Sanacja
Sanatio, czyli uzdrowienie sytuacji przedsiębiorstwa, kilku przedsiębiorstw lub całego sektora, który znalazł się w kryzysie.
Warunkiem poprzedzającym sanację jest przedsanacyjny kryzys.
Kryzys przedsiębiorstw (lub sektora) wyraża się ich niemożliwością do realizacji swoich zobowiązań/spełnienia obietnic.
Przedmiotem kontrowersji pozostaje kwestia, co w takim wypadku jest „uzdrowieniem” sytuacji.
Procesy sanacyjne polegają na działaniach, które mają na celu usunąć skutki lub objawy kryzysu.
Klasyfikacja procesów sanacyjnych:
1.Pod względem zakresu: mikroekonomiczne i makroekonomiczne.
- mikroekonomiczne: Gdy kryzys ma charakter mikroekonomiczny, to znaczy dotyczy sytuacji konkretnego przedsiębiorstwa (lub sektora). Np. kryzys w produkcji jedwabiu w Japonii po wynalezieniu nylonu.
- makroekonomiczne: Gdy kryzys przedsanacyjny ma swoje podłoże w przyczynach, które określamy makroekonomicznymi: Cyklem koniunkturalnym, Polityką pieniężną, Polityką fiskalną. Np. Z powodu „bańki finansowej” na rynku nieruchomości np. firmy na rynku amerykańskim od 2008.
2. Ze względu na metodę: autonomiczne i niesamorzutne.
- Autonomiczne są przeprowadzane w ramach porozumień czysto rynkowych. Nie są odgórnie dekretowane, lecz wynikają z zawieranych i negocjowanych kontraktów. Relacja między podmiotami jest równorzędna. np. Negocjowanie opóźnienia w spłacie kredytu.; Uzyskanie preferencyjnej pożyczki
- Niesamorzutne.Przeprowadzane są za pomocą regulacji państwowych. Nie wynikają z kontraktów między podmiotami (lub przynajmniej nie tylko). Relacja między podmiotami nie jest równorzędna, ponieważ uwikłane w proces jest prawo administracyjne (podmiot państwowy). np. Państwo podejmuje decyzję o udzieleniu dotacji.; Państwo pożycza pieniądze podmiotom zagrożonym.
3. Pod względem celowości: destrukcyjne i konserwacyjne.
- Destrukcyjne mają na celu de facto likwidację podmiotu, lub znaczącą redukcję jego działalności. Może to wyrażać się malejącym udziałem w rynku. Jak również zmniejszaniem liczby zatrudnionych. np: Firma ogłasza bankructwo i zostaje upłynniona (np. Lehman Brothers).
- Konserwacyjna Ma na celu działania, które mają doprowadzić do utrzymania działalności lub przywrócenia sytuacji sprzed kryzysu przedsanacyjnego. Może to wyrażać się celem utrzymania stałego lub rosnącego udział w rynku. Może dotyczyć utrzymania zatrudnienia na danym poziomie.
Płynna granica
- Czasami (jak we wcześniejszych wypadkach) można zatrzeć granicę między działaniem destrukcyjnym a konserwacyjnym.
- Na przykład może być sporne, czy redukcja zatrudnienia w firmie o 20% to działanie destrukcyjne… czy też konserwacyjne.
- Podobnie częściowe przestawienie firmy z jednego rynku na drugi może być różnie interpretowane.
- Klasyfikacja jest ex ante do pewnego stopnia decyzją spekulatywną.
Prawo jako dobro
Granica między sanacją autonomiczną a niesamorzutną jest płynna.
Ponieważ współcześnie państwo zawsze jest jakoś uwikłane w procesy sanacyjne.
Z powodu produkcji prawa.
Prawo jest również dobrem ekonomicznym. Współcześnie produkowanym niemal wyłącznie przez państwa.
Nawet przy procesach, które wymieniliśmy jako „autonomiczne” państwo jest jakoś „obecne”.
Producent a firma
Produkcja oznacza ekonomiczne wytwarzanie określonego dobra lub usługi.
Obiektywny termin, który wyraża pewną aktywność ekonomiczną.
Firma jest pojęciem prawnym i odnosi się do struktury własnościowej.
Kwestie „firmy” wpływają bezpośrednio na „produkcję”.
Sanacja opisuje sprawy związane z „firmami”.
Funkcje upadłości wg Zedlera
- Funkcja naprawcza (sanacja!).
- Celem jest „odzyskanie zdolności do konkurowania na rynku”.
- Funkcja windykacyjna.
- Zaspokojenie wierzycieli.
- Nawet jeśli nie mogą zostać zaspokojeni w całości, należy zapewnić maksymalną realizację ich interesów.
- Funkcja zapobiegawcza.
- Groźba efektu domina i „deflacyjne spirali” przy braku spłaty zobowiązań.
- Funkcja oddłużeniowa.
- Możliwość uwolnienia majątku od „kajdan długu”.
- Funkcja wychowawcza.
- Efekt zewnętrzny prawa o upadłości.
Zasady prawa upadłościowego
Naczelne: optymalizacji Czyli „odpowiednie wykorzystanie majątku” w celu maksymalnego zaspokojenia wierzycieli. ; Konkretna decyzja upadłościowa jest również decyzją przedsiębiorczą.; Na przykład odsprzedaż całego przedsiębiorstwa kontra licytacja całego majątku. i dominacji interesów wierzycieli Czyli w pierwszej kolejności dostarczyciele zewnętrznego kapitału. Wierzyciele mogą mieć bardzo różne interesy. Likwidacja czy kontynuacja działalności?
.; Formalizmu procesowego.; Ustność i pisemność.; Kontradyktoryjność (sporność).; Rozporządzalność.; Jawność.; Interes wierzycieli i równość.
Zasady szczegółowe
Nacisk na formalność postępowania (formalizm procesowy).; W związku z tym pisemność (choć ustność w pewnym stopniu dopuszczalna).; Kontradyktoryjność (brak stron, są uczestnicy).; Rozporządzalność (przez strony składnikami materialnymi i uprawnieniami procesowymi).; Jawność (wewnętrzna, nie zawsze zewnętrzna).; Równość (ujednolicenie wierzytelności na moment upadłości).
Przedsiębiorczość i sanacja
Produkcja i władanie:
Neoklasyczna teoria ekonomii: ceny spełniają funkcje alokacyjne.
Producenci reagują na bodźce cenowe, ich decyzje są pochodną zmian cenowych.
Walrasowska koncepcja równowagi, w której siła cen gwarantuje stan stacjonarny.
Zasoby produkcyjne zostają automatycznie wycenione w zależności od ich rzadkości i wartościowania konsumentów.
Ceny bez problemów są „imputowane”.
Nie istnieje problem właściwej alokacji i właściwego władania zasobami.
Aspekty instytucjonalne zostają pominięte.
Przedsiębiorczość i kalkulacja cenowa
W rzeczywistości decyzje alokacyjne nie są produkowane przez ceny.
Kalkulacja przebiega na trzech etapach czasowych.
Pierwszym: obserwacja cen przeszłych.
Drugim: obserwacja ofert cenowych (ceny teraźniejsze).
Trzecim: kalkulacji ex post (wyliczenia wartości po podjętej decyzji).
Decyzja jest podejmowana zanim zysk i strata zostaną osiągnięte (niepewność).
Kalkulacja wymusza presję sanacyjną.
Zysk i procent na kapitale
Procent jest zarobkiem, który ledwie utrzymuje „wartość pieniądza w czasie”.
Pozwala uaktualnić posiadany kapitał o upływ czasu.
W Warlasowskiej równowadze stopa zwrotu jest wszędzie taka sama (ponieważ nie ma niepewności).
W Warlasowskiej równowadze nie istnieją błędy inwestycyjne, w związku z czym nie istnieje w ogóle kwestia sanacji.
Zyski i straty są odchyleniami od standardowej stopy zwrotu.,
Kapitał i finansowanie
Ponieważ stopa zwrotu nie jest gwarantowana na rynku istnieje arbitraż kapitałowy.
Inwestycje są podejmowane nie tylko ze względu na oszczędność, ale także „ryzyko”.
Kapitalista może żądać wyższych stóp zwrotu niż ta „standardowa”.
Firma może być finansowana kapitałem „własnym”, lub kapitałem „zewnętrznym”.
Cele przedsiębiorcze przy różnych metodach finansowania
W wypadku finansowania kapitałem własnym celem jest osiągnięcie co najmniej zysku księgowego.
W wypadku finansowania kapitałem obcym celem jest osiągnięcie co najmniej zysku ekonomicznego.
Księgowy to czysta pieniężna nadwyżka.
Ekonomiczny to na tyle duża księgowa nadwyżka, aby spłacić kapitał obcy.
Księgowe podejście
Aktywa, czyli majątek mają pracować na rzecz zwrotu dla kapitału.
Pasywa obejmują kapitał własny i obcy.
W wypadku dominacji kapitału własnego cała księgowa nadwyżka zostaje w firmie.
W wypadku braku nadwyżki i bankructwa, procedura sanacji jest płynna i prosta (jeden właściciel).
W wypadku kapitału obcego część nadwyżki jest odprowadzana na zewnątrz.
W wypadku niedostatecznej nadwyżki może dojść do bankructwa i upadłości.
Wierzycieli jest kilku i proces sanacyjny się komplikuje.
Władanie i sanacja
Proces sanacji w wypadku problemów firmy oznacza uskutecznienie praw własności i realizacji kontraktów.
Kapitał obcy został błędnie wykorzystany (został skonsumowany).
W związku z tym jego celem jest powrót do pierwotnego dysponującego (nawet w wypadku częściowej jego konsumpcji).
Realokacja zasobów nie jest dokonywana przez ceny, lecz przez właścicieli.
Kwestie prawne (władanie) wyprzedzają kwestie czysto produkcyjne (zawieszenie przedsiębiorstwa).
W rzeczywistym świecie ograniczenia produkcyjne są nakładane przez kontrakty (nie przez neoklasyczne funkcje produkcji).
„Rzadkość” jest generowana kontraktem, a nie tylko fizyczną rzadkością.
Proces upadłościowy i przedsiębiorczość:
Między wierzycielami istnieje często różnica poglądów.
Syndyk staje przed trudnym zadaniem pogodzenia interesów.
Oprócz tego nieznana jest dokładnie przyszłość.
Dlatego proces upadłościowy jest również procesem przedsiębiorczym.
Ponieważ syndyk musi przewidzieć, które rozwiązanie jest najbardziej opłacalne dla wierzycieli.
Negatywna i pozytywna strona Bankructwa
Koszty społeczne związane ze wzrostem bezrobocia (zasiłki etc.).
Koszty ekonomiczne (mniejszy PKB, większy deficyt budżetowy etc.)
Upadek konkretnych firm (które mają być może istnieć ze względu na „ważny interes”).
Dzięki bankructwu zostaje dokonana realokacja.
Firma doświadcza i tak zatorów płatnościowych.
Bankructwo może być szybkim sposobem na rozwiązanie tego problemu.
Czynniki produkcji zostają uwolnione i przeniesione w miejsca, gdzie ich wartość jest adekwatna.
Sanacja poprzez bankructwo pozwala na działanie „sił równowagowych” w gospodarce.
Ceny czynników produkcji mogą odzwierciedlać ich marginalną produktywność.
Rola kalkulacji w sanacji
Własność prowadzi do wykształcenia się cen, które tworzą „ekonomiczną rzadkość”.
Oznacza to tworzenie „zakazów” używania zasobów w określony sposób.
Na przykład zakaz tworzenia „maszyny do gaszenia zapałek”.
Do procesu wyceny włączani są wszyscy przedsiębiorcy na rynku.
Przedsiębiorca szuka „szans na zysk” (różnica między pewnymi kosztami a niepewnymi przyszłymi obrotami).
Otoczenie cenowe wykształca „przedsiębiorczy podział pracy” (PPP).
PPP generuje efektywny podział zadań i wyznacza granice firm (jak duża powinna być firma?).
Przekroczenie przedsiębiorczych kompetencji zostaje spenalizowane większymi kosztami aniżeli przychodami.
Straty i relokacja
Osiąganie wyższych kosztów aniżeli obrotu jest sygnałem przedsiębiorczego błędu.
Sygnał ten oznacza konieczność przeprowadzenia odpowiedniej sanacji.
W przeciwnym wypadku większe koszty od przychodów będą generować konsumpcję kapitału.
Konsumpcja w wypadku kapitału własnego oznacza upłynnienie majątku i uwolnienie środków produkcyjnych innym przedsiębiorcom.
Konsumpcja w wypadku kapitału obcego oznacza konieczność rozstrzygnięcia sporów prawnych z interesariuszami (wierzycielami).
W obydwu przypadkach proces odbywa się dzięki cenowym rynkowym (pomagającym wyliczyć straty).
Bez systemu cenowego tak naprawdę nie istniałoby pojęcie sanacji.
Sanacja w systemie finansowym
Argumenty przeciwko bankructwu
„Specyficzne ryzyka firmy” (aktywa „w puli” mogą mieć dobrą wartość).
Wszystkie aktywa z osobna mogą być mniej warte aniżeli razem w puli.
Ryzyka kontrahentów (efekty rozlewania się na inne podmioty).
Zatory płatności w jednym miejscu przenoszą się na inne miejsca.
Ryzyko systemowe (uogólnione ryzyka innych podmiotów, obejmujących nie tylko efekty rozlewania się, ale również efekty zewnętrzne).
Na przykład problem z dostępem do kredytu.
"Efekt Lehman"
W skrajnej formie kryzys zaufania na rynku finansowym może uderzyć w cały rynek.
Działają efekty rozlewania i zewnętrzne (ryzyko systemowe).
Dyskusyjne jest źródło „efektu Lehmana”.
Czy rynki tak zareagowały na wieść o bankructwie?
Czy zareagowały tak na wieść o kryzysie przedsanacyjnym?
Jeśli to drugie, to formalne bankructwo może być sanacją na kryzys.
"Stres Finansowy"
Firma może doświadczyć „stresu finansowego”.
Występuje wtedy, gdy firma posiada „opcje inwestycyjne wartościowe” dla jej inwestorów, lecz z jakiegoś powodu nie może uzyskać finansowania ich.
Dlaczego firma nie jest w stanie uzyskać finansowania na rynku?
Powód pierwszy: przeciążenie długiem.
Emisja nowych akcji oznacza zbieranie kapitału na rzecz wierzycieli, a nie projektu inwestycyjnego.
Powód drugi: run kredytowy.
Run kredytowy i niedopasowanie czasowe Bilansu
Niedopasowanie czasowe aktywów i pasywów.
Pasywa są krótkoterminowe w wypadku rynku inwestycyjnego („pożyczanie na krótko”).
Aktywa są długoterminowe („inwestowanie na długo”).
W związku z tym istnieje problem z natychmiastowym pokrywaniem zobowiązań.
Płynność a dochodowość.
W wypadku runu kredytowego trzeba zaspokajać płynność, podczas gdy bilans firmy finansowej jest przystosowany do osiągania dochodowości.
Jak można tym dwóm problemom zaradzić?
Debtor in possesion (DIP) - Pozwala na emisję zobowiązania senioralnego.; Nowy inwestor staje się priorytetowym wierzycielem.; Dzięki temu ma gwarancję, że nie będzie dotował poprzednich wierzycieli.
Sprzedaż całej firmy:
Całej firmy jako puli aktywów.
Dzięki temu aktywa zachowują swoją wartość.
A jednocześnie zostają uwolnione od jarzma długu.
W Polsce nie jest to powszechne.
W USA w ostatnim czasie około 2/3 wielkich bankructw tak się kończyło.
W wypadku runu kredytowego istnieje także „automatyczne zatrzymanie” przy bankructwie (wstrzymujące natychmiastową windykację).
Kazus Drexela Burnhama
Bank na początku lat 90 potrzebował finansowania (po załamaniu).
Potrzebował ćwierć miliarda dolarów, które uzyskał w pożyczce od Citigroup.
Mimo tego nie udało się bankowi przetrwać i złożyć wniosek o upadłość.
Największym wierzycielem był Departament Sprawiedliwości (650 milionów).
SEC wymusił znalezienie się w komitecie wierzycieli.
To samo z regulatorami Savings and Loans (ponad 6 miliardów kosztów w związku z zapaścią).
W efekcie rząd wymusił szybką upadłość.
Maksymalizacja aktywów Drexela
Sprzedaż kapitału ludzkiego (departamentów zajmujących się operacjami).
Ograniczony sukces (ponieważ i tak wiadomo, że można tych ludzi zatrudnić po bankructwie).
Szybka sprzedaż aktywów (ponad 80%), z których spora część to obligacje śmieciowe.
Cała reszta (włącznie z biurkami) była powolnie upłynniana w przeciągu czterech miesięcy (cały proces skończył się w dwa lata).
Znacząca część aktywów znalazła szybkie zatrudnienie.
Proces można uznać za umiarkowany sukces (wierzyciele otrzymali połowę).
Konsekwencje Sanacji Nieautonomiczne
Bankructwo czy Bailout?
Bezpośrednie koszty podatkowe.
Rząd może bezpośrednio kupić akcje przedsiębiorstwa.
Może również kupić zatrute aktywa.
W obydwu przypadkach oznacza to obciążenia podatnika.
Tak też dzieje się w wypadku udzielenia długoterminowej pożyczki.
W przypadku AIG osiągnęła poziom 85 miliardów dolarów na wysoki procent.
Okres spłaty został wydłużony.
Procent obniżony.
Suma powiększona.
Pokusa nadużycia
Pojęcie Arrowa w stosunku do ubezpieczeń (i gry w futbol; i jazdy w pasach).
Określające zachowania podmiotów w wypadku dostarczania ochrony państwowej.
Z jednej strony oznacza bodziec do większego ryzyka.
Przede wszystkim może skutkować opieszałością menedżerów do poszukiwania rozwiązań rynkowych.
Rząd może zredukować kapitały własne firmy (i ukarać akcjonariuszy).
Jednocześnie jednak nie adresuje to kwestii pokusy nadużycia w przypadku nieodpowiedzialnego długu.
Sprzyja to generowaniu spółek o kapitale obcym (osłabia akcjonariat).
Co z kolei zwiększa ryzyko bankructwa!
Nadzór korporacyjna i polityka
Firma jest nadzorowana zewnętrznymi i wewnętrznymi mechanizmami.
Wejście rządu do spółki oznacza zawieszenie działania tych mechanizmów.
Oznacza również zwiększoną rolę polityki w biznesie.
Oprócz zjawiska politycyzacji dochodzi również biurokratyzacja.
Oraz lobbing.