Pielęgniarstwo europejskie wykład z 16.09.2011.
Unia europejska
1923- założenie Unii panaeuropejskiej przez austr. Ryszarda Codenhore-Kalergi,
Projekt gospodarczej i politycznej unifikacji demokratycznych państw zawarty w książce „Pan Europa”.
Zjednoczenie miałoby doprowadzić do powstania „Stanów Zjednoczonych Europy” bez Wielkiej Brytanii i Zw. Radzieckiego (ze względu na politykę).
Dojście Hitlera do władzy uniemożliwiło podjęcie działań, po II wojnie światowej nastąpiła ich intensyfikacja.
1948r.-zorganizowanie kongresu europy na którym powołano Ruch Europejski.
1949r.- powstała Rada Europy na mocy podpisanego 5 maja statutu Ruchu Europy.
Nie zaspokoiło to dążeń działaczy na rzecz integracji europejskiej.
18.04.1951r. podpisano traktat ustanawiający powołanie Europejskiej wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS).
1952r. wszedł w życie Traktat Paryski (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy).
25.03.1957r. podpisanie przez państwa „szóstki” Traktatów Rzymskich, weszły w życie w 1958r. ustanawiając Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej(EUROATOM).
W ten sposób istniały 3 wspólnoty europejskie o tym samym składzie członkowskim.
1987r. wejście w Zycie Jednolitego Aktu Europejskiego- stanowił rewizje Traktatów Paryskich i Rzymskich i postanawiał m. in. stworzyć do końca 1992r. jednolity rynek wewnętrzny.
1992r. podpisanie w Mastricht Traktatu o Unii Europejskiej, który wszedł w życie w 1993r.- budowa UE na trzech filarach:
- Unia gospodarczo-walutowa, ochrona konsumentów i zdrowia, edukacja i kultura, ochrona środowiska, obywatelstwo unii.
- wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,
- współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych,
1995r. przystępuje do UE Austria, Finlandia, Szwecja,
1997r. powstanie Traktatu Amsterdamskiego (wszedł w życie w 1999r.)
2001r. podpisanie w Nicei Traktatu stanowiącego uzupełnienie postanowień Traktatu Amsterdamskiego w zakresie reform instytucjonalnych po przystąpieniu kolejnych 10 państw kandydujących (wszedł w życie w 2003 r)
Prawo wspólnotowe:
Prawo pierwotne: Traktat Założycielski Wspólnoty,
Jednolity Akt Europejski,
Traktat z Mastricht,
Traktat Amsterdamski,
Traktaty Akcesyjne państw członkowskich.
Prawo wtórne: rozporządzenia, dyrektywy, decyzje,
Rozporządzenia- mają zasięg ogólny, obowiązują w całości i stosowane są bezpośrednio we wszystkich krajach członkowskich wchodząc w życie jednocześnie, po publikacji w Dz. U. UE
Dyrektywy- adresowane SA do konkretnych państw- członków, nakładają obowiązek podjęcia działań służących osiągnięciu określonego w dyrektywie celu, państwo adresat ma swobodę w doborze środków i sposobie realizacji celu.
Decyzje- wiążą tylko konkretnego adresata, którym może być państwo członkowskie lub poszczególne przedsiębiorstwa czy osoby prywatne.
Wszystkie akty prawa wtórnego powinny wynikać z dokumentów prawa pierwotnego.
W przypadku konfliktu miedzy prawem wspólnotowym a prawem krajowym, prawo wspólnotowe jest nadrzędne.
Swoboda przepływu usług- prawo do zakładania przedsiębiorstw i prowadzenia działalności gospodarczej oraz swoboda dostarczania usług obywatelom państw UE.
Swoboda przepływu kapitału- dążenie by obywatele UE mogli swobodnie dokonywać transakcji bankowych i inwestycji w dowolnym państwie UE.
Na szczególną uwagę zasługują działania podejmowane w dziedzinie edukacji.
Wpisują się prace dotyczące realizacji wizji Europy, wiedzy na którą składają się dwa procesy:
- proces stworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej,
- proces stworzenia Europejskiej Przestrzeni edukacyjnej,
Powstają one w związku z tworzeniem:
- Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (proces boloński),
- Europejskiej Przestrzeni Kształcenia Ustawicznego,
- Europejskiej Przestrzeni Kształcenia Zawodowego,
Te działania wpisują się w realizacje celów „Strategii Lizbońskiej” (2000r.), które obejmują zagadnienia: badania, edukacja, kształcenie zawodowe, dostęp do Internetu i biznes elektroniczny, reforma systemów ochrony socjalnej w Europie.
Zasada pomocniczości (subsydiarności) stanowi fundamentalną zasadę funkcjonowania UE i demokracji państwowej:
- w kontekście państwowym „tyle państwa ile koniecznie trzeba”,
- w kontekście ponadnarodowym „tyle Unii ile koniecznie trzeba”,
„Władza” powinna mieć znaczenie pomocnicze, wspierające w stosunku do jednostek które ja ustanowiły, czy państw które ją powołały.
Polityka europejska w zakresie ochrony zdrowia.
Za rozwijanie europejskiej polityki zdrowotnej odpowiadają:
| Biuro Europejskie WHO (WHO EURO) z siedzibą w Kopenhadze | UE siedziba głównych organów- Bruksela, Kopenhaga, Strasburg | Rada europy z siedzibą w Strasburgu |
|---|
Ich działalność w dziedzinie zdrowia wchodzi w zakres pojęcia „europejska polityka zdrowotna” lub „regionalna polityka zdrowotna w Europie”.
Grupy problemów polityki zdrowotnej w Europie.
| Kreowanie zachowań prozdrowotnych, ograniczenie palenia, modyfikacja diety, ograniczenie spożycia alkoholu, przeciwdziałanie narkomanii, upowszechnianie edukacji zdrowotnej | Opieka zdrowotna, niwelowanie nierówności w dostępie do opieki zdrowotnej, optymalizacja w zarządzaniu opieka zdrowotną, elastyczne wykorzystanie istniejącej bazy służby zdrowia, | Profilaktyka chorób, inwalidztwa i leczenia chorób, | Niwelowanie niekorzystnych czynników środowiskowych, zanieczyszczenia wody, gleby, powietrza, żywności, |
|---|
Polityka zdrowotna Biura Europejskiego WHO.
- priorytetem działania WHO (od 1948) jest osiągnięcie jak najwyższego poziomu zdrowia przez społeczność międzynarodową,
- integracja działań na rzecz zdrowia z polityką państw,
- profilaktyka i zwalczanie chorób,
- promocja i ochrona zdrowia,
- kształtowanie warunków propagujących równość w dostępie do opieki zdrowotnej,
Programy i projekty WHO
„Europa bez tytoniu”- program walki z nikotynizmem, ściśle związany z programem „Europa przeciw rakowi”.
„Zdrowe miasta” globalna polityka zdrowia na poziomie wspólnot i małych zbiorowości terytorialnych.
„Euricare” projekt związany z reformą systemów opieki zdrowotnej e Europie Środkowej i Wschodniej.
„WHO-Monica” projekt dotyczący chorób układu krążenia oraz czynników ryzyka.
Problematyka praw pacjenta- przyjecie w 1994r. deklaracji o promocji praw człowieka.
W kręgu zainteresowań biura leży problematyka zdrowia rodziny, medycyna ogólna, pielęgniarstwo środowiskowe powiązane ściśle z realizacją strategii :”Zdrowie dla wszystkich”.
Cele zdrowotne wytyczone przez WHO w programie „Zdrowie dla wszystkich” nie zostały osiągnięte w regionie europejskim i przesunięte na rok 2016.
Polityka zdrowotna Wspólnoty Europejskiej.
- na początku uważano że ochrona zdrowia należy wyłącznie do kompetencji wewnętrznych państw członkowskich,
- traktaty ograniczały się do kwestii bezpieczeństwa sanitarnego i działań ochronnych w sferze chorób zakaźnych,
- przełom nastąpił w 1972r. na konferencji paryskiej- przeorientowanie całej polityki wspólnotowej,
Podstawowe priorytety w obszarze zdrowia publicznego w tamtym okresie.
- walka z chorobami zawodowymi i wypadkami przy pracy,
- troska o higienę i jakość warunków pracy i kontrola medyczna pracowników,
- opracowanie norm ekspozycji na czynniki szkodliwe,
- badania wskazujące radioaktywność,
- ochrona środowiska naturalnego,
- walka z nowotworami i AIDS,
- ochrona konsumentów,
Pojawiały się nierówności w dziedzinie ochrony zdrowia wśród państw członkowskich:
- niewłaściwa alokacja środków publicznych na ochronę zdrowia,
- nieefektywne działanie systemów ochrony zdrowia,
- nadmierna eksplozja kosztów,
Przyjęcie traktatu o UE w 1992 roku zapoczątkowało najnowszy etap rozwoju polityki zdrowotnej Wspólnoty Europejskiej wprowadzono nowy tytuł „Zdrowie Publiczne”.
W maju 1993 roku ministrowie zdrowia państw członkowskich UE przyjęli rezolucje w której określono konieczność:
- programowania wieloletniego,
- podejścia globalnego,
- wskazania priorytetów w dziedzinie zdrowia publicznego,
Programy zdrowia publicznego UE
Program zwalczania nowotworów 1996-2000 profilaktyka,
Program zwalczania uzależnień od leków 1996-2000,-odrębne badania i studia nad oceną zjawiska narkomanii i jego uwarunkowania socjologiczne,
Program zwalczania AIDS i innych chorób zakaźnych 1996-2000,
Wspólnotowy program promocji zdrowia 1996-2000,
Program monitorowania stanu zdrowia 1997-2001,
Program zapobiegania upadkom i urazom 1999-2003,
Program zwalczania zanieczyszczenia środowiska 1999-2001,
Program dotyczący chorób rzadko występujących 1999-2003,
Dalsze długofalowe priorytety Wspólnoty w dziedzinie profilaktyki zdrowotnej:
- rozwój i ewaluacja technologii informatycznych,
- budowa zdolności szybkiego reagowania na zagrożenia zdrowia,
- racjonalizowanie świadczeń opieki zdrowotnej,
- planowanie w dziedzinie personelu medycznego i paramedycznego oraz jego mobilność w przepływie,
- redukowanie różnić w stanie zdrowia w poszczególnych krajach członkowskich,
- wpływ na determinanty zdrowotne poprzez prewencję i promocje,
- rozwój medycyny ratunkowej,
- współudział w budowie społeczeństwa obywatelskiego,
UE strategia zdrowia publicznego. wykład z 18.09.11.
Celem współczesnej ochrony zdrowia jest podejmowanie działań zmierzających do poprawy stanu zdrowia lub do jego niepogarszania się.
Strategia działania w zakresie zdrowia publicznego powinna wyrażać, analizować i badać rzeczywiste problemy zdrowotne, określać priorytety i dokonywać ewaluacji podejmowanych działań, wykorzystując metody i wiedzę wielu dyscyplin naukowych.
Nowe formy i kierunki działań w zakresie zdrowia publicznego oraz ich podstawy prawne określa art.52 Traktatu Amsterdamskiego (1997), wszedł w życie w 1999 r.
23.09.2003r. Parlament Europejski i Rada przyjęła decyzję ustanawiającą przełom działań wspólnotowych w dziedzinie zdrowia publicznego (2003-2008).
Decyzją komisji Wspólnoty Europejskiej z 10.02.2006r. przyjęto plan prac na 2006r. W celu wdrożenia strategii działań Wspólnoty w dziedzinie zdrowia publicznego w latach 2003-2008.
Strategia łączy politykę zdrowotną z innymi działaniami wspólnoty.
Strategia nadaje kierunek kluczowym działaniom i obejmuje działania w odniesieniu do:
1.Informacji na temat zdrowia- ustalanie wskaźników zdrowia na szczeblu regionalnym (skompletowanie bazy danych o urazach, stworzeniu europejskiego portalu zdrowia publicznego, europejskiej sieci ośrodków referencyjnych).
2. Zagrożeń zdrowotnych.
Obszary działań wspólnotowych w dziedzinie zdrowia 2003-2008
| 3.Mechanizmy współpracy z organizacjami międzynarodowymi z WHO, Radą Europy, Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) | 4. Podział środków działania celem osiągnięcia wysokiego poziomu życia przy zachowaniu równowagi pomiędzy różnymi obszarami priorytetowymi programu. |
|---|
Plany unijne na lata 2007-2013
Nowy plan zdrowotny został zaproponowany przez komisję Wspólnoty Europejskiej w 2005r.
- zatwierdzony został w maju 2006r.
- rozpoczęcie realizacji w 2007r. Łączy ze sobą dwa dotychczasowe programy:
- ogólne ramy wsparcia polityki dotyczącej konsumentów na lata 2004-2007r.
- program w dziedzinie zdrowia publicznego na lata 2003-2008r.
Główne cele nowego programu ochrony zdrowia i konsumentów.
| Określenie wspólnych celów- ochrona zdrowia i konsumentów, upodmiotowienie i ochrona zdrowia, włączenie polityki dotyczącej zdrowia i konsumentów | Określenie celów dotyczących konsumentów, ustanowienie Europejskiego centrum Instytucji do spraw konsumentów | Określenie konkretnych celów zdrowia publicznego |
|---|
cd. ksero
Wspólnota Europejska wywiera realny wpływ na sposób realizacji krajowych systemów opieki zdrowotnej. Rosnące znaczenie problematyki ochrony zdrowia znalazło odbicie w stopniowym rozszerzaniu zapisów traktatowych- nakłada to obowiązek uwzględniania wymogu osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludności.
Będzie popierać współpracę w dziedzinie zdrowia publicznego z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.
Samo zdrowie publiczne obejmuje szeroki obszar działań dotyczących niemal wszystkich aspektów zdrowia społeczeństwa i jest nieodłączną częścią problematyki integracyjnej.
Struktura i zasoby pielęgniarstwa europejskiego.
Pojęcie pielęgniarstwa:
-najstarsze definicje mówią o powołaniu lub zawodzie, a także służbie o charakterze społecznym lub moralnym (Collins, Parker)
- w literaturze: jako zawód o charakterze opiekuńczym uprawiany przez pielęgniarki i pielęgniarzy,
- jako przedmiot wykładany w szkołach,
- jako młoda dyscyplina naukowa,
- jako podsystem ochrony zdrowia, wyodrębniony ze względu na realizacje specyficznych celów i funkcji oraz wynikających z nich zadań,
-zawód (profesja) uprawiany przez wykwalifikowaną kadrę medyczną (profesja- wolny zawód u podstaw którego leży założenie o indywidualnym i grupowym rozwoju.
Profesjonalizm: Duża odpowiedzialność w realizacji zadań zawodowych.
Wysoka wiedza ogólna, zawodowa i specjalistyczna.
Wysoka sprawność i umiejętności.
Posiadanie własnego samorządu.
Wysoka autonomia zawodowa.
Regulacja prawna i deontologiczna zawodu.
Pielęgniarstwo od czasów F. Nightinghale przeszło drogę profesjonalizacji, nie można jednak stanowczo stwierdzić, że współczesne, globalne pielęgniarstwo ma statut profesji. Miano to przysługuje pielęgniarstwu w krajach wysoko rozwiniętych (Stany Zjednoczone, Anglia, kraje skandynawskie)
Atrybuty potwierdzające tezę profesjonalizmu pielęgniarstwa przez państwa przodujące:
Pełnienie służby społecznej o istotnym znaczeniu dla ludzkiego zdrowia,
Dysponowanie zasobem wiedzy specyficznie pielęgniarskiej i podejmowanie badań naukowych,
Zapewnienie wszechstronnej edukacji na poziomie akademickim,
Posiadanie własnego kodeksu etycznego jako przewodnika regulującego postępowanie pielęgniarek i położnych,
Wysoki poziom autonomii zawodowej- pielęgniarki same nadzorują i oceniają swoją praktykę zawodową podnosząc jej jakość i prowadząc szkolenie,
Aktywne uczestnictwo w organizacjach pielęgniarskich,
Kształtowanie kultury profesjonalnej.
Współczesne pielęgniarstwo polskie i wybranych krajów europejskich.
Od momentu swoich narodzin rozwijało się dwutorowo :
- pielęgniarstwo szpitalne- świadczące opiekę profesjonalną osobom chorym przebywającym w szpitalu,
-pielęgniarstwo środowiskowe -niosące pomoc ludziom zarówno chorym jak i zdrowym w środowisku zamieszkania, nauki i pracy,
W ramach pielęgniarstwa szpitalnego/klinicznego ukształtowały się podstawowe specjalności:
- pediatryczna,
-internistyczna,
-chirurgiczna,
-psychiatryczna,
-położnicza,
Ścieżki dydaktyczne bardzo zróżnicowane:
Niemcy- w ramach kształcenia podstawowego przygotowano pielęgniarki do pracy z osobami dorosłymi, dziećmi osobami starszymi.
Wielka Brytania- poziom podstawowy obejmuje pielęgniarstwo ogólne, pediatryczne, psychiatryczne i położnictwo,
Szwecja –poziom podstawowy obejmował pielęgniarstwo psychiatryczne, operacyjne, onkologiczne, oftalmologiczne,
Polska- poziom podstawowy obejmował pielęgniarstwo ogólne, psychiatryczne i położnictwo (położne),
Aby sprostać coraz większym wymaganiom zorganizowano system kształcenia podyplomowego pielęgniarek dla uzyskania odpowiednich kwalifikacji w tzw. wąskich specjalizacjach. Zarówno kierunki, jak i drogi zdobywania specjalności pielęgniarskich w poszczególnych krajach UE są różne i zależą głównie od tradycji kształcenia w danym kraju, aktualnych i perspektywicznych potrzeb zdrowotnych i struktury organizacji służby zdrowia.
Kwestie te regulują narodowe ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz rozporządzenia wewnętrzne resortu zdrowia.
Niemcy….cd. ksero
Postępująca specjalizacja wymusiła zmiany w strukturze pielęgniarstwa w konsekwencji doprowadziła do ukształtowania się trójstopniowej hierarchii w zawodzie:
Pielęgniarka specjalistka,
Licencjat pielęgniarstwa
Asystentka pielęgniarska
W Polsce w latach 70 tych zlikwidowano stanowisko asystentki pielęgniarskiej. Ich obowiązki przejęły pielęgniarki dyplomowane, które funkcjonują obok licencjata pielęgniarstwa. Klasyfikacje uzupełnia magister pielęgniarstwa (dotyczy krajów prowadzących kształcenie na poziomie wyższym: Polska, Anglia, Finlandia, Szwecja, Gracja)
Pielęgniarstwo środowiskowe ( wcześniej społeczne).
Rozwój podyktowany był postępem i zmianami w POZ oraz potrzebami zdrowotnymi ludności. Wyłoniły się subdyscypliny: pielęgniarstwo rodzinne, środowiska nauczania i wychowania, w ochronie zdrowia pracujących.
Stanowią one przedmiot specjalizacji w ramach szeroko pojętego pielęgniarstwa rodzinnego.
Przeobrażenie w pielęgniarstwie europejskim + program WHO „Zdrowie dla wszystkich” = szerokie pole działania i znacznie większa autonomia działania niż pielęgniarstwo kliniczne.
Szczegółowe działania w ramach programu WHO włączyły pielęgniarki środowiskowe do aktywnego uczestniczenia m. in. w:
- rozpoznawaniu potrzeb zdrowotnych społeczeństwa,
-promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej z uwzględnieniem wszystkich grup wiekowych,
-działania odnoszące się do ludzi zdrowych i chorych,
-promocji zdrowia psychicznego,
-działania z zakresu prewencji,
-działania mające na celu zmniejszenie ilości wypadków i urazów,
- działania skierowane do osób chorych i niepełnosprawnych,
-działania dotyczące profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia, u dzieci, młodzieży i kobiet w ciąży,
W ostatnich latach pojawiły się postulaty dotyczące aktywnego zaangażowania pielęgniarek w sprawy polityki społeczno- zdrowotnej na szczeblach lokalnych, centralnych i międzynarodowych,
Prof. V.A Lanara (gr.) mówiąc o kompetencjach zawodowych pielęgniarek uważa że współczesne pielęgniarki powinny być przygotowane do:
- syntezy pojęć i zasad różnych nauk i praktycznego ich stosowania,
- identyfikowania i analizowania teorii związanych z opieką pielęgniarską i z większą społecznością naukową,
-funkcjonowania jako specjalistki opieki zdrowotnej w różnorodnym otoczeniu,
-prowadzenia badań, analizowania, wartościowania i stosowania odkryć w praktyce pielęgniarskiej,
- przyczynia się do rozwoju profesjonalnych norm dla praktyki,
- interpretowania istniejących i pojawiających się problemów zdrowotnych w ich relacji do lokalnej, międzynarodowej społeczności,
- doceniania i reagowania na społeczne, polityczne i etyczne kwestie związane z problemami zdrowia różnorodnej ludności,
- demonstrowania zdolności przywódczych i kierowniczych w pielęgnowaniu klinicznym,
-przyjmowanie odpowiedzialności za ciągłe uczenie się, którego celem jest rozwój i maksymalizacja skuteczności jako profesjonalnych praktyków,
Perspektywy i kierunki rozwoju pielęgniarstwa europejskiego w XXI wieku.
- największe przeobrażenia w pielęgniarstwie polskim i europejskim dotyczące kształcenia pielęgniarek,
- w krajach UE wprowadzono ujednolicony system kształcenia, dwustopniowy:
3 letni licencjat i 2 letnie studia magisterskie,
- studia doktoranckie,
- system kształcenia ustawicznego (specjalizacje, studia podyplomowe),
Ważnym aspektem w profesjonalizacji pielęgniarstwa europejskiego jest jego prawne unormowanie- zgodnie z narodowymi ustawami o zawodach pielęgniarki i położnej. Pielęgniarstwo jest zawodem samodzielnym.
Zmiany w praktyce pielęgniarskiej poprzez wdrażanie do praktyki standardów oraz procesu pielęgnowania = podniesienie jakości świadczeń pielęgniarskich.
Podejmowanie współpracy zagranicznej umożliwiającej korzystanie z dorobku innych krajów oraz dzielenie się własnymi osiągnięciami.