1.Zadania i cel IBT

Cel – zapewnienie ludziom, organizacjom, obiektom itp. bezpieczeństwa jego funkcjonowania przez:

-zapobieganie powstawaniu zagrożeń bezpieczeństwa podczas eksploatacji

-przygotowanie podmiotów i systemu bezpieczeństwa w przypadku wystąpienia zagrożeń

-przeciwdziałanie (reagowanie) w przypadku wyzwolenia się zagrożeń

2.Odmienność zadań IBT i IBC

IBT nie zajmuje się opracowaniem metod i środków przeciwdziałania, usuwania oraz zapobiegania negatywnym skutkom katastrof obiektów technicznych, niekorzystnych zjawisk naturalnych czy też umyślnych destrukcyjnych działań ludzi. To IBC zajmuje się niedopuszczaniem do powstawania szkód ,gdy „wyzwoli się” zagrożenie pochodzące od obiektów technicznych bądź/i zjawisk naturalnych.

3.Źródła zagrożeń bezpieczeństwa technicznego

Najczęściej są to błędy popełniane na etapie opracowania założeń na przedsięwzięcia techniczne; określania wymagań na wytwory techniczne; projektowania, wykonania i eksploatacji urządzeń i obiektów technicznych.

4.Zadania i cel IBT w poszczególnych fazach istnienia urządzeń technicznych

-Inżynieria bezpieczeństwa technicznego zajmuje się takim zaprojektowaniem, zbudowaniem, eksploatacją i likwidacją obiektów technicznych – by zminimalizować ich negatywne oddziaływanie na otoczenie, tj. na ludzi, środowisko naturalne i dobra cywilizacji.

-faza wartościowania (wybór rozwiązania), faza projektowania i konstruowania (proces syntezy obiektu o właściwościach spełniających założone wymagania), faza wytwarzania (proces materialnej syntezy obiektu o wymaganych właściwościach), faza eksploatacji (obiekt techniczny realizuje cele, dla których został wytworzony aż do jego likwidacji).

5.Podstawowe zasady IBT

-zasada nadmiarowości,

-zasada rozmaitości i

-zasada przestrzennego rozdzielenia.

6. Czynniki wpływające na wartość poziomu bezpieczeństwa:

Na wartość poziomu bezpieczeństwa możemy wpływać poprzez:

•zapobieganie powstawaniu danego rodzaju zagrożeń;

•przygotowanie podmiotu na wypadek uaktywnienia danego rodzaju zagrożeń bezpieczeństwa w postaci zdarzenia (edukacja, rozmieszczenie i dostępność środków przeciwdziałania, separacja przestrzenna obiektu zagrażającego i zagrożonego);

•zwiększanie skuteczności sił i środków systemu ratownictwa w trakcie przeciwdziałania skutkom danego zdarzenia;

•skuteczność działań w usuwaniu następstw zdarzenia. W każdym systemie bezpieczeństwa wyróżniamy:

•podsystem wykonawczy – realizujący bezpośrednio procesy wszystkich faz wyróżniane w zarządzaniu kryzysowym;

•podsystem zarządzania działaniami podsystemu wykonawczego – podsystem zarządzania bezpieczeństwem.

7. Etapy istnienia i stany eksploatacji obiektu technicznego

Istnienie każdego obiektu technicznego można podzielić na trzy etapy, którymi są:

•etap budowy - wytworzenie w toku złożonych procesów technologiczno-budowlanych danego obiektu technicznego przez inne obiekty techniczne.

•etap eksploatacji, - dany obiekt techniczny wykonuje zadania, dla realizacji których został zaprojektowany

•etap likwidacji – rozłożenie obiektu technicznego do postaci surowców. A więc efektem likwidacji jest przywrócenie stanu pierwotnego. Należy tu dodać, że całkowite przywrócenie stanu pierwotnego nie zawsze jest możliwe.

etap budowy - jest sumą części etapów eksploatacji wszystkich obiektów technicznych, uczestniczących w likwidacji danego obiektu.

jedynie tylko etap eksploatacji, dotyczy bezpośrednio danego obiektu technicznego.

Stan zdatności to stan, w którym obiekt może realizować funkcje zgodne z wymaganiami dokumentacji technicznej.

Zmiany własności pod wpływem ww. czynników sprawiają, że po pewnym czasie co najmniej jedna z istotnych cech obiektu może nie spełniać wymagań, koniecznych do prawidłowego funkcjonowania.

Osiągnięcie takiego stanu przez maszynę nazywa się uszkodzeniem (utratą stanu zdatności).

Uszkodzenie to niemożliwość lub ograniczenie (w przedziale czasu t) możliwości wykonania zadania, wyznaczonego ze zbioru zadań, które są możliwe do zrealizowania przez rozpatrywany obiekt techniczny.

8.Czynniki wymuszające działające na obiekty techniczne

Od każdego obiektu technicznego wymaga się spełnienia określonych wymagań w wyznaczonym przedziale czasu, podczas oddziaływania czynników wewnętrznych i zewnętrznych np.: temperatura obiektu, temperatura otoczenia, wilgotność atmosfery otaczającej, drgania, wstrząsy zewnętrzne, czynniki chemiczne, promieniowanie, obciążenie elementów itd. Wymienione oddziaływania należą do zbioru tzw. czynników wymuszających.

Czynniki wymuszające Czynniki wymuszające działające na obiekty techniczne można podzielić na trzy zasadnicze grupy:

•czynniki robocze – czynniki oddziałujące w wyniku procesu roboczego (uwarunkowane funkcjonowaniem obiektu),

•czynniki zewnętrzne – czynniki wskutek oddziaływania otoczenia (nieuwarunkowane funkcjonowaniem maszyny),

•czynniki antropotechniczne – czynniki oddziałujące na obiekt w wyniku świadomej lub nieświadomej działalności człowieka. Oddziaływanie czynników wymuszających dzielimy zwykle na dwie zasadnicze klasy:

-uwarunkowane funkcjonowaniem obiektu (w trakcie procesu roboczego),

-nieuwarunkowane funkcjonowaniem obiektu (nawet wówczas, gdy obiekt nie funkcjonuje).

9.Zdatność funkcjonalna i zadaniowa obiektu technicznego:

•zdatność funkcjonalna - oznacza zdatność do realizowania każdego zadania ze zbioru, które są możliwe do zrealizowania, w wybranej chwili t.

•zdatność zadaniowa - oznacza zdatność do zrealizowania zadania w wybranym przedziale czasu t lub innej wielkości. Oznacza to, że wartości niektórych cech nieistotnych z punktu widzenia realizowanych zadań mogą nie spełniać ustalonych kryteriów.

10. Klasyfikacja skutków uszkodzeń maszyn

Uszkodzenia

W trakcie eksploatacji każdego obiektu technicznego można wyróżnić :

— stan normalny,

— stan anomalny (nienormalny).

Stan normalny to taki stan działania obiektu technicznego, podczas którego wszystkie jego parametry nie wykraczają poza przedziały swoich wartości dopuszczalnych.

Przekroczenie natomiast wartości dopuszczalnej przez co najmniej jeden z tychże parametrów definiuje stan anomalny.

W zależności od tego, jakie parametry eksploatacyjne przekroczą wartości dopuszczalne i jak wielkie jest to przekroczenie, rozróżnia się następujące klasy stanu anomalnego:

klasa I: zakłócenia; klasa II: awarie; klasa III: katastrofy.

Klasyfikacja:

11. Cechy charakteryzujące jakość eksploatacyjną obiektu technicznego.

-kompleksowość - z uwagi na liczność zbioru cech przyjmowanych do oceny-

-rodzajowość - ponieważ zbiory cech przyjmowanych do oceny jakości eksploatacyjnej różnią sie od siebie w zależności od rodzaju i klasy obiektów poddawanych ocenie

-dynamiczność - z powodu zmian wartości cech opisujących obiekt w ustalonym przedziale czasu eksploatacji [t_o, t_k]

-względność - z racji różnorodności i zmiennych w czasie wymagań użytkowników

12. Elementy wyznaczające podatność eksploatacyjną obiektu technicznego i aspekty ich oceny.

-podatność użytkowa

-podatność obsługowo-naprawcza

-podatność diagnostyczna

13. Na czym polega podatność diagnostyczna maszyn

- oceniana jest poziomem wartości cech maszyn określających możliwość realizacji badań diagnostycznych oraz wiarygodności uzyskanych informacji dotyczących stanów maszyn ( aktualnych, przeszłych i przyszłych)

Jeżeli uzyskane informacje diagnostyczne można wykorzystać do racjonalnego sterowania eksploatacją maszyn to maszyny te uznajemy jako podatne diagnostycznie.

14. Co wpływa na ocenę ergonomiczności maszyn

-oddziaływania czynników roboczych i ubocznych na operatora

-wydatek energetyczny tracony przez operatorów na skutek realizacji sterowania maszynami w czasie wykonywania zadań,

-obciążenia psychiczne operatorów występujące w trakcie realizacji sterowania maszynami

15. Cel systemów, maszyn, i urządzeń układu bezpieczeństwa.

- niedopuszczenie do przekształcenia się zakłóceń w awarie i awarii w katastrofy oraz ograniczenie skutków zakłóceń i awarii do wartości dopuszczalnych

16.Najważniejsze z akcji ochrony reaktora.

-natychmiastowe wyłączenie reaktora,

-awaryjne zalanie i chłodzenie rdzenia reaktora,

-awaryjne zasilanie w energię elektryczną wszystkich jej odbiorników, wchodzących w skład układu bezpieczeństwa

17.Istota działania pasywnych systemów układu bezpieczeństwa reaktora.

Istota działania tych systemów sprowadza się do wykorzystania zjawisk naturalnych, takich jak ciążenie czy też konwekcja naturalna. Dzięki temu można było wyeliminować elementy czynne (pompy, dmuchawy, wentylatory), a więc maszyny uzależnione od zasilania w energię.

18.Najważniejsze z akcji układu bezpieczeństwa statków jądrowych.

-dążenie do jak największego zintegrowania zbiornika bezpieczeństwa z kadłubem statku, co jest praktycznie możliwe tylko w przypadku zbiorników z systemem redukcji ciśnienia.

-obligatoryjne wyposażenie zbiorników bezpieczeństwa wszystkich typów w klapy zatapiające.

19.Zasadnicze części składowe układu bezpieczeństwa samochodów osobowych i ich zadania.

-system uniemożliwiający zablokowanie kół (ABS),

-system zapewniający stateczność pojazdu w kierunku poprzecznym i stabilizujący tor jazdy (ESP),

-system zapobiegający zerwaniu przyczepności kół napędowych przy przyspieszeniu tj. system regulacji poślizgu kół napędowych (ASR),

-system przyspieszania i wzmacniania efektu działania hamulców tj. zwiększający skuteczność hamowania (BAS),

-system sterowania prędkością jazdy i zachowania bezpiecznego odstępu od poprzedzającego pojazdu (ACC).

20.Z czego składa się typowy trzystanowy system ABS w samochodzie osobowym.

- zestaw pomiarowy rejestrujący prędkość obrotową kół,

- jednostka sterująca,

- modulator.

21. Rola i dzialanie systemu ESP

system ESP zapewnia stateczność w kierunku poprzecznym i stabilizuje toru jazdy samochodu, co ma zasadnicze znaczenie w trakcie zakrętów.

Jeśli na zakręcie przednie koła samochodu wyjeżdżają na zewnątrz, a więc gdy pojazd wykazuje podsterowność, zostaje przyhamowane tylne wewnętrzne koło. Wskutek tego powstaje moment obracający samochód wokół własnej osi, który przywraca wybrany tor jazdy. W przypadku nadsterowności, czyli wtedy, gdy w ciągu skręcania tylne koła przesuwają się na zewnątrz zakrętu, przywrócenie wybranego toru jazdy następuje w efekcie przyhamowania przedniego zewnętrznego koła. Ta stabilizacja toru jazdy jest oczywiście możliwa tak długo, jak długo siła odśrodkowa nie przekroczy wartości granicznej, a więc jeśli prędkość samochodu na zakręcie nie osiągnie wartości większej niż to dopuszcza krzywizna tego zakrętu. W przeciwnym przypadku mimo usiłowań systemu ESP nastąpi wyrzucenie samochodu z toru jazdy i jego przewrócenie.

22. Składniki osłony antykolizyjnej jako części układu bezpieczeństwa samochodu osobowego

Osłonę antykolizyjną tworzą:

-właściwa osłona antykolizyjna,

-system pasów bezpieczeństwa,

-system poduszek powietrznych.

Osłona antykolizyjna dzieli się na dwie strefy:

1- obejmuje kabinę kierowcy oraz pasażerów i ma większą wytrzymałość niż reszta nadwozia -głównie przez wyższą koncentrację materiałów konstrukcyjnych i ich odpowiednie ukształtowanie oraz stosowanie dodatkowych elementów wzmacniających

2-przód i tył samochodu. Części te są znacznie mniej nasycone materiałami, konstrukcyjnymi: i stąd ich dużo mniejsza wytrzymałość i znacznie większa odkształcalność, dzięki czemu przez deformację mogą przejąć energię zderzenia.

Zadaniem systemu pasów bezpieczeństwa jest utrzymanie ciał kierowcy i pasażerów w fotelach i niedopuszczenie do ich przemieszczeń podczas kolizji, w tym też po przewróceniu się samochodu na dach. Zapobiega to uderzeniu ciał w przegrodę czołową, dach bądź w bok samochodu czy też wypadnięciu ich na zewnątrz.

Ochronę przed zranieniem głów i szyj osób zapewniają wypełnione na czas trwania kolizji gazem worki poduszek powietrznych.

23. Główne części składowe układów bezpieczeństwa instalacji chemicznych

Najistotniejszymi częściami składowymi układów bezpieczeństwa zdecydowanej większości instalacji chemicznych są:

•kompleksowy system przeciwwybuchowy,

•podsystem ochrony wchodzący w skład centralnego systemu automatycznej regulacji i sterowania procesami chemicznymi,

•urządzenia wychwytujące substancje niebezpieczne,

•system kontroli skażeń toksycznych.

24. Zasadnicze zadania kompleksowego systemu przeciwwybuchowego instalacji chemicznej

Zasadniczymi zadaniami kompleksowego systemu przeciwwybuchowego są:

•przeciwdziałanie powstawania eksplozji,

•opanowywanie eksplozji, jeśli już zaistnieją i redukcja ich skutków do wartości dopuszczalnych.

Pierwsze z tych zadań jest realizowane przez system zapewniający przeprowadzanie procesu w instalacji chemicznej w atmosferze gazu obojętnego. Jako gazów obojętnych używa się przeważnie azotu, dwutlenku węgla i spalin.

Realizację drugiego zadania zapewnia się przede wszystkim przez wyposażenie instalacji chemicznych w klapy eksplozyjne oraz płytowe zawory bezpieczeństwa.

25. Realizacje urządzenia wychwytującego substancje niebezpieczne w układzie bezpieczeństwa instalacji chemicznej.

W urządzenia wychwytujące substancje niebezpieczne są zaopatrzone zbiorniki instalacji chemicznych, wypełnione mediami zagrażającymi ludziom i środowisku. Urządzenia te są wykonane przeważnie w postaci fos, otaczających zbiorniki, bądź specjalnych pojemników. Ich pojemność musi wystarczyć, by pochłonąć całą zawartość zabezpieczanego zbiornika, dzięki czemu uniemożliwia się jej rozlanie na terenie. Chroni to także przed pożarami - jeśli zawartość zbiornika jest palna i skażeniem otoczenia - w przypadku jej toksyczności. Całkowita szerokość strefy ochronnej waha się od 10 do 30 m - w zależności od ilości składowanych substancji, a szerokość części wychwytującej > 2/3 szerokości całkowitej.

Ze względu na niepełne rozbudowanie instalacji chemicznych, wiele funkcji bezpieczeństwa np. uruchamianie niektórych systemów czy też obsługa ruchomych urządzeń gaśniczych, muszą wykonywać ludzie - oczywiście w miarę możliwości

41. Niszczące działanie promieniowania jądrowego.

Promieniowanie jądrowe jest to zarówno promieniowanie elektromagnetyczne, jak i korpuskularne, powstające wskutek reakcji zachodzących w jądrach atomów bądź w cząstkach te jądra tworzących. Do najistotniejszych rodzajów promieniowania jądrowego zalicza się: promieniowanie alfa,beta,gamma,neutronowe

Promieniowanie jądrowe oddziałuje w mniej lub więcej intensywny sposób z materią. Istota tego oddziaływania sprowadza się do inicjacji i realizacji dwóch zasadniczych procesów. Pierwszym z nich jest jonizacja, a drugim generacja uszkodzeń radiacyjnych.

Zarówno jonizacja, jak i uszkodzenia radiacyjne prowadzą do zniszczeń obiektów, w których zachodzą.

Jeśli zasadniczym i bezpośrednim skutkiem jonizacji są zniszczenia organizmów żywych, to uszkodzenia radiacyjne powodują pogorszenie własności wytrzymałościowych materiałów, co ułatwia niszczące działanie sił mechanicznych, a więc tylko pośrednio powoduje szkody.

Za pogorszenie własności wytrzymałościowych materiałów jest odpowiedzialna w pierwszej kolejności deformacja ich siatek krystalicznych. Trwałą deprecjację tych własności wywołuje także wydzielenie się helu na granicach ziaren, zachodzące w ramach drugiego z opisanych procesów.

42. Zniszczenia organizmów żywych powodowane przez jonizację.

Pierwszy z tych negatywnych skutków nazywa się radiologicznymi zdrowotnymi szkodami somatycznymi, natomiast drugie dziedzicznymi zdrowotnymi szkodami radiologicznymi.

Wśród zdrowotnych szkód somatycznych wyróżnia się:

•wczesne ostre zdrowotne szkody radiologiczne

•późne niezłośliwe zdrowotne szkody radiologiczne

•późne złośliwe somatyczne zdrowotne szkody radiologiczne.

Wczesne ostre zdrowotne szkody radiologiczne, których typowym przykładem jest ostra choroba popromienna, występują w czasie do kilku tygodni po zjonizowaniu, a późne niezłośliwe somatyczne zdrowotne szkody radiologiczne ujawniają się dopiero po latach. Do szkód tych należą np. zwłóknienia tkanek, zmętnienie soczewek oczu, zmniejszenie płodności.

43. Pogorszenie własności wytrzymałościowych materiałów wskutek uszkodzeń radiacyjnych.

Najistotniejszą własnością wytrzymałościową ulegającą pogorszeniu wskutek deformacji siatek krystalicznych oraz wydzielania się na granicach ziaren helu jest krytyczna intensywność naprężeń .. Wraz ze wzrostem pochłoniętej dawki neutronów (DP,n ) maleje nie tylko wartość  , lecz zwiększa się także temperatura przemiany własności plastycznych TPWP

Oprócz deprecjacji krytycznej intensywności naprężeń i związanych z nią temperatur charakterystycznych wraz ze wzrostem pochłoniętej dawki elektronów maleje udarność (skorelowana z tą intensywnością). Towarzyszy temu spadek ciągliwości oraz wzrost granicy plastyczności i twardości. Ponadto zwiększenie pochłoniętej dawki (DP,n) prowadzi do zmniejszenia odporności na korozję, która w zasadzie nie zalicza się do własności wytrzymałościowych.

Mechanizm powstawania szkód powodowanych przez obiekty techniczne.

44. Źródła działania bezpośrednich czynników niszczących.

Pod pojęciem szkód rozumie się:

•śmierć lub wszelkiego rodzaju pogorszenie zdrowia ludzkiego,

•zniszczenie lub uszkodzenie środowiska naturalnego,

•zniszczenie lub uszkodzenie tworów cywilizacji i dóbr materialnych.

Bezpośrednią i najistotniejszą przyczyną powstawania szkód jest niszczące działanie:

•sił mechanicznych,

•strumieni cieplnych,

•prądów elektrycznych,

•promieniowania jądrowego,

•substancji toksycznych.

Inne niszczące działania, np. pól magnetycznych, elektrycznych, fal akustycznych, prowadzą też do istotnych strat, jednak nie aż takich, jak wymienione wyżej.

Należy podkreślić, że niektóre z wyżej wymienionych czynników, bezpośrednio powodujących powstawanie szkód, mogą to czynić również drogą pośrednią, a więc przez ułatwienie niszczącego działania innych czynników.

Uwaga ta dotyczy zwłaszcza strumieni cieplnych oraz promieniowania jądrowego, które w pewnych okolicznościach mogą powodować zwiększanie skutków działania sił mechanicznych. Działanie fal akustycznych sprowadza się ostatecznie do działania sił mechanicznych.

45. Warunki konieczne negatywnego zadziałania obiektów technicznych na ludzi, środowisko naturalne i dobra cywilizacji.

Obiekty techniczne mogą negatywnie zadziałać na ludzi, środowisko naturalne i dobra cywilizacji tylko wtedy, gdy:

•będą w nich zmagazynowane w odpowiedniej ilości tzw. nośniki czyli źródła działania niszczącego, tj. energia i/lub substancje szkodliwe (substancje promieniotwórcze albo toksyczne),

•zaistnieje sytuacja, w wyniku której nośniki negatywnego oddziaływania wydzielą się z obiektów, rozprzestrzenią się w otoczeniu, dotrą do podmiotów zniszczeń i przekształcą się w bezpośrednie przyczyny powstawania szkód, tj. w działania niszczące.

51. Dodatkowe ilosci energii I substancji technicznych podczas katastrof konwencjonalnych obiektow technicznych.

Źródłem tej dodatkowej energii, jest przede wszystkim spalanie (egzotermiczna reakcja chemiczna pomiędzy paliwem a utleniaczem). Reakcji tej towarzyszy wydzielanie wielkiej ilości ciepła. Tę ilość ciepła można, z dobrym przybliżeniem, wyrazić następująco  

gdzie: Qspal,ob,c - ciepło wydzielone wskutek spalenia wszystkich substancji palnych wchodzących w skład danego obiektu, nob,w - ilość wszystkich substancji palnych w danym obiekcie, Mob,sp,p,c,i - całkowita masa i-tej substancji palnej w danym obiekcie, cspal,i - ciepło spalania i-tej substancji palnej.

Spalanie może zachodzić w układzie:

homogenicznym, gdy substancja palna jest w stanie gazowym oraz

heterogenicznym, jeśli tą substancją jest ciecz lub ciało stałe, - jako że utleniaczem jest przeważnie tlen atmosferyczny. W zależności od prędkości spalania i od tego, czy podczas jego trwania zmienia się ciśnienie, proces spalania w obiektach technicznych podczas ich katastrof może zachodzić w postaci pożarów i/lub wybuchów

52. zasadnicze rodzaje pozarow reprezentatywne dla instalacji chemicznych

Dla instalacji chemicznych rozróżnia się cztery szczególnie reprezentatywne zasadnicze rodzaje pożarów: powierzchniowy, strumieniowy, błyskawiczny oraz pożar w postaci kuli ognistej.

Jeśli pożarem powierzchniowym nazwano palenie się par cieczy palnej rozlanej, głównie na ziemi lub wodzie, to spalaniu się w postaci długiego stabilnego płomienia palnych gazów i par wydostających się ze zbiorników i/lub rurociągów przyporządkowano nazwę pożaru strumieniowego. Spalanie się chmury mieszaniny palnego gazu lub pary i powietrza, określono jako pożar błyskawiczny. W przypadku kulistego kształtu płomienia mówi się o pożarze w postaci kuli ognistej. Bardzo ważne źródło kul ognistych stanowi, między innymi, eksplozja rozprężającej się pary wrzącej cieczy palnej, zwana w skrócie BLEVE.

53. wybuchy- podstawowe typy

 Wybuchy dzieli się przede wszystkim na dwa podstawowe typy. tj. wybuchy homogeniczne i wybuchy heterogeniczne Cechą zasadniczą wybuchów homogenicznych jest to, że zachodzą one w całej objętości mieszaniny palnej, czemu towarzyszy gwałtowne wydzielanie się energii cieplnej i wzrost temperatury, zaś wybuchy heterogeniczne charakteryzują się rozdzieleniem strefy reakcji, w której występują te zjawiska, od strefy niereagującej - przez front tworzony przez płomień, przemieszczający się przez mieszaninę palną.

Jednym z najważniejszych rodzajów wybuchów homogenicznych jest tzw. wybuch cieplny tj. wtedy, gdy ilość ciepła generowanego podczas reakcji przewyższa ilość ciepła odprowadzanego.

Wśród wybuchów heterogenicznych wyróżnia się deflagrację i detonację stanowiące dwa zasadnicze rodzaje tych wybuchów. Kryterium podziału jest tu prędkość przemieszczania tworzonego przez płomień frontu. Jeśli ta prędkość jest mniejsza od prędkości dźwięku, to jest to deflagracja, w sytuacji natomiast odwrotnej – detonacja.

54. rozprzestrzenianie sie nośnikow negatywnego oddziaływania wydzielonych z obiektow technicznych

Maksymalne ilości substancji szkodliwych i energii, które mogą wydzielić się z obiektów technicznych podczas katastrof, stanowią ogólnie sumę ilości tych nośników zgromadzonych w tych obiektach oraz ilości, powstałych w efekcie tych katastrof.

(Il sz,s,wy,i)max = Il sz,s,zaw,i + Il sz,s,wyg,i

E wy,i)max = E,zaw,i + Ewyg,i

gdzie:

(Il sz,s,wy,i)max - maksymalna ilość substancji szkodliwych wydzielonych z i-tego obiektu technicznego wskutek jego katastrofy.

Il sz,s,zaw,i - ilość substancji szkodliwych zawartych w i-tym obiekcie technicznym,

Il sz,s,wyg,i - dodatkowa ilość substancji szkodliwych, wytworzonych wskutek katastrofy i-tego obiektu.

(E wy,i)max - maksymalna ilość wydzielonej z i-tego obiektu technicznego energii wskutek jego katastrofy.

E,zaw,i - ilość energii zawartej i-tym obiekcie technicznym.

Ewyg,i - dodatkowa ilość energii, wytworzonej wskutek katastrofy z i-tego obiektu technicznego.

55. transport substancji  szkodliwych w wodzie i gruncie

Rozprzestrzenianie się substancji szkodliwych w wodzie jest znacznie mniej intensywne a jego zasięg jest znacznie mniejszy niż w powietrzu. Zasadniczą rolę odgrywa prędkość przepływu wody i procesy sedymentacji, oraz zjawiska: — dyfuzji, — absorpcji i desorpcji, — dyspersji, — hydrolizy, — biodegradacji, — fotolizy.

Transport substancji szkodliwych w gruncie zachodzi za pośrednictwem wody. Woda wraz z substancjami szkodliwymi przemieszcza się w gruncie w kierunku pionowym pod wpływem sił grawitacji i sił kapilarnych. Ten ruch pionowy trwa dopóty, dopóki warstwa gruntu nie zostanie nasycona, potem następuje już przemieszczanie poziome.

56. Rodzaje i mechanizm rozprzestrzeniania energii:

1. rozprzestrzenianie energii mechanicznej (kinetycznej):

Mechaniczny ruch falowy zjawisko fizyczne, polegające na rozchodzeniu się w ośrodku sprężystym zaburzenia, przenoszenie energii bez przenoszenia masy ciał.

Ruchu płynu: przepływ laminarny - polega na przesuwaniu się warstw płynu po sobie z oporem (prawo Newtona). Przepływ burzliwy polega na przemieszczaniu elementów płynu wzdłuż linii prądu, oraz pobocznego ruchu drgającego.

Ruch ciała sztywnego: zmiana w czasie jego położenia w przestrzeni.

1. rozprzestrzenianie energii cieplnej:

Przewodzenie energii cieplnej polega na wzajemnym przekazywaniu energii wewnętrznej, w formie energii kinetycznej, poprzez bezpośredni styk cząsteczek.

Konwekcja swobodna - przenoszenie energii cieplnej przez cząsteczki płynu wskutek ich ruchu pod wpływem sił wyporu i konwekcja wymuszona - przenoszenie ciepła przez cząsteczki płynu wskutek ich ruchu wywołanego przez czynnik zewnętrzny.

Promieniowanie cieplnie, polega na przenoszeniu energii za pośrednictwem wszystkich długości fal elektromagnetycznych.

57.Transformacja nośników negatywnego oddziaływania w bezpośrednie przyczyny powstawania szkód.

Transformacja energii kinetycznej zmiana w pracę odkształcenia podmiotu zniszczeń.

Transformacja energii cieplnej w postaci strumienia cieplnego

Transformacja energii elektrycznej w postaci prądu elektrycznego.

Transformacja substancji promieniotwórczych i toksycznych.

58. Generacja szkód – wpływa charakterystyki szkodowej i ewakuacji na proces powstawania szkód.

Charakterystyka szkodowa występowanie podmiotów zniszczeń (bądź ich brak na danym obszarze, do którego dociera negatywne oddziaływanie obiektu technicznego).

Ewakuacja celowe i właściwe, odpowiednio wczesne, usunięcie podmiotów zniszczeń. Ewakuację określają następujące parametry: rozmiar i jakość.

59. Sumaryczne koszty bezpieczeństwa technicznego.

KBT= KZT +KEw

gdzie:

KBT - sumaryczne koszty bezpieczeństwa technicznego,

KZT – koszty zapewnienia danego poziomu zagrożenia technicznego (możliwie niskiego)

KEw – koszty ewakuacji

60. Od czego zależą nakłady na zapewnienie określonej wartości zagrożenia technicznego: Zależą od: KZT= KUF+ KUB

- jednostkowej niezawodności całkowitej elementów układu funkcjonalnego NUF , wpływających na zagrożenie.

- jednostkowej niezawodności całkowitej zasadniczych kompleksów składowych układu bezpieczeństwa NUB.

- liczby tych kompleksów składowych NUB

- pierwotnej zdolności do negatywnego oddziaływania PZNO .

61.Koszty zapewnienia jednostkowej niezawodności całkowitej elementów składowych układu funkcjonalnego wpływających na zagrożenie techniczne

Koszty te zależą przede wszystkim:

od poziomu jednostkowej niezawodności całkowitej elementów składowych układu funkcjonalnego (wpływających na zagrożenie) NUF

rodzaj i wielkość obiektu technicznego, zwiększając się z tą wielkością.

62.Łączne koszty układu bezpieczeństwa obiektu technicznego

Łączne koszty układu bezpieczeństwa obiektu technicznego są sumą :

• kosztów budowy,

• kosztów remontów,

• oraz kosztów paliwowych (napędu).

Ponieważ:

•koszty remontów w przypadku wszystkich tworów technicznych są wprost proporcjonalne do ich kosztów budowy,

•koszty paliwowe układu bezpieczeństwa, nawet tam, gdzie one są największe - są pomijalne w stosunku do kosztów budowy tego układu,

Koszty budowy układu bezpieczeństwa rosną wraz ze zwiększeniem się:

•jednostkowej niezawodności całkowitej zasadniczych kompleksów składowych NUB tego układu,

•liczby tych kompleksów nUB

•oraz wielkości Wob obiektu technicznego danego rodzaju, który zawiera ten układ bezpieczeństwa, więc w najogólniejszym przypadku łączne koszty układu bezpieczeństwa KUB można analitycznie wyrazić następująco:

KUB = fKUB, NUB, nUB, wob,ros (NUB ; nUB ;Wob)

• wpływ zmiennych niezależnych NUB oraz Wob na specyfikę wzrostu funkcji fKUB, NUB, wob,ros, jest z takich samych przyczyn identyczny jak wpływ NUF oraz Wob na charakter zwiększenia się funkcji fKUF NUF wob

63. związek minimalnych kosztów zmniejszenia zagrożenia technicznego z tym zagrożeniem

Koszty zmniejszenia zagrożenia technicznego -KZT

Koszty zmniejszenia zagrożenia technicznego KZT obiektu są :

sumą kosztów KUF oraz KUB.

z których pierwsze są rosnąca funkcją wielkości NUF oraz Wob

drugie zwiększają się wraz ze wzrostem, NUB , nUB i Wob

Co ogólnie można ująć analitycznie

KZT = fKZT, NUF, NUB, nUB, wob,ros (NUF ;NUB; nUB UF; ;Wob

64.Koszty ewakuacji

Koszty ewakuacji Ew zależą:

od jej rozmiaru

jakości i rosną wraz ze zwiększeniem wartości tej zmiennej

Analitycznie wyrazić w następujący sposób:

KEw.Wob =const, Chsz=const= fKEw, wob=const,Chsz=const,Ew,ros(Ew)

gdzie:

KEw.Wob =const, Chsz=const - koszty ewakuacji, dotyczące obiektu określonego rodzaju i wielkości przy określonej charakterystyce szkodowej jego otoczenia,

fKEw, wob=const,Chsz=const,Ew,ros - funkcja, wiążąca koszty ewakuacji ww. obiektu przy określonej charakterystyce szkodowej jego otoczenia - z rozmiarem i jakością tej ewakuacji.

71.granica skuteczności

Nie ma sensu zwiekszanie nakładów finansowych ponad wartość graniczną bo zamiast zysków generowane są straty(są tym wyższe im wieksze jest przekroczenie)

Bezsensowne jest dążenie do osiągnięcia przez nakłady(koszty) wartości większych niż wartość graniczna!

72.MCHANIZM GENEROWANIA ZMIAN

Nakłady ponoszone na zmniejszenie zagrozenia technicznego to głównie nakłady na układ bezpieczeństwa technicznego,czyli część obiektu technicznego,która nie oddziałuje na koszty eksploatacji.Na rynku pozostaje więc z wielu możliwych rodzajów obiektów technicznych ten,który zapewni najniższą wartość wytworzonego produktu finalnego.

Istota mechanizmu generowania zmian i kierunku rozwoju obiektów technicznych przez IBT polega na zaniku stosowalności obiektów technicznych,mających funkcjonalne odpowiedniki.

Jeśli dany obiekt techniczny nie ma funkcjonalnych odpowiedników będzie on stosowany niezależnie od wielkości obciążających go kosztów akceptowanego zagrożenia technicznego

Akceptowane zagrożenie techniczne- jest wielkością na którą wpływa przyzwolenie społeczne(różne do rozmaitych obiektów technicznych np. energetyka jądrowa)

73.Zanik stosowalności obiektów technicznych obciążonych większymi kosztami zagrożenia technicznego jako źródło zmian w technice.

Największe i najbardziej spektakularne efekty wystąpiły w obszarze energetyki jądrowej:

1)stacjonarne siłownie jądrowe w energetyce(wzrost ekspansji)

2)ograniczenie stosowalności siłowni jądrowych w cywilnym transporcie morskim do napędu statków specjalnych(tylko lodołamacze)

3)rozprzestrzenianie się jądrowych okrętów wojennych

We wszystkich obiektach(punkty 1,2,3.) nastąpił duży wzrost:jednostkowej niezawodności całkowitej wpływającej na zagrożenie elementów składowych układów jak i zasadniczych kompleksów ich wkładów.

Ma to wpływ na duże zmniejszenie generowanego przez nie zagrożenia technicznego co pociąga za sobą ogromnie zwiększenie kosztów ich budowy.