PEDAGOGIKA NIEAUTORYTARNA   Thomas Gordon

 THOMAS GORDON- Amerykański pedagog i psychoterapeuta, autor bestsellerowych poradników dla rodziców, nauczycieli, wychowawców, w których przedstawia swoją koncepcję symetrycznych stosunków  międzyludzkich „bez zwycięzców i bez pokonanych”.

-  Od 1962 pracował w Kalifornii nad programem szkolenia dla rodziców w zakresie nabywania partnerskich umiejętności wychowywania własnych dzieci (Wychowanie bez porażek), które przysporzyły mu międzynarodowej sławy.

-  W efekcie powstało w USA ponad 200 ośrodków szkoleń dla rodziców które ukończyło kilkaset tysięcy matek i ojców oraz szeroki ruch społeczny- Stowarzyszenie „Wychowanie bez porażek”

-  Ogromna popularność tej koncepcji sprawiła, że powstają specjalne Ośrodki Kształcenia Gordonowskiego, w których prowadzone są różnorakie kursy.

 - Pedagogia Gordona („bez zwycięzców i bez pokonanych”) opiera się na teorii równoważnych (symetrycznych) stosunków interpersonalnych między ludźmi, w tym także między dorosłymi (wychowawcami) a dziećmi czy młodzieżą. Każdy w tych relacjach musi być traktowany podmiotowo, z pełnym poszanowaniem jego praw i potrzeb.

 - cele wychowania wyprowadza ze sposobu postrzegania dziecka (dziecko to człowiek w pełnym tego słowa znaczeniu); dziecko nie stanowi własności rodziców, jest indywidualnością, ma własne życie i tożsamość. Do celów wychowania Gordon zalicz m.in.:

                      autonomię, niezależność, twórczość

                      samodzielność w radzeniu sobie i rozwiązywaniu problemów

                      autentyzm w wyrażaniu uczuć

                      umiejętność współpracy z innymi

                      zdolność do odpowiedzialności za siebie, samozdyscyplinowania

Naczelnym celem jest: szeroko rozumiany rozwój dziecka, który wynikać ma z własnego potencjału osobowościowego, a nie jakichś nakazów czy odgórnych autorytetów; jeszcze innym celem jest umożliwienie dziecku polubienia i zaakceptowania siebie.

 - Istotą przesłania pedagogii Thomasa Gordona jest to, iż czynnikiem decydującym o powodzeniu wychowania jest uzewnętrznianie konfliktów, traktowanie ich w sposób naturalny, jako coś pozytywnego.

Gordon proponuje metodę radzenia sobie z nieuniknionymi konfliktami, aby żadna ze stron nie zwyciężała i nie była w nich pokonana. Metoda ta zwana jest „metodą bez porażek”, lub inaczej „trzecią metodą”.

Jest to metoda bez stosowania siły, obie strony zwyciężają, ponieważ rozwiązanie musi zadowolić obie strony. Strona rodzicielska prosi dziecko by starało znaleźć takowe rozwiązanie razem z nimi (rodzicami J ).

6 faz rozwiązywania konfliktów: 1. rozpoznanie i nazwanie konfliktu 2. poszukiwanie możliwych rozwiązań 3. krytyczna ocena projektów rozwiązań 4. wybór najlepszego rozwiązania 5. opracowanie sposobów wdrożenia tego rozwiązania 6. poddanie kontroli czy opracowane rozwiązanie sprawdza się w życiu. 

- Do kluczowych zasad ,,wychowania bez porażek” należą też:

                      zasada posiadania problemu, który to problem powinna rozwiązywać osoba rzeczywiście go posiadająca (wychowawca bądź wychowanek ma problem wówczas gdy ktoś lub coś narusza jego prawa lub uniemożliwia zaspokojenie potrzeb).W zależności od tego kot ma problem wychowawca stosuje ,,techniki konfrontacyjne” (wychowawca informuje dziecko, że ma problem i potrzebuje jego pomocy) lub „pomocnicze” (dziecko ma problem, wychowawca oferuje swoją pomoc).

                      Okazywanie akceptacji osobie posiadającej problem

                      Wychowawca musi umieć zadbać o siebie, zaspokajać swoje potrzeby

                      Samozdyscyplinowanie każdej osoby i jej aktywne uczestnictwo w ustalaniu zasad współżycia

 Ogólnie rzecz ujmując:

- koncepcja ,,wychowania bez porażek” to pedagogia (odmienny paradygmat edukacyjny)

- źródłem koncepcji jest psychologia humanistyczna

- opiera się na teorii stosunków międzyludzkich (akcent na zasady komunikacji interpersonalnej)

- występuje przeciwko stosunkom władzy, siły czy lęku

- podstawową przyczyną problemów jest bariera komunikacyjna

- stosunki wychowawcze powinny opierać się na wzajemnym poszanowaniu potrzeb, na miłości  i odpowiedzialności

- proponuje program treningu dla rodziców, wychowawców aby posiąść umiejętności efektywnej komunikacji i konstruktywnego rozwiązywania konfliktów

 Krytyka pedagogii Gordona. Zarzuca mu się,że:

- za związki z psychologią humanistyczną (?)

- jego poradniki i kursy odpowiadają na ogromne zapotrzebowanie społeczne na znalezienie cudownego środka właściwego wychowywania dzieci i młodzieży. To oferta skierowana dla odnoszących porażki, nieudaczników, którzy oczekują od ekspertów odpowiedzi (to kolejna oferta do kreowania amerykańskiego człowieka sukcesu)

- treści poradników Gordona propagują jednowymiarowy obraz świata, ujmując wychowanie mechanicznie

PEDAGOGIKA NIEDYREKTYWNA             Carl Ronson Rogers 

C.R ROGERS- pedagog i psychoterapeuta amerykański (humanistyczny, choć początkowo przez 22 lata behawiorysta). Książki : Terapia skoncentrowana na kliencie; O stawaniu się osobą. Psychologia humanistyczna Rogersa:

-prowadzenie terapii jest możliwe gdy terapeuta wierzy w klienta i daje mu swoje wsparcie

-terapeuta daje możliwośc rozwoju osobowości klienta

- nie ma pacjenta jest klient

-rola terapeuty polega na bezwarunkowej akceptacji klienta

-PODEJŚCIE NIEDYREKTYWNE; SKONCENTROWANE NA KLIENCIE

 -twórcy pedagogiki niedyrektywnej (powołują się na Rogersa jako promotora postawy niekierowanej) proponują porzucenie pedagogiki dyrektywnej, pedagogiki przymusu, na rzecz procesu wychowanie opartego na wzajemnej niezależności oraz braku kierowania.

Dziecku są potrzebni dorośli po to, by mogło się bez nich obyć. 

- wychowanie niekierowane ma na celu akcentowanie sprzeciwu wobec tradycyjnych koncepcji wychowawczych. 

3 zasady pedagogiki niedyrektywnej:

1. rezygnacja z oddziaływania na dziecko przez wzory osobowe, autorytety, na rzec samodzielności dziecka i obdarzania go zaufaniem i współodpowiedzialnością

2. odejście od z góry założonych celów i programów wychowawczych na rzecz bezwarunkowej akceptacji dziecka

3. brak represji, mechanizmów konformizacji, nacisków na rzecz samostanowienia, samokontroli, samooceny

 -również odmienna postawa wychowawcy, musi on być:

1. autentyczny (bycie sobą)

2. gotowy do udzielania pomocy

3. empatyczny (wrażliwy na uczucia, postawy)

4. twórczy (zdolność do zmiany, elastyczność)

 -aktem przemocy jest wychowywanie dziecka wobec określonych standardów rozwojowych

 - podstawą wszelkich zmian i rozwoju człowieka powinno być stwarzanie odpowiednich do tego warunków

 - niedyrektywna postawa wychowawcy: nienarzucanie wzorów osobowych żadną z dróg. Jeśli dziecko ma się z kimś identyfikować to tylko wtedy kiedy samo dokonuje wyborów.

 - pedagogika niedyrektywna odwołuje się do psychologii humanistycznej izainteresowaniahumanum- wspieranie możliwości, zdolności, osobistego rozwoju jednostki. A także do takich postulatów jak m.in.: - autonomia i współzależność społeczna, samourzeczywistnianie się, ponoszenie odpowiedzialności za siebie, orientacja człowieka na cel i sens własnego życia, holizm(postrzeganie człowieka jako niepodzielnej całości psychiki i ducha)

 - na bazie rogersowskiej terapii niedyrektywnej- wychowanek jest najlepszym przewodnikiem dla samego siebie. Wychowawca (facylitator) nie kieruje tym procesem, ale jest zaangażowany jako neutralny słuchacz w pełni akceptujący rozmowę.

 - ponieważ dla Rogersa nie ma różnicy pomiędzy wychowaniem a interakcją, to każda interakcja wspierająca rozwój wychowuje jednostkę. Celem wychowawczych interakcji jest umożliwienie wychowankowi, by stał się osobą w pełni funkcjonującą. 

- zadaniem wychowawcy jest ułatwianie dzieciom i młodzieży procesu samodzielnego stawania się osobą suwerenną, samostanowiącą, samosterowną ( wszystko samo ! J ) w pełni funkcjonującą.

 -Wychowawca taki powinien najpierw akceptować w pełni samego siebie, wierzyć we własne siły, nie bać się nowości i być psychicznie „dojrząłą”osobowością.

 - jeśli chodzi o pedagogikę niedyrektywną w szkolnym obszarze edukacji to przede wszystkim eliminacja wertykalności postaw między dorosłymi a dziećmi ( czyli postaw typu ,,góra-dół”), na rzecz partnerstwa i wolnego od dominacji dialogu.

W obszarze edukacji pedagogika niedyrektywna przyjmuje też postać edukacji elastycznej(,,edukacja inaczej”)- edukacja w domu oparta na umowie pomiędzy rodzicami a szkołą. Szkoła nie robi niczego takiego, czego Ty byś lepiej nie zrobił. Program edukacji domowej ukierunkowany jest na samokształcenie, budowanie wiary w siebie, czy rozwiązywanie problemów

 -Istota pedagogiki niedyrektywnej polega więc na tym, iż nie rezygnując z intencjonalności ludzkich działań, redukuje z  nich pewność, fundamentalizm, obiektywność miar i ocen. Staje się pedagogiką ofert otwartych na ludzkie możliwości, z których wychowankowie mogą, ale nie muszą korzystać. A wychowawcy stają się osobami ułatwiającymi dziecku uwalnianie się i działanie jego indywidualnych sił rozwojowych.

 Krytyka pedagogiki niedyrektywnej:

- przypisuje się jej miano potocznej teorii wychowania, w której wiedza formułowana jest za pomocą języka codziennego i traktowana jako coś oczywistego

- nie można przenosić zasady równości  wzajemności z sytuacji terapeutycznej na wychowawczą

Obdarzanie dziecka zbyt dużym zakresem swobody

Początek formularza

PEDAGOGIKA KRYTYCZNA

               Jest zróżnicowanym ruchem badawczym. Źródeł jej należy poszukiwać w filozofii krytycznej, np. w Szkole Frankfurckiej, a także w radykalizmie społecznym lat 60-tych.

              Zajmujący się tą pedagogiką nawiązują do K. Poppera, który wystąpił z krytyką historycyzmu, opowiedział się za stosowaniem w nauce śmiałych hipotez i poddawaniu ich surowej krytyce. W Polsce przedstawicielami tego kierunku są: Robert Kwaśnica, Lech Witkowski, Andrea Folkierska, Teresa Hejnicka – Bezwińska.

 Oto podstawowe wyznaczniki pedagogiki krytycznej, kształtujące postawę racjonalistyczną:

 1. Krytycyzm

Oznacza gotowość jednostki ludzkiej do kwestionowania wszystkiego: absolutów, wszelkich prawd zastanych i jedynie słusznych rozwiązań we wszelkich strefachreligii, nauki, kultury 
i etyki. Domaga się zasadniczego przezwyciężenia schematów i nawyków myślowych. Upatruje największe zło zarówno w totalitaryzmach, jak i w dogmatyzmach, w politycznej manipulacji i religijnej indoktrynacji.

 2. Emancypacja

Oznacza wyzwolenie od wcześniej poznanego i zaakceptowanego świata. Człowiek powinien porzucić starą skorupę egzystencjalną, która ogranicza jego rozwój i wyzwolić myśli od wszelkich, świadomie i podświadomie przyjętych schematów, twierdzeń i prawd, przekazanych mu w kulturze, w której wzrastał. Jedyna wartością niezmienną jest otwieranie się na wciąż nowe widzenia świata. Tak rozumiana jest wolność człowieka. Wyraża ją możliwość formułowania własnych celów i norm, wysuwania własnych roszczeń, domagania się uzasadnień.

 3. Odrzucanie pojęcia prawdy obiektywnej

Istnienie prawdy, jako zgodności naszego poznania z przedmiotem jest zakwestionowane. Tym samym zakwestionowana jest obiektywność twierdzeń nauk empirycznych. W miejsce prawdy obiektywnej wprowadza się względność pojęć (patrz pyt. Piłata „co to jest prawda?”). indywidualny, subiektywny obraz świata jest jedyną prawdą, kształtowaną i modelowaną 
w procesie dialogu z innymi.

 4. Dialog jako sposób bycia

Dialog jest więc sposobem bycia, uniwersalną postawą, a nie jedna z wielu metod wychowawczych i sposobów komunikacji. Przez dialog dochodzi się do rozumienia światów. Na wartość tę szczególny nacisk kładzie pedagogika dialogu, będąca odmianą pedagogiki krytycznej. Opiera się ona na twierdzeniu natury filozoficznej, iż przedmioty składające się na świat, w którym żyjemy obiektywizują się, zaczynają istnieć w sensie społecznym, od momentu, gdy my sami potrafimy je nazwać, pojęciowo wyodrębnić i co najważniejsze – wytłumaczyć innym. Aby do tego dojść, potrzebny jest dialog. Dialog, który „stwarza świat”.

 5. Tolerancja

Gotowość do podejmowania dialogu z każdym człowiekiem łączy się z tolerancją. Tolerancji tej nadaje się duże znaczenie w usuwaniu konfliktów między ludźmi, a co za tym idzie, budowania pokoju na świecie.

 6. Praktyka pedagogiczna

Dialog jest również podstawą pedagogiki. Pedagogika ta nie jest wyraźnie określona, nie zbudowano żadnego jej programu, zgodnie z przyjętą filozofią. Przedstawione zostały jedynie wzajemne odniesienia: wychowawca – wychowanek.

W procesie dialogu między wychowawcą i wychowankiem następuje subiektywna wymiana znaczeń, negacja ważności spraw i ustaleń, konfrontacja punktów widzenia i rozumienia rzeczywistości. Obowiązuje całkowite partnerstwo. Rozum, czy raczej odwaga posługiwania się nim są potraktowane jako wartość, a zarazem naczelny cel edukacji.

 7. Etyczność

W centrum programu wychowawczego stawia się etyczność. Etyczność ta nie jest podporządkowana żadnym istniejącym normom, lecz ustawicznie wytwarzana w dyskusjach wychowawczych. Każdy dyskurs wychowawczy jest więc z konieczności normatywny, usiłuje przedstawić jakąś perspektywę myślową, na gruncie której formułuje odpowiedzi na pytania, jak należy postępować, jakimi kryteriami się kierować w przypadku konieczności wyboru między odmiennymi postawami, jakie wartości postrzegać i realizować w życiu.

Pochwała etyczności przez wychowawcę jest przy tym problematyczna ze względu na jej subiektywny charakter. Etyczność nie daje się ponadto przełożyć łatwo z zasady na treści, czyli zestaw przepisów, zaleceń, nakazów czy zakazów, które byłyby w dodatku na tyle ponętne, że konkurowałby z pokusami świata.

Etyczność związana jest z niepewnością aksjologiczną (postawą moralną) i ponosi wszelkie konsekwencje popełnianego błędu. Nie wyklucza dylematów moralnych ani sytuacji nierozwiązywalnych. Związana jest z indywidualnym, refleksyjnym poczuciem powinności, spowodowanym wystawieniem na szwank wartości, które nie dadzą się usunąć poza sferę naszej odpowiedzialności.

Brak legalizmu i sankcji karnych powinien, wg założeń tej pedagogiki, stać się przyczyną większej odpowiedzialności i silniejszego jeszcze poczucia winy, a tym samym wzrastania etycznej wrażliwości człowieka

 8. Tożsamość

Zadaniem wychowawcy jest stworzenie warunków dla wszelkiej aktywności wychowanka, takiej aktywności, która pochodzi z wyboru i jest poczuciem tworzenia oraz kontroli nad otoczeniem. Kształtuje ona tożsamość człowieka. W procesie wychowawczym panuje dążenie do czuwania nad rozwijaniem tożsamości i przystosowaniem jednostki do życia społecznego. Obowiązek wychowania spada na całe otoczenie społeczne jednostki.

 9. Wobec innych nauk

Pedagogika krytyczna nie bazuje na żadnej jednorodnej myśli filozoficznej. Ścisły związek utrzymuje natomiast z socjologią, czerpiąc z niej inspirację i szeroko współpracując. Socjologię traktuje natomiast wybiórczo, ograniczając się niemal wyłącznie do psychologii rozwojowej.

Skutki przyjęcia zasad pedagogiki krytycznej:

-          ciągłe zwątpienie i krytycyzm pogłębiają obserwowane przez psychologów zagubienie młodzieży w świecie wartości i niepokojąco wzrastającą alienację,

-          brak refelksji nad samym sobą,

-          wolność wyborów dana młodzieży obciąża ją jednocześnie wszelkimi konsekwencjami nietrafnych decyzji i niesłusznych wyborów, co w zbyt młodym wieku prowadzi do zbyt dużych przeciążeń psychicznych i może być łatwo przyczyną tragedii,

-          próby przenoszenia myśli krytycznej na praktyczny grunt edukacji podjęte 
w niektórych szkołach społecznych (raczej nieświadomie, jako realizacja chwytnych haseł) oceniane są w swych wynikach bardzo negatywnie.

 Język pedagogów krytycznych jest zawiły, nieprzejrzysty, pozbawiony wielu istotnych definicji pojęciowych (nieczytelny także dla naukowców pokrewnych dziedzin), przypomina kamuflaż poprzedniej epoki politycznej.

I nie tylko język. Choć radykalizm odcina się od pedagogiki socjalistycznej bardzo energicznie hasłem „wyzwolenie człowieka”, to po odrzuceniu idei walki klasowej i zerwaniu powiązań z proletariatem jawi się jako jego odnoga. Ich wspólne cechy to również:

-          socjologizm (np. używanie wyłącznie określenia jednostka społeczna – nigdy człowiek),

-          odrzucenie wartości obiektywnych,

-          obojętność wobec życia wewnętrznego człowieka,

-          serwowanie chwytnymi hasłami (postęp, nowoczesność, wyzwolenie, tolerancja...),

-          walka z indoktrynacja Kościoła.

 Nie wolno pominąć jednak tego, co dobrego może pedagogika krytyczna wnieść w nasze rozumienie wychowania, czym uzupełnić niedobory innych pedagogik tam, gdzie między różnymi myślami pedagogicznymi nie ma sprzeczności – jest miejsca na mądre uzupełnienia.

Przede wszystkim dialog. Jeśli odbierzemy mu prawo tworzenia prawdy, pozostanie wspaniałym narzędziem poznania świata, kształtowania własnej myśli, a nade wszystko niezastąpionym środkiem zbliżenia ludzi. I chyba nic nie stoi na przeszkodzie, aby stał się on udziałem również i innych myśli pedagogicznych – wszak nie stoi z nimi w żadnej sprzeczności.

Po drugie krytycyzm. I znów: jeśli nie będziemy w nim upatrywać sposobu istnienia, lecz wyznaczymy mu rolę zwykłego narzędzia – weryfikatora, działającego ku ciągłej naprawie tego, co w swym działaniu psujemy, będzie rzeczą wspaniałą! Przy adaptowaniu tej myśli krytycystów dla innych pedagogik pragnęłabym jednak  zakreślić krytycyzmowi centryczne granice wokół nas samych tak, by w pierwszym rzędzie krytycyzm dotyczył nas samych, potem najbliższego środowiska, własnego kraju, itd. (krytykujemy to, za co odpowiadamy). Potrzebna jest do tego głębia refleksji humanistyczno – chrześcijańskiej, a może zwykła ludzka pokora.

 

Dół formularza

Pedagogika kultury – zarys ogólny.

Pedagogika kultury powstała w XIX wieku w kręgu humanistów niemieckich Wilhelma Diltheya Edwarda Springera, Wilhelma Humbolta i Heinricha Rickerta. Główną inspiracją była dla nich filozofia Hegia, który był idealistą. Jego zdaniem to duch człowieka jest pierwszy- to filozofia zwana: fenomenologią ducha. Wpierw pierwiastek duchowy, a później materialny. Diltheya, Springer, Humbolt i Rickert nawiązali do tej teorii. Uważali, że nie powinno się traktować człowieka jak naturę. Występowali przeciwko naturalizmowi, a także poglądowi, uważając, że świat można poznać dzięki rozumowi.

Podstawowe założenia pedagogiki kultury:

1. Istnienie ducha. Poza pierwiastkiem biologicznym człowieka istnieje pierwiastek duchowy, który jest charakterystyczny dla jego istoty.

2. Postulat tworzenia wiedzy. Powinno się stwarzać wiedzę mówiącą na temat człowieka oraz jego potrzeb. W myśl twierdzenia, że "przyrodę można wyjaśniać, zaś kulturę trzeba rozumieć". Kulturę należy poznać, jest to proces osobisty i indywidualny.

Podstawowe pojęcia:

1. uniwersum kultury i kultura - kultura została użyta już w starożytności. Obecnie zatoczyła swoimi kręgami wszystkie dziedziny. Traktowana jest jako ulepszanie czy doskonalenie. W jej skład wchodzą: język, prawo, religia i sztuka. To niezwykły nośnik wartości, które człowiek uznaje. Poszukuje wartości, dotyka aksjologii. O kulturze można powiedzieć, że jest wartościowa i obiektywna. Pewne zagadnienia kultury dotyczą najgłębszych płaszczyzn psychicznych człowieka.

2. Istnieje wymiana między uniwersum kultury a jednostką o charakterze stałym, która korzysta z zasobów kultury, ale także wkłada w nią pewne novum.

3. ekspresja - charakteryzuje się tym, że wyraża człowieka, a w chwili wypowiedzi, sprawia że obiektywnymi są stany nie wyrażone.

4. paidea - myśl wyrażona.

Pedagogika kultury i wartości:

1. Wartości same w sobie są obiektywne, zależna a od środowiska, od okresu historycznego, od człowieka.

2. Zasadniczymi wartościami są dobro, prawda, piękno. Współczesna kultura, odeszła od tych wartości na rzecz redukcjonizmu moralnego i hedonizmu.

3. Wartością jest tradycja, współcześnie zauważalne jest odejście od tradycji na rzecz nowoczesności. Należy mieć na uwadze, że istnieją dziedziny wiedzy, które w dalszym ciągu winny być wiadome człowiekowi współczesnemu. Tak zwane kanon. Anomia - czyli małe dziecko, które nie reprezentuje sobą żadnych wartości. Heteronomia - czyli młody człowiek, który ciągle nie wyznaje wartości, ale już słyszał o nich, jest ich świadomy. Autonomia - czyli człowiek dorosły posiadający własny system wartości.

4. Powinno się przekazywać wiedzę na temat wartości, a największą z nich jest wartość moralna.

5. Akceptacja wartości.

Wartość kultury i jednostka :

Jednostka nie asymiluje wartości kultury mechanicznie, jedynie przy pomocy rozumu, poprzez czerpanie z własnych doświadczeń. Jest to zależne od wrażliwości jednostki, jej potrzeb psychicznych, poziomu wiedzy oraz drogi życiowej. Jest to bardzo ważny proces, ponieważ dzięki niemu występuje rozwój osobowy. Osobisty proces kultury jest nazywany "kulturą w człowieku". Ważny jak wykształcenie człowieka.

Rozwój pedagogiki kultury w Polsce:

Bogdan Suchodolski był jednym z pedagogów polskich zajmujących się pedagogiką kultury. Był redaktorem czasopisma "Kultura i wychowanie". Napisał między innymi "Wielkość sztuki a odrodzenie kultury" oraz "Uspołecznienie kultury". Podkreślał stosunek przyjmowania tradycji i wolność do tworzenia nowych. Zdaniem Suchodolskiego nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy odbieraniem a tworzeniem kultury. Był współtwórcą tajnego nauczania w okresie wojennym. Tuż po wojnie wydał książkę "Wychowanie dla przyszłości" która cieszyła się dużym powodzeniem. Pod koniec swojego życia wydał "Wychowanie mimo wszystko". Zaś jego ostatnią książką była: "Edukacja permanentna. Rozdroża i nadzieje". Celem pedagogiki kultury, który głosił Suchodolski, jest wykazywanie, że rozwój człowieka przebiega przez całe życie. Twórczość Suchodolskiego była ostro krytykowana.

Sergiusz Essen, był Rosjaninem, osiedlonym na terenie Polski, był uważany za Polaka. W wielu dziełach rozpowszechniał rozwój pedagogiki.

Bogdan Nawroczyński to kolejny Polak zajmujący się pedagogiką kultury. Był odpowiedzialny za "Życie duchowe".

Socjolog Stanisław Osowski był autorem "O osobliwościach nauk humanistycznych". Podkreślał, że nauki humanistyczne nie powinny być traktowane na równi z przyrodniczymi. W swojej kolejnej książce pisał na temat wychowawczych pojęć nauki "U podstaw estetyki". Interesował się zagadnieniami kultury, rozważał jak kultura oddziałuje na człowieka.

Znany i ceniony psycholog, Stefan Szuman zajmował się badaniami nad pamięcią dzieci poprzez korzystanie z psychologii rozwojowej i rysunkowej twórczości dzieci. Zajmował się problematyką przeżycia estetycznego. Był autorem "Wstępu zasadniczego do zagadnień wychowania estetycznego". Po wojnie ukazała się książka "O sztuce i wychowaniu estetycznym", która inspirowała pedagogikę kultury. Można się w niej doszukać przeżyć estetycznych i sposobów jak ono może się rozwijać poprzez wychowanie albo uprzystępnianie i upowszechnianie sztuki. Uznawał dzieci za samorodnych twórców.

Znaną przedstawicielką zajmującą się pedagogiką kultury jest Irena Wojnar, uczennica Bogdana Suchodolskiego.

Współczesny rys pedagogiki kultury:

1. Pedagogika kultury pomaga chronić wartości, które w obecnych czasach są bardzo relatywne. Czasem mówi się nawet o degrengoladzie wartości, czyli o upadku wartości moralnych.

2. Innym zadaniem pedagogiki kultury jest obrona człowieczeństwa, którą trudno do końca wytłumaczyć.

3. Pozwala wyjaśnić na czym polega wychowanie międzykulturowe. Zajmuje się zachęcaniem do tolerancji innych obyczajów i kultur, całych cywilizacji, a także globalizacji.

4. Pedagogika kultury broni praw do rozwoju osobistego i wolności.

PEDAGOGIKA MIĘDZYKULTUROWA

Zachodzące we współczesnym świecie procesy globalizacji i unifikacji wydają się świadczyć o dążeniu do jedności, oswajaniu inności, upowszechnianiu postaw otwartych. Obserwujemy jednak również tendencje do zdecydowanego akcentowania potrzeb narodowych, etnicznych, religijnych, podziału na swoich i obcych. W warunkach wielkiego zróżnicowania kulturowego zmierzamy do wyjaśnienia relacji między społeczno-kulturową tożsamością jednostki a jej postawami wobec odmienności. Od otwarcia opartego na znajomości innych kultur, warunkującej sprawną komunikacje i dialogowe interakcje aż po uwrażliwienie na odmienność traktowaną jako szanse rozwoju jednostki. Edukacja międzykulturowa to dialog kultur, który kładzie szczególny nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej, podkreśla prawo grup do alternatywnego stylu życia. W tym sensie istnieje głęboka syntonia perspektywy wielokulturowej w pedagogice z nurtami poszukującymi drogi wyzwolenia człowieka poprzez edukację. W związku z tym edukacja międzykulturowa obejmuje:

- budzenie potrzeb nawyku prowadzenia dialogu.

- kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych- od subkultur we własnej społeczności aż po kultury odległych społeczeństw

- przygotowanie do interakcji z przedstawicielami innych kultur - wzmacnianie własnej tożsamości kulturowej.

Edukacja międzykulturowa jest reakcją na dostrzeżenie wielokulturowości współczesnych społeczeństw.