skutek niedostatecznej perfuzji i odżywienia tkanek zlokalizowana najczęściej na przedniej części podudzia lub w okolicy kostek. Zwykle powstaje wtórnie do zmian o charakterze przewlekłej niewydolności żylnej.
PATOGENEZA OWRZODZEŃ:
Przewlekła niewydolność żylna może rozwinąć się na skutek niewydolności żył powierzchownych, głębokich lub przeszywających. Niewydolność żył prowadzi do patologicznego refluksu, ze zwiększeniem objętości krwi i jej ciśnienia w żyłach podudzi.
Poszerzenie kapilar powoduje przeciek między komórkami śródbłonka, które ulegają rozsunięciu. Wówczas dochodzi do gromadzenia się w tkance śródmiąższowej płynów, białka i erytrocytów pod postacią złogów. Nieszczelność naczyń powoduje powstawanie obrzęków a erytrocyty zmieniają barwę skóry. Obce substancje pobudzają fibroblasty do wzmożonej syntezy kolagenu czego efektem jest twardzinopodobne stwardnienie skóry. W obszarach stwardnienia zaburzone jest mikrokrążenie.
Zarówno stwardnienie i jak i odkładanie się fibrynogenu przeszkadza w dyfuzji tlenu do tkanek. Powstające na skutek tego niedotlenienie tkanek predysponuje pacjenta do rozwoju owrzodzeń i upośledzonego gojenia się ran. Ponadto dochodzi do uwięzienia w tym obszarze leukocytów, które mogą uwalniać enzymy destrukcyjne, nasilając objawy.
STOPNIE PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI ŻYLNEJ:
Stopień I – obrzęk , corona phlebectatica paraplantaris (drobniutkie pajączki żylne w okolicy kostek, bez dolegliwości)
Stopień II – zmiany troficzne (obrzęk, zapalenie, przebarwienie)
Stopień III – owrzodzenie lub blizny
PRZYCZYNY OWRZODZEŃ:
Przewlekła niewydolność żylna
Choroby tętnic
Neurologiczne
Urazy
Nowotwory
Wady genetyczne
Choroby skóry
Infekcje
CECHY OWRZODZENIA:
Wielkość
Kształt
Głębokość
Dno
Brzegi
Rodzaj wydzieliny
Bolesność
Otoczenie
Przebieg
Umiejscowienie
OBJAWY:
Lokalizują się najczęściej na przyśrodkowej powierzchni podudzi, wokół i nad kostką przyśrodkową
Mogą mieć różne kształty – owalne, pełzające, nietypowe
Tendencja do łączenia się, zlewania
Rożna głębokość
Zawierają tkanki martwicze, ropę, ziarninę
Brzegi wysztancowane
Różna bolesność
Ryzyko wtórnych zakażeń bakteryjnych
OWRZODZENIE ŻYLNE:
Powierzchnia przyśrodkowa dolnej trzeciej części goleni i nad kostką boczną
Rozszerzenia żylne
Zmiany troficzne – obrzęk, przebarwienia brunatne, stwardnienia
Towarzyszy – rozpieranie łydek , kurcze nocne
Ulga – uniesienie kończyny
Należy pamiętać o możliwości alergicznego wyprysku kontaktowego. Do substancji najczęściej uczulających zalicza się antybiotyki – neomycyna, balsam peruwiański, antyseptyki, podłoża maściowe.
Czasem dochodzi do rozwoju raka kolczystokomórkowego w dnie owrzodzenia.
BADANIE HISTOPATOLOGICZNE:
Biopsja służy przede wszystkim do wykluczenia nowotworu ! Ponadto poszukujemy cech zapalenia naczyń.
Nie pobieramy z brzegu owrzodzenia!
PRZEBIEG I ROKOWANIE:
Najczęściej owrzodzenia mają charakter PRZEWLEKŁY!!! Utrzymują się wiele lat, a nawet dziesięcioleci.
Częste nawroty. Rokowanie trudne do przewidzenia.
LECZENIE:
Podstawą jest walka z żylakowatością oraz przewlekłą niewydolnością żylną!
1.Leczenie miejscowe:
Oczyszczanie
Dezynfekcja
Pobudzenie ziarninowania i naskórkowania
Opatrunki
Postępowanie chirurgiczne
Leczenie otoczenia
2. Leczenie ogólne
OCZYSZCZANIE:
Gdy występuje duża ilość tkanek martwiczych najprostszą metodą postępowania jest chirurgiczne opracowanie rany metodą łyżeczkowania.
Przed zabiegiem miejsce smarujemy kremem EMLA. Ponadto dostępne są liczne kremy i maści enzymatyczne zawierające kolagenzy, elastazy, fibrynazy i inne enzymy bakteryjne. Nakładamy je 1 lub 2 razy dziennie na ranę przez okres tygodnia.
DEZYNFEKCJA:
Wilgotne przymoczki z letniej wody i czystych gazików przynoszą ulgę i powodują oczyszczanie rany. Stosujemy dodatkowo roztwory azotanu srebra, fiolet gencjany, nadmanganian potasu.
POBUDZENIE ZIARNINOWANIA I NASKÓRKOWANIA:
Maść z azotanem srebra ma duże właściwości pobudzające ziarninowanie.
Dla przyśpieszenia procesu naskórkowania stosuje się drapanie lub rozszczepianie brzegów owrzodzenia.
OPATRUNKI:
Najbardziej użyteczne są podłoża hydrokoloidowe. Można pozostawić je na ranie przez okres 2 – 7 dni, w zależności od ilości wydzieliny i tolerancji otaczającej skóry na przylepiec.
POSTĘPOWANIE CHIRURGICZNE:
W przypadku czystych owrzodzeń należy zawsze brać pod uwagę możliwość wykonania przeszczepu skórnego, dla przyśpieszenia gojenia. Zwykle stosuje się przeszczepy w formie siatki lub przeszczepy szczypane.
LECZENIE SKÓRY OTACZAJĄCEJ:
Skóra otaczająca jest narażona na macerację, wyprysk kontaktowy lub poszerzenie się owrzodzenia. Można stosować pastę cynkową lub słabej czy średniej mocy kortykosteroidy.
LECZENIE OGÓLNE:
CEL :
Uszczelnienie śródbłonka naczyniowego i zmniejszenie (↓) obrzęku
Poprawa tonusu żylnego i odpływu chłonki
Wpływ na układ krzepnięcia i fibrynolizy
Zmniejszenie (↓) bólu
Poprawa własności reologicznych krwi
STOSUJEMY:
Detralex- diosmina + oczyszcone frakcje flawonowe , Otrex 600, Cyclo 3 Fort
Venoruton (rutozyd), Rutinoscorbin
Solcoseryl (wyciąg z pełnej krwi bydlęcej-przyśpiesza proces gojenia)
PYODERMA GANGRENOSUM:
To głębokie owrzodzenia, powstające nagle z martwicą bezbakteryjną
Współistnienie z colitis ulcerosa
Zmiany powstają po urazach
Leczenie – sulfony, salazosulfapiridyny, sterydy, cyklosporyna, klofazymina (Lampren)