indapamid
. spironolakton
. tiazydy
tiazydy chlortalidon
metyloksantyny
furosemid
indapamid
furosemid
furosemid kwas etakrynowy kwas etakrynowy
tiazydy
Pierwszymi lekami moczopędnymi były sole rtęci – powodowały uszkodzenie kłębuszków i cewek nerkowych.
Stosowano również leki roślinne: mącznica, skrzyp, pietruszka
Dwa podstawowe zastosowania leków moczopędnych to:
schorzenia nerek:
zaburzenia funkcji nerek (niewydolność)
zaburzenia metaboliczne (np. kwasica cewkowa) oraz elektrolitowe
zatrucia
choroby układu krążenia:
niewydolność krążenia (ostra, przewlekła, lewokomorowa, prawokomorowa)
nadciśnienie tętnicze
PODZIAŁ LEKÓW MOCZOPĘDNYCH:
silnie działające (powodują utratę > 15% filtrowanego sodu; działają głównie na pętlę Henlego)
kwas etakrynowy
grupa furosemidu (furosemid, piretanid, bumetanid)
tiazolidony (etazolamid)
aminopirazolinony (muzolimina)
aminometylofenole
średnio aktywne (powodują utratę 5-10% (max 15%) filtrowanego sodu)
tiazydy
chlortalidon (Hygroton)
chinazolinony (metolazon)
chlorobenzamidy (indapamid, klopamid)
mefruzyd
kwasy fenoksyoctowe – diuretyki urykozuryczne, kwas tienylenowy, indakrynon
słabe (uzupełniające, o różnych mechanizmach działania)
antagoniści aldosteronu (Verospiron) i inne oszczędzające potas (amilorid, triamteren)
acetazolamid (Diuramid) → w jaskrze, obniża ciśnienie śródgałkowe
ksantyny (kofeina, eufilina)
mannitol (leczenie obrzęku mózgu; podany doustnie ma działanie przeczyszczające), izosorbid, inne
Siła działania moczopędnego |
Początek działania (h) |
Czas działania (h) |
Ryzyko działań niepożądanych |
|
|---|---|---|---|---|
Furosemid |
++++++++ | 0,5 – 1 | 6 – 8 | ++++ |
| Hydrochlorotiazyd | +++ | 1 – 2 | 12 | +++ |
| Chlortalidon | +++ | 2 | 48 – 72 | ++ |
| Spironolakton | + | 24 | 24 – 48 | + |
podstawowy lek moczopędny; i.v. lub p.o.
wskazania:
zastoinowa niewydolność krążenia (z obrzękiem płuc)
i.v. bo najpierw rozszerza naczynia żylne = ↓ nawrotu krwi żylnej do serca = ↓ preload
↑ diureza = ucieczka wody = ↓ preload
często z Verospironem (żeby zatrzymać potas)
stany gwałtownego wzrostu ciśnienia tętniczego (przełom nadciśnieniowy, zwyżki ciśnienia)
niewydolność nerek (ostra i przewlekła)
zatrucia z koniecznością stosowania wymuszonej diurezy
obrzęk mózgu (lek z wyboru → bardzo ładnie odciąga wodę)
marskość wątroby z wodobrzuszem
leczenie hiperkalcemii
leczenie kwasicy cewkowej dystalnej
ucieczka: Na, K, Ca, Mg!!!
przeciwwskazania:
niedrożność dróg moczowych z bezmoczem (bo wodonercze!)
uczulenie na lek
śpiączka wątrobowa
hipokaliemia, hipokalcemia, hiponatremia
przedawkowanie glikozydów naparstnicy (bo hipokaliemia zwiększa siłę ich działania)
okres ciąży i laktacji (bo zmniejsza przepływ łożyskowy)
stany odwodnienia
niskie ciśnienie tętnicze
efekty działania furosemidu:
Efekt biologiczny i kliniczny |
Potencjalne działania niepożądane |
|
|---|---|---|
Na |
wzmożone wydalanie, wzmożona diureza | hiponatremia, odwodnienie |
| K, Mg | wzmożone wydalanie | niestabilność elektrolitowa komórki możliwość arytmii, kurcze, parestezje |
| Ca | wzmożone wydalanie | |
| Kwas moczowy | ↓ wydalania przy leczeniu przewlekłym |
hiperurykemia, kamica moczanowa możliwe sprowokowanie napadu dny |
| Łożysko żylne | rozkurcz naczyń pojemnościowych, ↓ preload | hipotensja |
| Metabolizm glukozy | upośledzenie tolerancji glukozy | hiperglikemia, możliwość dekompensacji jawnej cukrzycy |
| Metabolizm lipidów | ↑ CH, LDL, VLDL, TG | nasilenie procesu miażdżycowego |
wskazania:
nadciśnienie tętnicze
zastoinowa niewydolność krążenia (CHF)
inne obrzęki (m.in. w przebiegu łagodnej / umiarkowanej niewydolności wątroby lub nerek)
moczówka prosta nerkowopochodna (zmniejszają poliurię) rzadko
kwasica cewkowa proksymalna
przeciwwskazania:
zaburzenia jonowe: oporna na leczenie hipokaliemia, ciężka hiponatremia, hiperkalcemia
ciężkie uszkodzenie wątroby lub nerek
nadwrażliwość na tiazydy lub sulfonamidy
ciąża i okres karmienia
Wpływ niektórych leków moczopędnych na bilans elektrolitów:
| Diuretyki pętlowe | Tiazydy i leki tiazydopodobne | Diuretyki oszczędzające potas | |
|---|---|---|---|
Na |
↓↓↓↓ | ↓↓ | ↓ |
| K | ↓↓ | ↓ | ↑ lub ↔ |
| Mg | ↓ | ↓ | ↔ lub ↑ |
| Ca | ↓↓ | ↑ | ↑ lub ↔ |
działania niepożądane:
RKZ i GWE |
↓K, ↓Mg, ↓Na, alkaloza |
|---|---|
| Gospodarka Ca | ↑Ca |
| Gospodarka lipidowa | ↑CH całk., ↑LDL, ↑TG, ↓HDL-CH |
| Gospodarka wodorowęglanowa | możliwe upośledzenie tolerancji glukozy |
| Układ ruchu | hiperurykemia, możliwe nasilenie objawów dny kurcze mięśni, zmniejszenie gęstości kostnej |
| Układ płciowy | zaburzenia erekcji, impotencja |
| Nerki | ↓GFR i przepływu nerkowego, ↑ poziomu mocznika i kreatyniny śródmiąższowe zapalenie nerek |
| Układ pokarmowy | zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, bóle brzucha, biegunki lub zaparcia) zapalenie trzustki, żółtaczka, ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego |
| Układ krwiotwórczy | niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia |
| OUN | bóle i zawroty głowy, parestezje, gorączka, dreszcze, zaburzenia widzenia |
| Skóra | wysypka, nadwrażliwość na światło |
| Układ krążenia | hipotonia ortostatyczna |
LEKI ZATRZYMUJĄCE POTAS:
spironolakton: hamuje receptory aldosteronu, działa na cewkę zbiorczą
wskazania:
nadciśnienie tętnicze
niewydolność krążenia
pierwotny hiperaldosteronizm
obrzęki na tle wtórnego hiperaldosteronizmu: marskość wątroby, zespół nerczycowy, wodobrzusze
miastenia
zespół napięcia przedmiesiączkowego
hirsutyzm
przeciwwskazania:
hiperkaliemia i stany zagrożenia hiperkaliemią (na tle istniejących chorób lub na skutek podawania innych leków)
kwasica metaboliczna i stany zagrożenia kwasicą (zdekompensowana cukrzyca, krańcowa niewydolność nerek)
ciąża i okres karmienia
niewydolność nerek
działania niepożądane:
hiperkaliemia
kwasica metaboliczna
działanie związane z budową sterydową (ginekomastia, impotencja, obniżenie popędu płciowego, zmiana barwy głosu, zaburzenia miesiączkowania)
biegunki, zapalenie błony śluzowej żołądka, krwawienie z przewodu pokarmowego
wpływ na OUN: bóle głowy, senność, ataksja, splątanie, letarg
zmiany skórne – wysypka