1. Co to jest ekonomia? Omów cel i metodę pracy ekonomistów. Uwzględnij obserwację, indukcję, dedukcję i krytykę naukową.

EKONOMIA jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedze o gospodarowaniu. Gospodarowanie to produkcja dóbr i podział ich miedzy ludzi.

Ekonomia odpowiada na pytanie co i dla kogo jest produkowane. Gospodarując zużywane są zasoby (czynniki produkcji), czyli dobra niezbędne do tworzenia innych dóbr:

• Praca

• Kapitał rzeczowy

• Bogactwa naturalne (ziemia)

Gospodarowanie jest potrzebne, bo DOBRA są ograniczone i rzadkie zaś ludzkie potrzeby są nieograniczone.

Rzadkość opisana jest przez ekonomistów przez krzywą możliwości produkcyjnych, czyli maksymalna produkcja różnych dóbr dysponując danym poziomem zasobów.

CEL EKONOMISTÓW – osiągniecie wiedzy prawdziwej. W szczególności:

• opis gospodarowania,

• klasyfikacja zjawisk i instytucji powstałych w procesie gospodarowania

• Wykryć regularności = PRAWA EKONOMICZNE

Gospodarowanie powinno być efektywne (brak marnotrawca, co i jak jest produkowane) oraz sprawiedliwe (dla kogo jest produkowane). Badając proces gospodarowania Ekonomiści posługują się:

• Obserwacją: celowe spostrzeganie zmysłowe, przy współpracy posiadanej wiedzy. Ekonomiści tworzą:

  • Terminy – służące oznaczaniu zjawisk, wspomaga przekazywanie informacji.

  • Definicje – precyzyjnie scharakteryzowane i wyjaśnione terminy.

  • Klasyfikacje – następują po etapie definiowania, porządkują przedmioty objęte definicją.

• Indukcja (uogólnianie) – dokonuje się na podstawie obserwacji, uogólnia wyniki obserwacji, w celu nazwania powtarzających się zjawisk. Niestety nie zawsze te uogólnienia są pewne, należy wykonać jak najwięcej badań by być maksymalnie pewnym.

• Wnioskowanie (dedukcja) – Badacze wysnuwają hipotezę, jeśli przesłanki ją potwierdzają możliwym jest wnioskowanie, uznajemy prawdziwość pewnych sądów. Dedukcja jest zgodna z logiką, jeżeli wniosek opiera się o prawdziwe przesłanki jest WIEDZĄ PEWNĄ w sensie logicznym. (TEORIA – usystematyzowany zbiór hipotez, pojęć, definicji oraz klasyfikacji, np. Teoria Keynesa.)

• Krytyka – teorie ekonomiczne są poddawane krytyce (WĄTPLIWOŚCI). Krytyka polega na konfrontacji teorii ekonomicznej z rzeczywistością (pragamtyzm), a także na jej analizie logicznej. Można potwierdzić, zmienić bądź odrzucić teorię. W przyszłości mogą pojawić się nowe fakty + dodatkowe czynniki które zaburza starą teorię.

2. Co to jest ekonomia i czym różni się od innych nauk empirycznych (np. od fizyki, chemii, biologii)?

Różnice od innych nauk: Ekonomia nie zdołała do tej pory ustalić wystarczającej liczby użytecznych twierdzeń, które umożliwią efektywne wyjaśnianie i przewidywanie zjawisk.

Ekonomiści często spierają się o podstawy teorii (co w świecie nauk przyrodniczych jest nieobecne).

W ekonomii niewielka rolę odgrywa eksperyment (doświadczenie), nie można eksperymentować na grupach społecznych i gospodarce (czyli celowym zmianie pewnych parametrów w celu sprawdzenia jak wpłyną na inne).

W ekonomii brak jest powtarzalności wyników ewentualnego doświadczenia, np. powstawanie gospodarek rynkowych, każda miała inne zaplecze kulturowe historyczne.

Doświadczenie można zastąpić porównaniem wyników wielu obserwacji, oczywiście nie są identyczne (nigdy nie zachodzi ceteris paribus). Więc wpływ przyczyny na badaną zmienną jest badany w izolacji.

Ekonomiści wiec posługują się tak zwanymi eksperymentami myślowymi, służy temu klauzula ceteris paribus

3. Co to jest prawo ekonomiczne (podaj przykłady)? Czym prawa ekonomii różnią się od praw fizyki, chemii, biologii?

Prawa ekonomiczne to uznane za prawdziwe twierdzenie opisujące powtarzające się w pewnych warunkach związki miedzy działaniami gospodarczymi.

ALE, warunki gospodarowania są ZMIENNE, wiec twierdzenia ekonomii nie odnoszą się do wszystkich gospodarujących społeczeństw. Różnice między społeczeństwami:

• zmiany kulturowe

• Zdarzenia polityczne

• Rozwój technologii

Więc, należy twierdzenie rozszerzyć o ZAŁOŻENIA, przy których dana teoria się sprawdza. Np. Krzywa (prawo) Phillipsa, zgodnie z którym inflacja i bezrobocie są odwrotnie zależne -> jak rośnie bezrobocie to inflacja spada. Jednak dotyczy jedynie krajów wolnorynkowych wysoce rozwiniętych. W socjalistycznej Polsce nie działało bo nie było pieniędzy, ani bezrobocia.

Obserwacja może zmienić zachowanie jednostek i grup, a więc dokonanie badania zmienia rzeczywistość (w naukach przyrodniczych tak się nie dzieje, Oprócz miar Planca!)

Wiedza dostarczana przez ekonomistów silnie wpływa na możliwość osiągania przez jednostki różnych celów. -> Świadome/ nieświadome zniekształcanie prawdy (osoby specjalnie fałszują ankiety).

To Zniekształcenie wiedzy może utrudnić lub nawet uniemożliwić poznanie GOSPODAROWANIA, oraz praw ekonomicznych.

4. Co to jest model ekonomiczny? Czym korelacja zmiennych różni się od związku przyczynowego (podaj przykłady)?

MODEL EKONOMICZNY – to uproszczony obraz rzeczywistości gospodarczej. Pokazuje zależności między różnymi zjawiskami ekonomicznymi. Np. model rynku pokazuje zależność między ceną popytam a podażą.

Posługiwanie się w Ekonomii modelami jest KONIECZNOŚCIĄ, gdyż opisywanie wszystkiego z nadmiernymi szczegółami zgubiło by FAKTYCZNY CEL BADANIA, czyli znalezienie zależności. Rodzaje modeli eko.:

• Modele proste – więcej założeń, mniej zmiennych mniej zależności. Często prezentowane graficznie.

• Modele złożone – posiadają niewiele założeń oraz bardzo dużo zmiennych, dużo zależności miedzy nimi.

Podział zmiennych:

• Zmienne w postaci zasobów – wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym momencie (fotografia).

• Zmienne w postaci strumieni – wartości pewnych wielkości ekonomicznych w danym okresie czasu.

Podział na pochodzenie zmiennych:

• Zmienne endogeniczne –wartości możemy określić na podstawie zależności wewnątrz modelu.

• Zmienne egzogeniczne – wartości, których nie można określić na podstawie modelu, są dane z zewnątrz wyjściowe.

Korelacja zmiennych – to mierzalny, statystyczny związek dwóch lub większej liczby zmiennych. Sprawdza czy zachodzi związek między badanymi cechami (wartościami ekonomicznymi), niekoniecznie związek przyczynowo skutkowy!!!!! Oraz mierzy SIŁĘ i KIERUNEK, np. Korelacja między ceną akcji spółki a indeksem, mierzy go współczynnik BETA.

ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY - By korelacja była przyczynowo skutkowa musi mu towarzyszyć TEORIA EKONOMICZNA, np. wzrost cen -> spadek popytu.

5. Omów zestawy (typy) danych statystycznych wykorzystywanych przez ekonomistów. Czym zmiany absolutne różnią się od zmian względnych?

1. ŹRÓDŁA DANYCH – obszerny zbiór danych, spracowanych, usystematyzowanych posegregowanych. Często powszechny dostęp dla wszystkich badających.

2. DANE STATYSTYCZNE I WYKRESY – dane statystyczne to:

• Szeregi czasowe – służą do opisu tego co się zmienia w gospodarce na przestrzeni jakiegoś okresu czasu (wartość ekonomiczna w kolejnych okresach). Najczęściej prezentowane w formie tabeli/wykresów.

• Dane przekrojowe – informują o strukturze (przekroju) zjawiska ekonomicznego najczęściej wyrażane w procentach, na wykresach kołowych bądź słupkowych.

3. ŚREDNIE – wygładzają wahania analizowanej zmiennej, upraszczają analizę zjawisk.

4. WARTOŚCI ABSOLUTNE I WARTOŚCI WZGLĘDNE

• Absolutne - są wyrażane w konkretnych jednostkach miary.

• Względne – są stosunkiem wartości absolutnej z jednego punktu w czasie do wartości absolutnej z innego punktu w czasie. Wyrażane w procentach lub ułamkach.

5. WSKAŹNIKI (INDEKSY) – wyrażają względną wartość danej zmiennej odniesioną do jej wartości w okresie podstawowym (bazowym). Najczęściej prezentowane w formie liczby 100 wzwyż, lub poniżej 100 jeśli dane zmienna się zmniejsza + ŚREDNIE WAŻONE (zmiany całych grup zmiennych, np. koszyk dóbr)

6. NOMINALNE I REALNE WARTOŚCI (pyt. 7.)

6. Na przykładzie wskaźnika inflacji omów różnice między wskaźnikami (indeksami) prostymi i złożonymi.

WSKAŹNIKI (INDEKSY) – wyrażają względną wartość danej zmiennej odniesioną do jej wartości w okresie podstawowym (bazowym). Najczęściej prezentowane w formie liczby 100 wzwyż, lub poniżej 100 jeśli dane zmienna się zmniejsza + ŚREDNIE WAŻONE (zmiany całych grup zmiennych, np. koszyk dóbr).

• WSKAŹNIKI PROSTE = zmiana cen w okresach np. (I) 20 PLN => (II) 60 PLN => wskaźnik 300 (3 krotność)

• WSKAŹŃIKI ZŁOŻONE = uwzględniają wagi poszczególnych komponentów wskaźnika, w przypadku inflacji którym może być CPI (wskaźnik dóbr konsumpcyjnych) porównuje się określony koszyk dóbr i usług w paru krajach i przypisuje się wagi odpowiednim produktom.

7. Na czym polega różnica między realną i nominalną wartością kwoty pieniądza? Podaj przykład liczbowy.

Kwota nominalna jeśli wyrażona w pieniądzu, to wartość tych pieniędzy bez uwzględnienia czynnika inflacji, a więc wzrostu cen, spadku wartości pieniądza. Zakładając lokatę na 5% rocznie, przy 2% inflacji realnie za rok osiągniemy zysk w wysokości 3 %, zaś nominalnie w wysokości 5%.

8. Na czym polega różnica między obecną a przyszłą wartością kwoty pieniądza (ang. present / future value)? Podaj przykład liczbowy.

Wartość bieżąca (present value) – to wartość jednostki pieniężnej lub przepływów pieniężnych które zostaną otrzymane w przyszłości zdyskontowana na moment dzisiejszy, czyli wyrażona w DZISIEJSZEJ SILNE NABYWCZEJ TYCH JENDOSTEK PIENIĘŻNYCH. Wartość ta jest pomniejszana, ze względu na ryzyko poniesionej inwestycji, oraz kosztu alternatywnego.

Wartość przyszła (Future value) – to wartość jednostek pieniężnych lub przepływów pieniężnych obliczana na określony termin w przyszłości, wartość ta jest wyższa niż PV, poprzez zastosowanie PROCENTU SKAŁDANEGO, tym wyższa im częstsze jest kapitalizowanie odsetek i dłuższy okres inwestycji. Można uwzględnić też czynnik inflacji, czyli ubytek siły nabywczej pieniądza w czasie wtedy procenty się od siebie odejmuje.

9. Za pomocą modelu rynku konkurencyjnego opisz wpływ występujących jednocześnie szoków popytowych i podażowych na cenę i ilość dobra.

Wzrost cen:

• Krótki okres: SAS znaczne zwiększenie zagregowanej podaży, linia podaży jest bardzo elastyczna => lepkość płac

• Długi okres: LAS jest równa produkcji potencjalnej, jej wielkość nie zależy od poziomu cen (krzywa pionowa nieelastyczna)

Równowaga długo i krótkookresowa = występuje gyd SAS, LAS i AD się krzyżują.

Szok popytowe:

• (-) Negatywny = AD w lewo, zmniejsza się produkcja = wzrost bezrobocia => Płace nominalne spadną => w długim okresie produkcja wraca do wyjściowej + lekki spadek cen

• (+) Pozytywny = AD w prawo, zwiększa się produkcja => zmniejsza się bezrobocie => płace rosną => Y wyjściowe ceny lekko wzrosną.

Szok podażowy:

• (-) Negatywny = SAS w lewo => produkcja spada, ceny rosną => bezrobocie wzrasta => w długim okresie jest pewna niewiadoma, ale raczej płace spadną a produkcja wzrośnie

• (+) Pozytywny = SAS w prawo => produkcja wzrośnie, ceny spadają => bezrobocie spada => wzrost płac + wzrost cen

IMPULSY AD-AS

10. Za pomocą modelu rynku konkurencyjnego opisz wpływ występujących jednocześnie szoków popytowych i podażowych na cenę i ilość dobra.

Zwiększenie się popytu na produkt:

• SHORT: Czynniki produkcji (moce produkcyjne) są stałe => krzywa podaży jest MNIEJ ELASTYCZNA => wzrost popytu powoduje mniejszy przyrost ilości produkcji

• LONG: Wszystkie czynniki produkcji są zmienne => Krzywa podażowa jest znacznie bardziej elastyczna (można otwierać nowe zakłady produkcyjne + przybywają nowi gracze na rynek), wzrost popytu powoduje WIĘKSZY przyrost ilości produkowanej

11. Omów koncepcję nadwyżki konsumenta, nadwyżki producenta i nadwyżki całkowitej.

Nadwyżka konsumenta = Luka pomiędzy całkowitą użytecznością danego produktu a jego cena rynkową. Wynika ona z prawa malejącej użyteczności krańcowej (np. na Pustyni 1 szklanka wody jest dla nas bezcenna, każda kolejna już coraz mniej cenna, jednocześnie za każdą szklankę płacimy cenę ostatniej szklanki (wszystkie szklanki w tej samej cenie).

Nadwyżka producenta (zysk) = stanowi różnice pomiędzy przychodami całkowitymi a kosztem całkowitym.

• Krótki okres: Nadwyżka producenta = ZYSK jeśli KOSZTY STAŁE są równe 0, jeśli nie to one pomniejszają wypracowany zysk.

• Długi okres: Wszystkie koszty są zmienne, więc Nadwyżka producenta = ZYSK

Nadwyżka całkowita = stanowi sumę nadwyżek producenta i konsumenta. Gospodarowanie jest efektywne, gdy nadwyżka całkowita w gospodarce jest największa z możliwych (max). Do tej sytuacji dochodzi, gdy gospodarka operuje w formie doskonałej konkurencji, gdzie produkcja równa jest poziomowi przecięcia krzywych DD(MR) oraz MC.

(rys)

12. Podaj przykłady wykorzystania koncepcji nadwyżek (całkowitej, konsumenta i producenta) w ekonomii.

Zapotrzebowanie zmienia się odwrotnie niż cena: Klient, posiada swoja skłonność do płacenia = maksymalna cenę za dane dobro jakie zamierza kupić.

Zapotrzebowanie (przy danej cenie) zależy również od:

• Cen Substytutów

• Cen dóbr komplementarnych

• Dochodu konsumenta

• Preferencje (gustu)

• Mody (czynnik psychologiczny)

Sytuacja gdy jest zaspokojona wysoka nadwyżka Całkowita => POPYT przewyższa podaż, konsumenci płacą więcej niż równowaga rynkowa.

PRZYKŁĄD NADWYŻKI KONSUMENTÓW: Kiermasz książek używanych, cześć z kupujących jest w stanie zapłacić za rzadkie książki bardzo dużo, jednak są zniszczone wiec cena jest niska, znajdują się jednak tacy dla których i ta cena jest za wysoka (tworzy się krzywa popytu).

PRZYKŁAD NADWYŻKI PRODUCENTA: (GRUNTY W STANIE IOWA) Wprowadzenie niższych stawek podatkowych na ETANOL => Jak ktoś kupił grunt w stanie gdzie się wytwarza kukurydzę (z której wytwarzany jest etanol), zgarnął równocześnie nadwyżkę producencką, popyt na kukurydze wzrósł, farmerzy skorzystali na wzroście jej cen.

PRZYKŁAD NADWYŻKI CAŁKOWITEJ: (SPRZEDAŻ TELEFONÓW NA ALLGERO) = ceny są niższe niż w salonach firmowych, a sprzedawcy mają zdecydowanie większy popyt również na sztuki używane bądź zepsute.

13. Pokaż, jak konkurencyjny rynek zapewnia zmaksymalizowanie sumy nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta.

NADWYŻKA PRODUCENTA I KONSUMNTA

EFEKTYWNY WYNIK RYNKOWY = gdy suma nadwyżek producenta i konsumenta jest maksymalna na danym rynku, w konkurencji doskonałej przecięcie MC i DD (MR) = maksymalna produkcja. NADWYŻKI TO MIARY DOBROBYTU SPOŁECZNEGO.

14. . Na konkurencyjnym rynku wprowadzono podatek od sprzedaży. Na rysunku przedstaw rozkład obciążenia uczestników transakcji tym podatkiem.

SYTUACJA GDY WIĘKSZOSC (lub wszystko) PŁACĄ KOSNUMENCI: Doskonale nieelastyczna krzywa popytu, nałożenie podatku => S w lewo => cena rośnie. (krzywa podaży elastyczna (i tak nie mieli nadwyżki i wciąż nie mają), konsumenci mieli i ją tracą.	SYTUACJA GDY WIĘKSZOSC (lub wszystko) PŁACĄ PRODUCENCI: Im bardziej elastyczny popyt (nie mieli i wciąż nie będą mieli nadwyżek), tym więcej spada na producentów, i im bardziej nieelastyczna jest ich krzywa tym więcej tej nadwyżki stracą.

15. Co to są współczynniki elastyczności cenowej i dochodowej popytu i podaży? Wskaż ich zastosowania.

Elastyczność cenowa popytu = Stosunek % zmiany wielkości zapotrzebowania (q) na dane dobro względem % zmiany jego ceny. Mierzy reakcje q na zmianę ceny (np. o 1%), przy uwzględnieniu ceterus paribus (inne dobra się nie zmieniają, ich ceny, ilość produkcji oraz dochód). Są to wielkości ujemne, gdyż krzywa popytowa jest nachylona ujemnie.

• ECP < -1 = popyt jest elastyczny => 1% zmiana ceny spowoduje, zmianę q o więcej niż 1% (za drogo biorę co innego!)

• ECP > -1 = popyt nieelastyczny => 1% zmiana ceny spowoduje, zmianę q o mniej niż 1% (Nie ważna cena ja tego potrzebuję!)

Elastyczność cenowa podaży = % reakcja q na 1% zmianę ceny danego dobra. JEST DODATNIA).

Elastyczność dochodowa popytu = % reakcja zmiany q na dane dobro względem 1% zmiany w dochodach jednostki. Przy niezmienionej cenie tego dobra oraz innych dóbr substytucyjnych h i komplementarnych.

• Dobra normlane = elastyczność (+)

• Dobra niższego rzędu = elastyczność (-)

• Dobra podstawowe = elastyczność mniejsza niż 1

• Dobra luksusowe = elastyczność większa niż 1

Elastyczność dochodowa podaży = % zmiana q oferowanej względem 1% zmiany w dochodach.

ZASTOSOWANIE:

1. Wskazuje gdy jest NADWYŻKA popytu, o ile % podnieść cenę by otrzymać Equllibrium, bądź o ile % zmniejszyć cenę gdy jest NADWYŻKA podaży.

2. Znajomość elastyczność krzywych popytu i podaży pozwala odpowiedzieć na pytania na kogo spadnie brzemię podniesienia opodatkowania na dane dobro.

3. Wyjaśnia dla czego na niektórych rynkach następuje względnie stabilny popyt przy bardzo niestabilnych cenach i odwrotnie.

16. Za pomocą mapy preferencji i linii ograniczenia budżetowego zilustruj decyzję konsumenta o wyborze najlepszego koszyka dóbr.

Konsument dąży do maksymalizacji Korzyści z konsumpcji, wiec porusza się po krzywej ograniczającej jego wydatki (ograniczenie budżetowe).

Sytuacja optymalna = punkt na krzywej ograniczenia budżetowego gdzie krzywa obojętności jest z nią styczna. W tym punkcie ( E ) Zachodzi RÓWNOWAGA KONSUMENTA = Punkt gdzie kombinacja dwóch dóbr X i Y daje mu największe zadowolenie.

• W tym punkcie krańcowa stopa substytucji jest równa relacji dóbr X i Y.

17. Za pomocą mapy preferencji i linii ograniczenia budżetowego zilustruj efekt substytucyjny i dochodowy zmiany ceny dobra.

EFETKT SUBSTYTUCJI = skutkuje zmianą cena dobra względem niezmiennej ceny dobra substytucyjnego. Następuję dostosowanie popytu do zmiany relacji cen dwóch dóbr X i Y.

Zmniejsza się popyt na dobro relatywnie droższe, tym samym delikatnie rośnie popyt na dobro relatywnie tańsze. Wynika to z faktu iż krzywa obojętności konsumenta się przesuwa, nowy punkt styczny jest w innym miejscu.

EFEKT DOCHODOWY = jest skutkiem zmniejszenia siły nabywczej konsumenta. Nazywamy dostosowanie popytu do zmiany realnego dochodu. Następuje ogólny spadek relatywnych możliwości konsumenta krzywa ograniczenia budżetowego H się przesuwa w lewo, konsument wybiera optimum w punkcie stycznym do nowej krzywej obojętności.

18. Co to jest funkcja produkcji firmy? Omów różnice między technikami produkcji: technicznie i ekonomicznie efektywnymi, praco- i kapitałochłonnymi.

FUNCKJA PRODUKCJI – to w ekonomii funkcja która pokazuje zależność miedzy nakładami produkcyjnymi a efektem produkcji (produktami).

Produkcja to proces gdzie przy użyciu PRACY, Środków(materiałów), KAPITAŁU oraz przy dostępnej TECHNOLOGII zorganizowana jednostka czyli przedsiębiorstwo wytwarza produkty.

• Produkcja kapitałochłonna = gdzie przeważa kapitał np. fabryki samochodów

• Produkcja Pracochłonna = gdzie przeważa praca np. przemysł precyzyjny (zegarki)

EFEKTYWNOŚC TECHNICZNA PRODUKCJI = maksymalizuje się efekt produkcji, biorąc pod uwagę moce produkcyjne oraz dostępne zasoby.

EFEKTYWNOŚC EKONOMICZNA PRODUKCJI = Szersze spektrum technicznej dodatkowo brane są pod uwagę CENY poszczególnych środków produkcji, zmiany kosztów poszczególnych czynników produkcji wpływają na wielkość produkcji => Firma MINIMIALIZUJE KOSZT produkcji jednej jednostki.

Np. Funkcja Cobba-Douglasa = założenie ze istnieje pewnego rodzaju substytucja między KAPITAŁEM a PRACĄ, jednak ta substytucja nie jest doskonała i proporcjonalna.

19. Co to są stałe i zmienne koszty produkcji? Skąd się bierze różnica kosztów w krótkim i długim okresie?

KOSZTY STAŁE = nakłady na produkcje, które ponosi przedsiębiorca NEIZALEŻNIE OD WIELKOSCI PRODUKCJI. Nawet wówczas gdy w zakładach produkcyjnych nie produkowany jest ani jeden produkt. Np. koszty konserwacji, administracji, księgowe, zarządu, ochrony, oprocentowanie kredytów.

• Są głównym składnikiem kosztów w firmach usługowych jak: Kina, restauracje, teatry, hotele.

W DŁUGIM OKRESIE nie istnieją koszty stałe, gdyż zgodnie z prawami ekonomii w długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne. JEDNAKŻE w zależności od branży „DŁUGI OKRES” bywa odmienny.

KOSZTY ZMIENNE = są to koszty, które zależą od wielkości produkcji i mają stosunkowo proporcjonalny wymiar. WAŻNE: ZMIANY WOLUMENU PRODUKCJI, bo nie zawsze produkcja to tylko dobra ale tez USŁUGI! Możliwy podział na:

• Koszty bezpośrednie = np. materiały surowce, półprodukty, które można jednoznacznie rpzypisać względem uzyskanych przychodów ze sprzedaży danego produktu.

• Koszty pośrednie (wydziałowe) = które są bardzo trudne do przypisania względem jednego produktu wyprodukowanego. Np. energia, paliwo transportowe.

Wykres KOSZTÓW CAŁKOWITYCH = Koszty zmienne (VC) + KOSZTY STAŁE (FC)

20. Czym różnią się koszty produkcji w ujęciu księgowym i ekonomicznym (podaj przykład)?

Koszty ekonomiczne = (UJĘCIE SZERSZE) stanowią sumę nakładów poniesionych przez przedsiębiorstwo w celu uzyskania danych korzyści ekonomicznych. Są to WSZYSTKIE czynniki związane z produkcja (nawet te niezafakturowane, ukryte koszty) łącznie z kosztem alternatywnym danej inwestycji. np. Stocznia która przyjęła zlecenie budowy statku, oszacowano że koszt księgowy wynosiłby 5 mln zł, w tym czasie RISK FREE rate to 5%, te 5mln mógłby wrzucić włascicel stoczni do banku i po roku odzyskać 5 mln z 250 tys. odsetek, więc koszt ekonomiczny budowy statku to co najmniej 5,25 mln PLN. (Dodatkowo trzeba uznać że praca właścicieli to też koszt ekonomiczny, mogliby się zajac czymś innym, a im nikt nie zapłaci pensji)

Koszty księgowe (rachunkowe) to wyłącznie te koszty które zostały uznane przez księgowych firmy jako koszty uzyskania przychodu, nie uwzględniają kosztów ukrytych bądź kosztu alternatywnego. Wyłącznie koszty zafakturowane.

21. Omów kryteria podejmowania przez przedsiębiorstwo decyzji o wielkości produkcji w krótkim i długim okresie.

GŁOWNYM CZYNNIKIEM wpływającym na decyzję przedsiębiorcy o wielkości produkcji jest (typ rynku na jakim znajduje się firma) oraz WILEKOŚC KOSZTÓW I PRZYCHODÓW ze sprzedaży.

Przedsiębiorstwo ustala produkcję na poziomie w którym krańcowy koszt (MC) zrównuje się z utargiem krańcowym (MR).

• KRÓTKI OKRES: założenie MR = SMC => przy czym należy sprawdzić czy w krótkim okresie CENA pokrywa przynajmniej koszty zmienne, w przeciwnym razie należy zaprzestać produkcji, gdyż firma będzie generować straty + w krótkim okresie firma NIE JEST w stanie dostosować się do wszelkich zmian w popycie i podaży na danym rynku.

• DŁUGI OKRES: założenie MR = LMC => przy czym należy sprawdzić czy w długim okresie CENA pokrywa przynajmniej średnie koszty całkowite (LATC), w przeciwnym razie należy zaprzestać produkcji. + w długim okresie firma JEST w stanie dostosować się do wszelkich zmian w popycie i podaży na danym rynku.

22. Co to są korzyści skali (ang. economies of scale) i korzyści zakresu (ang. economies of scope)? Omów kilka przyczyn korzyści skali.

KORZYŚCI SKALI = zjawisko kiedy wraz ze wzrostem produkcji ATC (Średnie koszty całkowite) spadają, dotyczą łatwo dających się przewidzieć procesach produkcji. Skutkują zastosowaniem:

• Kapitałochłonnych technologii (lub nowych technologii)

• Reklamą

• Nowoczesnymi kanałami dystrybucji

Już A. Smith zauważył tą zależność, tłumacząc że wielkie wolumeny produkcji sprzyjają wyspecjalizowaniu się jednostek a wiec podnoszeniu wydajności. Dodatkowo Przeciętny koszt całkowity jest ograniczany w związku z rozłożeniem się KOSZTÓW STAŁYCH na większy wolumen produkcji,

Np. Najczęściej występują w przypadku MONOPOLU NATURALNEGO = np. w branży telekomunikacji, zaopatrzenia w energię).

Ujemne korzyści skali = czyli wraz ze wzrostem produkcji ATC rośnie, występują głownie w wielkich korporacjach gdzie zarządzanie i organizacja wymknęła się spod kontroli.

KORZYŚCI ZAKRESU = produkcji łącznej = występuję gdy produkcja dwóch lub więcej dóbr jednocześnie posiada niższy koszt, niżeli wyprodukować te dobra oddzielnie. Związane są z produktami ubocznymi TEHCNOLOGII.

• Uniwersalne KNOW HOW (mające wiele zastosowań),

• Dobra komplementarne np. Aparaty fotograficzne i filmy

• Rozwój elastycznych metod wytwarzania (modułowego)

• Mikromarketing

23. Wymień główne formy rynku i omów ich najważniejsze cechy. Podaj dwa mierniki koncentracji produkcji na rynku.

Zachowanie przedsiębiorstw w konkurencji doskonałej

Należy zaznaczyć, że model rynku, na którym panują warunki konkurencji doskonałej jest nie tylko najstarszym ale i najbardziej abstrakcyjnym modelem opisującym czystą logikę mechanizmu rynkowego.

Model konkurencji doskonałej opiera się na kilku podstawowych założeniach:

- Duża liczba nabywców i sprzedawców. W modelu konkurencji doskonałej przedsiębiorstwo jest ceno-biorcą, zaś przedsiębiorstwa nie konkurują między sobą cenami, lecz tylko kosztami.

- Swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku. Z wejściem na rynek jak i jego opuszczeniem nie wiążą się żadne koszty. W modelu konkurencji doskonałej przyjmuje się założenie pełnej mobilności czynników wytwórczych w gospodarce i braku ingerencji rządu w kształtowanie się ceny na rynku.

- Jednorodność (homogeniczność) produktu. Produkty oferowane przez przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjne są jednorodne, czyli standaryzowane lub identyczne, co oznacza, że produkt posiada wiele substytutów (np. pszenica, ziemniak). Dlatego też mówimy, że wszystkie jednostki określonego produktu oferowane w modelu konkurencji doskonałej są w stosunku do siebie doskonałymi substytutami. Brak istniejących różnic w cechach produktów wytworzonych przez różnych producentów nie wymaga wprowadzania konkurencji niecenowej (np. reklamy).

- Celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku.

- Pełna przejrzystość rynku. Podmioty działające na rynku posiadają wiedzę o sytuacji rynkowej, a zatem zarówno przedsiębiorstwo jak i jego potencjalni klienci podejmują decyzję w warunkach pełnej informacji.

Producent funkcjonujący w warunkach konkurencji doskonałej spotyka się z doskonale elastycznym popytem na swój produkt (to znaczy, że jeśli cena drgnie konkurencja w całości zmieni tego producenta na innego). Dzieje się tak dlatego, że cena rynkowa na produkty przedsiębiorstwa jest dana i wynika z przecięcia się globalnej podaży gałęzi z popytem rynkowym.

	Krzywa popytu, będąca zarazem linią ceny, jest prostą poziomą. W długim okresie przedsiębiorstwo sprzedaje produkt po cenie równej minimalnemu kosztowi przeciętnemu, osiągając zerowy zysk ekonomiczny.

Zachowanie przedsiębiorstw w monopolu i konkurencji monopolistycznej

Monopol pełny jest rodzajem rynku, który występuje wówczas, gdy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt, który nie posiada bliskich substytutów. Jego cechy to:

- Jeden producent na rynku. W monopolu czystym na rynku funkcjonuje tylko jedno przedsiębiorstwo. Daje to przedsiębiorstwu siłę monopolową, która umożliwia wpływ na kształtowanie się ceny, co oznacza, że jest ono „cenotwórcą”. Możliwość kształtowania ceny nie oznacza jednak, że monopolista może wyznaczać cenę dowolną. Nawet jeśli jest jedynym dostawcą na rynku, to zawsze istnieje jakaś krzywa popytu i monopolista może sprzedawać tylko po cenie leżącej na tej krzywej.

- Odbiorcy nie są w stanie wpływać na cenę.

- Wytwarzanie i sprzedaż jednorodnego produktu, nie mającego bliskich substytutów. Produkt oferowany przez monopolistę jest jedyny w swoim rodzaju i z tego też względu nie ma on bliskich substytutów. Dlatego też, zmiany cen i wielkości sprzedaży innych produktów nie mają żadnego wpływu na zachowanie monopolu.

- Maksymalizacja zysku jako cel działania przedsiębiorstwa. Monopolista może podnieść cenę lub wielkość produkcji tak, aby różnica między przychodem całkowitym ze sprzedaży (TR) a kosztem całkowitym (TC) była największa.

- Brak swobody wejścia na rynek i wyjścia z rynku. Istnienie monopolu uzależnione jest od barier uniemożliwiających wejście innych przedsiębiorstw na dany rynek. Bariery wejścia mogą mieć charakter prawny, ekonomiczny lub administracyjny.

- Doskonała informacja o rynku. Przedsiębiorstwo ma pełne rozpoznanie popytu na wytwarzane przez siebie dobro, w tym także zna kształt jego krzywej elastyczności popytu.

	Monopolista sam ustala cenę, ale musi się liczyć z tym, że po wyższej cenie sprzeda mniejszą ilość. Miarą siły monopolu jest nadwyżka ceny nad kosztem krańcowym.

Konkurencja monopolistyczna jest przykładem konkurencji niedoskonałej, oznaczającej stany pośrednie między idealnymi modelami konkurencji doskonałej a absolutnego (czystego) monopolu. To właśnie te stany przeważają we współczesnych gospodarkach rynkowych. Konkurencja monopolistyczna jest rodzajem rynku, który złożony jest z wielu producentów, wytwarzających i sprzedających zróżnicowane produkty pod względem jakości, marki, opakowania, itd. W modelu konkurencji monopolistycznej występuje grupa produktowa, czyli grupa przedsiębiorstw wytwarzających i sprzedających podobne produkty, które mają analogiczne krzywe kosztów i przychodów marginalnych. Właśnie ta grupa tworzy model konkurencji monopolistycznej, który charakteryzuje się:

- występowaniem dużej ilości kupujących i sprzedających (brak korzyści z kooperacji z innymi firmami)

- zróżnicowaniem produktu i dużymi wydatkami na reklamę

• możliwość konkurowania ceną

• możliwość konkurencji pozacenowej (np. reklama, jakość, marka).

- maksymalizacja zysku

- swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku. Wejście i wyjście z rynku jest możliwe, ale i kosztowne.

- założeniem doskonałej informacji na rynku.

Podstawowy cel działania: maksymalizacja zysku Maksymalny zysk : MR=MC Firma działająca w warunkach konkurencji monopolistycznej może w krótkim okresie osiągać zyski nadzwyczajne Bariery broniące wejścia na rynek mogą być pokonane → rynek zostanie podzielony między większą liczbę producentów → krzywa popytu przesunie się w dół i stanie bardziej elastyczna Równowaga długookresowa zostanie osiągnięta kiedy krzywa popytu (D1) firmy stanie się styczna do krzywej długookresowego kosztu przeciętnego(AC) firmy /zysk = 0/(AC min = Q dla MR)

Możliwość osiągnięcia zysku nadzwyczajnego przyciąga na rynek nowe firmy, zmniejszenie popytu na produkty firm obecnych na rynku Przesunięcie w lewo krzywej popytu oraz krzywej przychodów krańcowych Nowa równowaga osiągana jest w punkcie, w którym zysk nadzwyczajny wynosi zero

Przykłady rynków z konkurencją monopolistyczną:

• Lekarstwa o tym samym składzie

• Sklepy warzywne

• Stacje benzynowe

• Usługi fryzjerskie

Zachowanie przedsiębiorstw w oligopolu

Oligopol jest rodzajem rynku składającym się z niewielkiej liczby przedsiębiorstw, które realizują znaczący procent ogólnej podaży rynkowej. We współczesnej gospodarce rynkowej większość branż ma strukturę oligopolu. Na rynku oligopolistycznym istnieje ścisła koegzystencja między poszczególnymi przedsiębiorstwami. Oligopol podejmujący decyzje dotyczące maksymalizacji zysku musi brać pod uwagę decyzje podejmowane przez pozostałe przedsiębiorstwa oligopolistyczne.

Model oligopolu opiera się na kilku podstawowych założeniach:

- mała liczba przedsiębiorstw i wielu kupujących.

- produkty jednorodne lub zróżnicowane będące bliskimi substytutami. Przykładem produktów jednorodnych może być np. stal, aluminium, jednakże w oligopolu, podobnie jak w modelu konkurencji monopolistycznej, przedsiębiorstwa oligopolistyczne różnicują produkty nadając im szczególne cechy, które odróżniają je od innych produktów, jakie wytwarzane są przez inne przedsiębiorstwa konkurencyjne (np. poprzez reklamę, stopień promocji, opakowanie).

- bariery wejścia na rynek i wyjścia z rynku.

- maksymalizacja zysku jako cel działania oligopolu.

- doskonała informacja o rynku

- możliwość kształtowania ceny przez producenta. W modelu konkurencji oligopolistycznej, podobnie jak w warunkach monopolu pełnego i konkurencji monopolistycznej, producent jest cenotwórcą, czyli „dawcą ceny”, jednakże w odróżnieniu od konkurencji monopolistycznej, bierze pod uwagę możliwą reakcję przedsiębiorstw konkurencyjnych na własne decyzje (produkcja – cena).

Przedsiębiorstwa oligopolistyczne mają możliwości tworzenia nowych form instytucjonalnych, proces ten nazywamy mianem fuzji i może on przybierać różne formy:

• Kartel – to monopolistyczne porozumienie (najczęściej tajne) między samodzielnymi finansowo, technicznie i prawnie producentami, zmierzającymi do ograniczenia lub całkowitego wyeliminowania konkurencji między nimi.

• Syndykat – to forma zjednoczenia monopolistycznego ograniczająca samodzielność handlową należących do niego firm ale pozostawiająca ich samodzielność prawną i wytwórczą.

• Trust – to najwyższa forma zjednoczenia monopolistycznego. Powstała z połączenia większej liczby firm, które tworzą jedną firmę pod wspólnym zarządem i radą nadzorczą.

• Koncern – to połączenie syndykatu z trustem lub kartelem, czyli zjednoczenie wielkich firm, różnych gałęzi przemysłu, firm handlowych i banków.

Przykłady rynków oligopolu:

• Przemysł samochodowy,

• telefonia komórkowa

MIARY KONCENTRACJI: są miernikami pozwalającymi na wybór odpowiedniego modelu rynku do rzeczywistości:

• WSPÓŁCZYNNIK KONCENTRACJI N-FIRM = współczynnik sprzedaży n największych firm na danej gałęzi rynku, jeśli jedna z firma ma odsetek większy niż 90% mówimy o MONOPOLU, jeżeli żadna nie przekracza 40% mówimy że rynek jest konkurencyjny.

• WSPÓŁCZYNNIK HERFINDAHLA_HIRSCHMANA (HHI) – jest to wskaźnik obliczany jako suma kwadratów udziałów wszystkich przedsiębiorstw na rynku, im wyższy tym bardziej zmonopolizowany jest rynek.

24. Dokonaj porównawczej analizy konkurencji doskonałej i monopolu. Wykorzystaj koncepcję nadwyżki całkowitej

PORÓWNAJ:

• krzywę popytu (KD – płaska dosk. Elastyczna, M – opadająca = monopolista to cenotwórca)

• krzywę podaży (wszędzie gdzie MC = MR) wielkości produkcji inne punkty)

Nadwyżki to pierwsze pytania -> SPOŁECZNY KOSZT MONOPOLU, wielu jednak uważa że wyłącznie monopol jest w stanie utrzymywać wysokie bariery wejścia w związku z wysokimi nakładami na RESEARCH AND DEVELOPMENT => tym samym podnosząc jakość i tworząc nowe technologie, małe firmy doskonale konkurencyjne nie stać na taki luksus.

25. Co to jest monopol naturalny? Odpowiedź przedstaw na rysunku. Wyjaśnij pojęcie i omów kilka metod regulacji monopoli naturalnych.

MONOPOL NATURALNY – występują w nim duże koszty stałe działalności, gdyby firma zachowywała się jak wolnokonkurencyjna ponosiła by straty:

• Powstaje w oparciu o technologię, która daje przewagę Skali

• Podaż całego rynku, po niższym koszcie przeciętnym (AC) niż jest to możliwe gdy jest więcej niż jeden sprzedający

• Przykłady to dostarczanie Energii, wodociągi

• Jaka jest zależność kosztu przeciętnego (AC) w zależności od wzrostu produkcji w Monopolu vs Konkurencja doskonała?

  • Im większe koszty stałe, tym większy obszar KORZYŚCI SKALI (tym dłużej się rozkładają, tym większe bariery wejścia)

  • Np. Opracowanie nowego modelu samolotu -> ogromny koszt stały, Stworzenie nowej aplikacji -> ogromne koszty stałe, minimalne zmienne)

  • Krzywa AC maleje (malejące korzyści skali), krzywa AC wznosi się (rosnące korzyści skali) bo zwiększa się udział kosztów stałych w produkcji = trudniej wejść na rynek

  • Tam gdzie istnieją rosnące korzyści skali = tworzy się naturalny monopol

Co się stanie jeśli na rynek monopolu naturalnego wkroczy, konkurent (ma wyższe koszty niż ja) obniżając cenę niższa od mojej? Odpowiem mu CENĄ DRAPIEŻNĄ -> jeszcze niższa od jego, dla mnie po kosztach on ZGINIE (wrócę do swojej optymalnej)

• Czysty monopol – tylko jeden sprzedający co najmniej 90% rynku, osiąga zysk ekonomiczny nawet w DŁUGIM OKRESIE, jego wielkość zależy od ilości i bliskości substytutów

• Monopol może mieć przewagę kosztową lub jakościową, może też wydawać wiele na reklamę w celu różnicowania produktu

• Monopol naturalny – gdy przeciętne koszty produkcji zmniejszają się dla wszystkich możliwych wielkości podaży (ATC dłuuugie w dół) => dla rynku gdzie nie opłaca się go dzielić

  • Problem to oszacowanie przez Rząd przeciętnych kosztów, bo Monopolista zupełnie o nie, nie dba a nie ma z kim porównać

NIEEFEKTYWNOŚC MONOPOLU NATURALNEGO:

Jeśli zmusimy poprzez interwencje Rządu, monopol do produkcji po cenie rynku wolnej konkurencji (MR=P=MC)=> Monopol będzie ponosił straty, wiec Rząd wprowadza cenę równowagi „B”, wtedy jest zerowy zysk ekonomiczny i optymalny dobrobyt dla konsumentów (P=ATC) => RZĄD PŁACI DOTACJE DLA TEJ FIRMY (bo inaczej by ponosiła straty)

26. Na rysunku przedstaw maksymalizację zysku: a) przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego, b) monopolu.

Można po krótce opisać rynek konkurencyjny. Maksymalny zysk = > MR = MC

Przedsiębiorstwo doskonale konkurencyjne	Monopol KRÓTKI: DŁUGI

27. Omów maksymalizację zysku przedsiębiorstwa działającego na rynku konkurencji monopolistycznej w krótkim i długim okresie.

Konkurencja monopolistyczna jest przykładem konkurencji niedoskonałej, oznaczającej stany pośrednie między idealnymi modelami konkurencji doskonałej a absolutnego (czystego) monopolu. To właśnie te stany przeważają we współczesnych gospodarkach rynkowych. Konkurencja monopolistyczna jest rodzajem rynku, który złożony jest z wielu producentów, wytwarzających i sprzedających zróżnicowane produkty pod względem jakości, marki, opakowania, itd. W modelu konkurencji monopolistycznej występuje grupa produktowa, czyli grupa przedsiębiorstw wytwarzających i sprzedających podobne produkty, które mają analogiczne krzywe kosztów i przychodów marginalnych. Właśnie ta grupa tworzy model konkurencji monopolistycznej, który charakteryzuje się:

- występowaniem dużej ilości kupujących i sprzedających (brak korzyści z kooperacji z innymi firmami)

- brak barier wyjścia / wejścia

- zróżnicowaniem produktu i dużymi wydatkami na reklamę

• możliwość konkurowania ceną

• możliwość konkurencji pozacenowej (np. reklama, jakość, marka).

- maksymalizacja zysku

- swoboda wejścia na rynek i wyjścia z rynku. Wejście i wyjście z rynku jest możliwe, ale i kosztowne.

- założeniem doskonałej informacji na rynku.

Podstawowy cel działania: maksymalizacja zysku Maksymalny zysk : MR=MC Firma działająca w warunkach konkurencji monopolistycznej może w krótkim okresie osiągać zyski nadzwyczajne Bariery broniące wejścia na rynek mogą być pokonane → rynek zostanie podzielony między większą liczbę producentów → krzywa popytu przesunie się w dół i stanie bardziej elastyczna Równowaga długookresowa zostanie osiągnięta kiedy krzywa popytu (D1) firmy stanie się styczna do krzywej długookresowego kosztu przeciętnego(AC) firmy /zysk = 0/(AC min = Q dla MR)

Możliwość osiągnięcia zysku nadzwyczajnego przyciąga na rynek nowe firmy, zmniejszenie popytu na produkty firm obecnych na rynku Przesunięcie w lewo krzywej popytu oraz krzywej przychodów krańcowych Nowa równowaga osiągana jest w punkcie, w którym zysk nadzwyczajny wynosi zero

Przykłady rynków z konkurencją monopolistyczną:

• Lekarstwa o tym samym składzie

• Sklepy warzywne

• Stacje benzynowe

• Usługi fryzjerskie

28. Odwołując się do gry „dylemat więźnia”, omów równowagę Nasha. Podaj przykład wykorzystania tej gry w ekonomii.

DYLEMAT WIĘŹNIA = jeden s klasycznych problemów TEORII GIER o SUMIE NIEZEROWEJ => strony w zaangażowane mogą Kooperować lub zdradzać, można osiągnąć 4 wyniki. (klasyczny 2 więźniów kto się przyzna kto nie)…

Aby doszło do równowagi Nasha => należy eksperyment powtórzyć wielokrotnie => zachodzi ITEROWANIE DYLEMATU. NAJWAŻNIEJSZE ŻE GRACZE PODEJMUJĄ DECYZJĘ NA PODSTAWIE POPRZEDNIEJ GRY !! Strategia w tej równowadze jest dla obu stron OPTYMALNA => w równowadze żadna ze stron nie opłaca jej się odstępować od równowagi. TO TAKA PARA STRATEGII KTÓRE SĄ NAJLEPSZYMI ODPOWIEDZIAMI NA SIEBIE. UWAGA!! Nie oznacza to ze obaj osiągnęli Maximum wypłaty -> Nie jest efektywna w sensie PARETO.

• Jednorazowa gra = zawsze się opłąca oszukiwać = najwięcej korzyści

• Wielokrotna gra:

• Znana liczba gier = Uczestnicy będą oszukiwać zawsze gdyż, na samym końcu opłaca się oszukać, wiec w poprzedniej tez i tak aż do pierwszej rundy, bo wiemy ze przeciwnik oszuka my chroniąc się też oszukamy.

• Nieznana liczba gier = pojawia się WPSÓŁPRACA, nie wiadomo kiedy zacząć oszukiwać =>

• Strategia „wet za wet” => w 1 rundzie współpracujemy => w kolejnych robimy to co w poprzedniej przeciwnik.

Równowaga NASHA jest UOGÓLNIENIEM modelu COURTONA => równowaga courtona zachodzi wtedy gdy każda firma maksymalizuje zyski przy danym zachowaniu drugiej firmy.

Np. OLIGOPOL = KARTEL => zmowa cenowa, oligopoliści postanawiają ograniczyć produkcje i zawyżyć ceny, jednak pojawia się POKUSA OSZUSTWA, by zaniżyć cenę lub produkować więcej. Jeśli obniży cenę ogromna rzesza konsumentów szybko przeskoczy na niego (ZDRADZI).

29. Omów model duopolu Cournota.

MODEL DUOPOLU COURTONA stanowi model konkurencji niedoskonałego =

DUOPOL = forma OLIGOPOLU, w którym działają wyłącznie DWA przedsiębiorstwa, przy czym ŻADEN NIE MA POZYCJI Dominującej.

• Zachodzi konkurencja ilościowa

• Oba przedsiębiorstwa W TYM SAMYM MOMENCIE DECYDUJĄ O SWOJEJ WILEKOŚCI PRODUKCJI => PRZEWIDUJĄ ruchy konkurenta !

PUNKT ROWNOWAGI COURTONA = obie firmy maksymalizują swoje zyski przy danym PRZEKONANIU CO DO WYOBORU wielkości produkcji (q) OPONENTA. Optymalny punkt, to taki, w którym każda z firm nie zdradza i wybiera taką produkcję jak ta drugą przewidziała.

30. Omów model duopolu Stackelberga.

DUOPOL STACKELBERGA = to szczególny przypadek OLIGOPOLU (model konkurencji niedoskonałej), w którym istnieją wyłącznie dwie firmy produkujące homogeniczne dobro, TAKA SAMA CENA, jednakże jedna z nich posiada pozycje dominującą (LIDERA), zaś druga firma przyjmuje pozycję NAŚLADOWCY. Przywódca ilościowy dokonuje decyzji o wyborze ilości produkcji JAKO PIERWSZY, NĄSLADOWCA się dostosowuje i produkuje względna ilość dóbr.

• Firmy konkurują zgodnie z teorią OLIGOPOLU, poprzez wzajemna OBERWACJĘ => próbując przewidzieć kolejny ruch przeciwnika. NA PODSTAWIE PRZEWIDYWAŃ TWORZĄ SWOJE RUCHY.

• Cena równowagi modelu Stackelberga = zależy od łącznej podaży. Graficznie model można przedstawić za pomocą KRZYWYCH REAKCJI. (ZAWSZE CENA JEST NIŻSZA NIŻ COURTONA ALE WYZSZA NIŻ DOSKONAŁEJ KONKURENCJI). Punkt równowagi to najniżej połączony punkt styczności krzywej JEDNAKOWEGO ZYSKU LIDERA oraz Prostej Reakcji NAŚLADOWCY (im bliżej danej osi tym, produkcja oponenta mniejsza).

• PRZY ZAŁOŻENIU: zerowych kosztów, maksymalizacji zysków, liniowej funkcji popytu, LIDER osiąga ¾ rynku, naśladowca 1,4.

Ryc.

31. Na czym polega różnicowanie cen przez przedsiębiorstwo? Omów przyczyny i podaj przykłady.

DYSKRYMINACJA CENOWA = jest to praktyka stosowana przez CENTWÓRCÓW (WYŁĄCZNIE) czyli MONOPOLE, gdzie sprzedaż występuje sprzedaż HOMOGENICZNYCH produktów w różnych cenach, w zależności od sytuacji sprzedaży.

CENTWÓRCA przejmuje nadwyżkę konsumencką z rynku, w ekstremalnych przypadkach CAŁĄ. Warunki różnicowania cen:

1. Firma musi być CENOTWÓRCĄ – (niemożliwe w dosk. Konkurencji)

2. Rynki muszą być ODDZIELONE = nie może zachodzić arbitraż cenowy, tzn. transakcje miedzy konsumentami,

3. Muszą być ODMIENNE ELASTYCZNOŚCI POPYTOWE – cenotwórca ustala ceny zgodnie z elastycznością popytu, im jest niższa tym cena jest wyższa.

Korzyści dla Monopolisty:

• Osiągniecie zysków nadzwyczajnych (pochłonięcie nadwyżki konsumenckiej)

• Pozbycie się konkurencji , np. poprzez strategię: Monopolista na jednym rynku osiąga zyski nadzwyczajne które wykorzystuje na ceny dumpingowe na rynkach oligopolistycznych.

TRZY STADIA DYSKRYMINACJI CENOWEJ:

1. PIERWSZE NAJWYŻSZE = dyskryminacja DOSKONAŁA = Monopolista doskonale wie o krzywych popytu wszystkich konsumentów, Różnicuje w ten sposób ceny by przejąć wszelką możliwą nadwyżkę konsumencką z rynku (wynosi ona zero). = SPRZEDAJĘ KAŻDĄ KOLEJNĄ JEDNOSTKĘ PRODUKTU PO INNEJ CENIE.

2. DRUGI STOPIEŃ = (ILOŚĆIOWA, NIELINIOWA) = stosowana w warunkach ASYMETRII INFORMACJI => monopolista pozostawia do wyboru konsumentowi warunki zakupu, czy pojedynczo czy w paczkach, w większej ilości cena pojedynczego dobra spada. Monopolista i tak osiąga wyższe zyski niż bez różnicowania cen.

3. TRZECI STOPIEŃ = związana z grupami nabywców, MONOPOLISTA NIE ZNA LINII POPYTU KONSUMENTÓW, ale zna charakterystykę danych grup (nie wie kto i ilu zawiera się do danej grupy). Każda z grup traktowana jest jako odrębny rynek, zaś wielkość popytu na nim jest niezależna od popytu na pozostałych rynkach. GRUPY MAJA ODMIENNE ELASTYCZNOŚCI POPYTOWE NA DANE DOBRA.

32. Od czego zależy zapotrzebowanie firmy na czynniki produkcji? Pokaż równowagę na rynku pracy w konkurencji doskonałej, monopolu i monopsonie.

CZYNNIKI PRODUKCJI: 1) Kapitał; 2) Praca; 3) Ziemia; 4)Technologia

Popyt na pojedynczy czynnik produkcji pojedynczej firmy ma podobną charakterystykę jak zwykły popyt na produkt. Opisuję go ujemnie nachylona krzywa. Popyt na czynnik produkcji zależy od:

• Zmiany zapotrzebowania na dobro finalne (dobro sprzedawane konsumentom), jeśli nie ma popytu na dobro nie ma sensu produkcji.

• Zmiany ceny tego czynnika produkcji = może dojść do zjawiska SUBSTYTUCJI czynników produkcji, jednak w wielu gałęziach jest on niemożliwy lub ograniczony, dodatkowo ta substytucja nie jest jednostajna, gdy drożeje praca przedsiębiorca stara się znaleźć nową technikę produkcji maksymalizująca wykorzystanie kapitału (i odwrotnie)

• W DŁUGIM OKRESIE = wpływ ROZWOJU TECHNOLOGII = może się okazać że wymaga wiedzy eksperckiej pracy lub nowoczesnych maszyn zastępujących ludzkie ręce.

RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY DOSK. KONKURENCJI:

Istnieje dowolna ilość czynników produkcji =>

JEDNA FRIMA (nieelastyczna podaż pracy)	CAŁY RYNEK (normalne zachowanie podaży pracy)

Punkt equillibrium = STAWKA PŁAC RÓWNOWAŻĄCA RYNEK = wszyscy chętni do pracy, pracodawcy znaleźli tyle pracowników ilu potrzebowali. Jeśli Związki zawodowe zawyżą płace => powstanie bezrobocie (firmy nie zechcą wszystkich zatrudnić), jeśli stawka płac będzie niższa wywoła niedobór rynkowy, ludzie nie zechcą pracować za takie płace.

RÓWNOWAGA PRACY W PRZYPADKU MONOPSONU: monopson tylko JEDEN KUPUJĄCY (PRACĘ). KRAŃCOWY KOSZT PRACY (MC) przebiega Ponad krzywą podaży na pracę. Monopsonista maksymalizuje swój zysk w punkcie przecięcia się MC oraz Marginalnym przychodem ze sprzedaży produktu. => PŁĄCE BARDZO NISKIE, ILOŚC MIEJSC ZATRUDNIENIA BARDZO NISKA.

RÓWNOWAGA PRACY NA RYNKU MONOPOLU:

33. Omów sposoby wpływania przez związki zawodowe na sytuację na rynku pracy, poziom płac i wielkość zatrudnienia.

ZWIĄZKI ZAWODOWE = to organizacje zrzeszające pracowników w danej branży w danej firmie. Ich funkcja jest DBANIE o pozostałych pracowników. Im WIĘKSZA LICZBA tym WIĘKSZA SIŁA danego związku np. uzyskiwanie bezterminowych kontraktów oraz walka o urlopy.

• Gdy organizacja płac jest nienegocjowana, związki nie maja nic do gadania, gdy jest negocjowana mogą wiele pomóc.

• Najlepiej działaj ZWIĄZKI CAŁEJ BRANŻY, zamiast tworzyć związek w jednej firmie wysyła się przedstawicieli wielu firm. (np. w Niemczech).

• Zbyt duża presja na podwyższenie płac => WZROST KOSZTÓW (produktywność ZOSTAJE TA SAMA) => problem finansowy firmy / BANKRUCTWO. => W DŁUGIM OKRESIE powiększa się bezrobocie firmy nie są w stanie zatrudnić przy danej PŁACY MINIMALNEJ pracowników.

• Związki często hamują SPADEK PŁAC Realnych, spowodowanych szokami POPYTOWYMI lub PODAŻOWYMI.

• Gdy jest Wysokie bezrobocie PRYMAT ma zatrudnienie kosztem PŁAC.

DBAJA PRZEDE WSZYSTKIM O:

1. Poziom płac

2. Płacę minimalną

3. Czas pracy w tygodniu, urlopy zwolnienia etc.

4. Bezpieczeństwo zatrudnienia

5. Wiek emerytalny,

6. Zasiłki dla bezrobotnych

7. BHP

8. Dodatkowe składniki wynagrodzeń bonusy etc.

34. Omów wpływ stopy procentowej na decyzje gospodarstwa domowego o wielkości oszczędności oraz wpływ płacy na decyzje o podaży pracy.

OSZĆZEDNOŚCI = DOCHODY – WYDATKI

Oszczędzają dziś REZYGNUJEMY z konsumpcji na rzecz konsumpcji w przyszłości (większej)

Każde GOSPODARSTWO DOMOWE posiada swoją linię ograniczenia budżetowego => Gospodarstwa konsumują tyle dziś, aż do punktu STYCZNOŚCI krzywej obojętności z krzywą ograniczenia. Krzywa obojętności ma nachylenie [ - (1+r)] gdzie r to realna stopa procentowa, która wyznacza równowagę.

Ryc. OSZCZĘDNOŚCI Ryc. PODAŻ PRACY

WPŁYW PŁAC NA DECYZJĘ O PODAŻY = Gospodarstwa domowe stanowią PODAŻ PRACY, im wyższa płaca tym więcej osób chce pracować. PŁACA REALNA = Płaca nominalna/ WSKAŹNIK DÓBR (z inflacją)

Dwa efekty wpływające na poziom pracy:

• EFEKT SUBSTYTUCYJNY = jeśli płace rosną bardziej nam się opłaca pracować niż spędzać czas wolny. Jeśli ten efekt wygrywa krzywa PODAŻY PRACY wygląda jak S1.

• EFEKT DOCHODOW = wraz ze wzrostem płac rośnie skumulowany dochód gosp. Domowego. Przyjmując ze ten dochód jest wystarczający każdorazowy wzrost płac powoduje redukcje czasu pracy => Krzywa S2.

35. Omów linię ubóstwa, krzywą Lorenza i współczynnik Giniego.

UBÓSTWO BEZWGLĘDNE = przyjmuje się dochód na poziomie między 1 a 2 $ dziennie. Do redukcji potrzebny jest wzrost gospodarczy UBÓSTWO WZGLĘDNE = szacunki pokazują, że jest to odsetek społeczeństwa którego dochody NIE RPZEKRACZAJĄ 50% MEDIANY dochodów danego społeczeństwa.	Ryc. ROZKŁĄD DOCHODÓW W POLSCE

Grupy narażone na ubóstwo np.: Ludność wiejska (brak lub kiepska edukacja, brak alternatyw do pracy, brak środków na inwestycje, problem małych gospodarstw (USA EKSTENSYWNE WIELKIE), Kobiety (mężczyźni są wydajniejsi w pracy, nie rodzą dzieci nie wychowują dzieci, są bardziej odporni na choroby i na stres), Mniejszości etniczne (z powodu dyskryminacji).

KRZYWA LORENZA = jest to FUNKCJA, która prezentuje SKUMULOWANY procent dochodów względem skumulowanycej liczby tych gospodarstw (łatwiej na wykresie).

WSPÓŁCZYNNIK GINIEGO = WSPÓŁCZYNNIK KONCENTRACJI = rozkładu dochodów w społeczeństwie, jest oparty o krzywą LORENZA. Występuje w nim LINIA ABSOLUTNEJ RÓWNOŚCI = teoretyczny (niemożliwy do zrealizowania przypadek) gdzie wszyscy mają dokładnie taki sam dochód. Im bardziej krzywa jest wklęsła tym bardziej jest nierównomierny dochód.

• Współczynnik posiada wartości w przedziale [0;1]

• Im bliżej 0 tym równiejszy rozkład

36. Czym gra sprawiedliwa różni się od gry korzystnej i niekorzystnej? Czym gry ryzykowne różnią się od nieryzykownych?

RYZYKOWNE DZIAŁANIE = posiada 2 zmienne = 1. Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, 2. Zmienność wyniku

GRA UCZCIWA = zyski (przeciętne) = 0 (ale nie mniej).

GRA NIEUCZCIWA = gdy przeważa prawdopodobieństwo straty niż zysku.

GRA KORZYSTNA = w której prawd. Wygranej jest wyższe.

Osobowości (według awersji do ryzyka):

• Unikający ryzyka =prawie nigdy nie gra, musi być wielce bardziej prawdopodobne ze wygra niż przegra.

• Neutralnych wobec ryzyka = gra gdy jest gra korzystna

• Lubiących ryzyko = Gra zawsze

UBEZPIECZENIE = jest przeciwieństwem hazardu, np. DOM => prawd. Pożaru 10%, więc 90% ze posiadamy majątek cały => przeciętnie uzyskujemy 90 000 PLN (np. 100 domów), jednak gdybyśmy ubezpieczyli (płatność np. 15%) = gwarancja 85 000 PLN (ale nawet jak mamy 1 dom, więc pewność i jak 100 też), tam przy 100 mogą zdarzyć się NIEPRZYJEMNE ODCHYLENIA => NEUTRALNI I RYZYKANCI WYBIORĄ BEZ UBEZPIECZENIA !

37. Omów łączenie i dzielenie ryzyka jako metody zmniejszania ryzyka na rynkach ubezpieczeń.

ŁĄCZENIE RYZYKA = agregowanie NIEZALEŻNYCH OD SIEBIE ryzyk w celu obniżenia ogólnej niepewności. (stanowi istotę działania firm ubezpieczeniowych), np. 100 osób wpłaca do puli 100 PLN, prawdopodobieństwo ze umrze osoba w wieku 55 wynosi 1%, więc 1 osoba zgarnie 100x 100 PLN, ale mogą być odchylenia, Przy dużo większej ilości osób będzie pewniejsze.

• Firmy ubezpieczeniowe = pobierają składki, podstawą jest bardzo duża liczba osób i spłaszczenie się ryzyka dla ubezpieczyciela, oraz ryzyka osób indywidualnych są wzajemnie NIEZALEŻNE. Ale jeśli ryzyko od klęski to ubezpieczyciel raczej splajtuje, bo klęska dotyka wszystkich lub nikogo.

DZIELENIE RYZYKA = zmniejsza koszty ponoszonego ryzyka = stosuje się gdy nie można zastosować łączenia ryzyka.

Odnosi się do PRAWA MALEJACEJ UŻYTENCZNOŚCI KRAŃCOWEJ = > 1 PRAWO GOSSENA = w miarę nabywanie dóbr użyteczność każdej dodatkowej jednostki jest coraz mniejsza + każda potrzeba w miarę zaspokajania USTAJE.

Im niższe są stawki tym bardziej jest podzielone ryzyko => ZWIĄZANE JEST Z UBEPIECYZLAMI BEZPOSREDNIO (ich ryzykiem ), gdyby miał za katastrofę odpowiadać indywidualnie to by splajtował => dzielą ryzyko na zrzeszonych SYNDYKATÓW => dalszy podział jest na CZŁONKÓW => dzieli się tak długo aż UŻYECZNOŚC KRAŃCOWA STRATY i ZYSKU jest na podobnym poziomie.

• CELEM JEST PRZYSTĘPNA CENA POLISY UBEZPIECZENIOWEJ !

38. Omów kilka metod zmniejszania ryzyka (uwzględnij m.in. rynek ubezpieczeń, rynek kapitałowy i rynek transakcji terminowych).

1. PRZENOSZENIE RYZYKA NA INNE PODMIOTY = Transfer odpowiedzialności za straty na inne podmioty. Np.

• Ubezpieczenia = jednak można się ubezpieczyć od Ściśle unormowanego KATALOGU ZDARZEŃ (nie od swojej działalności operacyjnej). Np. Ubezpieczyć kredyt kupiecki, jakieś wydarzenie które wpłynie na naszego kontrahenta, które spowoduje jego wypłacalność tym samym my nie odzyskamy należności.

• Poręczenia,

• Gwarancje

2. HEDING = transakcja na rynku instrumentów pochodnych = rynku terminowych gdzie handluje się kontraktami FOWARD i FUTURES. Polega na zawarciu transakcji przeciwnej niż REZULTAT KONTRAKTU. Np. Gdy Za pól roku dostaniemy X Waluty USD, zabezpieczamy się przed spadkiem kursu walutowego już dziś kupując kontakt na Sprzedaż po cenie dzisiejszej. ZAJMUJEMY RPZECIWSTAWNE POZYCJE długa vs krótka.

Pozycja globalna inwestora pozostaje nienaruszona ochrania się przed ryzykiem zmian np.: KURSÓW WALUTOWYCH, STÓP PROCENTOWYCH, KURSÓ AKCJ, KURSÓW CAŁYCH INDEXÓW, CEN TOWARÓW.

39. Pokaż, że rynek wolnokonkurencyjny zapewnia osiągnięcie efektywności w sensie Pareta.

EFEKTYWNOŚĆ Wykorzystywania ZASOBÓW w sensie PARETO występuje w momencie, gdy nie można poprawić sytuacji materialnej jednej jednostki bez pogarszania sytuacji innych jednostek (maksymalny dobrobyt).

• Musi zachodzi doskonała informacja na tym rynku => NIEODPAŁATNA zawsze rynek jest transparenty!

• Wszystkie dobra musza być dobrami doskonale substytucyjnymi (identyczne)

• CENA TAKA SAMA => kupującemu wszystko jedno gdzie kupi

• Bardzo duża ilość sprzedawców i kupujących (nie mają możliwości monopolizacji) i wpływania na cenę.

• W ZWIĄZKU Z WARUNKMAI, każdy sprzedający i kupujący może ustalić OPTYMALNĄ strukturę zakupów i sprzedaży => ZACHODZI SAMOCZYNNY MECHANIZM SAMOUSATLANIA SIĘ CEN RÓWNOWAGI. Nierównowagi prowadziłyby do:

  • Nadwyżek

  • Niedoborów

• STĄD WYNIKA EFEKTYWNOŚC PARETO, gdyby np. zwiększyć ilość sprzedawanych dóbr (zwiększyć podaż) => wystąpiła by nadwyżka dóbr => pogarszając tym samym materialnie jedną ze stron (nie wszyscy sprzedawcy sprzedadzą swoje dobra.

• DŁUGI OKRES = tych luk być nie może na takim rynku, następuje MECHANIZM => DODATKOWO oprócz uzyskania równowagi prowadzi do PRODUKCJI POTENSJALNEJ W DŁUGIM OKRESIE.

40. Omów główne formy zawodności rynku (ang. market failure).

ZAWODNOŚĆ RYNKU (niedoskonałość rynku) = sytuacja w której RYNEK nie REALIZUJE w sposób RACJONALNY swoich funkcji => motywacyjnej i alokacyjnej.

Potrzebna jest ingerencja Rządu by rynek wrócił na właściwe tory = jest to główny argument uzasadniający Ingerencje Rządu w gospodarkę. Formy zawodności rynku:

• PRODUKCJA I ALOKACJA = zakłócona zostaje równowaga między podażą i popytem, powstaje nadwyżka lub niedostatek powoduje brak efektywności w sensie PARETO.

• MONOPOL = nadużycie siły monopolisty przejawiająca się w powiększaniu nadwyżek, przez zawyżenie cen oraz zanizanie produkcji.

• BRAK RYNKÓW = Nieraz istnieje potrzeba by Rząd uformował rynek, np. przez odpowiednie regulacje prawne, które umożliwią konkurencje sprawiedliwą, lub rynki które nie mógłby powstać bez rządu np. oświetlenie ulic parki.

• NIEPEŁNE RYNKI = często rynki nie są w stanie wyprodukować dostatecznej ilości dóbr społecznie pożądanych (MERIT GOODS) takich jak. Służba zdrowia

• DOBRA SPOŁECZENIE NIEPOŻĄDANE = czyli Merit bads = ludzkie potrzeby są nieograniczone i ludzie nie zdają sobie z konsekwencji spożywania dóbr szkodliwych jak np. papierosy, alkohol, używki. Rząd musi przeciwdziałać ich konsumpcji.

• NEGATYWNE EFEKTY ZEWNĘTRZNE = powstają gdy określone przedsiębiorstwo podczas procesu konsumpcji produkcji lub dystrybucji negatywnie wpływa na inne jednostki np. Firmy które odprowadzają ścieki do rzek.

• PRAWA WŁASNOŚCI = Rynki działają najskuteczniej gdy są jasne prawa własności, Rząd musi rozstrzygać takie spory oraz ustanawiać odpowiednie prawo by w przyszłości nie powstały.

• NIERÓWNA INFORMACJA = Rząd dba by informacja była dostępna w takiej samej ilości dla każdego uczestnika rynku, w tym celu np. zobowiązuje spółki akcyjne do publikacji swych sprawozdań kwartalnych w Monitorze Sądowym.

GENERANIE dwie metody: ()najczęściej trzeba je łączyć)

• Bądź ustanawianie podatków (akcyzowych, zwiększając opodatkowanie najbogatszych)

• Legislacja = tworzenie odpowiednich norm prawnych by rynek działał sprawnie.

41. Omów przyczyny i formy polityki ochrony konkurencji.

PROCES KONKURENCJI jest konieczny w każdej gospodarce rynkowej. Tylko wyjątki bardzo specyficzne dopuszczają jej odstąpienie jak np.: względy techniczne czy interes publiczny. Konsumenci poprzez konkurencje otrzymują:

• Niższe ceny

• Wyższą jakość

• Większy wybór (różnorodność)

• Innowacyjność

OCHRONA KONKURENCJI – brak konkurencji spowoduje że nadwyżka konsumencka 9dobrobyt) zostanie w całości pochłonięty przez producentów. POLEGA NA ZAPOBIEGANIU NIEDOSKONAŁOŚCI RYNKU, jest najbardziej potrzebna w przypadku MONOPOLU, gdzie ceny są zawyżane ilość produkcji zaniżana. W przypadku KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ, Państwo nie powinno ingerować w żadnego z graczy, lub jeśli to możliwe we wszystkich jednocześnie, łatwiejszym sposobem zatem jest usunięcie barier wejścia.

FORMY:

• Kontrola istniejących monopolów,

• Niedopuszczanie do powstania nowych Monopoli, chodzi przede wszystkim o kwestię fuzji i przejęć. Stosują:

  • Zmowy cenowe (oligopol)

  • Ceny drapieżne = ceny dumpingowe w celu eliminacji mniejszych graczy z rynku.

• Ograniczanie powstawania nowych barier rynkowych.

MOŻNA DOPOWIEDZIEĆ O MONOPOOLU NATURALNYM DLA CZEGO JEST DOBRY DLA SPOŁECZEŃSTWA.

W Polsce ogranem odpowiedzialnym za politykę antymonopolową jest UOKiK, jednocześnie również bada powstające ustawy, z ministerstwa Skarbu.

42. Omów asymetrię informacji oraz dobra pożądane i niepożądane społecznie (ang. merit goods, merit bads).

EFEKTY ZEWNĘTRZNE = są to korzystne/szkodliwe skutki : KONSUPCJI, PRODUKCJI, DYSTRYBUCJI, wpływające na podmioty niezaangażowane BEZPOSREDNIO w wyżej wymienioną czynność, np. szkodliwe odpady wrzucane do rzeki (koszty zanieczyszczenia nie są brane pod uwagę przez ta firmę = SPOŁECZNY KOSZT PRODUKCJI WIĘKSZY => Nadmierna konsumpcja na rynku => RZĄD POWINIEN WPROWADZIĆ PODATEK (akcyzę) => krzywa S w górę.

KORZYŚCI ZEWNĘTRZNE Krzywa Ds. = D + Dkz => punkt optimum nowy, WCIĄŻ ZBYT MAŁA PRODUKCJA bo KORZYŚCI KRAŃCOWE > KOSZTY KRANCOWE PRODUKCJI => Rząd wprowadza SUBSYDIUM -> Koszty produkcji maleją -> S przesuwa się w dół (POZIOM EFEKTYWNY) (Nowy punkt efektywny Ds. = Ss)

TWIERDZENIE COASA: Mówi że:

• JEŚLI KOSZTY TRANSAKCYJNE =0 + DOSKONAŁA KONKURECNJA => zasoby są wykorzystywane EFEKTYWNIE niezależnie od praw własności

• JEŚLI Koszty transakcyjne =/= 0 + jak ma to miejsce w rzeczywistości rynki nie są doskonałe= Prawa własności mają znaczenie.

1. ISTNIEJĄ PRZEPISY CHRONIĄCE = Sąsiad słucha głośno muzyki, dla niego warte jest to 15 zł, dla mnie koszt to 10 zł => Konsensus 12 zł za noc, obie strony usatysfakcjonowane OPTYMALNA sytuacja do alternatywnej = WEZWAĆ SŁUZBY. (JEST GŁOSNO ale mi płacą)

2. NIEISTNIEJĄ PRZEPISY CHRONIĄCE = dogadujemy się na np. 12 zł ale JA PŁACE i JEST CICHO. ZNÓW JEST SYTUACJA OPTYMALNA.

Więc niezależnie od prawa istnieje możliwość dogadania się pomiędzy stronami EFEKTU ZEWNĘTRZNEGO. = ROZWIĄZANIE SPOŁECZNE.

COASE – zdementował wcześniejsze założenie, że istnienie efektów zewnętrznych jest jedynie rozwiązywalne przez RZĄD. Rząd zawsze powinien sprawdzić czy problem nie rozwiąże się sam, dopiero gdy nie jest to możliwe i szkoda dotyka wielkiej społeczności interwencja jest wskazana.

• - jeśli ktoś argumentuje, ze OCZYWISTE jest ze powinniśmy stanąć po stronie poszkodowanego, co z sytuacjami gdy poszkodowany SPECJALNIE naraża się na szkody i je pogłębia (Bo prawo stoi po jego stronie)?

• - również skala szkód jest ważna np. Studio nagraniowe przy wielkim międzynarodowym lotnisku. Zamknąć? Bo przeszkadza jeśli bezwzględnie byśmy przestrzegali przepisów?

TWIERDZENIE COASA działa tylko i wyłącznie MIEDZY DWOAM PODMIOTAMI.

• koszty transakcyjne = to koszty dzięki którym strony się „dogadają”, pierwotnie zakłada się że ich nie ma, albo są tak niskie ze korzyści z dogadania się są dużo wyższe niż te koszty.

43. Omów dobra publiczne i tragedię wspólnego pastwiska (ang. tragedy of commons). Na czym polega efekt gapowicza (ang. free-riding)?

DOBRO PUBLICZNE = dobra które nie poddają się normalnym regułom rynkowym i spełniają SPECYFICZNE POTRZEBY. Są finansowane przez BUDŻET PAŃSTWA i inne fundusze publiczne. Posiadają cechy takie jak:

• Pełnią funkcję użyteczności

  • DOBRA PRYWTANE mogą być konsumowane przez 1 osobę jednocześnie,

  • DOBRA PUBLICZNE wiele osób może korzystać równocześnie (brak rywalizacji w konsumpcji !)

• Docierają do wszystkich (nikt nie jest wyłączony z ich użytkowania)

• Docierają do BARDZO DUZEGO GRONA => powiększanie się grona nie pomniejsza korzyści płynących dla innych użytkowników.

• NIE MOGĄ ONE BYĆ SKOMERCJALIZOWANE !!! gdyż nie można na nim zarobić => nie da się sprzedawać, każdy może je konsumować w DOWOLNEJ ILOŚCI. Np. oświetlenie uli, parki i ławki, fontanny, bulwary, bezpieczeństwo wewnętrzne.

EFEKT GAPOWICZA = występuje wszędzie tam gdzie są DOBRA PUBLICZNE, czyli takie które są konsumowane jednocześnie przez wielu. Oznacza to, ze korzyści czerpią zarówno Ci co za nie ZAPŁACILI lub je Wyprodukowali, jak i Ci którzy nie mieli z produkcja nic wspólnego.

• Nie można gapowiczów wykluczyć z konsumpcji (a jeśli można ogół dobrobytu znacznie się pogorszy).

• Przykłady: KOLEJ, POCZTA, DROGI i AUTOSTRADY, STRAŻ POZARNA, KULTURA, SIECI ENEGRETYCZNE.

• Ilość GAPOWICZÓW jest zależna od KAPITAŁU SPOŁECZNEGO !

• Problem gapowicza jest NAJBARDZIEJ DOTKLIWY, gdy dobra publiczne są dostarczane przez sektor prywatny.

TRAGEDIA WSPÓLNEGO PASTWISKA = koncepcja mikroekonomiczna omawiająca pułapkę społeczną, ZYSK 1 OSOBY prowadzi do STRAT CAŁEJ SPOŁECZNOŚCI.

• NIEOGRANICZONY dostęp do dóbr publicznych, które SĄ OGRANICZONE prowadzi do ich zatracenia (np. wyjałowienia pastwiska).

• Istnieją dobra niewyczerpywalne, np. cyfrowe dobra kulturalne etc. oraz wszystkich innych dóbr własności intelektualnej.

• Przykłady dóbr dotkniętych tym problemem: Parki, łowiska ryb, drogi (zbyt duży odsetek ludzi jeżdżących komunikacja prywatną zamiast publiczną),

44. Omów asymetrię informacji oraz dobra pożądane i niepożądane społecznie (ang. merit goods, merit bads).

ASYMETRIA INFORMACJI = sytuacja w której jedna ze stron transakcji jest LEPIEJ POINFORMOWANA niż druga, osoba lepiej poinformowana nazywa się AGENTEM, zaś ta gorzej PRYNCYAŁEM (mocodawcą).

• W skali MAKRO prowadzi do NIEEFEKTYWNOŚCI ALOKACJI ZASOBÓW w sensie PARETO => ZAWODNOŚC RYNKU. Np. Insider trading.

• Często strona czująca się niedoinformowana, rezygnuje z zawarcia transakcji.

• Prowadzi do efektów:

  • Problemu agencji

  • POKUSY NADUŻYCIA

• ZAPOBIEGANIE ASYMETRII = Na rynkach kapitałowych obowiązują ścisłe obowiązki informacyjne np. na GPW, spółki notowane muszą kwartalnie publikować swoje dane w MONITORZE SĄDOWYM. Jednak wciąż istnieje problem INSIDER TRADINGU, tzn. osoby wewnątrz spółki wiedza dokładniej i WCZEŚNIEJ, podejmują efektywniejsze decyzje.

DOBRA SPOŁECZNIE POŻĄDANE (MERIT GOODS) = są to DOBRA PUBLICZNE mające pozytywne korzyści zewnętrzne dla ogółu społeczeństwa. W NORMALNYCH WARUNKACH, rynek produkowałby zbyt małą liczbę tych dóbr do potrzeby społecznej, jednak RZĄD STOSUJE DOTACJE na ich produkcję, lub może sponsorować akcję marketingową w celach promocyjnych, np. wczesne badania raka piersi etc.

• Przykłady: Opieka medyczna (również prywatna), Apteki, wykształcenie, bezpieczeństwo publiczne

• Rząd ustanawia legislacyjnie obowiązek edukacyjny, gdyż wiele jednostek by zrezygnowało z tego przywileju, dodatkowo organizuje kampanie promocyjne, zaś do utrzymywania bezpieczeństwa wyznacza organ ŁWADZY (POLICJĘ).

DOBRA SPOŁECZNIE NIEPOŻĄDANE (DEMERIT GOODS) = dobra które wyrządzają szkodę społeczeństwu, jednocześnie dając przyjemność i satysfakcje jego użytkownikowi.

• Odmienna ocena wynika ze ZNAJOMOŚCI SKUTKÓW SPOŁECZNYCH = palacz będzie musiałby częściej hospitalizowany szybciej umrze, alkoholik doprowadza do ruiny społecznej swoją rodzinę również finansowej,

• Najczęściej te dobra prowadzą do nałogów.

• ZAKAZ SPRZEDAŻY lub ZAMKNIECIE DOSTĘPU powoduje wyłącznie złe efekty: => POWSTANIE CZARNEGO RYNKU, który tworzy mafię (osobną władzę w państwie), również badania wykazały ze popyt w tych warunkach na dobra „zakazane rośnie” (PSYCHOLOGIA TŁUMU). Dodatkowo Państwo musi wydawać pieniądze na walkę z czarnym rynkiem, jednocześnie nie dostaje przychodów z akcyzy i innych podatków.

45. Na czym polegają: negatywna selekcja, pokusa nadużycia (ang. moral hazard) oraz problem pana i sługi (ang. principal agent problem)?

NEGATYWNA SELEKCJA = w teorii ekonomii to sytuacja w której zachodzi asymetria informacji, a ta prowadzi do ZAWODNOŚCI RYNKU, błędnej i niewłaściwej alokacji zasobów w sensie PARETO.

Produkt gorszy wypiera rynkowo produkt lepszy (lepszej jakości niższej ceny etc.)

Występuje na rynkach charakteryzujących się:

• Niska częstotliwością transakcji

• Potrzebną wiedzą specyficzną (ekspercką)

• Słaba komunikacja miedzy nabywcami (brak wymiany informacji)

• G. AKERFLOF = dostał nagrodę nobla w 2001 roku za badania nad negatywna selekcją. Badał rynek SAMOCHODÓW UŻYWANYCH = na rynku dominują samochody ZŁEJ JAKOŚCI, nie jest osiągane optimum PARETO (np. ten sam rocznik ten sam model zupełnie inny poziom zużytkowania MUSI PRZYJĄC TĄ SAMĄ CENE bo się nie sprzeda!). DOBRA MAJĄ JEDNAKOWA CENĘ, te same parametry techniczne INNY STOPIEŃ ZUŻYCIA.

POKUSA NADUŻYCIA = wiąże się ze zjawiskiem ASYMETRII INFORMACJI, czyli sytuacji w której jedna ze stron wie więcej niż druga.

• Podmiot który jest chroniony przed ryzykiem, zachowuje się ZUPEŁNIE INACZEJ, gdyby nie był chroniony (brał odpowiedzialność ze swe czyny). Np. Posiadacz samochodu ubezpieczonego inaczej dba o jego bezpieczeństwo niż osoba nieubezpieczona przed kradzieżą, odpowiedzialność ponosi UBEZPIECZYCIEL.

• RYNEK PRACY = np. kontrakt na budowę autostrady => płaci się za wykonanie pracy, bardzo trudno ZMONITOROWAĆ koszty, które mogą być sztucznie zawyżone. BY RPZECIWDZIAŁAĆ, należy stosować UMOWY INCENTIVES = czyli im lepiej im szybciej, tym lepsza zapłata, brak jednej CENY KONTRAKTU ! ALE koszty pomiaru mogą być na tyle wysokie, ze nie opłaci się wprowadzać takiego systemu, bardzo skomplikowane kontrakty…

PROBLEM PANA I SŁUGI = jest specyficznym przypadkiem POKUSY NADUŻYCIA, (inaczej nazywany problemem Pryncypała i Agenta). Sytuacja, gdzie jedna ze stron DZIAŁA W IMIENIU DRUGIEJ, tym samym mając znacznie dokładniejsze informacje niż zleceniodawca.

Bardzo często dochodzi do sytuacji, gdy INTERESY są sprzeczne, np. W dużej spółce akcyjnej, WŁASCICELOM zależy na maksymalizacji zysku i maksymalizacji wartości firmy, kiedy to zarząd może zawyżać wypłaty dla siebie, bonusy, pojazdy służbowe etc., tym samym sztucznie nieefektywnie zawyżając koszty.

Pracodawca powinien zainwestować w system INFORMACYJNY/MONITORRUJĄCY, oraz podpisywać kontrakt gdzie są NAGRODY ZA OSIĄGNIECIA.

46. Co to znaczy, że celem gospodarowania jest efektywność i sprawiedliwość? Odpowiedz szczegółowo.

EFEKTYWNOŚĆ = (CO I JAK JEST PRODUKOWANE?) w pojęciu ekonomicznym rozumiane jest za pomocą STOPY WZROSTU PKB, zaś w ujęciu modelowym oznacza sytuację, w której nie można poprawić położenia jednego członka społeczności jednocześnie nie pogarszając sytuacji innych (efektywność w sensie PARETO).

SPRAWIEDLIWOŚĆ (DLA KOGO JEST PRODUKOWANE?) = węższe pojęcie, oznacza w ekonomii podział dóbr pomiędzy jednostki gospodarcze, im równiejszy poziom (współczynnik Giniego NIŻSZY) tym występuje większa sprawiedliwość, GOSPODARKI CENTRALNIE PLANOWANE miały na celu maksymalizację sprawiedliwości = zawiodły !

W ekonomii obserwuje się EFEKT WYPYCHANIA, tzn niemożliwe jest zrealizowanie jednocześnie maksymalnej efektywności i sprawiedliwości, gdyż jednostki są niejednakowe.

• Bardziej sprawiedliwa redystrybucja dochodów zostanie skompensowana niższą efektywnością i odwrotnie.

• W EKONOMII DOBROBYTU: nie można powiedzieć że efektywność wyznacza sprawiedliwość. Gdyż BŁEDEM JEST stwierdzenie że sytuacja jest SPRAWIEDLIWA bo spełnia kryterium PARETO.

ROLA PAŃSTWA:

• wspiera efektywność np. kontroluje efekty zewnętrzne, usuwa problem asymetrii informacji, chroni konkurencje, udostępnia dobra publiczne, tworzy NATURALNE MONOPOLE,

• Wspiera sprawiedliwości: Podatki progresywne, zasiłki.

47. Omów teorię równowagi ogólnej.

JEJ TWÓCA BYŁ LEON WALRAS (koniec XIX wieku). Występuje gdy: na wszystkich rynkach kształtuje się stan równowagi.

• Jeśli istnieje n rynków, i na (n-1) występuje stan równowagi => na ostatnim rynku samoczynnie zachodzi równowaga. Założenia:

  • Gospodarka składa się z 2 sektorów: Gospodarstw i firm

  • Pomija się sektor RZĄDU i ZAGRANICZNY

  • Firmy nie kupują od siebie dóbr pośrednich

  • Nie zmienia się poziom technologii

  • ISTNIEJE PEŁNE ZATRUDNIENIE

  • Preferencje (gusta) gospodarstw domowych się nie zmieniają

• Oznacza to ze decyzje poszczególnych uczestników rynku niezależnie od siebie układają się w HARMONIJNĄ CAŁOŚĆ (niewidzialna ręka rynku :O )

• Tym samym jeśli konsumenci i producenci dążą do równowagi indywidualnie, stworzą warunki do ogólnej równowagi.

• L. Walras przedstawił pojęcie EKONOMII CZYSTEJ = rynek jest czysty gdy MECHANIZM RYNKOWY osiągnie taka cenę, ze konsumentom udaje się zakupić towar a wszystkim producentom sprzedać, wszyscy uczestniku rynku są zadowoleni.

• Oddaje mechanizm osiągania FUNKCJI gdzie Konsumenci MAKSMYALIZUJĄ UŻYTECNZOŚĆ, producenci MAKSYMALIZUJĄ ZYSK.

  • EFEKTYWNA ALOKACJA ZASOBÓW – w sensie PARETO, nie można przenieść żadnego czynnika produkcji do innej firmy tak żeby dóbr na innym rynku nie produkowano mniej

  • EFEKTYWNOŚĆ ALOKACJI PRODUKTU – nie można rpzenieśc produktu między konsumentami nie pogarszając sytuacji jednego z nich.

  • OPTYMLANA KOMBINACJA ŁACZNA WSZYTSKICH KONSUMENTÓW na WSZYSTKICH RYNKACH

• Dodatkowo należy wspomnieć, ze równowaga w ujęciu Walrasa ma charakter STATYCZNY czyli założenie stałych wielkości POZAEKONOMICZNYCH: DEMOGRAFIA (liczba ludności), ustrój polityczny, Gustów konsumentów, poziomu technologii.

48. Co to jest optimum Pareta? Omów wady i zalety optimum Pareta jako narzędzia opisu gospodarowania.

OPTIMUM W SENSIE PARETO = stan społeczny jest optymalny w rozumieniu Pareto, gdy po przejściu do innego stanu, nie istnieje możliwość podniesienia dobrobytu jednej jednostki kosztem drugiej. ZACHODZI W SYTUACJI KONKURENCJI DSKONAŁEJ.

Wady :

• w produkcji nie zawsze uczestniczą dwa jednorodne czynniki wytwórcze, które mogą się przemieszczać bez ponoszenia dodatkowych kosztów - problem przy analizie w przypadku dużej liczby podmiotów

• nabywcy nie zawsze są od siebie niezależni, a więc konsumpcja w przypadku jednego z nich może wpływać na postępowanie drugiego (PROBLEM OLIGOPOLU i niedoskonałych rynków)

• ciężkie do spełnienia założenie o występowaniu doskonałej konkurencji

Zalety:

• pozwala przedstawić modelową wizję całej gospodarki

• teoria równowagi ogólnej stanowi podsumowanie rozważań na temat postępowania konsumentów i producentów w warunkach doskonałej konkurencji. Jej celem jest pokazanie mechanizmu koordynacji ich decyzji, pozwala zatem odpowiedzieć na podstawowe pytania stawiane przez ekonomistów: co, ile, jak i dla kogo produkować, a także po jakiej cenie sprzedawać produkt.

49. Na czym polega zawodność państwa (ang. government failure)? Omów jej główne formy.

• Jeśli rynek zawodzi społeczeństwo oczekuje INTERWENCJI PAŃSTWA. Jednak nie zawsze jest to możliwe, lub nie zawsze będzie efektywne.

• Niesprawność Państwa przejawia się w:

  • Sferze Alokacji zasobów = Obsadzanie stanowisk na podstawie znajomości a nie kompetencji (przynależności do danej Partii politycznej). Szkołą PRAW WŁĄSNOŚCI postulowała za najszerszym wymiarem prywatyzacyjnym + Deregulacja gospodarek, czyli usuwanie barier wejścia i wyjścia z danych rynków (brak jakiejkolwiek kontroli Państwa).

  • Sfera STABILIZACYJNA = niemożliwość stabilizowania gospodarki przez Państwo zarówno w DŁUGIM jak i KRÓTKIM okresie, np. poprzez mechanizmy popytowe, ponieważ:

    • Instrumenty polityki monetarnej działają z opóźnieniem

    • Wzrost wydatków rządowych +> wzrost stóp procentowych => mniejsze inwestycje prywatnych firm = EFEKT WYPYCHANIA

    • POLITYCZNY CYKL KONIUNKTURALNY = zrównoważony budżet zależny jest od cyklu politycznego, przed wyborami dana partia zrobi wszystko by na chwilę żyło się lepiej (ZAPOMINAJAC o długim okresie) by utrzymać władzę.

    • REALNY CYKL KONIUNKTURALNY = czyli zmiany technologiczne, szoki podażowe, zmiany oczekiwań konsumenckich zakłócają działanie instrumentów POPYTOWYCH RZĄDU

  • Sfera PODZIAŁU (redystrybucji) = nieskuteczność w ograniczaniu rozpiętości ubóstwa (współczynnik GINIEGO), pomoc Państwa (subsydia różnego rodzaju powodują:

    • Anty rpzedsiębiorczośc

    • Antymotywację

    • Antyinflacje

• Niesprawności Państwa podobnie jak niesprawności niektórych rynków oparte są o RYZYKO NADUŻYCIA = odmienne cele przedsiębiorców i rządzących.

• By przeciwdziałać niedoskonałości rządu wprowadzono KONTROLE ADMINISTRACYJNE takie jak:

  • Niezależność Banków centralnych od Rządów

  • Ustanowienie ograniczeń deficytu budżetowego

  • Aktywny udział grup społecznych w życiu politycznym

50. Omów produkt krajowy brutto (PKB). Scharakteryzuj składniki i sposoby obliczania PKB.

PKB = to miara wielkości PRODUKCJI wytwarzanej przez CZYNNIKI WYTWÓRCZE zlokalizowane na terytorium KRAJU, niezależnie od tego kto jest właścicielem. Można go opisać za pomocą MODELU RUCHU OKRĘŻNEGO:

• Istnieją 3 podstawowe jednostki w gospodarce:

  • Gospodarstwa domowe

  • Przedsiębiorstwa

  • Jednostki rządowe (szczebel centralny)

• Występują dwa kręgi:

  • WEWNĘTRZNY = strumienie Dóbr i usług (w Gospodarce centralnie planowanej występuje tylko ten krąg), Dobra i usługi dla gospodarstw domowych, gospodarstwa domowe firmom usługi (praca!)

  • ZEWNĘTRZNY = strumienie przepływów pieniężnych (pensje = dochody; ceny dla firm).

• WNIOSKI Z MODELU:

  • Obie grupy są ściśle od siebie zależne, produkcja ma wpływ na dochody firm oraz pensje pracowników

  • 3 rodzaje pomiaru wielkości działalności

    • Strumienie DOCHODÓW

    • Wartość Dóbr (CENY)

    • Wartość wydatków na dobra i usługi

• ROZBUDOWANY MODEL = dodatkowo uwzględnia:

  • ZAGRANICĘ (Import i Export) (I i E)

  • wydatki Rządowe (G)

  • Oszczędności (S)

• NOMINALNY PKB = wyrażony w cenach bieżących bez uwzględnienia czynniku inflacji

• REALNY PKB = waloryzuje Nominalny PKB o inflację, za pomocą DEFLATOIRA PKB !!! (dzieli się !!)

• Metody obliczania PKB

  • METODA SUMOWANIE PRODUKTÓW (najbardziej standardowa) = polega na sumowaniu wydatków różnych podmiotów gospodarczych, wzór:

    • PKB = C + I + G + X

  • METODA WARTOŚCI DODANEJ = uwzględnia się WYŁĄCZNIE DOBRA FINALNE = od nich odejmuje się koszty produkcji, w skali przedsiębiorstwa jest to WARTOŚC DODANA (WSZYSTKEI GAŁĘZIE)

  • METODA KOSZTOWA = aby wytworzyć dobra i usługi producenci musza zakupić czynniki produkcji (pracę, kapitał, ziemię), Wzór na tą metodę jest następujący:

    • PKB = dochody z PRACY + dochody z KAPITAŁU + dochody PAŃSTWA (podatek) + AMROTYZACJA

51. Omów wady i zalety PKB jako miernika dobrobytu społeczeństwa. Zaproponuj inny miernik dobrobytu.

PKB = to miara wielkości PRODUKCJI wytwarzanej przez CZYNNIKI WYTWÓRCZE zlokalizowane na terytorium KRAJU, niezależnie od tego kto jest właścicielem.

WADY:

• Nie uwzględnia szarej strefy

• Nie uwzględnia dóbr uciążliwych (hałas, zanieczyszczenie środowiska) = NEGATYWNE EF. ZEW.

• Nie uwzględnia wartości prac domowych (sprzątanie, gotowanie etc

• „Sucha” liczba nie dająca żadnej wskazówki co do „dobrobytu” przeciętnego mieszkańca

• Brak informacji o rozwarstwieniu społecznym

• Opóźnienia  w dostarczaniu danych do obliczeń

• Miernik dochodu, a nie majątku.

• Różnice w sile nabywczej pieniądza

• Nie wlicza się do niego amortyzacji i zagranicznych dochodów majątkowych (PNB)

Zalety:

• Łatwa w zrozumieniu konstrukcja miernika

• Bezpośrednia porównywalność między krajami (uniformizacja danych i metod)

• Stosunkowo prosty w obliczeniu (ale trudny do oddania prawdziwego obrazu sytuacji)

• Długie szeregi czasowe danych

Alternatywy:

1. PKB PER CAPITA = zachowuje wszystkie zalety PKB eliminując wadę wielkości kraju, ułatwia ocenę ZWYKŁEGO OBYWATELA, ale również nie pokazuje rozwarstwienia społecznego, szczególnie błędy w krajach gdzie są magnaci Ropy czy Diamentów i niewolnicy.

2. WSKAŹNIK JAKOŚCI ŻYCIA = zaproponowany przez magazyn The Economist, jest bardzo kompleksowa miarą rozpatrującą szerokie spektrum życia w kraju, jednocześnie przez to bardzo trudny do porównania, zaliczane są miedzy innymi:

   1. Oczekiwana długość życia noworodków

   2. Dobrobyt materialny jak PKB per capita

   3. Stabilność polityczno społeczną

   4. Bezrobocie

   5. Równouprawnienie i poziom dyskryminacji

   6. Położenie geograficzne

3. WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁECZNEGO (HDI) = Human Development Index = bardzo popularna miara dająca się porównywać pomiędzy krajami, jednak kontrowersje wzbudza jego skład. Mierzy:

   1. Produkt Narodowy Brutto per capita (uwzględniając parytet siły nabywczej)

   2. Wskaźnik poziomu wykształcenia

   3. Oczekiwana długość życia noworodków

   4. Posiada bezwzględne miary (od 0 do 1):

      1. Kraj słabo rozwinięty = Poniżej 0,6

      2. Kraj średnio rozwinięty = 0,6 – 0,8

      3. Kraj wysoko rozwinięty = 0,8 - 0,9

52. Od czego zależy wielkość konsumpcji w gospodarce? Omów teorię keynesowską oraz teorię dochodu permanentnego i cyklu życia.

KONSUMPCJA = proces zaspokajania potrzeb ludzkich, zarówno UŻYTKOWANIE jak I POSIADANIE, wynikający z przyczyn EKONOMINCZYCH, PSYCHOLOGICZNYCH, KULTUROWYCH. Ogólnie poziom cen wynika z :

1. Dochodów

2. Cen

3. Przynależności do grup[ społecznych

4. Struktury demograficznej społecznej (struktura gospodarstwa domowego)

5. Poziomu i tempa wzrostu gospodarczego Państwa

6. Podaży na dobra (bez nich nie można konsumować)

TEORIA KEYNESOWSKA = hipoteza dochodu absolutnego:

• Konsumpcja jest DODATNIĄ FUNKCJĄ dochodu, jednak w miarę wzrostu zmniejsza się KRAŃCOWA skłonność do konsumpcji, Założenia 3 sytuacji materialnych:

  • Wzrost dochodu => wydatki konsumpcyjne rosną W MNIEJSZYM STOPNIU, ze względu na OSZCZĘDNOŚCI

  • Istnieje poziom dochodu gdzie konsumpcja z dochodem się równoważy

  • Istnieje konsumpcja niezbędna, jak dochód jest za niski jednostka korzysta z oszczędności.

• Dochód jest najważniejszym czynnikiem (stopa procentowa nieważna).

• Funkcja konsumpcji = obrazuje wielkość konsumpcji w zależności od dochodu, występuje

  • KRAŃCOWA SKŁONNOŚC DO KONSUMPCJI = przyrost Konsumpcji/ przyrost dochodu.

  • KRAŃCOWA SKŁONNOŚC DO OSZCZĘDZANIA = (1- KSK), czyli to co zostaje

  • ŚREDNIA SKŁONNOŚC DO KONSUMPCJI = MALEJE WRAZ ZE WZROSTEM DOCHODU (bo część oszczędzamy = OSZCZEDNOSCI TO DOBRA LUKSUSOWE = bogatych na nie stać)

• Błędy KEYNESA:

  • Działa tylko w KRÓTKIM okresie. W DŁUGIM okresie konsument uwzględnia również PRZYSZLY Dochód.

  • Uważał że przeciętna skłonność do konsumpcji MALEJE wraz ze wzrostem dochodów (bo oszczędności), w rzeczywistości jednostki bogatsze znajdują nowe POTRZEBY, ich konsumpcja rośnie nieustannie, PRZECIĘTNA SKŁONNOŚC DO KONCUMPCJI jest względnie stała.

TEORIA DOCHODU PERNAMENTNEGO (Milton FRIEDMAN i WATTS)

• Rozszerzają definicje konsumpcji o wpływ MAJĄTKU (czyli posiadanych zasobów).

• W krótkim okresie gospodarstwa domowe mające DUZE ZASOBY, nie reagują na zmiany w dochodzie, zaś te co mają mało Zasobów reagują bardziej.

• Przyglądają się uważniej dochodowi wyznaczają, że ma 2 czynniki:

  • Dochód stały (permanentny) (nie wpływa na niego koniunktura, zdarzenia losowe etc.) = jego zmiana WPŁYWA NA KONSUMPCJE

  • Dochód nieoczekiwany = jego zmiana NIE WPŁYWA NA KONSUMPCJE, zostanie zaoszczędzony.

• Gospodarstwa domowe SZACUJĄ SWÓJ DOCHÓD SUBIEKTYWNIE, nie patrzą na to co dziś zarobią, ale ile w przyszłości.

• Relacja miedzy KONSUMPCJĄ STAŁĄ, a DOCHODEM PERNAMENTNYM, nie ulega zmianie względem Dochodu, lecz względem innych determinantów ! np. wiek, stan rodzinny, kultura.

TERIA CYKLU ŻYCIA ( FRANCO MODIGILIANI i ANDO)

• Powiązana teoria z Teorią Friedmana (dochodu permanentnego), bardziej rozbudowana.

• HIPOTEZA: Gospodarstwa domowe planują swoją konsumpcję na podstawie OCZEKIWAŃ przyszłych DOCHODÓW (czyli nie tylko to czym dysponują Teraz!!!!) + Oszczędności z okresu AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ służą zaspokajaniu braków dochodu na starość. Założenia:

  • Uwzględnia się wydatki na dzieci

  • Konsumpcja całego życia = Dochód całego życia (cykl zamknięty)

  • Konsumpcja jest STAŁA w całym życiu (nieprawda !)

• Wyjaśni paradoks istnienia 2 różnych funkcji konsumpcji

  • Krótko okresowa – majątek jest stały, konsumpcja zależy od wahań dochodu (TAK JAK KEYNES)

  • Długo okresowa – majątek rośnie (coś jak czynniki produkcji), rośnie PROPORCJONALNIE do wzrostu dochodów => PRZECIĘTNA SKŁONNOŚC DO KONSUMPCJI STAŁA !

53. Od czego zależy poziom inwestycji? Omów związek wielkości inwestycji, wahań koniunkturalnych i wzrostu gospodarczego.

INWESTYCJE = ilość dóbr nabytych w jednostce czasu , których się nie konsumuje a wykorzysta do późniejszej produkcji (czerpania przyszłych dodatkowych dochodów). Inne definicje:

• Z perspektywy gosp. Domowego = wyrzeczenie się dzisiejszej konsumpcji na rzecz późniejszej

• Firma: Zaangażowanie środków pieniężnych, na pewien okres, by w przyszłości otrzymać ich zwrot wraz z % odsetkowym rekompensującym czas.

Inwestycje zależą w głównej mierze od:

• DOCHODÓW = czyli ogólnego PKB w gospodarce, który bezpośrednio informuje jaki jest poziom POPYTU na produkty jakie zamierzamy produkować, jeśli brak popytu nie należy inwestować.

• WACHANIA KONIUNKTURY = gdy gospodarki rosną, inwestycje rosną jeszcze szybciej i odwrotnie. Wzrost inwestycji prowadzi do jeszcze większego niż proporcjonalnie wzrostu produkcji. Występuje punkt ZWROTNY:

  • Maksymalne moce produkcyjne = nie można więcej produkować z dostępnych zasobów

  • Poziom popytu – niepotrzebna jest nadprodukcja.

Prowadzi to do ZATRZYMANIA INWESTYCJI => spadku przyśpieszonego produkcji (i dochodu) => Osiąga się dolny punkt, kiedy to zaczyna się gospodarka ożywiać.

ROLA ZAPASÓW = spłaszczają CYKL KONIUNKTURALNY:

• Gdy jest ożywienie (popyt rośnie) nie trzeba od razu inwestować w nowe moce produkcyjne popyt może być zaspokojony zapasami

• Gdy gospodarka słabnie, nie trzeba ograniczać produkcji (może to być bardzo kosztowne) = tworzą się zapasy na przyszłość, JEDNAK JUST IN TIME W JAPONII działa najlepiej.

• KOSZTÓW (Podatki i % ) = czyli innymi słowy zależą od kosztu kapitału zarówno obcego z banku jak i własnego od inwestorów, a także stopy opodatkowania dochodowego.

• OCZEKIWANIA I ZAUFANIA W GOSPODARCE = jeśli urzędy statystycznie w historii TRAFNIE przewidywały cykle koniunkturalne firmy z większym optymizmem spojrzą na obecne przewidywania, jeśli perspektywy są owocne firmy zaryzykują, jeśli negatywne firmy ograniczą inwestycje (bo nie będzie popytu) trzeba oszczędzać na gorsze czasy.

• STOPA PROCENTOWA = tworzy się KRZYWA POPYTU INWESTYCYJNEGO, krzywa schodkowa, pokazująca popyt na inwestycje względem wielkości stopy procentowej, im wyższa stopa tym niższy dochód z inwestycji (TAK BANK CENTRALNY WPŁYWA NA POZIOM IWNETYCJI), przesunięcia:

  • W dół: podatki, pesymizm na rynku, obniżenie popytu, nowa moda, etc.

  • W górę: wzrost PKB, wzrost popytu, nasilenie się mody, obniżenie podatków etc.

54. Wymień najważniejsze założenia oraz opisz model popytowy (keynesowski) gospodarki.

ROK 1936 J.M. Keynes przedstawia nowy model gospodarki i ratuje świat przed kryzysem w latach 1929 – 1936. Najważniejsze założenia:

• Interwencja Rządu jest wskazana, bo pobudza zagregowany popyt (aktywna polityka),

• Jest modelem krótko okresowym (WYŁĄCZNIE),

• Istnieje możliwość odbiegania produkcji faktycznej od potencjalnej:

  • Produkcja potencjalna = to wszelkie moce produkcyjne wykorzystane na maxa w danej gospodarce

  • Produkcja faktyczna = to tyle dóbr i usług ile rzeczywiście ma miejsce w produkcji

• W związku z nierównością między produkcją potencjalną a faktyczną ISTNIEJĄ niewykorzystane moce produkcyjne.

• Dodatkowo wskazuje, ze produkcja jest ograniczona nie tylko fizycznymi barierami produkcji, ale WIELKOŚCIĄ POPYTU (stąd nazwa MODEL POPYTOWY).

• Ogólnie ZAGREGOWANY POPYT (AD) = G + I + C + NX

  • C = KONSUMPCJA = zależna od poziomu dochodu gospodarstw domowych, zależy również od Krańcowej skłonności do konsumpcji ( + krańcowa skłonność do oszczędzania =1).

  • I = Inwestycje = zależą od przewidywań w gospodarce, jeśli są pozytywne będą wysoki jeśli negatywne mogą spaść do 0.

  • G = wydatki Państwa = ekspansywna polityka fiskalna 9zmniejszenie podatków + zwiększenie wydatków rządowych)

  • NX = Net Export = importując (-) wydajemy pieniądze za granicę, eksportując obcy płacą nam(+).

• Gospodarka jest w stanie równowagi tylko wtedy, gdy AD = WIELKOŚC PRODUKCJI (czyli podaży),

  • Jeśli AD > Y = występują niedobory dóbr, trzeba pomniejszać zapasy

  • Jeśli AD < Y = nadmiar produkcji, tworzą się zapasy

  • Graficznie jest to punkt przecięcia się AD z linią prosta 45^o, linia ta wyznacza szereg punktów gdzie WYDATKI są równe PRODUKCJI.ALE nie oznacza to że w punkcie równowagi Gospodarka osiąga swój maksymalny potencjał wytwórczy !!

• Ryc. RÓWNOWAGA W MODELU DOCHODOWYM

55. Co to jest mnożnik wydatków autonomicznych? Podaj przykład jego wykorzystania do analizy gospodarki.

MNOŻNIK WYDATKÓW AUTONOMICZNYCH = (związane z KEYNESISTAMI) to STOSUNEK zmiany w PRODUKCJI dającej utrzymanie równowagi, do powodującej zmiany, zmianach w WYDATKACH (POPYCIE) => jak zmieni się PNB (Y), gdy zmieni się ZAGREGOWANY POPYT.

• ZAGREGOWANY POPYT może wzrosnąć tylko wtedy, gdy są dostępne niepracujące czynniki produkcji (przeczy to KLASYKOM którzy uważali e gospodarka zawsze pracuje na maxa.)

RYC: ZMIANY W ZAGREGOWANYM POPYCIE (EFEKT MNOŻNIKOWY)

• Jeśli AD wzrośnie, powstaje nowy punkt równowagi krótkookresowej,=> ZACHODZĄ PROCESY MNOŻNIKOWE => Popyt rośnie => produkcja rośnie (tym samym dochody gospodarstw domowych), które ten dodatkowy dochód również skonsumują => więc wzrost jest więcej niż proporcjonalny.

• GENERALNIE, im wyższy mnożnik tym gospodarka jest bardziej niestabilna, łatwiej o wstrząsy popytowe / podażowe

• Przykłady wykorzystania mnożnika:

  • Jeśli Skłonność do Konsumpcji (C) wzrośnie => wartość mnożnika ROŚNIE

  • Jeśli skłonność do IMPORTU (I) rośnie => wartość mnożnika SPADA

  • Jeśli stopa podatkowa (T) rośnie => mnożnika spada (mniej skonsumujemy)

56. Wymień najważniejsze założenia oraz opisz model klasyczny gospodarki.

Występuje długi i krótki okres równowagi.

Wzrost bezrobocia => spadek płac (większa ;liczba ludzi konkuruje o stanowisko) => Przedsiębiorcy chcą zatrudniać więcej osób po niższych płacach => bezrobocie MALEJE

Założenia:

• Doskonała konkurencja

• Jednostki zachowują się racjonalnie, tzn. firmy maksymalizują zyski, ludzie maksymalizują użyteczność

• Wszystkie jednostki mają ograniczenia budżetowe

• CENY SĄ DOSKONALE GIĘTKIE

• ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNE SĄ W PEŁNI WYCZERPANE (PEŁNE ZATRUDNIENIE)

Jeśli gospodarka operuje w stadium maksymalnego wykorzystania mocy produkcyjnych => jeśli AD wzrośnie => INFLACJA, by wzrosła produkcja potrzebne są inwestycje na nowe środki produkcji.

STAN NORMALNY = pełne wykorzystanie środków produkcji (jeśli jest nadwyżka środków produkcji => obniżenie ich cen => wraca pełne zatrudnienie)

• RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY = popyt i podaż na pracę niczym nie różnią się od zwykłych dóbr, zawsze istnieje stan równowagi, jedynie istnieje BEZROBOCIE DOBROWOLNE = pracownicy nie godzący się pracować za tak niskie stawki.

• RÓWNOWAGA OSZCZĘDNOŚCI I INWESTYCYJNI = inwestycje charakteryzują się ogromną zmiennością (zmiany kosztów, zmiany oczekiwań etc.) => OSZCZEDNOŚCI SĄ BARDZIEJ ELASTYCZNE => Wynika ze inwestycje nie mogą się szybko przerodzić w oszczędności i na odwrót ! Inwestycje spełniają funkcje:

  • Akumulacji kapitału = powiększenia potencjalnej produkcji całej gospodarki

  • Wydatki firm = (B2B) => wpływają na poziom AD.

• ZAGREGADOWANA PODAŻ (AS) = łączna ilość towarów i usług jaką producenci decydują się wytworzyć przy danych warunkach w danym czasie. AS zależy od: kosztów czynników produkcji, popytu, poziomu cen towarów które sprzedadzą.

• 3 stadia gospodarki:

  • 1 stadium = depresja, wzrost AD nie powoduje inflacji = istnieje wiele mocy niewykorzystanych (DUŻE BEZROBOCIE)

  • 2 stadium = występuję mniejsze bezrobocie, AD w małym stopniu ale wpływa na inflację

  • 3 stadium = poziom pełnego zatrudnienia = wzrost AD wpływa wyłącznie na inflacje, nie pływa na bezrobocie, zostały wykorzystane maksymalnie środki produkcji.

RYC. DŁUGOOKRESOWA KRZYWA PODAŻY

57. Co to jest pieniądz? Omów funkcje pieniądza i korzyści z jego istnienia.

PIENIĄDZ = to powszechnie akceptowalny TOWAR, za pomocą którego dokonujemy płatności, za dobra i usługi lub WYWIĄZUJEMY SIĘ Z ZOBOWIĄZAŃ.

FUNCKJE PIENIĄDZA:

• OBRACHUNKOWA = możliwe jest wyrażanie wartości towarów, porównywanie je do siebie, ponieważ JEST POWSZECHNIE AKCEPTOWALNY. Aby określić cenę za towar lub usługę nie musimy posiada tych pieniędzy.

• ŚRODEK WYMIANY = umożliwia transakcję kupna sprzedaży, sprzedający wie że za otrzymane pieniądze może nabyć inne dobra lub usługi.

• PŁATNICZA = oddzielnie ruchu towarów od ruchu pieniądza, możemy stworzyć zobowiązanie dostać towar i zapłacić w późniejszym terminie (wcześniej umówionym).

• TEZAURYZACYJNA = czyli służy do przechowywania wartości naszych oszczędności, niestety wkracza inflacja która tą wartość zjada.

RODZAJE PIENIĄDZA:

• Pieniądz towarowy – najstarszy rodzaj pieniądza, niektóre z dóbr były możliwe do wymiany i umożliwiały handel miedzy cywilizacjami. Np. bydło, zboże, bryły soli, narzędzia, kruszce.

• Pieniądz kruszcowy – był pieniądzem doskonalszym znacznie łatwiejszym do przechowywania i transportu, obejmował bryły metali szlachetnych jak złoto, srebro, platyna.

• Pieniądz symboliczny – najbardziej powszechna forma pieniądza, charakteryzująca się faktem umowy społecznej co do jego wartości, gdyż wartość materiału do użycia byłą znacznie niższa niż symbolika jego nominału. Najważniejsze było ograniczenie kręgu podmiotów odpowiedzialnych za PODAŻ PIENIADZA: w każdym kraju był to BANK CENTRALNY.

• Pieniądz bezgotówkowy = środek wymiany, przy którym powstaje wierzytelność. N. rachunek depozytowo-bankowy klienta, w każdym momencie klient może zażądać wypłaty środków pieniężnych. inne: czeki, zastawy, gwarant.

• Pieniądz plastikowy = zapisany na plastikowych nośnikach informacji (karty płatnicze)

• Pieniądz rezerwowy = depozyty banków na rachunku BC

• Pieniądz depozytowy = depozyty osób i firm na rachunkach banków komercyjnych.

Korzyści:

• w gospodarce barterowej sprzedawca i nabywca muszą potrzebować czegoś (spełnienie obopójnej potrzeby), piniadz oszczędza czas transportu tych towarów, a czetso tworzy rynek tam gdzie nie zaszłaby transakcja.

• pieniądz jest podzielny

• obniżenie kosztów transakcyjnych

• ułatwia specjalizację, sprzyja rozwojowi rynku, wzmaga konkurencję (efektywność), w więc w długim okresie wzrost wydajności pracy, wzrost gospodarczy

• ułatwia porównywanie nakładów i efektów projektów inwestycyjnych. Taki rachunek ekonomiczny ułatwia efektywną alokację zasobów

58. Omów przyczyny istnienia popytu na pieniądz. W jaki sposób banki centralne mogą kontrolować podaż pieniądza?

Popyt na pieniądz:

• motyw transakcyjny – ludzie trzymają środek płatniczy ponieważ planują zakupy różnych dóbr. (nie zawsze udaje się idealnie zgrać moment wypłaty i zapłaty )

• motyw przezorności – wynika z niepewności, ludzie muszą zawierać także takie transakcje, mogą się pojawić nieoczekiwane wydatki, bądź oczekiwane przypływy nie wpłyną.

• motyw portfelowy – skutek traktowania środka płatniczego jako korzystnej lokaty majątku, liczy się niskie ryzyko trzymania gotówki i wkładów a vista. Ludzie są skłonni poświęcić wyższą przeciętnie stopę zwrotu dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa lokat tj. takiego portfela inwestycyjnego, który przyniesie niższą, ale dającą się łatwiej przewidzieć stopę zysku.

Metody wpływania na podaż pieniądza przez bank centralny:

• w celu zwiększenia podaży:

• obniżenie stopy redyskontowej celem zwiększenia pożyczek dla banków komercyjnych, stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym

• zakup rządowych papierów wartościowych na otwartym rynku; (OPERACJE OTWRATEGO RYNKU)

• obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych; stopa rezerw obowiązkowych to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką muszę utrzymywać banki komercyjne na mocy decyzji banku centralnego

  • w celu zmniejszenia podaży;

• podwyższenie stopy redyskontowej celem zmniejszenia pożyczek dla banków komercyjnych;

• sprzedaż posiadanych rządowych papierów wartościowych;

• podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych.

59. Omów działanie rynku pieniądza z krzywymi popytu na pieniądz i podaży pieniądza.

PODAŻ PIENIĄDZA:

• Ustalana jest przez BC (NBP w Polsce też przez Radę Polityki Pieniężnej) (ZALEŻY BEZPOSREDNIO OD BAZY MONETARNEJ)

  • Pierwotna kreacja = BC wprowadza gotówkę + To co pożyczył bankom Komercyjnym

  • Wtórna kreacja = tworzona przez Banki komercyjne

• W sytuacji, gdy bank kom. Udzieli kredytu inwestycyjnego / konsumpcyjnego, odbiorca tych pieniędzy wpłaci te pieniądze na konto banku. Kom = KREACJA PIENIĄDZA (kolejne depozyty, kolejne kredyty).

• M1 = Gotówka+ wykreowany pieniądz

Metody wpływania na podaż pieniądza przez bank centralny:

• w celu zwiększenia podaży:

• obniżenie stopy redyskontowej celem zwiększenia pożyczek dla banków komercyjnych, stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym

• zakup rządowych papierów wartościowych na otwartym rynku; (OPERACJE OTWRATEGO RYNKU)

• obniżenie poziomu rezerw obowiązkowych; stopa rezerw obowiązkowych to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką muszę utrzymywać banki komercyjne na mocy decyzji banku centralnego

  • w celu zmniejszenia podaży;

• podwyższenie stopy redyskontowej celem zmniejszenia pożyczek dla banków komercyjnych;

• sprzedaż posiadanych rządowych papierów wartościowych;

• podwyższenie poziomu rezerw obowiązkowych.

POPYT NA PIENIĄDZ:

• Wyraża zapotrzebowanie na pieniądz ze strony różnych podmiotów gospodarczych.

• Zależy dodatnio od DOCHODU, oraz ujemnie od STOPY PROCENTOWEJ (koszt alternatywny posiadania gotówki, im wyższa tym niższy popyt na pieniądz ludzie wolą inwestować)

• PIENIĄDZ AKTYWNY = pieniądz utrzymywane z MOTYWÓW TRANSAKCYJNEGO i PRZEZORNOŚCIOWEGO, używane do transakcji (dużo mniejsza część M1), zależy od:

  • PKB kraju, im większy PKB tym więcej potrzeba pieniędzy na mniejsze transakcje

  • Częstotliwości wypłat i wynagrodzeń ( w Stanach płaci się co tydzień)

  • Wysokość stopy procentowej

• PIENIĄDZ PASYWNY = pieniądz utrzymywany z MOTYWU SPEKULACYJNEGO.

  • Zakup PAPIERÓ WARTOŚCIOWYCH = wyznacznikiem zakupu jest zwrot z inwestycji (zyskowność), im wyższa zyskowność pap. Wart => tym mniejszy popyt na pieniądz.

  • OBLIGACJE = ceny Obligacje są odwrotnie proporcjonalne do stopy procentowej, im wyższa stopa tym cena obligacji maleje. (Jeśli Cena obligacji jest wysoka, zyskowność (stopa) jest niska).

RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĘŻNYM:

• Krzywa podaży pieniądza (MS) jest pionowa (ustalana przez BC). Krzywa popytu na pieniądz (MD) jest opadająca (względem stopy procentowej). Równowaga wyznacza punkt przecięcia.

• Mechanizm działania rynku pieniężnego => BC wpływa na podaż pieniądza:

  • Restrykcyjna polityka pieniężna => OGRANICZENIE MS => OBNIŻENIE INFLACJI

  • Ekspansywna polityka pieniężna => POWIĘKSZENIE MS => zmniejszenie BEZROBOCIA

POLITYKA RESTRYKCJNA BC (w obawie przed inflacją) zmniejsza MS => wzrost „i”, nowy punkt równowagi. (NA DRUGIEJ OSI WIDAC SPADEK CEN)	PRZESYNIĘCIE MD Inflacja => wzrost popytu na pieniądz (nie opłaca się trzymać w banku lepiej w coś inwestować, nowy „i” rośnie. (NA DRUGIEJ OSI WIDAC SPADEK CEN)

60. W jaki sposób banki centralne mogą bezpośrednio wyznaczać poziom stóp procentowych? Podaj przykład.

• PODSTAWOWYM CELEM POLITYKI PIENIĘŻNEJ NBP jest UTRZYMYWANIE STABILNEGO POZIOMU CEN. Stabilność i PRZEWIDYWALNOSC jest smarem dla gospodarki w celu długofalowego rozwoju gospodarczego.

• Rada Polityki Pieniężnej uznała ze wysokość inflacji na poziomie 2,5 % +/- 1% jest celem BC.

• Stopy rynku pieniężnego mają bezpośredni wpływ na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych.

BC reguluje poziom stopy procentowej za pomocą, REGULOWANIA PODAŻY PIENIĄDZA, a podaż reguluje instrumentami:

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU = transakcje przeprowadzane z inicjatywy BC, polegające na skupie lub sprzedaży papierów wartościowych, a tym samym kształtowaniu ich CENY, CENA PAP WARTOŚCIOWYCH JEST KRÓTKOOKRESOWA STOPA PROCENTOWA (w tym przypadku stopa POLONIA, międzybankowa).PO CENIE REFERENCYJNEJ !

• SPRZEDAŻ PAP WART. => PODAŻ NA PIENIĄDZ MALEJE => spadek stóp

• KUPNO PAP. WART. => PODAŻ NA PIENIĄDZ ROSNIE => wzrost stóp.

• Rodzaje operacji Otwartego rynku

  • WARUNKOWE: warunek, ze Bank Komercyjny, dokona odwrotnej transakcji po jakimś czasie.

    • REPO = ZASILAJĄCA = warunek że komercyjny ma odkupić

    • REVERSE REPO = ABSORBUJACA = warunek ze bank komercyjny ma odsprzedać.

  • BEZWARUNKOWE – po prostu zasila lub absorbuje (nie na krótki czas)

REZERWY OBOWIĄZKOWE = obowiązek składania każdego popołudnia przez banki komercyjne na noc w rachunku BC % swoich depozytów. Ma na celu łagodzenie NADPŁYNNOŚCI Banków komercyjnych, żeby nie zbyt szybko KREOWAŁY pieniądz. Im wyższa stopa tym bardziej ograniczona podaż pieniądza. Od 2010 wynosi 3,5%.

OPERACJE KREDYTOWO – DEPOZYTYWE – łagodzą wahania krótkoterminowych stóp procentowych wywołanych Operacjami Otwartego rynku. Na podstawie ustalonej przez BC stopy wpływa na koszt kredytów udzielnych przez banki komercyjne

• Stopa lombardowa = górna granica kredytowania banków komercyjnych przez BC.

• Stopa depozytowa = dolna granica kredytowania banków komercyjnych przez BC.

61. Omów przyczyny bezrobocia. Uwzględnij bezrobocie naturalne i przymusowe.

BEZROBOCIE = zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób ZDOLNYCH I CHĘTNYCH DO PRACY. OSOBA ta również NIE PROWADZI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Zgodnie z definicją Urzędu pracy taka osoba:

• Ukończyła 18 lat

• Nie ukończyła 60 lat (kobiety), 65 mężczyźni

• Aktualnie nie uczy się

• Jest zameldowana, lub legalnie przebywa na terenie RP

Bezrobocie mierzone jest STOPĄ BEZROBOCIA = stosunek liczby niepracujących i zdolnych do pracy do ogółu wszystkich dolnych do pracy. RODZAJE BEZROBOCIA:

• bezrobocie frykcyjne - przerwa w pracy związana z poszukiwaniem nowej pracy lub przeprowadzką

• bezrobocie strukturalne - naturalne wyginięcie jednych branż i powstawanie całkowicie nowych, w efekcie czego w jednej branży jest większy popyt na pracowników niż podaż, np. inżynierowie, a w innej odwrotnie, np. hutnicy

• bezrobocie technologiczne - postęp technologiczny prowadzący do automatyzacji procesów wytwórczych

• bezrobocie koniunkturalne - recesja gospodarcza, czyli spadek popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego, których efektem jest nadmiar zdolności produkcyjnych przedsiębiorstw (to najbardziej niepożądany typ bezrobocia, wiąże się z masowymi zwolnieniami spowodowanymi kryzysem firm)

• bezrobocie sezonowe - sezonowe wahania aktywności gospodarczej

Bezrobocie przymusowe – jest to niemożliwość znalezienia pracy pomimo akceptacji rynkowego poziomu wynagrodzeń za pracę. Bezrobocie przymusowe jest zatem wielkością bezrobocia występującego ponad poziomem bezrobocia naturalnego. Będzie ono zawierało w sobie bezrobocie strukturalne, sezonowe, technologiczne a także częściowo bezrobocie ukryte.

Naturalna stopa bezrobocia (bezrobocie naturalne) – poziom bezrobocia występujący w gospodarce, gdy rynek znajduje się w stanie równowagi. Suma bezrobocia frykcyjnego i bezrobocia strukturalnego. Naturalna stopa bezrobocia w gospodarce rynkowej nigdy nie jest równa zero.

62 Omów poglądy klasyków i keynesistów na temat przyczyn i sposobów zwalczaniabezrobocia. Opisz źródła sztywności („lepkości”) cen i płac.

KLASYCY:

Płace są giętkie, tzn. bez trudu się zmieniają, płace i zatrudnienie działają jak każdy inny rynek dóbr opary na DOSKONAŁEJ KONKURENCJI (wszyscy pracownicy sąd dobrze poinformowani, wszyscy mają te same kwalifikacje, ta samą produktywność, są mobilni.

Jedyne bezrobocie jakie istnieje to BEZROBOCIE NATURALNE (dobrowolne), płaca nominalna JEST GIĘTKA, więc zawsze osiąga równowagę (żeby pojawiło się przymusowe musiało by nie być równowagi).

Przyczyną bezrobocia są ZWIĄZKI ZAWODOWE = zakłócały działanie rynku (doskonałego) wymuszając podwyżki +. ZWOLNIENIA, (dzisiaj podobnie działają PŁACE MINIMALNE).

Płace mogą odbiegać od płac równowagi jedynie w KRÓTKIM OKRESIE.

BEZROBOCIE PRZYMUSOWE pojawiało się jedynie w obliczu zaburzeń na rynku pracy, proponowali, by ograniczyć możliwości związków zawodowych, uniemożliwić strajki etc., a także przekonywali ludzi, ze podwyżki prowadza do ZWOLNIEN. Dodatkowo proponują ograniczyć PODATKI, w celu zachęcenia pracowników do pracy.

KEYNESISCI:

• Uważali ze rynek pracy nie działa jak wszystkie inne rynki dóbr np. sprzętu RTV.

• Uważali, ze płace NIE SĄ GIĘTKIE, nie zmieniają się szybko.

• ZAGREGOWANA PODAŻ JEST PROSTĄ POZIOMĄ.

• Główną przyczyną bezrobocia jest Poziom produkcji, za którym stoi Zagregowany popyt.

• Firmy na zmniejszenie AD, reaguję REDUKCJA GODZIN PRACY, nie zwalniają od razu, rozwiązanie korzystne dla obu stron. Firma zwalniają ponosi PODWÓJNE KOSZTY (odprawy, koszty szkoleń), oraz koszty ponownego zatrudnienia (znów szkolenia, rekrutacja, niższa produktywność na początku pracy, akcja informacyjna itp.).

• Rozwiązaniem są bardziej skomplikowane umowy o prace, gdzie pracownicy godzą się na urlopy w chwilach kryzysu.

• Należy stosować EKSPANSYWNĄ POLITYKĘ zarówno fiskalną (niższe podatki, wydatki rządowe) oraz MONETARNĄ (zasilanie banków operacjami otwartego rynku, obniżka stóp procentowych = tańsze kredyty) => WZROST AD.

• Jednak bezrobocie nie zmniejsza się proporcjonalnie do wzrostu PRODUKCJI bo Wielu pracowników jedynie dostaje większy wymiar godzinny. PRAWO OKUNA = około 2-2,5% PKB musi wzrosnąć by bezrobocie spadło o 1%.

PRZYCZYNY LEPKOŚCI PŁAC:

1. Najważniejszą przyczyną są zdecentralizowane związki zawodowe, które reprezentują pojedyncze firmy (dużo lepiej działa to np. w NIEMCZECH, gdzie związki zawodowe reprezentują całe gałęzie gospodarki albo dany zawód).

2. Tam gdzie związki zawodowe są słabe, występują MILCZACE POROZUMIENIA, między pracownikami i pracodawcami => są ustalane płace minimum, ale w okresie wzrostu koniunktury nie ma tak wysokich podwyżek.

3. USTAWY O PŁĄCACH MINIMALNYCH, w celu zwalczania nędzy, często te płace są ustalane za wysoko i nie można osiągnąć równowagi = dotyka to najbardziej nisko wykfalifikowanych.

4. Bezrobotnym często brakuje doświadczenia na bardziej wymagające stanowiska, zniechęcając firmy do zatrudnienia. Wcześniej zatrudnieni blokują zatrudnienie nowych.

5. Nieraz firmy oferują zawyżone płace by zachęcić pracowników do maksymalizacji efektywności pracy, poprzez systemy bonusowe, tacy pracownicy niechętnie zmienią pracodawcę. Prowadzi to jednak do zatorów na rynku pracy i płac.

6. Względy społeczne, reputacja firmy po obniżce płac może przynieść negatywne skutki na sprzedaż, firmie ciężko zwalniać obniżać płace.

63. Opisz szkody powodowane przez bezrobocie. Uwzględnij efektywność i sprawiedliwość.

Przyczyny bezrobocia:

• Niedozowanie kwalifikacji do wymogów przyszłych pracodawców oraz brak doświadczenia w zawodzie.

• Regulacje prawne np. płace minimalne ochrona pracowników

• Koniunktura gospodarcza, jednak jest przyczyną jedynie przejściowego bezrobocia cyklicznego, nie tłumaczy trwałych różnic między gospodarkami.

• Bezrobocie przyczynia się do obniżenia EFEKTYWNOŚCI GOSPODAROWANIA => efektywność posiadając dane zasoby społeczeństwo wytwarza mniej niż byłoby w stanie wytworzyć przy pełnym zatrudnieniu.

• A EFEKTYWNOŚĆ:

  • Straty związane z bezrobocie wielokrotnie przekraczają inne straty wywołane np. Monopolom, negatywnymi efektami zewnętrznymi, niedoborem dóbr publicznych.

  • Jest to wartość DÓBR I USŁUG, które zostały by wytworzone ponadto, w momencie pełnego zatrudnienia, co jest wielokrotne mnożnikiem, bezrobotni by więcej zarabiali więcej konsumowali zwiększając konsumpcje krajową.

  • Innym kosztem bezrobocia dla społeczeństwa są daniny publiczne w postaci ZASIŁKÓW, które mogłyby być dużo efektywniej wykorzystane przez państwo najefektywniej byłoby zmniejszyć podatki).

• A SPRAWIEDLIWOŚĆ:

  • Kosztem alternatywnym pracy jest wolny czas. Jednak nieraz bezrobotni wybierają ten czas na znalezienie lepszej bardziej odpowiadającą ich preferencji płacowych pracę.

  • Bezrobocie przymusowe (wywołane brakiem popytu na prace) = > spadek dochodów +. Obniżenie poziomu życia => możliwy ZANIK KWALIFIKACJI.

  • Problem SPOŁECZNY = bezrobocie prowadzi do nałogów => UZALEŻNIENIA => większe koszty leczenia.

64. Omów konstrukcję modelu IS-LM.

MODEL ISLM = Model z 1937 roku autorami był HICKS i HANSEN – jest to model opisujący STAN RÓWNOWAGI KRÓTKOOKRESOWEJ w gospodarce jednocześnie na rynku DÓBR/USŁUG oraz na RYNKU PIENIĄDZA. Tworzą go krzywe:

• IS = prezentuje zbiór punktów równowagi między CAŁKOWITYMI WYDATKAMI (AD = G +I + C + NX) równe są produktowi gospodarki (Y) (PKB (PODAŻ)), poziom realnego PKB zdeterminowany więc jest przez stopę procentową (AD = Y). MA NACHYLENIE UJEMNE, gdyż wyższa stopa „i” negatywnie wpływa na wydatki.

• LM = prezentuje wszystkie punkty równowagi na RYNKU PIENIĄDZA (Popyt = podaży).MA NACHYLENIE DODATNIE.

RÓWNOWAGA ZACHODZI TYLKO W JEDNYM PUNKCIE. Przesunięcia krzywych:

• IS, jeżeli w LEWO (restrykcyjna polityka fiskalna), zaś w prawo ekspansywna

• LM, jeżeli w LEWO (restrykcyjna polityka monetarna), zaś w prawo ekspansywna

RYC: MODEL ISLM (RÓWNOWAGA)

65. Wykorzystując model IS-LM, przedstaw skutki polityki budżetowej (fiskalnej) w gospodarce zamkniętej.

POLITYKA FISKALNA =To polityka państwa w zakresie wielkości wydatków państwowych oraz ustanawiania wysokości stopy podatkowej.

EKSPANSYWNA POLITYKA FISKALNA

Powoduje WYPIERANIE WYDATKÓW PRYWTANYCH rządowymi. Wzrost G => przesunięcie IS => wzrost „i” => droższe kredyty => mniej I + mniej C => efekt jest nieproporcjonalnie mniejszy (brak efektywności !) (BRAK WZROSTU PODAŻY PIENIĄDZA) = Gdyby dołączyć rozluźnienie pol. Pieniężnej = DUŻO LEPSZY EFEKT W sumie AD wzrośnie mniej niż o sama wartość wzrostu AD (bo zmniejszy się „I” i „C”). Jednak stopa % wzrośnie mniej, krzywe są płaskie.

66. Wykorzystując model IS-LM, przedstaw skutki polityki pieniężnej (monetarnej) w gospodarce zamkniętej.

POLITYKA MONETARNA = (model zakłada NIEPEŁNE WYKROZYSTANIE ŚRODKÓW PRODUCKJI = Keynes!!), czyli wraz ze wzrostem produkcji CENY STOJĄ, założenie że Import nie ulegnie zmianie.

BC może wpływać na poziom PODAŻY PIENIĄDZA (MS).

• Ekspansywna polityka monetarna (przesuniecie MS w PRAWO) => tym samym cała krzywa LM również przesunie się w PRAWO (zmniejszenie „i” !!! => wzrasta AD (Y) !!!

• Restrykcyjna Polityka monetarna (przesunięcie MS w LEWO) => cała LM również w LEWO => wzrost „i” + SPADEK „AD” (Y).

RYC (3) SKUTKI WZROSTU PODAŻY PIENIĄDZA

MECHANIZM:

JEŚLI wzrośnie „i” => PODAŻ PIENIĄDZA STAŁA => punkt równowagi zachwiany (MD =/= MS) => podaż pieniądza przewyższa popyt na pieniądz => KONIECZNY JEST WZROST AD => spowoduje przesunięcie MD do poziomu równowagi (przy wyższym „i”). REASUMUJĄC => wzrost „i” => wzrost AD (Y) (DODATNIE NACHYLENIE)

RYC: WZROST „i” NA RYNKU PIENIĄDZA

67. Omów konstrukcję modelu AD-AS.

MODEL AD-AS = Opisuje gospodarkę w ujęciu MAKROEKONOMICZNMY za pomocą dwóch krzywych, krzywej AD = zagregowanego popytu, oraz krzywej AS zagregowanej podaży.

• Wyjaśnia związek miedzy inflacją a wielkością produkcji (Y).

• KRZYWA AD = Pokazuje kombinację CEN (P) i PRODUKCJI (Y), dla których zachowana jest równowaga zarówno na rynku DÓBR jak i na rynku PIENIĘŻNYM. JEST OPADAJĄCA.

  • Występuje linia PPP = Parytetu siły nabywczej = czyli inflacja względem innych krajów.

• KRZYWA AS = jej nachylenie zależy od analizowanego okresu

  • Krótkookresowy = (AS) (KEYNESISCI wygrali) = jest nachylona dodatnio, płace są STAŁE, zaś produkcja może być większa lub mniejsza niż POTENCJALNA.

  • Długookresowa (LAS) (KLASYCY wygrali) = jest nachylona pionowo, tzn. płace i ceny się dopasowują. Produkcja osiąga maksymalny POTENCJALNY POZIOM (chyba ze nastąpi szok).

• POLITYKA FISKALNA

  • Krótki okres = Ekspansywna przesuniecie AD w PRAWO => na krótki czas Produkcja przekracza produkcję potencjalną, ale wydatki rządowe mają OGRANICZENIA, więc Krzywa AD wraca z powrotem w LEWO.

  • Długi okres:

    • 1) Ekspansywna polityka fiskalna nie może trwać wiecznie

    • 2) Y musi wrócić na poziom LAS (bez szoku)

    • 3) założenie ze KURS WALUTOWY stały => wzrost cen nie może odchylić się na długi okres od poziomu cen zagranicznych (byłby zbyt wysoki ODPŁYW KAPITAŁU) => inflacja musi wrócić an poziom PPP.

POLITYKA FISKALNA DŁUGI I KRÓTKIOKRES

68. Za pomocą modelu AD-AS przedstaw reakcje gospodarki na szoki popytowe.

UJEMNY SZOK POPYTOWY = spowodowany jest przez CZYNNIK EGZOGENICZNY (zewnętrzny) przesuwa w KRÓTKIM OKRESIE krzywą AD w lewo.

• KRÓTKI OKRES = gospodarka zachowuje się po KEYNESISTOWSKU =Występuje LEPKOŚC CEN (i PŁAC), zmniejsza się produkcja (Y) => Prowadzi to do wzrostu Bezrobocia.

• DŁUGI OKRES = gospodarka zachowuje się klasycznie, osiąga swoją produkcję potencjalną a Ceny i płace są GIĘTKIE, nadmiar bezrobocia (podaży pracy) prowadzi do obniżenia Płac => zmniejszenia bezrobocia => Wzrasta produkcja Y do wyjściowej.

69. Za pomocą modelu AD-AS przedstaw reakcje gospodarki na szoki podażowe.

SZOK PODAŻOWY = spowodowany gwałtowna zmianą w produkcji wywołany np. Wzrostem cen surowca (ropa), gwałtowny zrost płac, zmiana technologii, klęski żywiołowe.

NEGATYWNY SZOK PODAŻOWY = występuje podwójnie negatywny efekt => zmniejsza się produkcja (rośnie bezrobocie) oraz rosną ceny (Stagflacja). Można podzielić na dwa przypadki:

Wzrost cen czynników produkcji, lub spadek zasobów produkcji W KRÓTKIM OKRESIE: SAS przesunie się w lewo => spadek produkcji oraz wzrost cen. DŁUGI OKRES: tutaj są dwa scenariusze: POZYTYWYNY = nastąpi przymusowe bezrobocie => spowoduje spadek płac (bo w długim okresie nie są lepkie), krzywa SAS wróci do stanu przed szokiem. NEGATYWNY = związki zawodowe zwyciężą => wzrost cen surowców prowadzi do długookresowej zmiany w produkcji, drogie czynniki przedsiębiorcy zastąpią tańszymi => SPADEK PRODUKTYWNOŚCI => LAS się przesunie w lewo (wyższe ceny mniejsza produkcja). Efekt klęski żywiołowej lub WOJNY: Od razu LAS przesuwa się w LEWO => zniszczenia mocy produkcyjnych, czy zmniejszenie siły roboczej kraju.

70. Czym jest stagflacja? Wyjaśnij przyczyny stagflacji i sposoby jej zwalczania.

STAGFLACKJA = nazywamy sytuacje w gospodarce, gdy występują jednocześnie zjawiska inflacji i pomniejszenia produkcji całkowitej (depresja), czyli powiększaniu bezrobocia. (zaprzeczenie teorii Phillipsa)

Wywołana SZOKIEM PODAŻOWYM np. Zbyt silne związki zawodowe, bądź podrożenie cen surowców (ropa) = wywołał kryzys lat 70-tych, nadmierne transfery społeczne państwa = (konsumpcja rośnie w małym stopniu, jednak te transfery ograniczają inwestycje Rządowe (G) => zadłużenie Państwa => Państwo musi opłacać swój kredyt zamiast inwestować.

SPOSOBY ZWALCZANIA:

1. LEPSZE bo bez kosztu => CZEKAĆ ! => w długim okresie zgodnie z teorią klasyków płace i ceny przestają być lepkie zaczynają być giętkie => zbyt duże bezrobocie przechyli szalę na OBNIZENIE PŁAC => tańsze koszty produkcji => wzrost produkcji wyjście ze stagflacji.

2. INTERWENCJA RZĄDU (ZŁO!) => ekspansywna polityka monetarna => MS wzrośnie => prowadzi do wzrostu produkcji ale inflacja zmaleje w mniejszym stopniu.

3. NAJLEPIEJ RESTRYKCYJNA POLITYKA FISKALNA I PIENIĘŻNA.

71. Co to jest inflacja? Czym różni się wskaźnik cen konsumenta (ang. consumer price index, CPI) od deflatora PKB?

INFLACJA = to długotrwały PROCES wzrostu OGÓLNEGO poziomu CEN, nie zaś krótkotrwały skok cen.

Ważne by zrozumieć istotę średnich cen, tzn. średnią ważona koszyka dóbr i usług (nie wszystko musi drożeć a wciąż będzie inflacja). Poziomy inflacji:

• Inflacja pełzająca (mniej niż 5% korzystna dla gospodarki = jest smarem dla gospodarki, wzrost efektywności usługodawców prowadzi do inflacji).

• Inflacja umiarkowana (5-10%)

• Inflacja galopująca (10% - 150%)

• Hiperinflacja (powyżej 150% rocznie) np. Węgry, Niemcy

• CPI = wskaźnik cen towarów i usług KONSUMPCYJNYCH. Przy określaniu wskaźnika najważniejszym kryterium są produkty jakie wchodzą w skład oraz przypisane im wagi. Bywają wskaźniki przemysłowe, lub z poziomu całej gospodarki.

• DEFLATOR PKB = to wskaźnik obejmujący całą gospodarkę.

72. Za pomocą równania wymiany Fishera wyjaśnij stanowisko zwolenników ilościowej teorii pieniądza na temat przyczyn inflacji.

ILOŚCIOWA TEORIA PIENIĄDZA = zmiany w PODAŻY PIENIĄDZA => identyczne zmiany w POZIOMIE CEN (PROPORCJA!!!!!!!!!), lecz nie wpływają na PRODUKCJĘ (Y). Prezentowana jak równanie wymiany Fishera.

RÓWNANIE WYMIANY FISHERA = wynika z niego, ze całkowite wydatki w DANYM OKRESIE na zakup dóbr i usług (M *V) równe są wartości nabytych dóbr i usług (Y*P ) (WYDATKI= WARTOŚCI).

M V = YP

M – podaż pieniądza, V prędkość z jaka pieniądz jest wydawany na transakcje, P – poziom cen, Y – realna wielkość produkcji PKB.

• ZAŁOŻENIE: Wielkość produkcji (Y) oraz prędkość wymiany pieniądza (V) na dobra są STAŁE !!!=> wyłącznie Podaż pieniądza (M) wpływa na inflacje (P)

• Wnioski:

  • Zwiększenie Podaż pieniądza (M) prowadzi do PROPORCJONALNEGO wzrostu poziomu Cen (P).

  • Jeśli wzrost nie ejst proporcjonalny upatruje się zmian w szybkości obiegu pieniądza (V)

• INFLACJA JEST ZJAWISKIEM PIENIĘZNYM.

73. Przedstaw obie krzywe Phillipsa. Omów ilustrowane przez nie zależności.

KRZYWE PHILLIPSA: zależność przedstawiona w roku 1958, na podstawie badań zależności Inflacji i Bezrobocia w Wielkiej Brytanii (XIX- XX wiek).

• Przedstawia ujemną zależność miedzy stopą bezrobocia a stopą inflacji (wzrost płac), tzn. jeśli inflacja rośnie bezrobocie maleje. Dzieje się tak w związku z brakiem lepkości cen. Tzn jeśli występuje duże bezrobocie, bezrobotni akceptują niższy poziom płac => zmniejsza się DYNAMIKA WZROSTU PŁAC.

• Krzywa jest wypukła względem POCZTAKU UKŁĄDU WSPÓLRZEDNYCH:

  • Jeśli AD wzrośnie => początkowo istnieje duża NADWYŻKA bezrobotnych, akceptująca obecny poziom płac, w miarę im się będzie bezrobocie zmniejszało => ceny (płace zaczną rosnąć).

• Położenie krzywej Phillipsa zależy od poziomu bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego.

• KRZYWA KRÓKOOKRESOWA = Lepkość płaci cen = Zależność Phillipsa

• KRZYWA DŁUGOOKRESOWA = giętkość cen i płac = Krzywa pionowa (jej położenie związane jest z bezrobociem NATURALNYM).

  • Jeśli występuje Bezrobocie naturalne = Inflacja jest 0 = PUNKT A).

  • Rząd stosuje politykę ekspansywną (bo uznał ze jest za wysokie bezrobocie – mylnie). Wzrasta MS => wzrost AD =>ale jednocześnie INFLACJA (dóbr i płac) => Na chwilę bezrobotni myślą, ze zarabiają więcej, jednak ich relatywne zarobki względem dóbr nie uległy zmianie, równowaga wraca z powrotem na długookresową krzywą (z tym ze inflacja jest na jakimś poziomie a nie 0!!!

• MILTON FIEDMAN = W długim okresie nie występuje zjawisko wymienności inflacji i bezrobocia,, INFLACJA jest zjawiskiem czysto pieniężnym. Interwencja rządu NIE MA WPŁYWU NA BEZROBOCIE.

RYC: KRZYWA PHILLIPSA długo i krótkookresowa.

74. Opisz szkody powodowane przez inflację. Uwzględnij efektywność i sprawiedliwość.

INFLACJA = to długotrwały PROCES wzrostu OGÓLNEGO poziomu CEN, nie zaś krótkotrwały skok cen. Ważne by zrozumieć istotę średnich cen, tzn. średnią ważona koszyka dóbr i usług (nie wszystko musi drożeć a wciąż będzie inflacja).

INFLACJA A SPRAWIEDLIWOŚĆ (REDYSTRYBUCJA DOCHODÓW):

• Zamożni są dotknięci bardziej bo tylko oni mają OSZCZĘDNOŚCI (inflacja uderza w oszczędności).

• Z drugiej strony wg. Keynesa Podatek inflacyjny najbardziej uderza w grupę biednych, których gotówka stanowi bardzo duży odsetek majątku (nie mają inwestycji).

• Różnica miedzy wierzycielami a dłużnikami, dłużnicy korzystają na inflacji, w przyszłości maja zapłacić ceny dzisiejsze, a w przyszłości będą zarabiać więcej.

• Różnorodność w grupach społecznych, np. emeryci, którzy niejako oszczędzali całe życie, ich wypłaty nie są do końca waloryzowane o inflacje.

• Tym samym, inflacja zmniejsza REALNĄ WARTOŚC DŁUGU PUBLICZNEGO = korzyść Państwa

• Zbyt wielka inflacja powoduje spadek produkcji (bo firmy nie mają pieniędzy na wypłaty pracownikom, bądź nowe ceny surowców) = > zmniejszenie ogólnie PKB, jeśli firmy nie poradzą sobie.

• Wyższe podatki, Państwo nie dba o waloryzacje limitów, ulg oraz progów podatkowych.

INFLACJA A EFEKTYWNOŚC EKONOMICZNA:

• Zniekształca sygnały cenowe = jest to niesamowicie ważne dla firm produkcyjnych by planować swoje koszty w przyszłości, jeśli wystąpią szoki inflacyjne może to zaburzyć płynność danej firmy.

• Zbędne wydatki takie jak: KOSZT ZMIANY MENU = czyli wszelkiego rodzaju menu, naklejki ulotki etc. muszą zostać przedrukowane nowe kampanie reklamowe, dostarczenie informacji.

• KOSZT ZDZIERANYCH ZELÓWEK = wiąże się z kosztami transakcyjnymi, kiedy to ludzie próbują pozbyć się gotówki na rzecz towarów, w krótkim okresie rośnie tez podać i mogą wrosnąć nierynkowo ceny.

• Jeśli w Kraju Panuje inflacja = ludzie mogą, zostać ogarnięci paniką i będą uciekać do innych walut, zawyżając niesamowicie podaż krajowej waluty. Wpływając na jej kurs wymiany (obniżając go, eksporterzy w takich sytuacjach mogą ponieść dotkliwe straty jeśli się nie zabezpieczyli.)

• Niedostosowanie stóp procentowych może wpłynąć na ograniczenie akcji kredytowej banków komercyjnych => Dużo mniej konsumpcji dużo mniej Inwestycji.

• JEDNAK MAŁA RPZEWIDYWALNA INFLACJA JEST KONIECZNA => łączy się ze wzrostem produktywności niektórych USŁUG !!! (tzn. jeśli usługa jest bardziej produktywna musi być odrobinę droższa = postęp technologiczny musi rodzić inflacje).

75. Omów wpływ oczekiwań inflacyjnych na zachowania podmiotów gospodarczych(uwzględnij hipotezę adaptacyjnych i racjonalnych oczekiwań).

Najważniejsze to TĘPO dostosowań rynku do PRZEWIDYWAŃ INFLACJI.

• Rząd uważa ze aktualna inflacja jest za wysoka => RESTRYKCYJNA POLITYKA PIENIĘZNA => Zmniejszenie MS => Krzywa w lewo => stopy procentowe w górę => zmniejszenie AD => zwiększenie bezrobocia (krótkookresowa Krzywa Phillipsa przesuniecie do punktu A) (mała zmiana inflacji DUZY WZROST BEZROBOCIA = niekorzystne !) Następują dwa scenariusze:

  • PRACOWNICY WIERZĄ, że rząd utrzyma taką politykę i inflacja obniży się BARDZIEJ, dwojaki efekt wspomagający obniżenie płac:

    • Nie boją się spadku płac realnych

    • Jest już duże bezrobocie, duża konkurencja na rynku pracy

    • SKUTEK: OBNIŻENIE PŁAC => przesunięcie krzywej Phillipsa w DÓŁ (punkt B). => inflacja się obniża => Wzrasta AD => spadek bezrobocia (firmy chcą zatrudnić więcej po niższych płacach), gospodarka wraca na ŁUGOOKRESOWĄ KRZYWĄ PHILLIPSA (BEZROBOCIE NATURALNE) = równowaga.

  • PRACOWNICY NIE WIERZĄ że inflacja spadnie, związki zawodowe blokują spadek płac. Rząd stosuje restrykcyjna politykę pieniężną => Gospodarka osiąga Punk A na krzywej Phillipsa (zwiększenie bezrobocia) => możliwe że rząd tego nie wytrzyma i Dodrukuje pieniądze by pobudzić AD.

• Im ludzie BARDZIEJ WIERZĄ ze dany poziom inflacyjny zostanie osiągnięty tym bardziej prawdopodobne jest że zostanie on osiągnięty.

RYC: OCZEKIWANIE INFLACYJNE NA KRZYWEJ PHILLIPSA

TEORIA OCZEKIWAŃ ADAPTACYJNYCH:

• Konsumenci bazują przyszłą inflację bazując na inflacji w latach poprzednich.

• Uwzględniają dodatkowo błąd popełniony w przewidywaniach.

• Nie biorą pod uwagę czynników zewnętrznych kształtujących inflacje (np. polityka rządu).

TEORIA RACJONALNYCH OCZEKIWAŃ:

• Podmioty gospodarcze biorą pod uwagę WSZYSTKIE INFORMACJE i czynniki które wpływają na inflację

• Ostateczny wynik zależy od tego, czego LUDZIE OCZEKUJĄ np. Jeśli uważają ze PLN będzie tracić, będą ja sprzedawać (podaż rośnie lawinowo) obniżając tym samym cenę tej waluty, aż do pewnego momentu => FOREX analiza TŁUMU.

• Błędy z przeszłości nie wpływają na obecne błędy, stare błędy zanikają na skutek uczenia się.

76. Przedstaw główne korzyści społeczeństwa z handlu zagranicznego. Uwzględnij teorię kosztów komparatywnych.

KORZYŚCI Z HANDLU ZAGRANICZNEGO:

1. Dostęp do towarów niedostępnych niemożliwych do wyprodukowania w danym kraju (większy wybór)

2. Powiększenie PKB, lepsza specjalizacja, podnosi produkcję tylko tych dóbr w których jesteśmy dobrzy w produkcji, a importujemy tylko te co gorzej byśmy sami produkowali

3. Prowadzi to pośrednio do wzrostu zatrudnienia, zmniejszenia niewykorzystanych możliwości produkcyjnych

4. Zwiększenie naszego eksportu => umożliwia zwiększenie naszego importu albo w ogóle jego istnienie, bez importu moglibyśmy być bardziej zacofani technologicznie.

5. Zmiany cen CZYNNIKÓW PRODUKCJI => zwiększenie produktywności (efektywności)

6. Racjonalne wykorzystanie zasobów.

7. Wzrost ogólnego poziomu DOBROBYTU => wyższa krzywa obojętności.

TEORIA KOSZTÓW KOMPARATYWNYCH

• Opracowana przez Davida Ricardo w roku 1817. Byłą rozszerzeniem teorii Adama Smitha o Teorii kosztów absolutnych

• Uwypukla względne koszty produkcji, Dane Państwo powinno produkować tylko te dobra, które produkuje względnie taniej od innego kraju i je eksportować = > wtedy przewagę KOMPARATYWNĄ w wytwarzaniu dobra nad innym krajem.

• Przewaga komparatywna w produkcji = niższy koszt ALTERNATYWNY w jednym kraju niż w drugim (możliwe jest że kraj 1 ma przewagę absolutną w produkcji obu dóbr A i B, jednak niemożliwe by miał przewagę komparatywną w obu).

• Np. Polska produkuje 8t Miedzi i 4 beczki wina dziennie, Niemcy 9t miedzi i 18 beczek wina (wg Smitha są bardziej wydajne nie powinien istnieć handel, wg Ricardo powinien !) => POLSKA: taniej produkuje miedź niż wino, powinna produkować miedź, zaś Niemcy taniej wino niż miedź, powinni produkować Wino i eksportować miedź),

77. Czy państwo powinno chronić rynek krajowy przed towarami z zagranicy? Przedstaw argumenty za i przeciw protekcjonizmowi.

PROTEKCJONIZM = polityka ochrony produkcji i handlu KRAJOWEGO przed kongruencja zagraniczną. Stosowane są takie narzędzia jak: cła, subsydia, Embarga.

ARGUMENTY SŁUSZNE ( W OKRESLONYCH WARUNKACH):

• Wprowadzenie ceł odwetowych i subsydiów wyrównawczych

• W dużych krajach, podkreśla ich dominacje i reputacje (jednak niesie długofalowe pogorszenie kontaktów = Rosja)

• Ochrona gałęzi gospodarki RACZKUJACEJ, oraz narażonego na MONOPOL, poprzez zastosowanie cen DUMPINGOWYCH

• Umożliwia rozwój gałęzi nieefektywnych, a potrzebnych społecznie: Kultura i oświata.

• Wpływa na bezpieczeństwo kraju, gałęzie militarne

• Względy społeczne (zatrudnienia)

  • Pomaga przetrwać osobom, o niższych kwalifikacjach

  • Pomaga przetrwać gałęziom skazanym na szybką zagładę

• PWŁYWY BUDZETOWE z cła = można je wydać na inwestycje bądź obniżenie podatków

• Przyczynia się do wzrostów zysków firm krajowych => Zwiększa PKB

• Aspekty środowiskowe, przeciwdziała produkcji dóbr zanieczyszczających środowisko

• Względy CZYSTO POLITYCZNE (kłótnia państw)

ARGUMENTY PRZECIWKO PROTEKCJONIZMOWI:

• Zmniejszenie krajowych firm na rynku eksportowym

• Nieraz zakłóca doskonałą konkurencje => Poziom dobrobytu społecznego

• Negatywny wpływ na gospodarkę światową co odbije się mnożnikowo na nas

• Prowadzi do niesprawiedliwych podziałów majątku.

78. Od czego zależy poziom kursu walutowego w gospodarce? Uwzględnij nominalny i realny kurs walutowy.

Kurs walutowy jest to cena danej waluty wyrażona w innej walucie.

• Kurs nominalny = nie uwzględnia stopy inflacji zwany.

• Realny kurs = to kurs nominalny skorygowany o stopy inflacji w danych krajach ( uwzględnia różnice w poziomach cen w porównywanych krajach).

• Aprecjacja – wzrost wartości waluty na rynku (kurs płynny)

• Deprecjacja – spadek wartości waluty na rynku (kurs płynny)

• Dewaluacja – administracyjne zmniejszenie wartości waluty (kurs stały)

• Rewaluacja – administracyjne zwiększenie wartości waluty (kurs stały)

Poziom kursu walutowego w gospodarce zależy od różnych czynników, które można podzielić na grupy:

Ekonomiczne:

• Popyt i podaż na waluty obce na krajowym rynku walutowym – wzrost popytu na walutę powoduje jej aprecjację - jej kurs wobec waluty obcej spada (np. z 5 EUR/PLN na 3 EUR/PLN); wzrost podaży na walutę powoduje jej deprecjację;

• PKB – wzrost PKB powoduje umacnianie się waluty krajowe;

• Stan bilansu handlowego i płatniczego kraju – nadwyżka bilansu powoduje umocnienie waluty, deficyt powoduje osłabienie waluty) (związane z popytem i podążą na walutę)

• Różnice w stopach procentowych między krajami – pod uwagę bierze się realne stopy procentowe; jeśli krajowe st. Procentowe wyższe niż zagraniczne => Napływ kapitału do inwestycji => Wzrost popytu na naszą walutę => APRECJACJA.

• Różnice w stopach inflacji między krajami => wzrost inflacji =>wolimy importować => wzrost podaży naszej waluty => DEPRECJACJA

• Polityka mikro i makroekonomiczna – przy zmianach pozytywnych następuje umocnienie waluty;

• Ataki spekulacyjne – jeżeli są udane prowadzą do dewaluacji waluty (Spekulant pożycza daną walutę, wyprzedają ją na rynku powodując spadek jej kursu, spekulant odkupuje walutę po niższej cenie i spłaca pożyczkę zachowując różnicę jako zysk);

• stopień reglamentacji waluty – ograniczenie w obrocie.

Polityczne:

• Sytuacja międzynarodowa

• Napięcia polityczne (np. przedterminowe wybory, śmierć przywódców, zamach stanu, dymisje);

• Kryzysy finansowe

Psychologiczne:

• Oczekiwania dotyczące przyszłego stanu gospodarki (prognozy optymistyczne lub pesymistyczne)

• Jeżeli na rynkach walutowych panuje określona tendencja, pojedynczy uczestnik będzie za nią podążał (TEORIA TŁUMU).

79. Omów wpływ zmiany kursu walutowego na gospodarkę.

Kurs walutowy nie jest stały w większości gospodarek świata, zmienia się nieustannie każdej sekundy na Giełdzie walut (FOREX), najbardziej płynnej giełdzie świata.

• Aprecjacja (rewaluacja) prowadzi do wzrostu wartości naszego kursu = nasz eksport staje się relatywnie droższy, a import tańszy

• Deprecjacja (dewaluacja) na odwrót + INFLACJA (bo ceny towarów importowanych również zawierają się w indeksach cenowych dóbr konsumpcyjnych !!)

TWORZĄ SIĘ LOBBY INTERESU W RZĄDZIE.

W przypadku kursu płynnego (założenie: stały stan rezerw dewizowych + Saldo płatnicze =0 + brak interwencji państwa):

• BC nie musi posiadać wysokich rezerw walutowych by łatać nadpłynność lub niedpołynność swojej waluty.

• występują bardzo duże często bardzo gwałtowne wahania spowodowane zdarzeniami losowymi (zamachy terrorystyczne, publikacja danych makroekonomicznych, klęski żywiołowe).

• Krótki okres = Mobilność kapitału prowadzi do ZAPEWNIENIA PARYPETU STÓP PROCENTOWYCH (niemożliwy jest arbitraż) => Jeśli występują różnice w stopach procentowych, są one zacierane przez różnice w kursach walutowych, inaczej kapitał BY PRZEFRUNĄŁ MOMENTALNIE!

• Długi okres = ZAŁOŻENIE: Produkcja na poziomie POTENCJALNYM, ceny i płace są giętkie, wzrost AD prowadzi wyłącznie do inflacji.

  • Jeśli EKSPORT > IMPORT => (więcej chce kupować naszą walutę niż my ją sprzedajemy ) => Aprecjacja => podrożenie naszych towarów relatywnie => zmniejszenie EKSPORTU = równowaga ZEWNĘTRZNA.

W przypadku sztywnego kursu:

• Zmniejsza się ryzyko kursowe firm operujących wewnątrz kraju = UŁATWIA PLANOWANIE

• Decydują się kraje BARDZO DYNAMICZNIE SIĘ ROZWIJAJACE (CHINY), bądź przeżywające poważne problemy gospodarcze.

• Wymusza na CB utrzymywanie ogromnej ilości rezerw dewizowych by zasilać rynek.

80. Czym jest kurs walutowy odpowiadający parytetowi siły nabywczej? Na czym polega jego przydatność w ekonomii?

O KURSIE WALUTOWYM POWIEDZIEĆ co się wie.

PARYPET SIŁY NABYWCZEJ = wyznaczany jest poprzez porównanie Cen CAŁEGO KOSZYKA DÓBR (w obu krajach taki sam koszyk), uwzględniając przelicznik walut między tymi krajami (wszystko w tym samym czasie).

• Ustala się RZECZYWISTĄ SIŁĘ NABYWCZĄ WALUTY (tzn. jeśli Polak zarabia 4 razy mniej niż Niemiec, ale mamy 4 razy droższy koszyk, nasza siła nabywcza jest taka sama).

• Parypet siły nabywczej kursu może być od nominalnego wyższy lub niższy.

• Zmiany w Inflacji miedzy krajami wpływają na dostosowanie się kursów walutowych między tymi krajami.

• UŁATWIA MIĘDZYNARODOWE PORÓWNANIE PKB.

• KURS WALUTWOWY odpowiadający PPP jest ukształtowany na takim poziomie, że by cena tego Samego dobra w różnych krajach zdenominowana do 1 jedynej Waluty była TAKA SAMA.

ZASTOSOWANIE W EKONOMII:

• PRZEWIDYWANIE ZMIAN KURSÓW WALUTWYCH W PRZYSZŁOŚCI = jeśli Nominalny kurs walutowy nie zmieni się zgodnie z PPP kursu walutowego = MOŻLIWY ARBITRAŻ i łatwe zyski.

• UMOŻLIWIA UTRZYMANIE REALNEGO KURSU WALUTOWEGO NA STAŁYM POZIOMIE.

• Należy podkreślić, ze jest tylko teoretyczny => ciężko wyznaczyć dwa identycznie produkowane dobra w różnych krajach (np. usługi) ponadto dochodzą koszty transportu towarów usług.

81. Dlaczego w rzeczywistości kurs walutowy odchyla się od poziomu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej? Omów efekt Samuelsona-Balassy.

Wyrażone w JEDNEJ WALUCIE ceny wielu dóbr w kraju o WYSOKIEJ PRODUKTYWNOŚCI są wyższe, niż te same dobra w kraju o NISKIEJ RPODUKTYWNOŚCI.

• REALNY kurs w krajach „bogatych” jest wyższy od krajów relatywnie biednych

• DOBRA HANDLOWE = w bogatych rajach występuje wysoka produktywność => płace w tych gałęziach są wysokie.

• DOBRA NIEHANDLOWE = względnie niska produktywność, ale ze względu na brak możliwości arbitrażu (handlu) => i tak uzyskują WYSOKIE CENY => Wysokie PŁACE => żeby nie było MASOWEGO ODPŁYWU pracowników do dóbr handlowych. (wzrost produktywności jest albo niemożliwy albo bardzo powolny, np. proste usługi typu krawiectwo szewc etc.)

• W SUMIE przeciętne ceny w krajach bogatszych muszą być wyższe. CENY w krajach bogatych są TRWALE PRZEWARTOŚCIOWANE.

• CO WPŁYWA NA KURS WALUTOWY (FUNDAMENTALNE):

  • ZADŁUZENIE FINANSÓW PUBLICZNYCH = wysokie osłabia ZAUFANIE => w długim terminie deprecjacja.

  • POPYT PODAŻ NA RYNKU WALUTOWYM = jeśli eksport wygrywa => więcej jest popytu na naszą walutę => aprecjacja.

  • WZROST GOSPODARCZY = zależy bardzo od bilansu PŁATNICZEGO => w momencie rozwoju DYNAMICZNEGO => kraj dużo IMPORTUJE Kapitałów i środków produkcji => Import wygrywa => deprecjacja.

  • REALNA STOP PROCENTOWA = (skorygowana o tempo inflacji) = jeśli jest relatywnie wyższa niż w innych krajach => opłaca się u nas lokować kapitał => popyt na PLN => Aprecjacja.

  • INFLACJA = Jeśli jest wyższa u nas => dobra importowane zaczynają być bardziej opłacalne => deprecjacja.

  • WIĘKSZOŚC WAHAŃ I TAK DOTYCZY ZUPEŁNIE INNYCH CZYNNIKÓW NIE FUNDAMENTALNYCH

    • Oczekiwania co do rozwoju gospodarczego

    • Polityka fiskalna i pieniężna

    • Oczekiwania dotyczące przyszłej polityki

    • Czynniki klimatyczno hazardowe

    • Sytuacja w regionie i krajach partnerskich

82. Dlaczego w rzeczywistości kurs walutowy odchyla się od poziomu odpowiadającego parytetowi siły nabywczej? Omów efekt Samuelsona-Balassy.

MODEL IS-LM = model najważniejsze założenie to gospodarka zamknięta => brak wpływu eksportu netto na gospodarkę. Model Mundella-Fleminga dokłada BILANS PŁATNICZY (model doskonalszy pełniejszy), składający się z:

• PRZEPŁYWÓW DÓB I USŁUG

• PRZEPŁYWÓ KAPITAŁOWYCH

MODEL M-F pozwala zaprezentować gospodarkę w stanie równowagi równocześnie na rynku dóbr i usług (IS) rynku Pieniężnem (LM) oraz RÓWNOWAGI BILANSU PŁATNICZEGO (krzywa BP) przy danym poziomie STÓP PROCENTOWYCH.

• Taka stopa procentowa która zalewania jednocześnie przecięcie się krzywych IS i LM oraz zapewnia równowagę BILANSU PŁATNICZEGO.

• Występuje kwestia mobilności kapitału rozróżniamy dwa ekstrema:

DOSKONALE MOBILNY KAPITAŁ: krzywa BP jest doskonale elastyczna (pozioma) = występuje np. w Unii Europejskiej, gdzie inwestorzy dowolnie mogą zakupywać kapitał na dowolnym rynku w nieograniczonej ilości przy NISKICH KOSZTACH TRANSAKCYJNYCH => prowadzi to doskonałej alokacji kapitału tam gdzie ZWROT Z INWETSYCJI JEST NAJWYŻSZY.	BRAK MOBILNOŚCI KAPITAŁU: brak możliwości lokowania kapitałów w różnych gospodarkach => Zmiana stóp procentowych za granicą nie wpływa na naszą gospodarkę.

EKSPANSYWNA POLITYKA FISKALNA: (TYLKO STAŁE)

Stały kurs walutowy => Wzrost G (bądź obniżenie T) => wzrost AD (krajowego) => Krzywa IS w prawo => nowy punkt równowagi (E1) + WZRASTA „i” => POWINIEN BYĆ NAGŁY PRZYPŁWY KAPITAŁÓW (inwestycyjnych) doprowadzający do APRECJACJI !!! ale…. => BC nie chce APRECJACJI (ma być stały) więc podwyższa PODAŻ PIENIADZA (za pomocą skupu zagranicznych walut => Wprowadza PLN => zwiększa podaż PLN => deprecjacja jednocześnie przesuwa LM w prawo (zmniejszając stopy procentowe) = RÓWNOWAGA!!!! (E3). SKUTECZNA!!!!

Płynny kurs walutowy => Wzrost G (bądź obniżenie T) => wzrost IS => nowy punkt równowagi (E1) (+ wzrost stóp procentowych => aprecjacja PLN => EKSPORT SPADA + Import rośnie (jeszcze głębszy efekt !!) => AD maleje !!! => IS wraca !!

RESTRYKCYJNA POLITYKA FISKALNA: (TYLKO STAŁE)

Stały kurs walutowy => G spada => AD spada=> IS w lewo => spada „i” => (przejściowy punkt równowagi (E1) => Odpływ kapitałów z Polski ! => wzrost PODAŻ PLN => deprecjacja BC REAGUJE => skupuje pieniądz z rynku (zmniejsza PODAŻ pieniądza MS) => LM w lewo + jednocześnie sprzedaje swoje REZERWY (zwiększa popyt na PLN) = aprecjacja => RÓWNOWAGA (SKUTECZNIE) ale zmniejszenie produkcji.

Płynny kurs walutowy => G spada => AD spada=> IS w lewo => spada „i” => (przejściowy punkt równowagi (E1) => Odpływ kapitałów z Polski ! => wzrost PODAŻ PLN => deprecjacja. BC nie interweniuje => deprecjacja => powiększa się eksport zmniejsza się import => IS rośnie (ALE MNIEJ!) nowy punkt równowagi (E2) => (jest to OBSZAR DEFICYTU bo poniżej BP) aleeee => BP się przesunie w dół (w związku z deprecjacją).

83. Za pomocą modelu Mundella-Fleminga opisz skutki ekspansywnej i restrykcyjnej polityki pieniężnej w gospodarce otwartej.

TO SAMO O MODELU M-F!! oraz stopień mobilności kapitału. EKSPANSYWNA POLITYKA MONETARNA: (TYLKO PŁYNNY SKUTECZNY) (restrykcyjna odwrotnie)

STAŁY KURS WALUTOWY => BC powiększa MS (podaż pieniądza) => LM przesuwa się w prawo => zmniejszają się „i” => odpływ kapitału => podaż PLN wzrasta => powodowałoby deprecjacje ALE: BC MUSI INTERWENIOWAĆ => zwiększyć popyt PLN poprzez sprzedaż dewiz => jednocześnie spada podaż PIENIĄDZA => LM z powrotem (NIESKUTECZNIE)	PŁYNNY KURS WALUTOWY => BC powiększa MS (podaż pieniądza) => LM przesuwa się w prawo => zmniejszają się „i” => odpływ kapitału => podaż PLN wzrasta => NASTĘPUJE deprecjacja! EKSPORT rośnie, IMPORT spada => wzrasta AD => IS przesuwa się w prawo => NOWY PUNKT RÓWNOWAGI (większa produkcja stopy zatrzymane) SKUTECZNIE

84. Opisz skutki ekspansywnej polityki pieniężnej w gospodarce otwartej w długim okresie. Na czym polega neutralność pieniądza?

Jeśli BC EKSPANSYWNA POLITYKA PIENIĘZNA => wzrasta podaż pieniądza (MS) => SPADEK STÓP PROCENTOWYCH, konsekwencje w 3 kanałach (WSZYSTKO WYŁĄCZNIE W KRÓKIMOKRESIE !!!):

• Kanał tradycyjny =Konsumpcja rośnie (C), inwestycje rosną (I) => AD rośnie

• Kanał kursowy => odpływ kapitału => deprecjacja => wzrost eksportu spadek importu => AD rośnie

• Kanał kredytowe = to samo co tradycyjny tylko, ze s perspektywy banków komercyjnych

W długim okresie polityka pieniężna jest neutralna, w krótkim okresie CENY i PŁĄCE BYŁY LEPKIE => brak dostosowań popytu i podaży => w długim okresie gospodarka wróci do POZIOMU POETNCJALNEGO PRODUKCJI (w krótkim mogła wyjść poza). Więc ekspansywna polityka pieniężna prowadzi wyłącznie do inflacja Przesuwania się E w górę długookresowej krzywej PODAZY (LAS) = brak stymulacji produkcji i zatrudnienia (musiałby BYĆ SZOK!!!).

85. Na czym polega kryzys walutowy? Jakie są jego przyczyny i skutki?

KRYZYS WALUTOWY = jest naruszeniem stanu gospodarki na skutek UTRATY ZAUFANIA DO WALUTY danego kraju przez wszystkie podmioty gospodarcze, zarówno rezydentów jak i nierezydentów. Przyczyny:

• Gwałtowne zmiany popytu na daną walutę (np. związane z katastrofami)

• Nagłe napływy kapitału (kryzys Azjatyckich Tygrysów 97 roku)

• ATAKI SPEKULACYJNE

• Czynniki psychologiczne

Skutki kryzysu walutowego:

• Silna dewaluacja (dla kursu stałego) bądź silan deprecjacja kursu płynnego

• Obniżenie rezerw walutowych BC (który próbował leczyć)

• Gwałtownie rosnące stopy procentowe

• Ogólne problemy wypłacalności firm i przedsiębiorstw

• ZAŁAMANIE GOSPODARKI

Kryzys może istnieć samoistnie lub być wspierany przez inne kryzysy finansowe (lub z nich wynikać):

• Kryzys rynku pienionego = wpływa na poziom stóp procentowych

• Kryzys bankowy = niewypłacalność banków = zamrożenie aktywów dla innych podmiotów

• Kryzys giełdowy = ataki spekulacyjne, Wrogie przejęcia kluczowych firm

3 typy kryzysów walutowych:

• 1 Generacji opisany przez Paula Krugamna z końca lat 70. Odnosi się do krajów STABILIZUJACYCH KURS, wpływ miała niespójna polityka Makroekonomiczna => Ekspansywna fiskalna(teoretycznie skuteczna) => finansowanie deficytu budżetowego za pomocą emisji pieniądza => INFLACJA (przy stałym kursie) => rośnie Import (zagraniczne towary są relatywnie tańsze, presja na podrożenie cen towarów przez na eksportowanych) => AD spada => CORAZ WIĘKSZA PRESJA NA WALUTY, BC nie wytrzymuj + ATAK SPEKULACYJNY.

• 2 Generacji: opisany w latach 80 przez Obstfelda =>również stały kurs również niespójność polityki pieniężnej => kwestie kosztu utrzymania stałego kursu vs koszty dewaluacji => inwestorzy czują że to tylko kwestia czasu aż nastąpi dewaluacja JUŻ DZIS SIĘ POZBYWAJĄ WALUTY.

• 3 Generacji: dotyczy kryzysy Azjatyckich Tygrysów z końca lat 90. Inwestorzy PRZEKAPITALIZOWALI TE MAŁE PAŃSTWA => doszli do wniosku w pewnym momencie, że stopy zwrotu z inwestycji nie będą tak wysokie jak oczekiwali => WYCOFANIE KAPITAŁOW + ATAKI SPEKULACYJNE => spowodowało to Dewaluacje walut o 50% !

86. Co to jest wzrost gospodarczy? Wymień główne źródła wzrostu gospodarczego.

WZROST GOSPODARCZY = STAŁE zwiększanie zdolności produkcyjnych pożądanych przez ludzi na terenie danego kraju.

Wzrost gospodarczy uwarunkowany jest:

• możliwością wzrostu wielkości czynników produkcji. (kapitał, ziemia, praca)

• efektywnością wykorzystania tych czynników produkcji

Czynniki wzrostu gospodarczego:

• ilość i jakość pracy

• kapitał rzeczowy (zasoby surowców, maszyn i urządzeń)

• kwalifikacje pracowników (edukacja, szkolenia)

• stopień i zakres dostępu do kapitału

• wymiana międzynarodowa (w szczególności chodzi tutaj o wymianę technologii, doświadczeń publikacji naukowych)

Bariery wzrostu gosp.:

• niedorozwój infrastruktury społ i tech.

• zadłużenie

• ubożenie społeczeństwa

87. Co to jest makroekonomiczna funkcja produkcji? Podaj przykład funkcji CobbaDouglasa i omów jej najważniejsze cechy.

FUNCKJA PRODUKCJI jest to maksymalna WIELKOŚC w produkcji dóbr i usług, jaką dane PRZEDSIĘBIOSTWO może wyprodukować z kombinacji dostępnych CZYNNIKÓW PRODUKCJI w danym okresie czasu.

• MAKROEKONOMICZNA FUNKCJA PRODUKCJI czyli zagregowana funkcja produkcji opisuje w ile spośród dostępnych czynników produkcji mogą wszystkie jednostki gosp. Wyprodukować w obrębie danego kraju w danym czasie. Czynniki produkcji nazywamy:

  • Kapitał pracujący

  • Kapitał ludzki

  • Technologie

  • (oraz niektóre opracowania dodają coś co nazywa się PRZEDSIĘBIROCZOŚCIĄ)

• Funkcja ta opisuje RELACJĘ nakładów do wyników.!

• Funkcja jest fundamentalnym i kluczowym elementem porównań między gospodarkami oraz porównań w czasie (jak dana gospodarka się rozwijała), na jej podstawie można oszacować PKB danej gospodarki (znając liczbę rezydentów i nierezydentów).

• Powinna spełniać warunki:

  • Przy zerowym nakładzie na K i L, powinna osiągać poziom 0

  • Założenie stałych korzyści skali (tzn. jeśli zwiększymy K i L o taką samą ilość wzrośnie produkcja)

• MODEL SOLOWOWA => neoklasyczny model funkcji produkcji.

• Funkcja Cobba-Douglasa:

  • Występuje tylko, K (kapitał), N (praca ludzka) oraz A (technologia)

  • Zwraca uwagę na SUBSTYTUCYJNOSĆ kapitału i pracy mierzona ELASTYCZNOŚCIAMI (suma ich elastyczności to 1)

  • Funkcja jest ROSNĄCA

  • Występują STAŁE KORZYŚCI SKALI

  • Można ją w prosty sposób zapisać w postaci logarytmicznej

88. Omów model wzrostu gospodarczego Roberta Solowa i zjawisko realnej konwergencji.

Omówienie modelu Solowa. Założenia:

• neoklasyczna funkcja produkcji, tj.:

  • stałe korzyści skali,

  • malejące, ale dodatnie krańcowe produktywności czynników produkcji,

  • wzrost ilości jednego czynnika produkcji zwiększa, ceteris paribus, produktywność pozostałych czynników produkcji,

  • spełnienie warunków:

    • gdy ilość danego czynnika produkcji dąży do zera, jego produktywność dąży do nieskończoności,

    • gdy ilość danego czynnika produkcji dąży do nieskończoności, jego produktywność dąży do zera,

• zamknięta gospodarka,

• stała w czasie stopa oszczędności, oszczędności w całości w każdym okresie przeznaczane są na inwestycje w kapitał (WIELKA WADA TAK NIE JEST !!)

• stałe tempo przyrostu naturalnego (liczba urodzeń)

• stała stopa deprecjacji kapitału (amortyzacji)

W przypadku 2 czynników produkcji (K i L):

• Równowaga: INWESTYCJE FAKTYCZNE = INWESTYCJE WYMAGANE

• Przyrost naturalny = przyrost PKB => Przyrost per capita NIE ROŚNIE => to nieprawda potrzebne było dołożenie 3 czynnika (technologii).

W przypadku 3 czynników produkcji (razem z A Technologią):

• Równowaga: to samo = INWESTYCJE FAKTYCZNE = INWESTYCJE WYMAGANE

• Uznano, że technologia wpływa WYŁĄCZNIE NA PRACE => PKB rośnie w tempie przyrostu technologii i populacji, zaś PKB per capita rośnie wyłącznie w tempie przyrostu technologii.

PROBLEM KONWERGENCJI:

• Konwergencja absolutna: => Kraje biedne powinny mieć przejściowo wyższe tempa wzrostu niż bogatsze, doganiać je. Mają tak duży ubytek technologii, że łatwo im jest go wypełniać bogate mają już te technologie czekają aż same wymyślą nowe to TRWA => duży przyrost produktywności + BEZPŁATNE KOPIOWANIE CUDZYCH ROZWIĄZAŃ, bez ponoszenia kosztów prób i błędów (EFEKT GAPOWICZA!).

• Konwergencja względna: możliwym jest, że przy różnych poziomach PKB dwa kraje rosną w tym samym tempie ze względu na przepływ informacji i technologii. Jednak rodzi się pytanie czy ten przepływ jest swobodny (prawa własności intelektualnej). => KRAJE SIĘ GRUPUJĄ wg poziomu rozwoju TECHNOLOGII => biedniejsi zostają jeszcze biedniejsi, bogatsi jeszcze bogatsi od biedniejszych. Bardzo trudno przeskoczyć do innych grup.

89. Omów różnice między egzogenicznymi i endogenicznymi teoriami wzrostu gospodarczego.

TEORIA EGZOGENICZNA:

• Rząd ani jego polityka nie mają wpływu na rozwój gospodarczy kraju

• Bazuje na neoklasycznych założeniach, gdzie główną determinantą rozwoju jest POZIOM TECHNOLOGI i postęp technologiczny.

• Dziś już nieaktualna nie sprawdzała się była modna w 1945-1980.

• 3 czynniki produkcji: KAPITAŁ, LUDZIE, TECHNOLOGIA

• Względnie ubogi kraj może się znacznie szybciej rozwijać niż bogaty, gdyż ma dostęp do gotowej sprawdzonej skutecznej technologii, bez wydatkowania nakładów na jej rozwój.

• Uboższe rozwijają się szybciej niż zamożne, gdyż mają mało kapitału, KAPITAŁ wędruje tam gdzie może mieć większy zwrot z inwestycji (kraje biedne).

• Spadające krańcowe produktywności czynników produkcji ! => Przy tej samej stopie oszczędności kraj ubogi rozwija się szybciej niż bogaty.

TEORIA ENDOGENICZNA:

Rząd i jego polityka MAJĄ WPŁYW na Rozwój gospodarczy, po roku 1980 wiedzie prymat, odpowiada na fenomen USA, najbogatszy kraj świata wciąż bardzo szybko się rozwijał. Trzy najważniejsze różnice:

1. Polityka Państwa ma pływ na rozwój, poprzez ORGANIZACJE RYNKU (usuwanie monopoli etc.), usuwanie negatywnych korzyści zewnętrznych, zapewnienie najlepszej konkurencji => INNOWACYJNOŚĆ motywy do ROZWOJU.

2. Prosta liczba ludności w wieku produkcyjnym NIE DZIAŁA, liczy się poziom KAPITAŁU SPOŁECZNEGO, mierzonego edukacją, doświadczeniem, elastycznością do zmian technologicznych, zdrowiem.

3. Kwestie prawne oraz zdolność Państwa do MOTYWACJI i rozwoju PRZEDSIĘBIORCZOŚCI. Stabilne ramy prawne sprzyjające zakładaniu firm, niskie podatki.

Uważali, że technologia jest dostępna swobodnie ALE WYŁACZNIE NA TERENIE KRAJU => istnienie PRAW PATENTOWYCH. Stabilność POLITYCZNA BARDZO WAŻNA.

90. Co to znaczy, że odpowiednio kształtując instytucje, państwo może wspierać wzrost gospodarczy? Podaj przykłady.

• Veblen oraz Knight definiowali INSTYTUCJE jako, zbiór praw i reguł, które kierują ludzkimi postępowaniami, są dodatkowo ZNANE i ZAAKCEPTOWANE przez daną populację.

• Państwo kształtując odpowiednio instytucje WPŁYWA NA WZROST GOSPODARCZY, z jednej strony Państwo powinno ograniczać swobodę w zachowaiach jednostek (by nie było pokus nadużycia, przestępstw, monopolu) z drugiej strony tak kształtować ograniczenia by nie były ZBYT krępujące, SPRZYJAŁY PRZEDSIĘBIOCZOŚCI => BODŹCE DO WYSIŁKU MOTYWACJI => rozwoju innowacji !!

• Państwo przez różne instytucje może wpływać na:

  • PODATKI = związane z polityką fiskalną, empiryczne doświadczenia udowodniły by minimalizować jak to możliwe stopę podatkową, gdyż Państwo jest nieefektywne. Wzrost podatków => zmniejszenie AD =zwiększenie bezrobocia => zmniejszenie inwestycji , zmniejszenie konsumpcji.

  • INWESTYCJE = inwestycje w INFRASTRUKTURĘ uznawane w rachunku AD jako wydatki rządowe, wpływają na nowoczesność kraju możliwości logistyczne, wpływają na rozwój gałęzi przemysłu i usług.

  • PRAWO = sprzyjające przedsiębiorczości przejrzyste, wpływające na monopol, oraz regulujące ważniejszą z punktu widzenia obywateli działalność np. licencje zezwolenia etc. Również zawiera się OCHRONA PATENTOWA narodowych odkrywców => skłania firmy do inwestycji w R&D.

  • OTWARCIE GOSPODARKI = plusy wymiany handlowej. 1) plus to poszerzenie rynków zbytu, 2) plus to napływ nowych technologii.

  • INFLACJA = wpływa bezpośrednio na inwestycje i oszczędności, BC może wpływać na poziom Inwestycji (polski NBP ma na celu głównym dbanie o zapewnienie stabilnych cen).

  • EDUKACJA = Państwo zapewnia dostęp do Edukacji, w Polsce jest on dostępny nieodpłatnie na wszystkich stopniach. Badania Banku Światowego jednoznacznie wykazały, ze gospodarki o wyższym stopniu przeciętnej edukacji są znacznie bardziej innowacyjne i produktywne.

91. Scharakteryzuj różne metody wspierania przez państwo wzrostu gospodarczego.

CO TO JEST WZROST GOSPODARCZY ET, można mówić o EGZO ENDO

Wszystko co powyżej można mówić. Dodatkowo:

• W nowoczesnych Państwa: AKTYWIZACJA ZAWODOWA KOBIET

• Polityka pro rodzinna, zauważalny spadek dzietności w krajach rozwiniętych => Możliwe że jedynym wyjściem będzie otworzenie granic dla imigrantów, jednak należy robić to rozważnie, np. Jedynie absolwenci polskich uczelni mogą dostać polskie obywatelstwo.

• ULGI INWESTYCYJNE = również w opodatkowaniu, a także programy inwestycyjne sponsorowanych przez Państwo lub przez Unię Europejską, poszerzanie świadomości.

• Dbanie o silną i STABILNĄ WALUTĘ = tutaj za pomocą polityki monetarnej (dla kursu płynnego).

92. Co to jest cykl koniunkturalny? Scharakteryzuj cykl za pomocą modelu AD-AS oraz w inny sposób.

CYKL KONIUNKTURALNY = to powtarzające się choć NIEREGULARNE pod względem długości i amplitudy wahania w aktywności gospodarczej danej Gospodarki (okres 2-10 lat). Mogą przyjmować formę:

• Wahań absolutnych

• Wahań od TRENDU (odchyleniach).

4 podstawowe fazy:

• KRYZYS = (recesja) = pap. Wartościowe osiągają minimum, (lub przynajmniej spadek inflacji) DEFLACJA, ograniczenie kredytów też inwestycyjnych, spadek kontraktów budowlanych inwestycyjnych, spadek produkcji URZADZEŃ WYTWÓRCZYCH, rośnie bezrobocie, spadek zyskowności

• DEPRESJA (dno kryzysu) = bankructwa wielu firm, dno kryzysu, Inwestycje i Konsumpcja osiągają minimum, Ujemna marża z zysków.

• OŻYWIENIE =Przetrwałe firmy odnawiają swój KAPITAŁ, inflacja, spada bezrobocie, Rosną ceny pap. Wart na giełdzie, tanieją kredyty spadek stóp procentowych => KREDYTY konsumpcyjne i inwestycyjne, trwa 2-3 lata po czym osiągany jest SZCZYT

• WYSOKA KONIUNTURA (rozkwit gospodarczy) = powiększają się MOŻLIWOSCI PRODUKCYJNE gospodarki, Inwestycje SIĘ ZATRZYMUJĄ jest przeinwestowanie, wzrost dochodów => ROSNĄ OSZCZEDNOŚCI, wzrost kosztów produkcji w stosunku do cen.

2 rodzaje teorii cyklu:

• ZEWNĘTRZNE – doszukują się źródeł cyklu koniunkturalnego w czynnikach ZEWNĘTRZNYCH, np. wojny, rewolucje, ceny surowców, odkrycia nowych technologii, migracje ludności.

• WENĘTRZNE – w obrębie systemu gospodarczego pojedynczego Państwa.

MODEL AS-AD: opisuje cykl koniunkturalny jako ODCHYLENIE RZECZYWISTEJ PRODUKCJI względem PRODUKCJI POTENCJALNEJ. Składa się z Linii AD, krótkoterminowej zagregowanej linii podaży AS, oraz długoterminowej podaży zagregowanej LAS (PIONOWA wyznaczająca produkcję potencjalną).

• CENY SĄ LEPKIE ponieważ płace są LEPKIE, czyli w krótkim okresie się nie dostosowują do warunków na rynku.

• W długim okresie LAS jest pionowa, poziom cen nie wpływa na zatrudnienie ani na produkcje (AD).

• Keynesisci doszukiwali się PRZYCZYN Cyklu koniunkturalnego w AD (ZAGREGOWANYM POPYCIE). Ekspansja => przesunięcie się AD w prawo. Dziać się tak może np. ze względu na:

  • POLITYKĘ PIENIĘŻNĄ = BC może zwiększyć MS => spadek „i” => wzrost Inwestycji i Konsumcpji => wzrost AD.

  • POLITYKA FISKALNA = bezpośrednio wpływa na AD poprzez G oraz Podatki T.

  • WZROST PRODUKCJI KRAJÓW ZAGRANICZNYCH => Zwiększy się nasz Eksport

  • WZROST MAJĄTKU => zwiększa się skłonność do inwestycji

  • POSTĘP TECHNICZNY = sprzyja produktywności, otwiera nowe rynki, nowe gałęzie.

  • Wydarzenia polityczne, umowy o wolnym handlu (ograniczenie Ceł),

• Recesja jest zjawiskiem dokładnie odwrotnym, tzn spadkiem AD.

• OPOWIEDZIEĆ O STAGLFAKCJI I EFEKCIE WSTRZĄSU PODAŻOWYM.

93. Co to jest deficyt budżetowy i dług publiczny? Omów sposoby finansowania deficytu. Czy warto prowadzić politykę zrównoważonego budżetu?

DEFICYT BUDŻETOWY = różnica pomiędzy wydatkami a dochodami Państwa w ciągu roku. Gdyby wynik był dodatni nazywa się to NADWYŻKĄ BUZETOWĄ. Sposoby niwelowania deficytu:

• Cięcia w pensja pracowniczych władz publicznych (względy progów ostrożnościowych).

• Zaciąganie kredytów w BANKACH KOMERCYJNYCH

• Emisja dłużnych papierów wartościowych (obligacji i bonów skarbowych), sprzedaż instytucjom finansowym, bankom komercyjnym, przedsiębiorstwom oraz osobom indywidualnym.

• Jeśli BC skupi tą emisje => to nic innego jak EMISJA PIENIĄDZA.

DŁUG PUBLICZNY = całkowite pozostające do spłacenia zobowiązania Państwa wobec obywateli i innych podmiotów gospodarczych (zalicza się zobowiązania sektora samorządów terytorialnych ZUS, KRUS, NFZ, Państwowych szkół wyższych, sądów).

• W RP obowiązują 3 progi ostrożnościowe 50%, 55% oraz 60% mierzone względem PKB. (podobnie jest w TRAKTACIE Z MAASTROCHT).

CZY WARTO PROWADZIĆ POLITYKĘ ZRÓWNOWAŻONEGO BUDZETU:

• Budżet jest zrównoważony, gdy WYDATKI = DOCHDOM

• Zgodnie z Keynesistowska TEORIĄ MYSLI EKONOMICZNEJ nie zawsze opłaca się równoważyć Budżet, gdyż Państwo może pobudzić gospodarkę do wzrostu za pomocą wydatków Rządowych (G).

• Gdy Gospodarka się przegrzewa => WYSOKA INFLACJA => wtedy korzystnym jest posiadać nadwyżkę budżetową niwelującą INFLACJĘ.

• Jednak zbyt wysoki DŁUG PUBLICZNY prowadzi do lawinowego efektu KOSZTU OBSŁUGI DŁUGU.

94. Na czym polega polityka stabilizacyjna państwa w gospodarce? Podaj argumenty za i przeciw takiej polityce.

POLITYKA STABILIZACYJNA = jedna z gałęzi polityki gospodarczej, której CELEM jest łagodzenie skutków i przyczyn wahań cyklów koniunkturalnych w gospodarce. Poprzez:

• Stabilizacje cen (zrównoważona, niska, przewidywalna inflacja),

• Niki poziom bezrobocia

• Równowaga BILANSU PŁATNICZEGO

• Wysoki wzrost Gospodarczy

NARZĘDZIA POLITYKI STABILIZACYJNEJ:

• Polityka fiskalna (ekspansywna oraz restrykcyjna) Np. Transfery, dotacje, subsydia, Wydatki rządowe, zmiana opodatkowania

• Polityka monetarna (ekspansywna, restrykcyjna). Jej instrumenty: Operacje otwartego rynku, zmiana stopy rezerwy obowiązkowej, zmiana stopy redyskontowej. Założenia monetarystów:

  • Rząd nie powinien ingerować w gospodarkę, rodzi to wyłącznie inflację

  • Najważniejsza jest podaż pieniądza która powinna rosnąć proporcjonalnie do wzrostu PKB,

  • Gospodarka jest z natury stabilna, jedynie szoki podażowe mogą na nią wpłynąć negatywnie

• ARGUMENTY ZA POLITYKA = ograniczają do prób wyjaśnienia interwencji rządowych, na łonie: inflacji bezrobocia, bilansu płątniczego

• ARGUMENTY RPZECIW: ZAWODNOŚC POLITYKI

  • Mechanizm Monetarny posiada opóźnienia => zmiany stóp procentowych wpływają dopiero po 6 -18 msc na poziom produkcji zazwyczaj jest za późno zupełnie inne warunki gospodarcze.

  • EFEKT WYPYCHANIA = G rośnie => rosną stopy procentowe +> I oraz C maleje (nieefektywność)

  • Polityczny cykl koniunkturalny = decyzje rządu uzależnione są od fazy wyborów

  • CYKL KONIUNKTURALNY JEST NATURALNYM ZJAWISKIEM = występuje w konsekwencji SZOKÓW zewnętrznych, zazwyczaj podażowych, takich jak wstrząsy technologiczne, zmiany oczekiwań konsumentów.

95. Omów różnice między uznaniowością w polityce makroekonomicznej (ang. discretion) a stałymi regułami gry (ang. rules). Wykorzystaj regułę Taylora.

POLITYKA MAKROEKONOMICZNA jest oceniana nie tylko ze względu na CEL działania ale również na metody działania. Wyróżnia się dwie główne metody działań polityków:

• Polityka dyskrecjonalna = oparta na własnych analizach przemyśleniach, doświadczeniu wiedzy polityków niepoparte żadnym istniejącymi regułami.

• Zapisane reguły = zasady ekonomiczne uznane za ekonomistów za poprawne i zapisane w oficjalnych dokumentach Państwowych, np. Kwestia Długu publicznego jest zapisana w Konstytucji iż nie może on wynosić więcej niż 60%. Jasne zasady, w określonych sytuacjach.

PROFESOR STANFODA PAN TAYLOR były sekretarz stanu G. Busha w USA przeprowadził szereg analiz i obserwacji na przełomie lat w polityce pieniężnej USA doszedł do wniosku ze:

• Brak reguł skłania Polityków do decyzji krótkoterminowych (ŚLPEYCH tylko pod wyborców)

• REGUŁY: zwiększają odpowiedzialność decydentów za decyzje

• REGUŁY: podnoszą wiarygodność i przewidywalność Rządu => skuteczność (SAMOSPEŁNIAJACE SIĘ ZASADY)

• REGUŁY: Dają rynkowi czas i moment na racjonalne zachowanie i dobre decyzje.

Problemem pozostały same reguły w sobie, które nie były do tej pory wyraźnie opisane w żadnej z teorii, Taylor postawił 4 najważniejsze reguły polityki pieniężnej:

1. BC powinien ustalić DOCELOWY PLAN INFLACYJNY i starać się go utrzymać (NBP to robi)

2. Polityka pieniężna powinna reagować na zmiany INFLACJI i PKB (WYŁĄCZNIE)

3. Najważniejszym instrumentem zostają STOPY PROCENTOWE (odejście od operacji otwartego rynku)

4. Pominięcie w polityce pieniężnej wahań kursu walutowego

96. Wykorzystując kryterium efektywności, wymień najważniejsze argumenty za interwencją państwa w gospodarce (uwzględnij mikro- i makroekonomię).

Interwencja mikroekonomiczna

• Dostarczanie dóbr i usług publicznych

• Korygowanie efektów zewnętrznych

• Regulacja rynków – instytucje antymonopolowe, rynek regulowany

Interwencja makroekonomiczna – instrumenty fiskalne i monetarne

• Państwo przeciwdziała niedoskonałościom rynku, które uniemożliwiają efektywną alokację zasobów

• Państwo chroni konkurencję – zapobiega niedoskonałości konkurencji, prowadzi politykę antymonopolową, usuwa bariery wejścia na rynek, zwalcza zmowy cenowe, drapieżne cenotwórstwo, kontroluje fuzje poziome i pionowe, fuzje konglomeraty.

• Państwo udostępnia dobra publiczne i zapobiega tragedii wspólnego pastwiska

• Państwo kontroluje efekty zewnętrzne

• Państwo usuwa problemy związane z asymetrią informacji

• Dba o swoich obywateli niesprawnych do pracy, emerytów rencistów niepełnosprawnych, zabezpiecza Bezpieczeństwo wewnętrzne (POLICJA)

• Przeciwdziała zwiększaniu się różnic w majątkach obywateli, poprzez odpowiednie opodatkowanie.

• Państwo może prowadzić politykę stabilizacyjną, przeciwdziałać takim niepożądanym zjawiskom jak inflacja, czy bezrobocie. Może również zapobiegać dużym wahaniom aktywności gospodarczej.

• Państwo zabezpiecza system gospodarczy od strony instytucjonalno-prawnej. Chodzi tutaj przede wszystkim o tworzenie przez państwo norm prawnych i instytucji chroniących prawo własności