Zajęcia 10: Metody wyceny i kształtowanie wartości przedsiębiorstw.

WARTOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA

Wartość przedsiębiorstwa zależy w dużym stopniu od zakresu przeprowadzonej wyceny

• księgowa wartość przedsiębiorstwa

  • suma wartości składników majątku przedsiębiorstwa wynikających z zapisów w księgach rachunkowych na moment wyceny

  • podstawa wyceny księgowej - identyfikacja majątku przedsiębiorstwa przeprowadzona przez jego inwentaryzację

  • wartość księgowa jest wartością bankową bazującą na cenach historycznych

  • jest źródłem informacji w procesie wyceny

• likwidacyjna wartość przedsiębiorstwa

  • suma środków pieniężnych, jakie można uzyskać ze sprzedaży poszczególnych elementów majątku przedsiębiorstwa po spłaceniu zadłużenia i pokryciu kosztów likwidacji

  • szczególna kategoria wartości dochodowej wyznaczająca dolną granicę pola negocjacji cenowych dla sprzedającego

• odtworzeniowa wartość przedsiębiorstwa

  • suma nakładów, jakie są związane z odtworzeniem majątku przedsiębiorstwa

  • bieżąca wartość kontynuacji działalności danego przedsiębiorstwa

  • podstawa wyceny – identyfikacja majątku przez inwentaryzację

  • dla kupującego przedsiębiorstwo wartość odtworzeniowa stanowi górną granicę pola negocjacji cenowej

• dochodowa (ekonomiczna) wartość przedsiębiorstwa

  • zaktualizowana na moment wyceny suma dochodów, jakie może wygenerować przedsiębiorstwo w przyszłości

  • miernikiem dochodów może być:

    • zysk

    • dywidenda

    • nadwyżka pieniężna

  • metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) – jeśli dochód ustalony jest w wyniku zestawienia wpływów pieniężnych

  • wartość rynkowa przedsiębiorstwa

  • podstawa wyceny – ocena zdolności przedsiębiorstwa do tworzenia dochodów

  • cel - prognozowanie dochodów

• rezydualna wartość przedsiębiorstwa

  • kategoria ekonomiczna występująca w kalkulacji wartości przedsiębiorstwa metodą dochodową

  • odzwierciedlenie dochodów, jakie może uzyskać inwestor z tytułu posiadanego tytułu własności przedsiębiorstwa po okresie prognozy szczegółowej i trendowej

  • może przyjąć formę:

    • renty wiecznej – wystąpi, gdy nie występują zagrożenia dla dalszej działalności przedsiębiorstwa

    • wartości przedsiębiorstwa likwidacyjnej - wystąpi, gdy po wyznaczonym okresie wygasną podstawy ekonomicznej egzystencji przedsiębiorstwa

• wartość rynkowa

  • cena, po której przedsiębiorstwo mogłoby być sprzedane lub zakupione na zorganizowanym i niemanipulacyjnym rynku

  • wartość zmienna w czasie, zależna od:

    • wahań koniunkturalnych

    • sytuacji politycznej

    • panujących na rynku nastrojów

wartość przedsiębiorstwa składa się z:

• wartość jego majątku

• wartość elementów pozamajątkowych, w tym też wartość firmy ( goodwill)

WARTOŚĆ FIRMY

• cechy charakterystyczne dla wartości firmy

  • składnik aktywów

  • niematerialny charakter

  • ściśle powiązana z przedsiębiorstwem i nie występuje samoistnie

  • wytwarzana tylko wewnątrz przedsiębiorstwa

  • uwidaczniana w bilansie w momencie nabycia przedsiębiorstwa

  • jest niezależna od kosztów, które poniesiono na jej powstanie

  • tworzy się latami

  • niestabilna

  • subiektywna

  • nie ma technicznej zdolności do kreowania zysku

  • występuje tylko w odniesieniu do funkcjonującego przedsiębiorstwa

• wartość nazwy, znaku firmowego

• jak dane przedsiębiorstwo postrzegają jego klienci i inwestorzy

• dodatnia wartość firmy

  • składnik wartości niematerialnych i prawnych

  • korzystnie wpływa na wartość całego przedsiębiorstwa

• ujemna wartość firmy

  • zmniejsza wartość księgową przedsiębiorstwa

  • mamy z nią do czynienia, gdy cena nabycia danego podmiotu gospodarczego lub jego zorganizowanej części będzie niższa od wartości rynkowej pomniejszonej o zobowiązania

• stanowi różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością rynkową składników majątkowych jednostki lub zorganizowanej jej części

• o wartości firmy decyduje zdolności przedsiębiorstwa do generowania zysku

Wartość przedsiębiorstwa należy odróżnić od wartości firmy

ISTOTA WYCENY PRZEDSIĘBIORSTWA

• zabieg skomplikowany, wymagającym dużej wiedzy i doświadczenia

• polega na dokonaniu pomiaru:

  • wartościowego przedsiębiorstwa

  • jego składników majątkowych

  • elementów ekonomicznych podjętych decyzji

• obejmuje ogół czynności przeprowadzonych zgodnie z regułami nauki i sztuki wyceny, które prowadzą do określenia jego wartości w danym momencie

• wycena może mieć charakter

  • statyczny – statyczne podejście do wyceny przedsiębiorstwa

    • udzielenie odpowiedzi na pytanie jaka jest wartość majątku przedsiębiorstwa w danym czasie

  • dynamiczny – podejście dynamiczne

    • nawiązuje do oceny generowanych w przyszłości dochodów

    • podkreśla konieczność przeprowadzenia oceny efektywności składników majątkowych przedsiębiorstwa

FUNKCJE WYCENY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

• funkcja doradcza (decyzyjna)

  • pomocna przy negocjowaniu ostatecznej ceny przedsiębiorstwa

  • zawiera się w obszarze negocjacyjnym wyznaczonym przez dolną granicę ceny sprzedaży przedsiębiorstwa, którą jest wartość likwidacyjna – wartość graniczna dla sprzedającego

  • górna granica ceny sprzedaży – określona przez wartość odtworzeniową, która dodatkowo jest podwyższona przez wartości niematerialne i prawne

• funkcja uzasadniająca (argumentacyjna)

• • wiąże się z funkcją doradczą

  • przygotowanie odpowiedniego zestawu informacji, które:

    • stanowić będą wsparcie w prowadzonych negocjacjach

    • pozwolą na przekonanie jednej ze strony transakcji co do trafności przeprowadzonej wyceny

  • selekcja danych liczbowych i czynników związanych z wyceną pod kątem ich wykorzystania jako argumentów w procesie negocjowania ostatecznej ceny

• funkcja pośrednicząca (mediacyjna)

  • kontynuacja funkcji uzasadniającej

  • sprzyja przyjęciu ceny, która będzie możliwa do zaakceptowania przez zainteresowane strony, biorące udział w danej transakcji

  • realizowana przy wsparciu ze strony ekspertów lub firm konsultingowych, które dokonują subiektywnej wyceny i rozstrzygają sporne kwestie

• funkcja komunikacyjna (informacyjna)

  • przekazanie odpowiednich informacji do otoczenia, w zakresie:

    • stanu finansów

    • wyników ekonomicznych

    • perspektyw rozwoju

    • orientacyjnej wartości

• funkcja zabezpieczająca

  • realizowana przez ekspertów zewnętrznych

  • związana z zabezpieczeniem się przez ewentualnymi uwagami zgłaszanymi w odniesieniu do sposobu wyceny

SYTUACJE, W KTÓRYCH DOKONUJE SIĘ WYCENY PRZEDSIĘBIORSTWA

• zmiany struktury własnościowej

  • transakcja kupna-sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego części

  • prywatyzacja przedsiębiorstwa

  • reprywatyzacja

  • wystąpienie lub wyłączenie udziałowców/akcjonariuszy z przedsiębiorstwa

  • wywłaszczenie przedsiębiorstwa lub jego części

• zmiany formy organizacyjnej przedsiębiorstwa

  • restrukturyzacja przedsiębiorstwa

  • wniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do spółki

  • przyjęcie nowych udziałowców/akcjonariuszy do spółki

  • likwidacja przedsiębiorstwa

  • fuzje, przejęcia, konsolidacja

  • podział przedsiębiorstwa

  • przeniesienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w dzierżawę lub leasing

• rozliczenia obciążeń podatkowych

  • wymiar podatku do spadku i darowizn

  • ustalenie wysokości podatków i opłat lokalnych

  • ustalenie wysokości opłaty skarbowej

  • rozliczenia z instytucjami ubezpieczeniowymi

• zabezpieczenia na majątku

  • zabezpieczenia majątkowe wymagane w związku z ubieganiem się o obce źródła finansowania

  • zabezpieczenie wierzytelności w przypadku upadłości przedsiębiorstwa

• pozostałe

  • określenie wysokości odszkodowań

  • aktualizacja majątku w celach ewidencyjnych

  • ocena efektów działalności inwestycyjnej

  • dla potrzeb wewnętrznych ustalenie poziomu wskaźników ekonomicznych, informujących o stanie ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstwa

METODY WYCENY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

• metody wyceny wartości przedsiębiorstwa związane są z:

  • postępującą globalizacją, która wyraźnie zmienia sposób i zasady działania przedsiębiorstw

  • rozwojem zjawisk fuzji, przejęć i konsolidacji przedsiębiorstw

  • rosnącym znaczeniem rynku kapitałowego, który umożliwia szybki przepływ i alokację kapitałów w skali światowej

  • systematycznie rozwijającym się zjawiskiem prywatyzacji przedsiębiorstw

  • transformacją gospodarczą państw Europy Środkowo-Wschodniej

• metody wyceny wg kryterium zakresu wyceny wartości przedsiębiorstwa :

  • majątkowe

  • dochodowe

  • mieszane

• poprawność i wiarygodność przeprowadzonej wyceny przedsiębiorstwa zależy od:

  • doświadczenia i umiejętności zespołu, który ją przeprowadza

  • dobrej komunikacji między zespołem a osobami upoważnionymi przez zarząd przedsiębiorstwa do współpracy z zespołem

METODY MAJĄTKOWE

• wycena majątku

• indywidualna wycena

  • poszczególnych elementów tworzących strukturę majątku – rzeczowego i obrotowego

  • stanu technicznego majątku

  • stopnia ekonomicznego zużycia majątku

• odzwierciadlają wartość będącego w dyspozycji przedsiębiorstwa majątku

• opierają się na inwentaryzacji majątku i ocenie jego zużycia i stopnia przydatności z punktu widzenia prowadzonej działalności

• podstawowe wady metod majątkowych wyceny wartości przedsiębiorstw:

  • nieuwzględnienie możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa

  • nieuwzględnianie stopnia wykorzystania posiadanego majątku

  • opieranie się na danych nie zawsze odzwierciedlających rzeczywistą wartość użytkową składników majątku

  • traktowanie wycenianego przedsiębiorstwa jako sumy składników majątkowych

  • zorientowanie na nakłady jakie są ponoszone w związku z odtworzeniem majątku, a nie na możliwe do uzyskania , dzięki niemu korzyści

• podział metod majątkowych

  • metoda wartości aktywów netto (księgowa, bilansowa )

    • podstawowa, najprostsza metoda wyceny wartości przedsiębiorstwa

    • wykorzystuje wartości ewidencyjne ujęte w bilansie przedsiębiorstwa

    • jest punktem wyjścia każdej wyceny

    • w sposób przybliżony orientuje o wartości aktywów netto

    • chcąc ustalić wartość księgową aktywów netto, pomniejsza się wartość aktywów o wszelkiego rodzaju zobowiązania

    • nie są to wyniki w pełni wiarygodne, mają charakter informacyjny, przyczyny

      • wycenie składników majątku wg cen historycznych, które nie uwzględniają bieżąco występującego zjawiska inflacji

      • występowaniu różnic między zużyciem faktycznym a zużyciem ewidencyjnym

      • wpływie postępu technicznego na wartość majątku rzeczowego

      • zawyżeniu wartości aktywów obrotowych

    • podział metody wartości aktywów netto:

      • metoda księgowa

      • metoda skorygowanej wartości aktywów netto

        • pewne udoskonalenie prostej metody księgowej

        • urealnienie wartości aktywów netto przedsiębiorstwa

        • sposób liczenia:

          • wartość bilansową aktywów i pasywów sprowadza się do ich wartości rynkowej

          • uzyskany wynik w zakresie aktywów pomniejszony jest o wartość pasywów

          • otrzymana wartość wyraża skorygowane aktywa netto

        • wartość przedsiębiorstwa wyznacza się korzystając z formuły:

          • W_p=(A +  K_A)−( P_O+K_po )

          • W_p – wartość przedsiębiorstwa

          • A – wartość bilansową aktywów trwałych netto i obrotowych finansowanych ze środków własnych przedsiębiorstwa wg zapisu w księgach rachunkowych

          • K_A – korekta wartości bilansowej aktywów

          • P_O – wartość bilansowa składników pasywów obcych

          • K_po – korekta wartości bilansowej pasywów obcych

        • efekt metody:

          • przybliżenie wartości majątku przedsiębiorstwa do jego wartości rynkowej

          • wzięcie pod uwagę różnego rodzaju zobowiązań zmniejszających wartość przedsiębiorstwa

  • metoda wartości odtworzeniowej

    • ustalenie wartości składników aktywów na podstawie nakładów, jakie będą poniesione na odtworzenie od podstaw takich samych składników aktywów lub im podobnych pod względem parametrów techniczno-ekonomicznych

    • formuła do obliczeń:

      • W_p=W_A+C−U_M

      • W_p- wartość bilansowa aktywów

      • C- różnica między wysokością nakładów, jakie należy ponieść na stworzenie od nowa określonego potencjału rzeczowego, a wartością bilansową aktywów

      • U_M- stopień zużycia technicznego wyrażony stopniem umorzenia aktywów

    • podział metody wartości odtworzeniowej

      • metoda bezpośrednia (cennikowa)

        • stosowana przez rzeczoznawców, którzy dokonują wyceny poszczególnych składników majątkowych

        • uwzględniają aktualne ceny rynkowe, korygowane o stopień dotychczasowego zużycia fizycznego i ekonomicznego majątku

      • metoda pośrednia (wskaźnikowa)

        • opiera sią na indeksie zmiany cen, pomnożonych przez wartość księgową majątku brutto

        • opiera się na faktycznym stopniu zużycia danego składnika majątku

  • metoda wartości likwidacyjnej (metoda upłynnienia)

    • stosuje się ją w sytuacji upłynnienia całego lub części majątku, np. w przypadku kończenia działalności przez przedsiębiorstwo

    • sprzedaż poszczególnych składników majątku powoduje utratę efektu synergicznego

    • wartość likwidacyjną uzyskuje się z różnicy między ceną otrzymaną za sprzedaży aktywów przedsiębiorstwa a kosztami poniesionymi w związku z likwidacją przedsiębiorstwa

    • koszty poniesione w związku z likwidacją przedsiębiorstwa:

      • opłaty sądowe, notarialne,

      • wynagrodzenie audytorów i rzeczoznawców

      • odszkodowania i rekompensaty wypłacone w związku z zaprzestaniem działalności

    • formuła do obliczeń:

      • W_p=W_LA−Z−K_L

      • W_LA – wartość likwidacyjna aktywów(suma środków możliwych do uzyskania ze sprzedaży poszczególnych składników majątku)

      • Z- bilansowe zobowiązania pieniężne do spłaty

      • K_L- koszty likwidacji

    • wycena tą metodą ma miejsce w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo

      • staje się niewypłacalne i nie wykazuje zdolności do generowania zysku

      • generuje zysk, ale na poziomie, który nie jest odpowiedni z punktu widzenia inwestora

    • kupujący podejmuje decyzję o zakupie przedsiębiorstwa po cenie odpowiadającej wartości likwidacyjnej gdy:

      • ma koncepcję innego wykorzystania majątku przedsiębiorstwa, który może mu przynieść większe dochody

      • dokonując zakupu przedsiębiorstwa likwiduje je i tym samym ogranicza konkurencje

METODY DOCHODOWE

• umożliwiają przeprowadzenie wyceny przedsiębiorstwa jako całości, uwzględniając aspekt wartości majątku przedsiębiorstwa rozumianego jako:

  • majątek rzeczowy, finansowy i niematerialny

  • generowany przez majątek dochód w perspektywie 5-8 lat

• podział metod dochodowych:

  • metody pośrednie

    • metody wyceny wielokrotnej (in. rynkowa, mnożnikowa, multiplikacyjna, porównawcza)

      • porównując podmiot wyceny z innymi podmiotami należy zwrócić uwagę na:

        • rodzaj, zakres i skalę prowadzonej działalności

        • strukturę majątku rzeczowego i niematerialnego

        • rynek, na którym przedsiębiorstwa działają, w tym powiązania z kooperantami

        • wielkość i strukturę produkcji i sprzedaży

        • sytuacje ekonomiczno-finansową przedsiębiorstwa

      • formuła:

        • W_p = L • W_e

        • L- poziom mnożnika

        • W_e- wielkość ekonomiczna charakteryzująca wyceniane przedsiębiorstwo

      • metoda mnożnikowa ma do dyspozycji następujące wskaźniki

        • Iloraz ceny rynkowej jednej akcji oraz rocznego zysku netto przypadającego na jedną akcje

        • Iloraz ceny rynkowej jednej akcji oraz rocznych przychodów ze sprzedaży przypadających na jedną akcję

        • Iloraz kwoty dywidendy przypadającej na jedną akcję zwykłą oraz ceny rynkowej jednej akcji

        • Iloraz ceny rynkowej jednej akcji oraz wartości księgowej przypadającej na jedną akcję

  • metody bezpośrednie

    • metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych

      • DCF – discounted cash flow

      • opiera się na założeniu, że wartość przedsiębiorstwa jest określona przez rozłożony w czasie strumień środków finansowych wypracowanych przez przedsiębiorstwo

      • należy ocenić przede wszystkim

        • jaką wartość przyjąć jako miarę dochodowości przedsiębiorstwa

        • jak prawidłowo oszacować poziom stopy dyskontowej, która umożliwiłaby właściwe uwzględnianie zmiany wartości kapitału w czasie

        • w jaki sposób i na jakiej podstawie sporządzać prognozy przyszłych wielkości, kształtujących dochodowość przedsiębiorstwa wg przyjętej miary

        • jaki okres prognoza powinna obejmować

      • formuła wartość przedsiębiorstwa

        • $W_{p} = \sum_{t = 1}^{n}{\frac{CF_{t}}{{(1 - r)}^{t}} + RV\frac{1}{{(1 - r)}^{n}}}$

        • W_p-wartość przedsiębiorstwa

        • CF_t-oczekiwane dochody pieniężne (nadwyżka finansowa) w kolejnych latach

        • RV− wartość rezydualna

        • t− kolejne lata okresu prognozy

        • n− liczba lat okresu prognozy

        • r− stopa dyskontowa, tj średni koszt pozyskania kapitału

      • wartość rezydualna – wartość przedsiębiorstwa w ostatnim roku prognozy (jeśli w tym roku przedsiębiorstwo zakończy działalność) lub w okresie dłuższym niż przyjęty w prognozie, wyznaczana jest za pomocą modelu stałego wzrostu:

        • $RV = \frac{CF_{n}(1 + q)}{r - q}$

        • CF_n− przepływy pieniężne w ostatnim roku prognozy (t=5)(poziom zysku netto w ostatnim roku prognozy)

        • q− stopa rocznego tempa wzrostu dochodu po okresie prognozy

      • sposób wyznaczania wartości rezydualnej (końcowej)

        • zależy od tego czy przedsiębiorstwo będzie kontynuowało działalność gospodarczą czy też ją zakończy

      • stopa dyskontowa

        • pozwala obliczyć aktualną wartość pieniądza, jakim przedsiębiorstwo będzie dysponowało w przyszłości

        • zaktualizowana wartość netto danego przedsięwzięcia, zależy od:

          • poziomu inflacji

          • stopy oprocentowania depozytów bankowych

          • kurs walutowy

          • stopy podatkowe

      • w wycenie przedsiębiorstwa metodą DCF wykorzystuje się:

        • prognozę sprzedaży

        • prognozę kosztów i nakładów inwestycyjnych

        • program restrukturyzacji przedsiębiorstwa

        • prognozy pozyskiwania majątku trwałego

        • realną stopę dyskontową odniesioną do przedsiębiorstwa

    • metoda oparta na wartości dywidendy

    • metoda dyskontowania nakładów i przychodów

METODY MIESZANE WYCENY WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

• metody wartości średniej

  • metoda niemiecka(Schmalenbacha)

    • opiera się na:

      • średniej (arytmetycznej prostej) wartości majątku przedsiębiorstwa

      • wartości dochodowej przedsiębiorstwa

    • można ją stosować do tych przedsiębiorstw, które przynoszą dochód i wartość tego dochodu przekracza wartość majątku przedsiębiorstwa

    • formuła

      • $W_{p} = W_{M} + \frac{1}{2}\left( W_{D} - W_{M} \right) = {\frac{1}{2}W}_{M} + {\frac{1}{2}W}_{D}$

      • W_m- wartość majątku netto przedsiębiorstwa

      • W_D- wartość dochodowa przedsiębiorstwa, obliczona na podstawie renty wieczystej, przy założeniu że przedsiębiorstwo będzie funkcjonowało w nieskończenie długim czasie

  • metoda szwajcarska

    • zmodyfikowana wersja metody niemieckiej

    • przypisuje dużo większe znaczenie wartości dochodowej przedsiębiorstwa

    • formuła

      • $W_{p} = W_{M} + \frac{2}{3}\left( W_{D} - W_{M} \right) = {\frac{1}{3}W}_{M} + {\frac{2}{3}W}_{D} = \frac{W_{M} + 2W_{D}}{3}$

• metody z zyskiem dodatkowym

  • wycena wartości przedsiębiorstwa opiera się na sumowaniu wartości majątku przedsiębiorstwa oraz wartości jego reputacji

  • może być stosowana do wyceny wartości przedsiębiorstwa przy transakcjach i fuzjach

  • formuła

    • W_p = W_M + n•Z_D

    • n− liczba lat występowania zysku dodatkowego w przyszłości

    • Z_d- prognozowana wartość zysku dodatkowego

    • $W_{p} = W_{M} + \sum_{t = 1}^{n}\frac{Z_{D}}{{(1 + k_{E})}^{n}}$

    • k_E− koszt kapitału własnego(oczekiwana stopa zwrotu)

  • metoda zakupu rocznego

    • formuła

      • W_p = W_M + n(Z − rW_M)

      • Z− przeciętny roczny zysk

    • wartość majątku przedsiębiorstwa powiększa o sumę niezdyskontowanych zysków od wartości reputacji za okres kilku najbliższych lat

  • metoda kapitalizacji zysku dodatkowego – przyjmuje założenie, że wartość reputacji (goodwill) korzystnie wpływa na wzrost wartości majątku przedsiębiorstwa i generuje zysk dodatkowy

    • metoda stuttgarcka

      • formuła

        • $W_{p} = W_{M} + \frac{5r}{1 + 5r}\left( W_{D} - W_{M} \right)$

      • uwzględnia :

        • niezdyskontowane zyski naliczone od reputacji

        • oprocentowanie łącznej wartości przedsiębiorstwa

    • metoda UEC (anglosaksońska)

      • opracowana przez zespół ekspertów UE

      • ograniczono okres naliczania zysku od reputacji

      • wartość przedsiębiorstwa zależy od:

        • wartości majątku

        • wartości dochodowej

        • przyjętej stopy dyskontowej

        • długości okresu występowania ponadprzeciętnych zysków (od 3 do 8 lat)

      • formuła

        • $W_{p} = W_{M} + \lbrack 1 - \left( \frac{1}{1 + r} \right)^{n}\rbrack(W_{D} - W_{M})$

        • W_M− wartość majątku netto przedsiębiorstwa według skorygowanych aktywów netto

        • r− stopa dyskontowa(stopa oprocentowania)

Marcinkowska

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA FAZY ZMIAN WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

• stopień rozwoju konkurencji

• udział w rynku ( wielkość sprzedaży)

• poziom rentowności

FAZY MIGRACJI WARTOŚCI

• przypływ wartości

  • ograniczona konkurencja

  • wysoki wzrost

  • wysoka rentowność

• stabilizacja wartości

  • stabilizacja konkurencji

  • stabilny udział w rynku

  • stabilne marże

• odpływ wartości

  • intensywna konkurencja

  • malejąca sprzedaż

  • niskie zyski

  • w fazie odpływu wartości pracownicy, zasoby i klienci odchodzą w przyspieszonym tempie