Wykład 1 Histologia Skóra budowa i funkcje.

U dorosłego człowieka powierzchnia 1,5 – 2 m2

Przeciętna masa 18-20 kg (15% wagi ciała)

Grubość skóry od 0,5 do 4 mm

Funkcje skóry:

1. Ochrona przed czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi.

2. Termoregulacja

3. Ochrona przed utratą wody.

4. Stanowi narząd czucia.

5. Reguluje wydalanie wody i metabolitów

6. Synteza witaminy D3.

Budowa skóry:

1. Naskórek.

2. Skóra właściwa.

3. Tkanka podskórna.

4. Przydatki skóry (włosy, gruczoły, paznokcie).

Naskórek skóry cienkiej zbudowany jest z 4 warstw:

• Warstwa podstawna,

• warstwa kolczysta,

• warstwa ziarnista,

• warstwa jasna (skóra gruba),

• warstwa rogowa,

• warstwa komórek złuszczających (skóra gruba).

Naskórek (epidermis) jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym – wywodzi się z ektodermy.

Pomiędzy komórkami nabłonka znajdują się dodatkowe komórki nie nabłonkowe:

• Melanocyty (komórki barwnikowe) – pochodzenia ektodermalnego, zlokalizowane w warstwie podstawnej – produkują melaninę (pochłania światło widzialne i ultrafiolet), barwnik ten przekazywany jest do komórek warstwy kolczystej.

• komórki Langerhansa (dendrytyczne) – pochodzenia mezenchymalnego, odpowiedzialne za mechanizmy odpornościowe,

• Komórki Merkla – związane z układem nerwowym (czucie dotyku) – pochodzenia ektodermalnego. Zlokalizowane w warstwie podstawnej, mają kontakt z włóknami nerwowymi, odbierają wrażenia czuciowe.

Warstwa podstawna (stratum basale) rząd walcowatych, dzielących się komórek, ściśle przylegających do siebie ułożonych na błonie podstawnej.

Warstwa kolczysta (stratum spinosum)

• Kilka rzędów komórek,

• Kształt wielokątny,

• Rozbudowany cytoszkielet,

• Połączone są ze sobą desmosomami,

• Przestrzenie międzykomórkowe wypełnia płyn bogaty w mukopolisacharydy i białka,

Warstwą Malpighiego („żywa”) = warstwa podstawna i kolczysta

Powyżej tej warstwy

– nie obserwuje się podziałów komórkowych,

- rozpoczyna się proces keratynizacji,

Naskórek żywy: warstwa podstawna (rozrodcza – stratum basale), warstwa kolczysta (stratum spinosum),

Naskórek rogowaciejący: warstwa ziarnista (stratum granulosum), warstwa rogowa (stratum corneum)

Warstwa ziarnista:

• Zbudowana z 2-6 warstw komórek, przylegających ściśle do siebie,

• W cytoplazmie komórek występują ziarnistości zawierające keratohialinę, która bierze udział w procesie wytwarzania się białka keratynowego.

Warstwa pośrednia (jasna – stratum lucidum) – nie występuje we wszystkich okolicach ciała (występuje – dłonie, podeszwy).

Komórki tej warstwy są już silnie spłaszczone, zawierają białko załamujące światło zwane eleidyną – warstwa ta jest nieprzepuszczalna dla światła.

Warstwa rogowa (stratum corneum) – komórki płaskie, ściśle do siebie przylegające ułożone dachówkowato. Cechą charakterystyczną korneocytów jest szczątkowe jądro komórkowe lub jego całkowity brak.

W naskórku nie ma naczyń krwionośnych, wszystkie potrzebne substancje odżywcze czerpane są z krwi krążącej w naczyniach warstwy brodawkowej skóry właściwej.

Skóra właściwa (corium dermis) wywodzi się z MEZODERMY

W skórze właściwej wyróżnia się warstwy:

• Warstwę brodawkową,

• Warstwę siateczkową,

Skóra właściwa zbudowana jest z tk. Łącznej właściwej, zawierającej liczne naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy i gruczoły.

Warstwa brodawkowa:

• Zbudowana jest z tk. Łącznej właściwej luźnej – liczne wpuklenia do naskórka – brodawki,

• Występują w niej sieci naczyń krwionośnych splotu podbrodawkowego,

• Przebiega faliście zapewniając tym elastyczność skórze,

• Spełnia ważną rolę w metabolizmie skórno-naskórkowym,

Siateczkowa:

• Zbudowana z tk. Łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym

• Zawiera wiele włókien kolagenowych (u płodu kolagen I, u dorosłych III) i sprężystych,

• W skład istoty podstawowej tk. Łącznej skóry wchodzi swoisty proteoglikan – zawiera siarczan dermatanu.

W skórze właściwej wyróżniamy:

• Przydatki (gruczoły łojowe, potowe, mieszki włosowe),

• Naczynia krwionośne,

• Naczynia chłonne,

• Receptory czuciowe,

• Mięśnie przywłośne.

Trzy rodzaje włókien:

• Kolagenowe (2 typy – I i III),

• Elastynowe (sprężyste),

• Retikulinowe (siateczkowe).

Komórki:

• Fibroblasty,

• histiocyty,

• mastocyty,

• limfocyty,

• granulocyty,

• komórki plazmatyczne,

Międzykomórkowa substancja podstawowa: mukopolisacharydy, głównym przedstawicielem jest kwas hialuronowy.

• Opisano około 20 typów kolagenu,

• Skóra zwiera typy I,III,V,

• Najważniejsze dla skóry znaczenie ma typ I i III.

• Skóra osób dorosłych zawiera kolagen typu I – leżąc głęboko w skórze,

• Kolagen typu III buduje głównie włokna kolagenowe u dzieci i osób młodych – jego synteza stopniowo ustępuje w wieku ok. 30 lat – potem zanika,

Włókna siateczkowe – retikulinowe,

• Występują w skórze w sąsiedztwie włókien kolagenowych

• Zakończenia kolagenu rozszczepiają się w sieci włókien retikulinowych,

• Uważa się je za młode włókienka kolagenowe,

• Nazwa się je również srebrnochłonnymi ze względu na wybarwianie się solami srebra,

Włókna elastynowe-sprężyste:

• Zbudowane z białka zwanego elastyną,

• Mniej liczne niż kolagenowe,

• Cienkie, krótkie, delikatniejsze,

• Określają sprężystość i elastyczność naszej skóry,

• Absorbują wodę i zatrzymują ją w tkankach,’

Tkanka podskórna (hypodermis) wywodzi się z mezodermy, zbudowana jest z tk. Łącznej właściwej luźnej i tk. tłuszczowej podskórnej składającej sięz komórek tłuszczowych różnej wielkości zgrupowanych w tzw. zraziki tłuszczu.

Tkanka podskórna:

• Fibroblasty

• Histiocyty

• Naczynia i nerwy

• Włókna kolagenowe i sprężyste

Pełni funkcje:

• Podporowe i chroni przed urazami mechanicznymi,

• Stanowi magazyn energetyczny organizmu,

W skórze właściwej i tkance podskórnej występują gruczoły potowe, łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów.